Ομιλία στο  Βιομηχανικό Συνέδριο του ΣΕΒ «Η Ελλάδα πέρα από την κρίση: Ισχυρή βιομηχανία για καινοτομία, ανάπτυξη και δουλειές».

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι,

Ευχαριστώ για τη δυνατότητα που μου δίνετε να χαιρετίσω το σημαντικό αυτό συνέδριο εκ μέρους της κυβέρνησης.

Είναι πολλά τα θέματα που θα μπορούσε να θίξει κανείς, θα περιοριστώ όμως στο να θυμίσω μόνο τη σημασία που έχει το συνέδριο αυτό και το θέμα του. Διότι γίνεται σε μια στιγμή που μπαίνουμε σε μια νέα φάση, κατά την οποία στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης θα είναι οι επενδύσεις, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η ενίσχυση των δομών κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής αλληλεγγύης. Και βέβαια όταν μιλάμε για επενδύσεις στο πλαίσιο του νέου παραγωγικού προτύπου που πρέπει να διαμορφώσουμε, μιλάμε για επενδύσεις στην πραγματική οικονομία πρωτίστως και στην ελληνική βιομηχανία. Αυτό είναι ένα γεγονός που δημιουργεί μια κοινή βάση για τη συνεργασία ανάμεσα στην κυβέρνηση και τον επιχειρηματικό κόσμο του χώρου της βιομηχανίας.

Ρεαλιστική προοπτική εξόδου από την κρίση

Αναφέρθηκα στο γεγονός ότι μπαίνουμε σε μια νέα φάση και θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι αυτό δεν λέγεται ως σχήμα λόγου ή ως ευχή. Νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης που το μέλλον αποκτά ξανά ορατότητα. Με τις ψηφοφορίες που ολοκληρώθηκαν την Κυριακή στο Κοινοβούλιο, ψηφίστηκαν όλα τα δημοσιονομικά μέτρα τα οποία βάσει της συμφωνίας του καλοκαιριού είναι αυτά με τα οποία μπορούμε να πιάσουμε τους δημοσιονομικούς στόχους για το 2016, 2017 και 2018. Με τις αποφάσεις του Eurogroup που αναμένονται σήμερα πιστεύουμε ότι θα επικυρωθεί η ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης και ευελπιστούμε, επίσης, ότι θα υπάρξει ένας δεσμευτικός οδικός χάρτης σχετικά με τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

Παρόλο λοιπόν που τα προβλήματα παραμένουν και είναι μεγάλα –δεν χρειάζεται να επεκταθώ, αλλά μπορούμε να μιλήσουμε για προβλήματα πολέμου, που πρέπει να αντιμετωπίσουμε σε καιρούς ειρήνης όταν μιλάμε για ύφεση 25%, όταν μιλάμε για την τεράστια αποεπένδυση, όταν μιλάμε για ανεργία σε αυτές τις διαστάσεις–, για πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης ανοίγει ένα παράθυρο ελπίδας, που, αν το αξιοποιήσουμε σωστά, μπορει να μας επιτρέψει να βάλουμε τέλος στον φαύλο κύκλο λιτότητας – ύφεσης – ανεργίας στον οποίο έχει εγκλωβιστεί η χώρα. Και να μπορέσουμε επομένως να σχεδιάσουμε το μέλλον της κοινωνίας πάνω σε νέες βάσεις.

Στόχος να κερδίσουμε βαθμούς ελευθερίας

Ορισμένοι, ενώ αναγνωρίζουν αυτά τα θετικά στοιχεία, διατυπώνουν ερωτήματα και επιφυλάξεις σε ό,τι αφορά το λεγόμενο μείγμα πολιτικής. Πρέπει να σας πω ότι και εμείς συμμεριζόμαστε πολλές από τις επιφυλάξεις που διατυπώνονται. Και θέλω να παρατηρήσω ότι η πολιτική της χώρας μας –και αυτό δεν είναι καινούργιο– εξακολουθεί να διαμορφώνεται υπό την πίεση μιας ασφυκτικής μερικές φορές εποπτείας.

Συχνά οι επιλογές που μας προσφέρονται δεν είναι ανάμεσα στο καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο. Πολλές φορές οι επιλογές που έχουμε να κάνουμε είναι ανάμεσα στο κακό και στο χειρότερο. Όταν έχεις, για παράδειγμα, να επιλέξεις ανάμεσα στο να αυξήσεις το φόρο στην ενέργεια κατά 10 μονάδες ή να αυξήσεις τον ΦΠΑ κατά μία, όποια επιλογή και να κάνεις έχεις δυσάρεστα αποτελέσματα. Όταν έχεις να επιλέξεις ανάμεσα στην αύξηση των φόρων ή την περικοπή των ήδη μειωμένων συντάξεων, όποια επιλογή και να κάνεις θα έχεις δυσάρεστες συνέπειες. Το στοίχημα λοιπόν που έχουμε μπροστά μας είναι να φύγουμε από αυτά τα διλήμματα και όχι να διαπληκτιζόμαστε για την επιλογή σε ένα δίλημμα που είναι εξ ορισμού παγιδευτικό.

Θα πρότεινα η συζήτηση για το μείγμα πολιτικής να συνδεθεί και να ενταχθεί στην προσπάθεια που πρέπει να κάνουμε –και πιστεύω ότι πρέπει να είναι κοινή αυτή η προσπάθεια– να αμβλυνθούν οι όροι της εποπτείας, μέχρι την οριστική τους εξάλειψη. Διαφορετικά φοβάμαι πως θα έχουμε και άλλα τέτοια παγιδευτικά διλήμματα να αντιμετωπίσουμε.

Αναπτυξιακά εργαλεία και πολιτικές

Πάντως, ενώ το πρώτο μνημόνιο είχε τα γνωστά αποτελέσματα –αντί να μας οδηγήσει στην ανάκαμψη, μας οδήγησε σε μια βαθιά ύφεση–, ενώ το δεύτερο μνημόνιο δεν μπόρεσε ποτέ να ολοκληρωθεί, λόγω των υπερβολικών δημοσιονομικών στόχων του, σήμερα παρά τα προβλήματα, για πρώτη φορά, έχουμε τα μέσα και τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε τις όποιες υφεσιακές συνέπειες έχει το μείγμα πολιτικής το οποίο εφαρμόζεται. Και τα μέσα αυτά είναι, νομίζω, αρκετά συγκεκριμένα.

Το πρώτο είναι οι ταμειακές ροές. Έχουμε ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων 6,2 δισ. ευρώ που μπορεί να φτάσει τα 7 δισ. Και  αναμένεται σήμερα μια απόφαση που μπορεί να δώσει τη δυνατότητα να εξοφλήσουμε τουλάχιστον ένα σημαντικό μέρος των υποχρεώσεων του κράτους σε διάφορους προμηθευτές. Άρα, το δεύτερο εξάμηνο του έτους αυτού μπορεί να εισρεύσει ένα ποσό της τάξης των 9-11 δισ. ευρώ προς την οικονομία.

Το δεύτερο είναι οι αναμενόμενες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η επαναφορά του waiver θα επιτρέψει μια πιο άνετη κατάσταση στον τομέα της ρευστότητας και η ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης μπορεί να μην έχει άμεσα ποσοτικά μεγάλα οφέλη –αν και θα υπάρξουν κάποια–, θα συμβάλλει όμως στη μείωση των επιτοκίων και θα έχει έναν ισχυρό συμβολισμό, ο οποίος θα επιτρέψει να αρχίσει η συζήτηση με τις αγορές για τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτές.

Το τρίτο είναι ότι έχει θεσμοθετηθεί ήδη, για πρώτη φορά, μια πολιτική ενεργητικής διαχείρισης τον «κόκκινων» δανείων, η οποία θα αρχίσει να μπαίνει σε εφαρμογή. Εδώ μεγάλη ευθύνη έχουν βεβαίως και οι τράπεζες. Αλλά στο μέτρο που αυτή η πολιτική θα υλοποιείται, θα απελευθερώνονται πόροι και άρα και δυνατότητες πιστωτικής επέκτασης.

Τέταρτον, έχουμε επεξεργαστεί ως κυβέρνηση ένα σύνολο μέτρων, θα τα ονόμαζα μια «εργαλειοθήκη της ανάπτυξης», πολλά από τα οποία είναι έτοιμα είτε να κατατεθούν στη Βουλή και  να νομοθετηθούν είτε να υλοποιηθούν.

Αν μέχρι τώρα κυριαρχούσε το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, σ’ αυτήν τη φάση πρέπει να κυριαρχήσει το πρόγραμμα της απασχόλησης και της ανάπτυξης.

Υπάρχει λοιπόν το σχέδιο του νέου αναπτυξιακού υποδείγματος που πρέπει να συζητήσουμε και να αποτελέσει τη βάση της από εδώ και πέρα πολιτικής.

Υπάρχει ο νέος αναπτυξιακός νόμος, που εξασφαλίζει ένα τουλάχιστον στοιχείο από αυτά τα οποία θέλουμε να υπάρχουν στη χώρα μας: σταθερό φορολογικό καθεστώς για αρκετά χρόνια.

Θεσμοθετείται μόνιμο Αναπτυξιακό Συμβούλιο.

Έχει αρχίσει πιλοτικό πρόγραμμα για την απλούστευση των διαδικασιών ίδρυσης και λειτουργίας των επιχειρήσεων, το οποίο αναμένεται να επεκταθεί στη συνέχεια σε όλη την οικονομία.

Μετασχηματίζουμε το ΕΤΕΑΝ σε ένα πολυ-εργαλείο αναπτυξιακών-χρηματοδοτικών εργαλείων με λειτουργίες αναπτυξιακής τράπεζας.

Δρομολογούνται αρκετά ακόμη μέτρα που αφορούν είτε την ενίσχυση της επενδυτικής διαδικασίας είτε την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, με αιχμή και άμεσο στόχο τη βελτίωση της εισπραξιμότητας του ΦΠΑ. Στην κατεύθυνση αυτή, υπάρχει μια δέσμη νομοσχεδίων που είναι υπό κατάθεση και από τον επόμενο μήνα ίσως και να ψηφιστούν από τη Βουλή.

Επομένως, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι μπαίνουμε πράγματι σε μια νέα φάση, που δεν θα είναι μεν απαλλαγμένη από προβλήματα, παρέχει όμως τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε το μέλλον σε συνθήκες πολιτικής σταθερότητας, με μεγαλύτερη ορατότητα ως προς τις προοπτικές και με ισχυρότερες δυνατότητες ως προς το αναμενόμενο αποτέλεσμα.

Νέες προκλήσεις – Νέες διαχωριστικές γραμμές

Επιτρέψτε μου όμως να προσθέσω μία ακόμα διάσταση: Σε αυτήν τη νέα φάση το θέμα δεν είναι απλώς να κατοχυρώσουμε μια ανοδική πορεία της χώρας, της οικονομίας, της απασχόλησης και της κοινωνικής προστασίας. Ταυτόχρονα είναι σημαντικό να υπερβούμε παγιδευτικά διλήμματα και άγονες αντιπαραθέσεις του παρελθόντος. Όχι επειδή οραματίζομαι κάποια περίοδο χωρίς αντιπαραθέσεις, χωρίς ανταγωνισμούς –το αντίθετο μπορεί να συμβεί, λόγω των μεγάλων ανισοτήτων και αδικιών που έχουν συσσωρευτεί στη χώρα–, αλλά επειδή στη νέα φάση που μπαίνουμε αναδεικνύονται νέες προκλήσεις, νέα διλήμματα και νέες διαχωριστικές γραμμές.

Το δίλημμα, για παράδειγμα, σήμερα δεν είναι να επιλέξουμε ανάμεσα στον ευρωπαϊσμό και τον αντιευρωπαϊσμό. Το θέμα είναι να διακρίνουμε ότι η κρίση της αλληλεγγύης στην Ευρώπη και η αποτυχία της πολιτικής σύγκλισης γεννάει μια Ακροδεξιά η οποία εκφράζεται μέσω του αντιευρωπαϊσμού. Το θέμα λοιπόν είναι να δούμε τι Ευρώπη θέλουμε, πώς και με ποιες δυνάμεις μπορούμε να εργαστούμε γι’ αυτήν και πώς διασφαλίζουμε την ισότιμη και ενεργό συμμετοχή της χώρας μας στη διαδικασία αυτή.

Το δίλημμα σήμερα δεν είναι να επιλέξουμε ανάμεσα σε μεταρρυθμιστές και αντιμεταρρυθμιστές. Αυτή είναι μια επιφανειακή, μια ρηχή εικόνα. Το πραγματικό δίλημμα είναι τι μεταρρυθμίσεις χρειαζόμαστε, τι μεταρρυθμίσεις έχει ανάγκη η χώρα, πώς θα οργανώσουμε την υλοποίησή τους και πώς θα διασφαλίσουμε ότι τα κόστη και τα βάρη των μεταρρυθμίσεων αυτών αλλά και τα οφέλη θα κατανεμηθούν δίκαια.

Το δίλημμα σήμερα δεν είναι να επιλέξουμε ανάμεσα στον κρατισμό ή τον αντικρατισμό. Το δίλημμα είναι να υπερβούμε και τις δυο αυτές παθογένειες, να τις υπερβούμε θετικά, προτάσσοντας συγκεκριμένους, θετικούς, συλλογικούς κοινωνικούς στόχους.

Το δίλημμα δεν είναι να επιλέξουμε ανάμεσα στο κράτος, τον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Το θέμα είναι να δούμε τι κράτος θέλουμε, τι ιδιωτικό τομέα θέλουμε και κυρίως πώς θα συνεργαστούν οι δύο αυτοί τομείς με τρόπο που θα μεγιστοποιεί το κοινωνικό αποτέλεσμα.

Ο πρόεδρος του ΣΕΒ έχει ανοίξει αυτό το θέμα, για το τι επιχειρηματικότητα θέλουμε, τι εννοούμε «επιχειρηματικότητα». Είναι επιχειρηματικότητα κοινωνικά υπεύθυνη αυτή η οποία ζει ροκανίζοντας απλώς ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις; Υποκλέπτοντας φόρους, διακρατώντας τα κέρδη στο εξωτερικό και τα χρέη στο εσωτερικό; Χαίρομαι διότι διαμορφώνεται μια αντίληψη για μια επιχειρηματικότητα που επενδύει τα κέρδη της, που αναγνωρίζει ότι πρέπει να σέβεται το περιβάλλον, τα δικαιώματα των εργαζομένων και ευρύτερα της κοινωνίας. Και ακριβώς μια τέτοια επιχειρηματικότητα είναι που χρειαζόμαστε για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Το κεντρικό δίλημμα λοιπόν στη νέα φάση, η κεντρική διαχωριστική γραμμή είναι αν αντλώντας διδάγματα και μαθήματα από τις οδυνηρές εμπειρίες που είχαμε ως κοινωνία, θα προχωρήσουμε τολμηρά στη θεμελίωση ενός νέου υποδείγματος με όρους δικαιοσύνης και μακροχρόνιας βιωσιμότητας –και αυτό αφορά και το κράτος και την οικονομία και την επιχειρηματικότητα και τους εργαζομένους σε ό,τι αφορά τις συλλογικές μορφές έκφρασης και διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους– ή αν αντίθετα τμήματα της κοινωνίας, κουρασμένα από τις θυσίες χωρίς ελπίδα του παρελθόντος, καταπονημένα από τις δυσκολίες που έχει η γέννηση του καινούριου, θα αναζητήσουν λύσεις στο παρελθόν, σε παλινόρθωση μορφών ή πρακτικών του παρελθόντος.

Γι’ αυτό ακριβώς αυτή η νέα διαχωριστική γραμμή έχει μεγάλη σημασία. Και νομίζω ότι είναι αυτή γύρω από την οποία μπορεί και πρέπει να υπάρξει μια γόνιμη αντιπαράθεση σε ό, τι αφορά τις εκδοχές του μέλλοντος που έχουμε μπροστά μας. Αλλά πάντως έχουμε ένα μέλλον να σχεδιάσουμε και έχουμε ένα μέλλον να ελπίσουμε.

Με τις σκέψεις αυτές θα ήθελα να ευχηθώ καλή επιτυχία στο συνέδριό σας. Η κυβέρνηση θα παρακολουθήσει με ενδιαφέρον τα συμπεράσματά του, διότι είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε και να βρούμε κοινούς τόπους τους οποίους θα υλοποιήσουμε.

Σας ευχαριστώ.