Toυς τελευταίους μήνες γινόμαστε μάρτυρες της διπλής διάψευσης της κυβερνητικής πολιτικής. Τα αισιόδοξα σενάρια που εξ αρχής υπηρετούσαν επικοινωνιακούς σκοπούς διαψεύστηκαν. Τώρα η κοινωνία είναι αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα, αποτέλεσμα εν πολλοίς της διπλής αποτυχίας της κυβέρνησης, στον τομέα της υγείας και σ’ αυτόν της οικονομίας. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι από τον περυσινό Ιούνιο ζούμε μια κυλιόμενη αποτυχία και διάψευση όλων των στόχων της κυβέρνησης.

Συγκεκριμένα:

• Το σύστημα υγείας βρίσκεται ξανά σε οριακή κατάσταση, ενδεικτικό του γεγονότος ότι δεν έχει ενισχυθεί ουσιαστικά, από την έναρξη της πανδημίας.
• Η ύφεση αποδεικνύεται πολύ πιο βαθιά από κάθε κυβερνητική πρόβλεψη και, το πιο σημαντικό, παρατείνεται μέσα στο 2021, ανατρέποντας τον προϋπολογισμό δύο μόλις μήνες μετά την ψήφισή του.
• Οι αρχικές προσδοκίες για ισχυρή ανάκαμψη μέσα στο 2021 διαρκώς μετατίθενται σε ένα ολοένα και πιο αβέβαιο μέλλον.
• Η περικοπή μισθών και εισοδημάτων, οι απολύσεις, ο κίνδυνος μαζικών χρεοκοπιών χιλιάδων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων συνθέτουν μια εικόνα κοινωνικής κρίσης διαρκείας.

Η λογική του «βλέποντας και κάνοντας»

Η εξέλιξη της πανδημίας και της ύφεσης ανατρέπει όλα τα δεδομένα και καθιστά επικίνδυνη τη λογική τού «βλέποντας και κάνοντας» που ακολουθεί η κυβέρνηση από την αρχή της κρίσης. Τα μέτρα για τη στήριξη της οικονομίας ήταν εξαρχής ανεπαρκή, αποσπασματικά, έρχονταν με καθυστέρηση. Όμως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ζούμε μια κρίση πολυδιάστατη, η οποία δεν θα φύγει μαζί με τον κορωνοϊό, και η οποία δημιουργεί ανάγκες διαφορετικών χρονικοτήτων. Ανάγκες τόσο για το «σήμερα» και το «αύριο», όσο και για την επόμενη 10ετία.

Για παράδειγμα, οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ αφορούν ολόκληρη τη νέα δεκαετία, ενώ η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελούν διαδικασίες μακράς διάρκειας. Δεν θα πρέπει επομένως οι αποφάσεις να υποτάσσονται σε συγκυριακά και κομματικά κριτήρια, όπως κάνει η παρούσα κυβέρνηση. Χρειαζόμαστε, αντίθετα, μια ρεαλιστική αποτίμηση της κατάστασης χωρίς εξωραϊσμούς, ειλικρινή αναγνώριση των προβλημάτων, των κινδύνων και των απειλών, καθώς και ένα συνολικό σχέδιο αντιμετώπισής τους. Ένα σχέδιο με διαφάνεια, διαβούλευση, συνεννόηση, δημοκρατικό και συμμετοχικό σχεδιασμό, και ακόμη με αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του λαού και της κοινωνίας. Προέχουν στο πλαίσιο αυτό μέτρα και πολιτικές που θα γεφυρώνουν τη μετάβαση από τα έκτακτα σε μόνιμα μέτρα. Η ενίσχυση του ΕΣΥ σε μόνιμη βάση, η ρύθμιση του συσσωρευμένου χρέους επιχειρήσεων και νοικοκυριών, η στήριξη της απασχόλησης και της μικρής επιχειρηματικότητας με κάθε πρόσφορο μέσο είναι μεταξύ των προτεραιοτήτων σε συνδυασμό πάντα με τη δίκαιη πράσινη μετάβαση και το ψηφιακό μετασχηματισμό χωρίς αποκλεισμούς. Δυστυχώς, η παρούσα κυβέρνηση ούτε διαθέτει ένα τέτοιο σχέδιο, αλλά ούτε θέλει να αναγνωρίσει την αναγκαιότητά του, καθώς αυτό είναι στον αντίποδα των ιδεολογικών και αξιακών δεσμεύσεών της.

Παρωχημένος νεοφιλελευθερισμός η Έκθεση Πισσαρίδη

Η έκθεση Πισσαρίδη, την οποία έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση, βρίσκεται σε αντίθεση με τις ανάγκες της κοινωνίας και της συγκυρίας. Ενώ σε όλο τον κόσμο η πανδημία έθεσε τις νεοφιλελεύθερες λογικές στο περιθώριο, η έκθεση Πισσαρίδη και η κυβέρνηση στηρίζονται σε έναν παρωχημένο νεοφιλελευθερισμό. Ενώ διεθνώς αναγνωρίζεται η σημασία των δημοσίων αγαθών, του ισχυρού κοινωνικού κράτους και της δημόσιας παρέμβασης για τη μείωση των ανισοτήτων, η έκθεση Πισσαρίδη και η κυβερνητική πολιτική εμμένουν στη λογική της ιδιωτικοποίησης των πάντων. Ακόμη και μετά τις διακοπές ρεύματος, λόγω της κακοκαιρίας, η κυβέρνηση επιμένει στην ιδιωτικοποίηση ακόμη και των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, όταν ο δημόσιος έλεγχός τους είναι μια από τις προϋποθέσεις για ενεργειακή ασφάλεια.

Τόσο η έκθεση Πισσαρίδη όσο και η κυβέρνηση συνεχίζουν την πολιτική των μνημονίων και της τρόικα σε ό,τι αφορά την εργασία, με την πρώτη να εισηγείται και τη δεύτερη να προχωρεί στην περαιτέρω συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων, στην περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, καθώς και στην ουσιαστική κατάργηση της εγγυημένης, από το Κράτος, επικουρικής σύνταξης, με μετατροπή της σε «επένδυση», η απόδοση της οποίας θα εξαρτάται από τις αγορές. Τέλος, στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής δεν υπάρχει καν μια λογική στήριξης της μικρομεσαίας επιχείρησης. Επομένως, η έκθεση Πισσαρίδη και η κυβέρνηση που την υλοποιεί όχι μόνο δεν δημιουργούν αναχώματα στις κοινωνικές συνέπειες της κρίσης, αλλά λειτουργούν ως επιταχυντές της συντελούμενης κοινωνικής καταστροφής.

Αδιαφανής ο σχεδιασμός αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου

Δυστυχώς, δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά θετικά για την οικονομία ούτε και από το περιβόητο Σχέδιο Ανάκαμψης. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης είναι σημαντικοί. Όμως και στο παρελθόν, ιδίως τη δεκαετία του 2000, υπήρξε «αφθονία» πόρων. Κι εν τέλει οδηγηθήκαμε στη χρεοκοπία. Άρα, μεγάλη σημασία έχει ο τρόπος αξιοποίησης των πόρων και η ύπαρξη ενός σχεδίου με συγκεκριμένους κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους, και όχι απλά μιας λίστας έργων με στόχο την απορρόφηση των πόρων.

Δυστυχώς, συμβαίνει το δεύτερο. Η διαδικασία σύνταξης του Σχεδίου αποτελεί μνημείο αδιαφάνειας και προχειρότητας. Θα περίμενε κάποιος έναν ευρύτερο διάλογο, όχι μόνο με τα κόμματα, αλλά κυρίως με τους φορείς της κοινωνίας και της οικονομίας, για το ζήτημα του ελληνικού Σχεδίου για την ανάκαμψη, καθώς πρόκειται για ένα σχέδιο που υπερβαίνει τον κύκλο ζωής μιας κυβέρνησης. Κάτι όμως που δεν έπραξε η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη.

Το δεύτερο που μπορούμε να σημειώσουμε είναι ότι από το Σχέδιο της κυβέρνησης, όπως το έδωσε στη δημοσιότητα, απουσιάζουν τα μικρά μεγέθη, τα μικρά έργα υποδομών τοπικής σημασίας αλλά κρίσιμα για τη βιωσιμότητα και την εξυπηρέτηση των τοπικών κοινωνιών, καθώς και η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι το κυβερνητικό Σχέδιο Ανάκαμψης δεν είναι σχέδιο, αλλά λίστα έργων που ευνοούν κυρίως τις μεγάλες επιχειρήσεις, και έτσι «κουμπώνει» με τις προτεραιότητες της έκθεσης Πισσαρίδη.

Συμπερασματικά, το κυβερνητικό σχέδιο για την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης όπως και το «Σχέδιο Πισσαρίδη» δεν μπορούν να απαντήσουν σήμερα στα προβλήματα της κρίσης, ούτε να προετοιμάσουν τη χώρα για τη μετά την πανδημία εποχή.

Αβέβαιη και άνιση ανάκαμψη

Επομένως, δεν υπάρχει αξιόπιστο σχέδιο για τη διατηρήσιμη και βιώσιμη ανάκαμψη της οικονομίας και της κοινωνίας. Η ανάκαμψη, όποτε και αν έρθει, όση και αν είναι, θα συνοδεύεται από μεγάλες ανισότητες. Θα είναι μια ανάκαμψη τύπου Κ, δηλαδή την ώρα που κάποιες μικρές κοινωνικές ομάδες θα βλέπουν τον πλούτο τους να αυξάνει, μεγάλα τμήματα της κοινωνίας θα έχουν παγιδευτεί στην ανεργία, στη φτώχεια, στη μόνιμη υπερχρέωση, στην έλλειψη προοπτικής.

Η κατάσταση είναι σοβαρή, δύσκολη και κρίσιμη. Δεν πρέπει να προσεγγίζεται με όρους τυφλού κομματικού ανταγωνισμού. Η κομματική πολιτική και προγραμματική αντιπαράθεση είναι αναγκαία, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει ανάγκη συνεννόησης σε σημαντικά θέματα όπου οι συνέπειες των επιλογών είναι μακροχρόνιες. Η αντιμετώπιση της πανδημίας, οι αλλαγές στην παιδεία, η διεύθυνση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, ο σχεδιασμός της κατανομής των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, η αντιμετώπιση θεμάτων εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας είναι μερικά πεδία στα οποία ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ διατύπωσε θετικές προτάσεις, χωρίς όμως να υπάρχει ανταπόκριση.

Και όχι μόνο δεν υπάρχει συνεννόηση, αλλά η κυβέρνηση αξιοποιεί την κρίση ως ευκαιρία για να υλοποιήσει ένα αντιδημοκρατικό και αντικοινωνικό σχέδιο, που περιλαμβάνει περιορισμό του δικαιώματος του συνέρχεσθε, κατάργηση εργατικών δικαιωμάτων, θεσμοθέτηση απλήρωτης εργασίας, περιορισμό των συνδικαλιστικών ελευθεριών, εξυπηρέτηση ημετέρων και ιδιωτικών συμφερόντων, επίθεση στην αρχή της ισοτιμίας της ψήφου, περιορισμό του δικαιώματος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και μόνιμη παρουσία της αστυνομίας στα Πανεπιστήμια, ερχόμενη σε αντίθεση με τους πρυτάνεις, τους καθηγητές, τους φοιτητές, όλη την εκπαιδευτική κοινότητα. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη περιορίζει δικαιώματα και αμφισβητεί κατακτήσεις τις μεταπολίτευσης.

Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ βάση ευρύτερων συγκλίσεων και προοδευτικής διεξόδου

Η κοινωνία πλέον συνειδητοποιεί τα νέα δεδομένα. Η δυσαρέσκεια μεγαλώνει. Το πολιτικό κλίμα αλλάζει. Όμως η διάχυτη αμφισβήτηση και δυσαρέσκεια δεν πρέπει να επιτρέψουμε να οδηγήσουν σε ακροδεξιά, λαϊκιστικά αδιέξοδα. Πρέπει να μετατραπούν σε ένα νέο πολιτικό, προοδευτικό, ριζοσπαστικό σχέδιο για το μέλλον.

Απέναντι σε όλα αυτά, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καταθέτει τη δική του απάντηση στην πολυδιάστατη κρίση και στις πολιτικές της κυβέρνησης, δημοσιοποιεί το πρόγραμμά του το οποίο περιέχει εμβληματικές αλλαγές και δείχνει έναν άλλο δρόμο για την κοινωνία.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αντιμετωπίζει το μέλλον με αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση, καθώς βασικές ιδέες και πολιτικές του επιλογές δικαιώνονται μέσα από την εμπειρία της πανδημίας. Σήμερα γίνεται ακόμη πιο φανερή η σημασία του δημόσιου συστήματος υγείας, μιας σύγχρονης και ισχυρής δημοσίας εκπαίδευσης, των δημόσιων αγαθών, του κοινωνικού κράτους, της καταπολέμησης των ανισοτήτων, της ενίσχυσης και διεύρυνσης της δημοκρατίας. Ταυτόχρονα με τον απολογισμό της δράσης του και της κυβερνητικής του εμπειρίας αντλεί πολύτιμα μαθήματα για το μέλλον.

Με το πρόγραμμά του διαμορφώνει μια σαφή στρατηγική απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία κατά τη μετάβασή της στη, μετά την πανδημία, εποχή που είναι: α) η κλιματική κρίση και η πράσινη μετάβαση, β) οι κοινωνικές ανισότητες, που εντάθηκαν στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, γ) τα θέματα της δημοκρατίας, των δικαιωμάτων και των αλλαγών που απαιτούνται για μια περισσότερο δημοκρατική και αλληλέγγυα κοινωνία, και δ) η ανάκαμψη και η βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Όμως, πέρα από το πρόγραμμα, καλούμαστε ως κοινωνία να συνδιαμορφώσουμε ένα όραμα για το μέλλον πέρα από τη μεγέθυνση και την ανάπτυξη, που θα απαντά στις προκλήσεις της εποχής μας, στη βάση προοδευτικών αξιών, για μια κοινωνία ισότητας, δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Υπάρχει η προοδευτική κοινωνική πλειοψηφία που θέλει μια χώρα που να διαθέτει ισχυρή παραγωγική βάση, αλλά με αυστηρή προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνία να λειτουργεί με αλληλεγγύη, χωρίς αποκλεισμούς και να είναι ανοικτή στο μέλλον. Σε αυτήν την ευρεία κοινωνική πλειοψηφία απευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ με το πρόγραμμα και τις αξίες του. Ένα πρόγραμμα που αποτελεί αφετηρία για διάλογο με την κοινωνία, για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις και τους όρους μια προοδευτικής διεξόδου από την πολυδιάστατη κρίση.

* Άρθρο στην ιστοσελίδα Greeks Channel