Από μέρους της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς, σας ευχαριστώ για την παρουσία σας στη σημερινή μας εκδήλωση. Σήμερα θα περιορισθούμε στην παρουσίασή της πρότασής μας για τη θεσμοθέτηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, και στη διανομή στους εκπροσώπους των ΜΜΕ, του κειμένου του σχετικού Νομοσχεδίου καθώς και ορισμένων βοηθητικών υλικών. Ελπίζουμε ότι από το Σεπτέμβριο θα μας δοθούν ευκαιρίες να συζητήσουμε επί της ουσίας την πρότασή μας.

Φυσικά παρατηρήσεις είναι από τώρα ευπρόσδεκτες.

Με την ευκαιρία αυτή θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όσους και όσες έχουν ήδη δει ένα αρχικό σχέδιο που είχαμε ετοιμάσει. Η ενθάρρυνσή τους καθώς και οι παρατηρήσεις τους ήταν πολύτιμες.

Έρχομαι τώρα, στη συγκεκριμένη αυτή πρωτοβουλία μας και στους στόχους της.

 

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΣ

 

Με την κατάθεση του Σχεδίου Νόμου για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα επιδιώκουμε δύο στόχους:

•          Ο πρώτος είναι να συμβάλλουμε και με τον τρόπο αυτό σε μια μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση της κοινωνίας γύρω από το ζήτημα των κοινωνικών ανισοτήτων, της ανεργίας, του κοινωνικού αποκλεισμού, της φτώχειας και ιδίως των ακραίων μορφών της.   

Ελπίζουμε ότι η κατάθεση του σχετικού Ν/Σ θα τροφοδοτήσει το δημόσιο διάλογο γύρω από τα προβλήματα αυτά, τις αιτίες του και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. Και τούτο γιατί σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. των 15, υστερούμε όχι μόνο ως προς τη νομοθετική κατοχύρωση του δικαιώματος σε ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, αλλά και ως προς το διάλογο, πολιτικό, κοινωνικό και επιστημονικό γύρω από το θέμα αυτό.

•          Ο δεύτερος στόχος είναι, το προτεινόμενο σχέδιο Νόμου, μετά τις όποιες βελτιώσεις υποστεί, να ψηφισθεί και να γίνει νόμος του Κράτους. Αξίζει στο σημείο αυτό να ληφθεί υπόψη ότι είμαστε η μόνη χώρα της Ε.Ε. των 15 που δεν έχει προχωρήσει ως τώρα σε μια τέτοια νομοθετική ρύθμιση. Ακριβώς γι’ αυτό, το προτεινόμενο σχέδιο νόμου δεν αποτελεί μόνο μια διακήρυξη αρχών αλλά περιέχει όλες εκείνες  τις εξειδικεύσεις και νομοτεχνικές ρυθμίσεις που μπορούν να το καταστήσουν αποδεκτό και υλοποιήσιμο.

Οι δύο στόχοι είναι αλληλένδετοι. Όπως δείχνει και η εμπειρία άλλων χωρών η ψήφιση ανάλογης νομοθεσίας δεν έκλεισε το θέμα αλλά τροφοδότησε και διεύρυνε τον κοινωνικό, τον πολιτικό και τον επιστημονικό διάλογο γύρω από τα συναφή θέματα.

 

ΓΙΑΤΙ ΤΩΡΑ;

 

Ως προς τον χρόνο στον οποίο εκδηλώνεται η πρωτοβουλία μας:

Το Ν/Σ που σήμερα παρουσιάζουμε θα κατατεθεί άμεσα στη Βουλή. Η συζήτησή του  όμως αναμένεται να γίνει το Φθινόπωρο.

Εκτιμούμε ότι, αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο προσκήνιο θα έλθει μια άλλη ατζέντα προβλημάτων. Η κατάθεση του προϋπολογισμού, το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος και η αντιμετώπισή τους, οι πιέσεις για πειθαρχία απέναντι στο Σύμφωνο Σταθερότητας, τα προβλήματα της ακρίβειας, της ανεργίας, του περιβάλλοντος κ.λ.π. επιβάλουν να επανεξετάσουμε ως κοινωνία τις προτεραιότητές μας. Και στο πλαίσιο αυτής της νέας ατζέντας θεωρούμε ότι το προτεινόμενο νομοσχέδιο και το πρόβλημα στο οποίο αναφέρεται καθίσταται εξαιρετικά επίκαιρο.

 

ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

 

Ως προς τις συγκεκριμένες ρυθμίσεις του προτεινόμενου Ν/Σ δεν θεωρούμε σκόπιμο να αναφερθούμε εδώ αναλυτικά.

Πρώτον διότι αυτές εκτίθενται  στην Αιτιολογική Έκθεση του Ν/Σ. Δεύτερον διότι όλο το νομοσχέδιο προτείνεται καταρχήν ως μια βάση διαλόγου. Συνεπώς και οι επιμέρους ρυθμίσεις είναι ανοιχτές σε αλλαγές ή τροποποιήσεις.  Για παράδειγμα η θέσπιση μιας ανεξάρτητης διοικητικής αρχής για την οργάνωση και την εποπτεία του νέου αυτού θεσμού μπορεί να δώσει τη θέση της σ’ ένα Νομικό πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Αυτό και άλλα θέματα μπορούν να πάρουν την τελική τους μορφή μετά τη συζήτηση που θα ακολουθήσει.

Ορισμένα μόνο σημεία θα ήθελα να επισημάνω.

 

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ

           

Ως προς το νόημα του προτεινόμενου μέτρου:

Το Ε.Ε.Ε. πριν από ένα ποσό εισοδήματος αναφέρεται σ’ ένα δικαίωμα. Στο δικαίωμα όλων των πολιτών χωρίς διακρίσεις να έχουν μια αξιοπρεπή  ζωή. Απ’ αυτό απορρέει ότι το Ε.Ε.Ε. δεν είναι  παρά ένα μέσο και μάλιστα μερικού χαρακτήρα αφού αναφέρεται μόνο σε ακραίες μορφές φτώχειας.

Το Ε.Ε.Ε. καλύπτει κενά του κοινωνικού κράτους και συμβάλλει στην ενδυνάμωσή του.

Η θεσμοθέτηση του Ε.Ε.Ε. όχι μόνο δεν αντιστρατεύεται άλλα μέσα ή πολιτικές αλλά, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά  στον αγώνα ενάντια στη φτώχια και για την πλήρη απασχόληση.

 

ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΟΥ Ε.Ε.Ε

 

Το ύψος του Ε.Ε.Ε., στο προτεινόμενο Ν/Σ είναι ανοιχτό. Προτείνεται να ορισθεί με υπουργική απόφαση μετά από πολιτική διαβούλευση. Εκείνο που στο προτεινόμενο Ν/Σ ορίζεται, είναι ότι αυτό δεν θα πρέπει να είναι κατώτερο του ορίου ακραίας φτώχιας. Το όριο αυτό πρέπει να ορισθεί από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Στην εισηγητική έκθεση του προτεινόμενου νομοσχεδίου αναφέρεται ενδεικτικά ότι αν το όριο ακραίας φτώχιας ορισθεί στο 25% του κατά κεφαλή ΑΕΠ  τότε το Ε.Ε.Ε. δεν μπορεί να είναι κατώτερο των 247€ για ένα άτομο για το έτος 2003.  Εννοείται πως, εφόσον υπάρξει ευρύτερη πολιτική συμφωνία, το επίπεδο αυτό μπορεί να είναι υψηλότερο.

 

ΠΟΙΟΥΣ ΑΦΟΡΑ;

 

Ορισμένοι με ρώτησαν: «μα υπάρχουν άτομα που ζουν με  μικρότερο εισόδημα;» Και μόνο το ερώτημα αυτό δείχνει την ελλιπή γνώση της κοινωνίας μέσα στην οποία ζούμε αλλά και την αναγκαιότητα της θεσμοθέτησης του προτεινόμενου μέτρου.

Ακριβή στοιχεία βεβαίως δεν υπάρχουν. Σύμφωνα όμως με ορισμένες μελέτες εκτιμάται ότι ένας αριθμός 500.000 – 550.000 ατόμων ζει με εισόδημα πολύ χαμηλότερο του παραπάνω ορίου.

Τα άτομα αυτά ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες: άτομα ηλικιωμένα που για διάφορους λόγους δεν θεμελίωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα ή η σύνταξή τους είναι εξαιρετικά χαμηλή. Άτομα με αναπηρίες σωματικές ή πνευματικές που δεν καλύπτονται από τους υφιστάμενους θεσμούς ή πολιτικές. Μονογονεϊκές οικογένειες που η φροντίδα του παιδιού δεν επιτρέπει στο γονέα να εργασθεί. Άνεργοι μακράς διάρκειας, που δεν δικαιούνται επίδομα ανεργίας. Πρώην εξαρτημένα άτομα ή πρώην φυλακισμένοι που δυσκολεύονται να βρουν εργασία. Νέοι, που για διάφορους λόγους είναι χωρίς οικογένεια και χωρίς εισόδημα, κ.λ.π.

 

ΤΟ ΣΥΜΠΤΩΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ

 

Το Ε.Ε.Ε. αφορά λοιπόν άτομα που δεν είναι ικανά για εργασία αλλά και άτομα που υπό προϋποθέσεις μπορούν να εξασφαλίσουν απασχόληση. Γι’ αυτό και το προτεινόμενο Ν/Σ θεσμοθετεί δύο μέσα:

 Το πρώτο είναι η χρηματική ενίσχυση όλων αυτών των ατόμων εφόσον ικανοποιούνται κάποιες προϋποθέσεις.

Το δεύτερο είναι η υποβοήθησή τους στην κοινωνική επανένταξη και όσων είναι ή μπορούν να καταστούν ικανά για εργασία, στην εξεύρεση εργασίας. Για το σκοπό αυτό το προτεινόμενο Ν/Σ, πέραν του Ε.Ε.Ε., θεσμοθετεί και ένα σύστημα συνοδευτικών υπηρεσιών υποβοήθησης των δικαιούχων για την αντιμετώπιση ει δυνατόν της αιτίας των προβλημάτων τους. Εισάγεται έτσι εξ’ αρχής η ιδέα της αντιμετώπισης, όχι μόνο του συμπτώματος της ακραίας φτώχιας αλλά και των αιτιών που την προκαλούν. Αυτό βέβαια μόνο ως ένα βαθμό μπορεί να γίνει στο πλαίσιο της προτεινόμενης ρύθμισης.

Ακριβώς γι’ αυτό ο προτεινόμενος θεσμός θα πρέπει να ενταχθεί σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής που να αποσκοπεί στην πλήρη απασχόληση, στην καταπολέμηση της φτώχιας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

 

ΤΟ «ΚΟΣΤΟΣ» ΤΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΜΕΤΡΟΥ

 

Δεν μπορεί να υπολογισθεί επακριβώς πριν την εφαρμογή του μέτρου. Εκτιμάται πάντως ότι η αναγκαία δημοσιονομική δαπάνη θα κυμανθεί μεταξύ 0,2% – 0,5% του ΑΕΠ. Κατά την πιλοτική εφαρμογή του μέτρου που προβλέπεται να διαρκέσει 3 έτη τίθεται πάντως ως όριο της δημοσιονομικής δαπάνης το 0,5% του ΑΕΠ. Στο τέλος της πιλοτικής εφαρμογής με βάση τα πραγματικά δεδομένα, θα μπορούν να επαναπροσδιορισθούν τόσο το ύψος του ΕΕΕ, όσο και τα κριτήρια επιλεξιμότητας των δικαιούχων.

 

ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΘΗΚΕ ΩΣ ΤΩΡΑ;

 

Όπως διαπιστώνουμε το δημοσιονομικό κόστος του προτεινόμενου μέτρου κάθε άλλο παρά απαγορευτικό μπορεί να θεωρηθεί. Και πάντως δεν αποτελεί επαρκή εξήγηση για την υστέρηση της χώρας μας στον τομέα αυτό ή όποια δημοσιονομική στενότητα.

Ως κύρια αιτία για την υστέρηση αυτή θεωρούμε πως είναι η απουσία πολιτικής βούλησης. Κι αυτή με τη σειρά της δεν είναι άσχετη από το γεγονός ότι τα άτομα στα οποία αφορά άμεσα το Ε.Ε.Ε βρίσκονται «εκτός των τειχών». Δεν ανήκουν κατά κανόνα σε οργανώσεις ούτε σε κόμματα. Δεν γνωρίζουμε αν ψηφίζουν καν. Πάντως δεν έχουν «πολιτική φωνή», ή η φωνή τους δεν ακούγεται.

Όμως το δικαίωμα σε ένα Ε.Ε.Ε. δεν αφορά μόνο τα άτομα αυτά. Είναι δείγμα του κοινωνικού μας πολιτισμού. Αφορά όλους και όλες μας.

Με τις σκέψεις αυτές θα θέλαμε να ολοκληρώσουμε την παρουσίαση αυτή με μία έκκληση. Μια έκκληση προς τους ανθρώπους της επιστήμης, τους δημοσιογράφους, τα κοινωνικά κινήματα, τα συνδικάτα, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τα άτομα που αγωνίζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα: είτε μέσα από την υποστήριξη είτε και μέσα από την κριτική της πρότασης που σήμερα σας παρουσιάσαμε, ας συμβάλλουμε να συνειδητοποιηθεί το πρόβλημα της ακραίας φτώχιας και των  ανθρώπων που ζουν μέσα σ’ αυτήν. Ας συμβάλλουμε να κατανοηθεί ότι δικαιούμαστε μια δικαιότερη κοινωνία, και έναν καλύτερο κοινωνικό πολιτισμό και ότι η στάση μας απέναντι στην ανεργία, τη φτώχια, και ειδικά στις πιο ακραίες εκδοχές αυτής της τελευταίας είναι δείγμα και δείκτης αυτού του πολιτισμού.

Τέλος, ευελπιστούμε, ότι η πρότασή μας θα παρακινήσει και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις να πάρουν σαφή θέση τουλάχιστον επί της αρχής του προτεινόμενου Ν/Σ, να στηρίξουν την πρότασή μας ή να καταθέσουν τις δικές τους εναλλακτικές προτάσεις.