Τους τελευταίους μήνες γινόμαστε μάρτυρες της διπλής διάψευσης της κυβερνητικής πολιτικής.Τα αισιόδοξα σενάρια που εξ αρχής υπηρετούσαν επικοινωνιακούς σκοπούς διαψεύστηκαν. Τώρα η κοινωνία είναι αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα, αποτέλεσμα εν πολλοίς της διπλής αποτυχίας της κυβέρνησης, στον τομέα της υγείας και σ’ αυτόν της οικονομίας.

Συγκεκριμένα:

• Το σύστημα υγείας βρίσκεται σε οριακή κατάσταση.
• Η ύφεση αποδεικνύεται πιο βαθιά για το 2020 και, το πιο σημαντικό, παρατείνεται μέσα στους πρώτους μήνες του επόμενου έτους, η δε ανάκαμψη γίνεται πιο αδύναμη και αβέβαιη.
• Η περικοπή μισθών και εισοδημάτων, οι απολύσεις, ο κίνδυνος μαζικών χρεοκοπιών χιλιάδων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων συνθέτουν μια εικόνα κοινωνικής κρίσης διαρκείας.

Έωλα τα επιχειρήματα-Στον «αέρα» ο Προϋπολογισμός

Η κυβέρνηση προσπαθεί να συγκαλύψει την σκληρή πραγματικότητα με την προσδοκία του εμβολίου. Οι ειδικοί όμως προειδοποιούν ότι ενώ πράγματι το εμβόλιο αποτελεί πηγή ελπίδας, «η έξοδος προς την ελευθερία» δεν θα είναι αυτόματη ούτε θα είναι έξοδος και από τη κοινωνική κρίση. Αν μάλιστα η κυβέρνηση κάνει το λάθος να αποσύρει γρήγορα τα έκτακτα υποστηρικτικά μέτρα αυτή θα επιδεινωθεί.

Η κυβέρνηση μιλά για ισχυρή ανάκαμψη. Αλλά πως θα υπάρξει ισχυρή ανάκαμψη αν δεν αυξηθούν τα εισοδήματα και η απασχόληση; Ο Πρωθυπουργός πρόσφατα υποστήριξε ότι μόλις τελειώσει η πανδημία η ανάκαμψη θα εκτιναχθεί, διότι ο κόσμος θα ξοδέψει από τις αποταμιεύσεις του. Αλλά πόσοι Έλληνες και πόσες Ελληνίδες έχουν αποταμιεύσεις; Διατηρήσιμη ανάκαμψη με μειώσεις μισθών, απολύσεις και μαζικές χρεοκοπίες δεν μπορεί να υπάρξει. Και είναι ανησυχητικό ότι εργοδοτικές οργανώσεις φέρονται να ζητούν περικοπές αμοιβών που φτάνουν το 20%. Αν η κυβέρνηση επιτρέψει τέτοιες εξελίξεις θα ανοίξει την πόρτα για ένα νέο τούνελ λιτότητας και όχι για μια πορεία διατηρήσιμης και βιώσιμης ανάκαμψης.

Η κυβέρνηση εμφανίζει ως πανάκεια τους πόρους του Ταμείου ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αλλά οι πόροι αυτοί δεν θα προλάβουν να μετατραπούν σε απασχόληση και εισόδημα μέσα στο 2021. Άρα, και από αυτήν την άποψη, ο Προϋπολογισμός «είναι στον αέρα». Οι πόροι αυτοί θα είναι σημαντικοί για τα επόμενα χρόνια εάν αξιοποιηθούν σωστά. Όμως το κυβερνητικό σχέδιο ευνοεί τη συγκέντρωση του πλούτου παρά τη διάχυση του στη κοινωνία, αφού η μείωση των ανισοτήτων, ουσιαστικά, δεν έχει θέση σ’ αυτό.

Ανάκαμψη με ανισότητες και κοινωνική κρίση διαρκείας

Δημιουργούνται, λοιπόν, συνθήκες μιας πολυδιάστατης κρίσης στις οποίες ο προϋπολογισμός, το σχέδιο ανάκαμψης και η έκθεση Πισσαρίδη δεν δίνουν απαντήσεις με όρους κοινωνίας.

Η ανάκαμψη, όποτε και αν έρθει όση και αν είναι, θα συνοδεύεται από μεγάλες ανισότητες. Θα είναι μια ανάκαμψη τύπου K, δηλαδή, την ώρα που θα ρέουν δισεκατομμύρια και κάποιοι θα βλέπουν το πλούτο τους να αυξάνει, μεγάλα τμήματα της κοινωνίας θα έχουν παγιδευτεί στην ανεργία, στη φτώχεια, στη μόνιμη υπερχρέωση, στην έλλειψη προοπτικής.

Ανάγκη πρόσθετων μέτρων στήριξης- Διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων

Τούτων δοθέντων, ο προϋπολογισμός δεν θα έπρεπε να έρθει προς ψήφιση, έπρεπε να επανασχεδιαστεί με βάση τα νέα, πραγματικά, δεδομένα. Εφόσον όμως η κυβερνητική πλειοψηφία τον ψήφισε, τότε το υπουργείο Οικονομικών πρέπει να ετοιμάσει άμεσα ένα συμπληρωματικό Προϋπολογισμό με πρόσθετα μέτρα στήριξης του εθνικού συστήματος υγείας, των επιχειρήσεων και των εργαζόμενων για να αποτραπούν τα χειρότερα.

Σε ό, τι αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης θα έπρεπε οι σχετικοί πόροι, καθώς και των άλλων ταμείων, να τεθούν υπό την εποπτεία μια μόνιμης διακομματικής επιτροπής της Βουλής. Μόνο έτσι θα μπορούσε να υπάρξει στοιχειώδης διαφάνεια, έλεγχος, διαβούλευση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων αλλά και με τους φορείς της κοινωνίας.

Η πρόταση αυτή – που διατύπωσα κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού στη Βουλή – δεν συνδέεται με σενάρια συγκυβέρνησης όπως κάποιοι πρόχειρα σχολίασαν, αλλά, α) με το πραγματικό γεγονός ότι οι πόροι αυτοί αφορούν μια μακρά περίοδο που υπερβαίνει το χρόνο ζωής της κυβέρνησης και β) οι κανονισμοί του Ταμείου Ανάκαμψης καθιστούν δυσκολότερες μελλοντικές αναθεωρήσεις. Είναι συνεπώς θέμα δημοκρατικής ευθύνης να υπάρξει διάλογος και πολιτική διαβούλευση, να επιδιωχθούν ευρύτερες πολιτικές συναινέσεις και να υπάρξουν δυνατότητες ουσιαστικού κοινωνικού και κοινοβουλευτικού ελέγχου των όποιων αποφάσεων. Και αυτό δεν αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία αλλά όλες τις δημοκρατικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης καθώς και την ίδια τη λειτουργία της  δημοκρατίας.

Από τη διάχυτη δυσαρέσκεια στο νέο πολιτικό σχέδιο

Η κοινωνία συνειδητοποιεί τα νέα δεδομένα. Η δυσαρέσκεια μεγαλώνει. Το πολιτικό κλίμα αλλάζει. Παντού στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο η πολυδιάστατη κρίση θέτει σε αμφισβήτηση τη λεγόμενη συναίνεση της Ουάσιγκτον, δηλαδή τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις και πολιτικές που κυριάρχησαν τα τελευταία 40 χρόνια, στις οποίες εμμένει η κυβέρνηση της ΝΔ όσο και η Έκθεση Πισσαρίδη.

Δεν έχει παρά να σκεφτεί κάποιος που θα βρισκόμασταν σήμερα αν ίσχυαν οι λογικές του Συμφώνου Σταθερότητας, του μικρότερου κράτους, της ιδιωτικοποίησης των πάντων- ακόμη και του ΕΣΥ – καθώς και των άλλων νεοφιλελεύθερων δογμάτων. Και όμως οι συντηρητικές δυνάμεις εκεί θέλουν να μας επιστρέψουν μόλις οι υγειονομικές συνθήκες το επιτρέψουν. Μάλιστα η κυβέρνηση του κ Μητσοτάκη, αξιοποιώντας τη κρίση ως ευκαιρία όπως λένε, υλοποιεί από σήμερα κιόλας, βήμα το βήμα, τις προτάσεις του σχεδίου Πισσαρίδη.

Η δυσαρέσκεια λοιπόν και η αγανάκτηση δεν αρκούν. Πρέπει να μετατραπούν σε ένα νέο πολιτικό σχέδιο, ένα προοδευτικό ριζοσπαστικό σχέδιο για το μέλλον. Και η ανάγκη αυτή αρχίζει να συνειδητοποιείται σε ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας και των πολιτικών δυνάμεων.

Το μέλλον δεν βρίσκεται σε αποτυχημένες πολιτικές του παρελθόντος. Το μέλλον βρίσκεται στη στήριξη του δημόσιου συστήματος υγείας και των άλλων δημοσίων αγαθών, στη δίκαιη πράσινη μετάβαση και στο ψηφιακό μετασχηματισμό χωρίς αποκλεισμούς, στη στήριξη των μισθωτών και των μεσαίων στρωμάτων, στην καταπολέμηση των ανισοτήτων, στην ενίσχυση και διεύρυνση της δημοκρατίας. Αυτές οι τάσεις αναπτύσσονται διεθνώς και αποτελούν τη στέρεη βάση για μια μεγάλη κοινωνική συμμαχία για τη προοδευτική διέξοδο από την κρίση και στη χώρα μας και στην Ευρώπη.

* Άρθρο στην εφημερίδα «Παρόν της Κυριακής»