Πώς ο νεοφιλελευθερισμός εξώθησε την Αργεντινή στη χρεοκοπία

Όπως είναι γνωστό, η Αργεντινή, το 2001, σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης και «εκρηκτικής» ανεργίας, βρέθηκε ανήμπορη να αποπληρώσει τα δάνειά της, εγκαταλελειμμένη από το ΔΝΤ που για χρόνια τη «βύθιζε», επιβάλλοντάς της «συνταγές» νεοφιλελεύθερης λιτότητας. Τότε, όχι από επιλογή αλλά από καταναγκασμό, κήρυξε στάση πληρωμών.

Η Αργεντινή λοιπόν, μία χώρα ταλαιπωρημένη από τη χρεοκοπία του 2001, η οποία ήταν το οδυνηρό προϊόν της πολύχρονης άσκησης νεοφιλελεύθερων πειραματισμών, κατόρθωσε, έπειτα από πολλές κι επίπονες διαπραγματεύσεις με τη συντριπτική πλειονότητα των κατόχων των προ του 2001 ομολόγων της, να φθάσει σε συμφωνία για την αναδιάρθρωση του χρέους της.

Περισσότερο από μία δεκαετία μετά την κατάσταση χρηματοπιστωτικού black-out στην οποία περιήλθε η Αργεντινή εξαντλημένη από τις επιλογές του ΔΝΤ για την οικονομία της, η κυβέρνηση και ο λαός της χώρας κατάφεραν να «ξανασταθούν στα πόδια» τους, ελπίζοντας σε μία διευθέτηση που θα καθιστούσε πιο ασφαλές το παρόν και βιώσιμο το μέλλον.

Ποιο είναι το πρόβλημα σήμερα

Παρότι οι προτεινόμενες αναδιαρθρώσεις για το περίπου 91% των ομολόγων έγιναν δεκτές από τους κατόχους τους, η Αργεντινή βρέθηκε αντιμέτωπη με την πιο επιθετική διάσταση των χρηματαγορών.

Μπορεί, λοιπόν, οι σκληρές  και μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις της Αργεντινής με τους πιστωτές της να έληξαν με απόφαση για αναδιάρθρωση του χρέους της προς αυτούς με «κούρεμα» που ξεπερνά το 70% της αξίας των ομολόγων, όμως μία ομάδα αμερικανικών hedge funds, η οποία δεν διατηρεί παρά το 9% των ομολόγων της χώρας, με επικεφαλής την NML Capital του δισεκατομμυριούχου Paul Singer και την EM Ltd του Kenneth Dart, αρνήθηκε να υπαχθεί στη συμφωνία και απαίτησε να της πληρωθεί το ακέραιο της ονομαστικής αξίας ομολόγων που είχε αγοράσει σε τιμή ευκαιρίας μετά τις αναδιαρθρώσεις χρέους του 2005 και 2010.

Ενώ λοιπόν η κυβέρνηση της Αργεντινής έκανε τις απαραίτητες κινήσεις για την αποπληρωμή των συναινετικών επενδυτικών σχημάτων στις 30 Ιουνίου,  η αμερικανική δικαιοσύνη (η περίπτωση είναι ενδεικτική των κινδύνων που αναδεικνύονται από την υπαγωγή ομολογιακών συμβάσεων σε αλλοδαπό δίκαιο), κατόπιν προσφυγής της ομάδας των ανένδοτων «hold-outs», μπλόκαρε τη δυνατότητα πληρωμής του αναδιαρθρωμένου χρέους έως τη στιγμή που θα καταβαλλόταν το ποσό που απαιτούσαν όσοι δεν εντάχθηκαν στο καθεστώς της συμφωνίας («hold-outs»).

Για την υλοποίηση της αμφιλεγόμενης απόφασής του, ο υπερσυντηρητικός δικαστής Thomas Griesa έδωσε περιθώριο ενός μηνός, το οποίο και έληγε εχθές. Η Αργεντινή αρνήθηκε να καταβάλει το ποσό που αξίωναν οι πιστωτές-«γύπες», όπως έχουν καθιερωθεί να ονομάζονται η NML Capital και η ομάδα της, αφού κάτι τέτοιο θα ενεργοποιούσε τη ρήτρα Rights Upon Future Options, σύμφωνα με την οποία έως και το τέλος του 2014 οι όροι της αποπληρωμής όσων έμειναν εκτός αναδιάρθρωσης θα έπρεπε να προταθούν και σε όσους είχαν ήδη δεχθεί την αναδιάρθρωση.

Αυτή η εξέλιξη θα είχε καταστροφικά αποτελέσματα, καθώς η Αργεντινή θα καλούταν να αποπληρώσει ένα χρέος που δεν θα μπορούσε εκ των πραγμάτων να εξυπηρετήσει. «Δέσμια» της μεροληπτικής δικαστικής απόφασης ενός δικαστηρίου άλλης χώρας και της επιθετικής πολιτικής επενδυτικών σχημάτων που συμπεριφέρονται ως «όρνεα», η Αργεντινή βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με μία κατάσταση που δεν συνιστά «χρεοκοπία» αλλά αμυντική στάση σε μία πρωτοφανή επίθεση, αφού δεν της επιτρέπεται να αποπληρώσει το προβλεπόμενο ποσό για τα ομόλογα του αναδιαρθρωμένου χρέους.

Η θλιβερή πρωτοτυπία της ελληνικής κυβέρνησης

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες η διεθνής κοινή γνώμη, ανάμεσά της και καθόλα mainstream  Μέσα ενημέρωσης, αποδοκιμάζουν την απόπειρα «λεηλασίας» της Αργεντινής από τα εκτός ελέγχου «αρπακτικά» των διεθνών αγορών. Παράλληλα, έγκυροι νομικοί  και οικονομολόγοι καταδεικνύουν την παράλογη παγίδα στην οποία ένας μεροληπτικός Αμερικανός δικαστής έχει ρίξει μία ολόκληρη χώρα, ενώ και πολιτικοί ηγέτες σε όλο τον κόσμο βλέπουν με επιφυλακτικότητα και σκεπτικισμό την αδυναμία ελέγχου των κερδοσκοπικών παιχνιδιών.
Ίσως μοναδική διεθνής παραφωνία η στάση της ελληνικής κυβέρνησης, στελέχη της οποίας επιχαίρουν για την εξέλιξη των πραγμάτων τόσο από τη Βουλή όσο και από τα media. Με κοντόθωρη οπτική, εξυπηρετώντας πολιτικές σκοπιμότητες, βουλευτές και εκπρόσωποι της συγκυβέρνησης, αντί να ανησυχούν για την προσπάθεια απομείωσης της αυτονομίας ενός κυρίαρχου κράτους και εξόντωσης μίας ολόκληρης κοινωνίας, εμφανίζονται σχεδόν ικανοποιημένοι για την «ήττα» της κυβέρνησης της Αργεντινής, η οποία ως είχε καθήκον αρνήθηκε να εγκλωβίσει το λαό της σε έναν καταστροφικό συμβιβασμό.

Άραγε αυτό το μέλλον ευαγγελίζεται η συγκυβέρνηση; Εκείνο της πλήρους υπαγωγής κρατών και λαών στις παράλογες και απαράδεκτες διαθέσεις των πιο αρπακτικών και ληστρικών στοιχείων των χρηματαγορών; Σε αυτή τη δυστοπική εικόνα λοιπόν μεταφράζεται η απροθυμία και αδυναμία τους να υπερασπιστούν τα συμφέροντα του ελληνικού λαού; Σε τόσο οριακές καταστάσεις, όλοι οφείλουμε να λαμβάνουμε θέση απαντώντας στο δίλημμα «με ποιον είμαστε». Απ’ ό,τι φαίνεται ο ρόλος των «όρνεων» για τις αγορές και ο αντίστοιχος των «θηραμάτων» για τα κράτη και τους λαούς μοιάζει αποδεκτός για τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ.

Δεν υπάρχει «μοντέλο» Αργεντινής για τον ΣΥΡΙΖΑ

Από εχθές, στελέχη της κυβέρνησης έχουν επιδοθεί σε «αγώνα δρόμου» για τη δήθεν υιοθέτηση εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ ενός κάποιου «μοντέλου» Αργεντινής. Δυστυχώς για τη συγκυβέρνηση, κάθε απόπειρά της να παρουσιάσει τον ΣΥΡΙΖΑ ως θιασώτη του «παραδείγματος της Αργεντινής» εξ αρχής «πέφτει στο κενό». Για τον ΣΥΡΙΖΑ ούτε ήταν ούτε είναι, ασφαλώς και δεν θα μπορεί να είναι στο μέλλον παράδειγμα το «μοντέλο» της Αργεντινής.

Ήδη μετά το ταξίδι αντιπροσωπείας μας στη Λατινική Αμερική πριν από ενάμιση περίπου χρόνο, τονίζαμε ότι «σκοπός του ταξιδιού  μας δεν ήταν να ανακαλύψουμε κάποιο «μοντέλο» προς αντιγραφή αλλά να καταστήσουμε γνωστές τις θέσεις μας, να αναζητήσουμε ειλικρινείς συνομιλητές και εν δυνάμει συμμάχους για την υλοποίηση του δικού μας πολιτικού σχεδίου για την Ελλάδα και την Ευρώπη [*1]».

Η ελληνική περίπτωση είναι από πολλές πλευρές διαφορετική, οπότε κάθε αναλογία είναι άστοχη. Άλλωστε, ο Αλέξης Τσίπρας το δήλωνε χωρίς περιφράσεις, ότι «δεν πήγαμε για να αντιγράψουμε μοντέλα, αλλά για να αποκομίσουμε σημαντικές και ενδιαφέρουσες εμπειρίες…» [*2].  Αν κάτι όμως είναι κοινό, αυτό δεν είναι άλλο από τις καταστροφικές για τις κοινωνίες πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού. Οι συνέπειές τους ευνοούν την αδίστακτη συμπεριφορά των «όρνεων» του χρηματοπιστωτικού τομέα που απειλούν ευθέως την κρατική κυριαρχία, καθώς και την οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα των λαών.

Το ΚΚΕ σταθερά στο δρόμο της ανερμάτιστης κριτικής

Δυστυχώς, για άλλη μία φορά, η ηγεσία του ΚΚΕ και ο Ριζοσπάστης σπεύδουν να υιοθετήσουν άκριτα και δίχως τη στοιχειώδη εγκυρότητα τις κατηγορίες της συγκυβέρνησης εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ. Θα όφειλαν να γνωρίζουν στο ΚΚΕ ότι ποτέ ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρότεινε ένα «μοντέλο» Αργεντινής. Ας τους υπενθυμίσουμε λοιπόν ότι «… το θέμα, βέβαια, δεν είναι να επιλέξουμε ανάμεσα στον Λούλα ή την Κίρχνερ, όπως κάποιοι μας συμβούλεψαν, αλλά πώς, αξιοποιώντας και τις δικές τους εμπειρίες, θα πρωταγωνιστήσουμε για την ανατροπή της λιτότητας σε Ελλάδα και Ευρώπη και θα συμμετάσχουμε ενεργά στη διαδικασία ανάδειξης του νέου υποδείγματος, που και οι λαοί της Λατινικής Αμερικής και οι λαοί της Ευρώπης έχουν ανάγκη» [*3].  Μάλιστα επ’ αυτού του ζητήματος, συζητήσαμε στον ΣΥΡΙΖΑ και συγκρουστήκαμε με όσους πρόκριναν το «παράδειγμα» της Αργεντινής.

Αφού δεν είναι συνετοί, ας είναι προσεκτικοί οι συγκυβερνώντες

Οι της συγκυβέρνησης, πριν εκδηλώσουν ανεπίτρεπτα χαιρέκακα μειδιάματα για την επιβεβαίωση της αρπακτικής κυνικότητας παραγόντων των αγορών, θα όφειλαν να αναλογιστούν το προηγούμενο που δημιουργούν τέτοιες εξελίξεις και τους ενδεχόμενους κινδύνους και για τη χώρα μας, αλλά και όχι μόνο.

Σε αυτό τα πλαίσιο, διορατικά, πριν από καιρό, ο Αλέξης Τσίπρας, από τα έδρανα της Βουλής προειδοποιούσε τους συγκυβερνώντες για τα δυνητικά αποτελέσματα της πολιτικής τους. «… Πέρασαν δυσκολίες, αλλά κατάφεραν να σταθούν με αξιοπρέπεια στα πόδια τους. Εσείς όμως μας οδηγείτε σε χειρότερες καταστάσεις…» σημείωνε χαρακτηριστικά αναφερόμενος στο λαό της Αργεντινής και τον αγώνα του.

Άραγε, συνεχίζοντας τον ίδιο βηματισμό και με την πραγματικότητα που βιώνουμε, η συγκυβέρνηση είναι βέβαιη ότι δεν θα επαληθευθούν οι φόβοι μας; Μήπως οι διαπιστώσεις του Αλέξη Τσίπρα παραμένουν επίκαιρες ακριβώς λόγω της επιμονής των συγκυβερνώντων στις ίδιες αδιέξοδες και με ανυπολόγιστα κόστη για τη χώρα και τους ανθρώπους της επιλογές;

[*1] Γ. Δραγασάκης: «Τι είδαμε στη Λατινική Αμερική», ΤΑ ΝΕΑ, 12.1.203

[*2] Εφημερίδα ΑΥΓΗ: «Διεθνοποίηση του ελληνικού προβλήματος, ο βασικός στόχος του ταξιδιού στη Λ. Αμερική», 4.1.2013

[*3] Γ. Δραγασάκης, ό.π.