Λέγεται ότι η ακρίβεια είναι εισαγόμενη και ως ένα βαθμό αυτό είναι σωστό. Αλλά γιατί σε μας η ακρίβεια είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι είναι στην υπόλοιπη Ευρωζώνη;

Λέγεται επίσης ότι οι τιμές δε μπορούν να καθορίζονται με διατάγματα. Κι αυτό είναι εν μέρει σωστό. Αλλά ας το τηρήσει αυτό πρώτα η ίδια η κυβέρνηση. Ας μην εκδώσει το «διάταγμα» με το οποίο αναμένεται να εγκρίνει μια ακόμη ανατίμηση στο ηλεκτρικό ρεύμα. Ας μη λειτουργεί ως εμπρηστής, αν δε μπορεί να λειτουργεί ως πυροσβέστης.

Το ότι οι τιμές δε μπορούν να ορίζονται διοικητικά, δε σημαίνει ότι μπορούν να διαμορφώνονται αυθαίρετα. Κι όμως, οι πολυεθνικά συγκροτημένες επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα, υπερτιμολογώντας τις εισαγωγές τους, να εισάγουν περισσότερο πληθωρισμό και να εξάγουν περισσότερα κέρδη. Και απ’ ό,τι φαίνεται, με την ανοχή της κυβέρνησης, τη δυνατότητα αυτή την αξιοποιούν επαρκώς. Γενικότερα πολλές επιχειρήσεις αξιοποιώντας τη δύναμή τους αυξάνουν την κερδοφορία τους, όχι με βελτίωση της παραγωγικότητάς τους αλλά με αύξηση των τιμών περισσότερο και απ’ όσο δικαιολογεί η όποια αύξηση του κόστους παραγωγής.

Πολλά μπορούν και πρέπει να γίνουν λοιπόν και στο επίπεδο των τιμών, όχι μόνο των τελικών, αλλά σ’ όλα τα στάδια της διαμόρφωσής τους.

Αλλά η κυβέρνηση αυτή, ενεργεί ως το μακρύ χέρι των μεγάλων συμφερόντων. Δεν έχει τη βούληση ούτε το σθένος να συγκρουστεί μαζί τους. Χρειάζεται λοιπόν ένα ισχυρό και διαρκές κοινωνικό κίνημα, που θα πιέζει την κυβέρνηση στη λήψη μέτρων με την ενεργοποίηση όλων των υφιστάμενων μηχανισμών, θα ξεσκεπάζει την απραξία της και την εξάρτησή της από συμφέροντα.

********************

Η ακρίβεια δεν είναι ένα απόλυτο μέγεθος αλλά μια σχέση ανάμεσα στις τιμές που πληρώνουμε και τους μισθούς με τους οποίους πληρωνόμαστε. Με την υιοθέτηση του ευρώ ή σύγκλιση των τιμών προχώρησε ταχύτερα από τη σύγκλιση των μισθών. Η διαπίστωση ότι έχουμε τιμές Βρυξελλών αλλά μισθούς Αθηνών, δεν απέχει από την πραγματικότητα ιδίως σ’ ό,τι αφορά τους κατώτερους μισθούς. Έτσι στην περίπτωση της χώρας μας οι χαμηλοί μισθοί κάνουν την ακρίβεια …. ακριβότερη.

Η πιο άμεση λοιπόν πολιτική πρόκληση που θέτει η ακρίβεια είναι η προστασία της αγοραστικής δύναμης, ιδιαίτερα των χαμηλών εισοδημάτων. Πέρα από τη χορήγηση κάποιας μορφής συμπληρωματικών αυξήσεων, διορθωτικών ποσών ή επιδομάτων, που οι εργαζόμενοι ήδη διεκδικούν, πρέπει να ληφθούν και θεσμικά μέτρα. Για παράδειγμα, πρέπει άμεσα να καταρτιστεί ειδικός τιμάριθμος για άτομα και νοικοκυριά που ζουν με χαμηλά εισοδήματα και αυτός να αποτελέσει τη βάση των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Πέραν των εισοδηματικών αυξήσεων, θα πρέπει να γίνουν επιλεκτικές μειώσεις ΦΠΑ και να αξιοποιηθεί και η αρνητική φορολογία, η επιστροφή, δηλαδή, μέρους του ΦΠΑ για την ενίσχυση τω φτωχών νοικοκυριών, πολύ περισσότερο που, με ευθύνη των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, δεν έχουμε θεσμοθετημένο κάποιο σύστημα διασφάλισης ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι πρέπει να ανασκουμπωθούν, να οργανωθούν, να ενισχύσουν την ενότητα, την αλληλεγγύη και τη διαπραγματευτική τους δύναμη, να προετοιμαστούν για τους κοινωνικούς χειμώνες στους οποίους οι εφαρμοζόμενες πολιτικές μας οδηγούν.

********************

Η ακρίβεια τελικώς είναι και μια σχέση ανάμεσα στις ανάγκες μας και τα μέσα που είτε διαθέτουμε είτε μας παρέχει η κοινωνία για την ικανοποίησή τους. Αυτό έχει να κάνει με το πώς, και στη βάση ποιων αξιών, συγκροτούμε την κοινωνική μας ζωή, ποια θέση δίνουμε στις ιδιωτικές και εξατομικευμένες λύσεις και ποια στις συλλογικές.

Η Αθήνα, για να χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα, από ορισμένες απόψεις, είναι πιο ακριβή από το Παρίσι ή το Λονδίνο, όχι κατ’ ανάγκη επειδή σε μας οι τιμές είναι υψηλότερες, αλλά επειδή εμείς στηριζόμαστε περισσότερο σε ιδιωτικά μέσα παρά σε συλλογικά και δημόσια απ’ ό,τι οι Γάλλοι ή οι Άγγλοι (ι.χ. αντί μέσα μαζικής μεταφοράς, ιδιωτική υγεία, ιδιωτικές κοινωνικές υπηρεσίες κλπ).

Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές των ιδιωτικοποιήσεων, της εμπορευματοποίησης και της υποβάθμισης δημόσιων αγαθών μας οδηγούν σε μια κοινωνία που προσφέρει πολλαπλές επιλογές στους ολίγους αλλά περιορίζει τις δυνατότητες και κάνει πιο απρόσιτα στοιχειώδη αγαθά και υπηρεσίες για τους πολλούς.

Η πιο αποτελεσματική άμυνα λοιπόν κατά της ακρίβειας, είναι τελικά η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, η διεύρυνση των δημόσιων αγαθών, η πριμοδότηση συλλογικών λύσεων, η κατοχύρωση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, αλλά και ενός αντίστοιχου κοινωνικού μισθού για όλους τους πολίτες, δηλαδή, ενός συνόλου υπηρεσιών και αγαθών, που θα μειώνουν την εξάρτηση του πολίτη από την αγορά και τις διακυμάνσεις της.

Μόνο η συντονισμένη δράση και στα τρία αυτά επίπεδα μπορεί να ανακόψει την ακρίβεια και να μετριάσει τις συνέπειές της, αφού για την εξάλειψη των τελευταίων απαιτούνται πολύ βαθύτερες τομές, όχι μόνο στο επίπεδο των τιμών και των εισοδημάτων, αλλά στο μοντέλο ανάπτυξης και στην κοινωνία.