Όσα είπε ο κύριος Μητσοτάκης στη ΔΕΘ αποτελούν μια επιτομή αυτού που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «νεοφιλελευθερισμό της ευκολίας και της ανεμελιάς» για το παρόν και το μέλλον. Και τούτο γιατί όσα είπε στηρίζονται σε τρεις αυθαίρετες υποθέσεις.

Η πρώτη είναι ότι η Ευρώπη θα εφαρμόζει για πάντα χαλαρή δημοσιονομική πολιτική. Με δυο λόγια, ο κ Μητσοτάκης θα ήθελε να επικρατούν στην Ευρώπη κεϋνσιανές πολιτικές -χωρίς να κάνει εκείνος κάτι γι’ αυτό-, προκειμένου να μπορεί ο ίδιος να εφαρμόζει τον δικό του παρωχημένο νεοφιλελευθερισμό στην Ελλάδα.

Η δεύτερη υπόθεση είναι ότι το ελληνικό κράτος θα μπορεί να δανείζεται, όπως τώρα που υπάρχει ένα κοινό ευρωπαϊκό πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού (PEPP), για πάντα, με ευκολία και χαμηλά επιτόκια -κι ας είναι το πιο υπερχρεωμένο την Ευρώπης-, ώστε ο κ. Μητσοτάκης να μπορεί να χρηματοδοτεί φοροαπαλλαγές και άλλες παροχές στα πιο εύπορα τμήματα της κοινωνίας, τους έχοντες και κατέχοντες, με δανεικά δηλαδή. Όμως κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν μπορεί να είναι σίγουρος γι’ αυτό.

Και η τρίτη παραδοχή είναι ότι ο μέσος πολίτης και οι λαϊκές τάξεις έχουν περιορισμένη ικανότητα να αξιολογούν και να κρίνουν την πραγματικότητα. Αλλά, ευτυχώς, γελιέται.

Μια ευχάριστη ΔΕΘ

Ο κ. Μητσοτάκης έχτισε ένα ευχάριστο θέαμα στη ΔΕΘ -πολύ μικρής διάρκειας, όπως ήδη φαίνεται- πάνω στην άμμο αυθαίρετων υποθέσεων. Μόνο που αυτό έχει μεγάλο κόστος για την κοινωνία, διότι οι πολιτικές του όχι μόνο δεν απαντούν σε πραγματικές κοινωνικές ανάγκες, διογκωμένες από τις διαδοχικές κρίσεις, αλλά διευρύνουν τις ανισότητες και τις αδικίες και εκθέτουν τη χώρα σε κινδύνους. Γιατί κανείς δεν μπορεί να προδικάσει ένα μέλλον ανέφελο τόσο από ενδογενείς όσο και από εξωγενείς παράγοντες.

Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο κ. Μητσοτάκης χωρίζονται σε μόνιμα και προσωρινά. Τα μόνιμα είναι κυρίως δυο, η μείωση του συντελεστή φόρου για τα κέρδη των επιχειρήσεων και η εξαίρεση από κάθε φόρο γονικών παροχών εύπορων στρωμάτων, μέχρι 800.000 ευρώ ανά γονέα, μέχρι 1,6 εκατ. για τους δυο γονείς. Αυτή είναι μια ακόμη πηγή ανισοτήτων. Διότι τα μέτρα που αφορούν τις λαϊκές τάξεις και την κοινωνική πλειοψηφία είναι και ανεπαρκή και προσωρινά, ενώ τα μέτρα που ευνοούν τους εύπορους είναι γενναιόδωρα και έχουν μόνιμο, δηλαδή διαρθρωτικό χαρακτήρα.

Και τα δυο αυτά μέτρα κινούνται σε κατεύθυνση αντίθετη με τις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας αλλά και τις σύγχρονες προοδευτικές τάσεις που αναπτύσσονται διεθνώς.

Σε ό,τι αφορά τη μείωση της φορολογίας στα κέρδη των επιχειρήσεων, η κυρίαρχη πλέον άποψη στον προοδευτικό κόσμο είναι ότι αυτή δεν οδηγεί σε αύξηση των επενδύσεων ούτε της απασχόλησης. Πέρα από ένα σημείο λειτουργεί ως μέτρο παρασιτικού και όχι αναπτυξιακού χαρακτήρα. Ο παγκόσμιος φορολογικός ανταγωνισμός διαλύει το κοινωνικό κράτος, στερεί πόρους για τη χρηματοδότηση της δημόσιας Παιδείας και Υγείας, είναι ο δρόμος που οδηγεί τις κοινωνίες «προς τον πάτο», δήλωσε η νέα υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και έχει απόλυτο δίκιο. Δεν είναι τυχαίο ότι με απόφαση του G20 έχει υιοθετεί η ιδέα του κατώτατου παγκόσμιου φορολογικού συντελεστή. Άρα ο παγκόσμιος ανταγωνισμός μετατοπίζεται από τη φορολογία στις ολοκληρωμένες βιώσιμες δημόσιες πολιτικές, τις σύγχρονες υποδομές, την τεχνολογία, την έρευνα και τη γνώση. Αυτή είναι η κατάλληλη πολιτική και για τη χώρα μας. Και αυτή την πολιτική υιοθετούσε η αναπτυξιακή στρατηγική που είχαμε επεξεργαστεί και θεσμοθετήσει ως κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνηση Μητσοτάκη αγνόησε.

Κόντρα στη διεθνή πρακτική

Σε ό,τι αφορά τη φορολογία για τις γονικές παροχές και τις δωρεές, η αντίληψη της κυβέρνησης βρίσκεται στον αντίποδα των συζητήσεων σε διεθνή κλίμακα για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ (Inheritance Taxation in OECD Countries), η οποία αναφέρει πως οι φόροι κληρονομιάς μπορούν να μειώσουν τη συγκέντρωση του πλούτου και να ενισχύσουν την ισότητα των ευκαιριών. Σύμφωνα με την ίδια Έκθεση, οι γενναιόδωρες φορολογικές απαλλαγές και άλλες μορφές ελαφρύνσεων (όπως κάνει η σημερινή κυβέρνηση) αποτελούν τον βασικό παράγοντα που περιορίζει τα έσοδα από τους φόρους αυτούς. Μάλιστα στην Ελλάδα τα σχετικά έσοδα είναι ήδη δυόμισι φορές λιγότερα από τον μέσο όρο των χωρών – μελών του ΟΟΣΑ. Γι’ αυτό καταλήγει με τη σύσταση προς την ελληνική κυβέρνηση να αυξήσει τα έσοδα από τη φορολογία κληρονομιάς.

Η κυβέρνηση κάνει το ακριβώς αντίθετο. Καταργεί κάθε φορολογία για ποσά μέχρι 800.000 ευρώ ανά γονέα ή 1,6 εκατ. για τους δυο γονείς. Ισχυρίζεται, ψευδώς, ότι το μέτρο ευνοεί και τα φτωχά νοικοκυριά. Όμως η ισχύουσα νομοθεσία απαλλάσσει ήδη από τη σχετική επιβάρυνση όσους έχουν ακίνητα αντικειμενικής αξίας μέχρι 150.000 ευρώ, ποσό που προσαυξάνεται ανάλογα με την ύπαρξη τέκνων. Καθεστώς που καλύπτει το 87% του πληθυσμού. Άρα το μέτρο που εξήγγειλε η κυβέρνηση, και το οποίο υπερβαίνει κατά πολύ μια εύλογη αναπροσαρμογή που θα παρακολουθούσε την πρόσφατη αύξηση των αντικειμενικών αξιών, αφορά αυτούς που είναι πάνω από αυτό το όριο, δηλαδή το 13%. Όμως, ακόμη και σήμερα, για μια γονική παροχή ακινήτου 300.000 ευρώ, ο φόρος δεν θα ξεπερνούσε τα 1.500 ευρώ, ποσό που μόνο υπέρογκο δεν μπορεί να θεωρηθεί. Τα παραπάνω ισχύουν και για ομόλογα ή μετοχές. Για τη γονική παροχή ή δωρεά σε χρήμα ίσχυε φόρος 10%, ο οποίος επίσης καταργείται. Αυτή ακόμη περισσότερο ευνοεί σχεδόν αποκλειστικά τα εύπορα νοικοκυριά. Γιατί ακόμη και αν μια «μέση» οικογένεια διαθέτει ένα ακίνητο των 150.000 ευρώ, καμία δεν διαθέτει μετρητά αρκετών δεκάδων, πολλώ δε μάλλον εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, όταν, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα, μόλις 174 χιλιάδες ενεργοί τραπεζικοί λογαριασμοί διαθέτουν υπόλοιπα μεγαλύτερα των 100.000 ευρώ σε καταθέσεις.

Το παρεπόμενο ερώτημα είναι ποιος θα καλύψει το κενό που θα δημιουργηθεί στα φορολογικά έσοδα. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη λοιπόν φόρτωσε την κοινωνία με μία ακόμη «ιδιαιτερότητα»: η χώρα με το μεγαλύτερο χρέος στην Ευρώπη μειώνει τους φόρους στα εύπορα στρώματα, ενώ, κατά τον ΟΟΣΑ, έπρεπε να τους αυξήσει. Όταν όμως το επίδομα ανεργίας δεν εξαιρείται από τη φορολογία -όπως συμβαίνει στη χώρα μας-, ποια κοινωνική ανάγκη επέβαλε ως προτεραιότητα να εξαιρούνται από κάθε φορολογία δωρεές και γονικές παροχές έως και εκατομμυρίων ευρώ ανά δικαιούχο;

Χωρίς σχέδιο

Η κυβέρνηση διά του κ. Γεραπετρίτη ένιωσε την ανάγκη να απαντήσει λέγοντας ότι οι φοροαπαλλαγές δεν γίνονται με δανεικά. Αλήθεια; Όταν μια χώρα έχει έλλειμμα, κάθε νέα τρύπα στα έσοδά της μόνο με δανεικά ή νέους φόρους μπορεί να καλυφθεί. Εννοεί ο κ. Γεραπετρίτης ότι θα επιβάλουν νέους φόρους; Πότε και σε ποιους;

Αλλά γιατί αρνούνται την πραγματικότητα; Με δανεικά κυβερνά ο κ. Μητσοτάκης. Περί τα 42 δισ. ευρώ κόστισε η στήριξη της οικονομίας, που, έστω και με λάθος τρόπο, ορθά έγινε. Όμως τα περισσότερα από αυτά βρέθηκαν είτε από το «μαξιλάρι» που άφησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είτε από δανεισμό ή και από τα δυο μαζί. Αυτό που θα περίμενε λοιπόν κανείς να ακούσει από τον πρωθυπουργό ήταν με ποιο σχέδιο θα ανακτηθεί ο πλούτος που χάθηκε, με ποιο σχέδιο θα μειωθούν οι ανισότητες και θα κλείσουν τα χάσματα που οι πολλαπλές κρίσεις έχουν ανοίξει. Αυτό που είπε ο κ. Μητσοτάκης -και το είπε πολύ ηχηρά- ήταν κάτι πολύ απλό: μην περιμένετε από εμένα τέτοιο σχέδιο. Εγώ, μας είπε, θα δανειστώ όσα μπορώ, θα ξοδέψω όσα μπορώ για να εξυπηρετήσω τον ταξικό πυρήνα της πολιτικής «πελατείας» μου και όταν το καράβι πέσει στην ξερά ξανά, κάποιοι θα βρεθούν να το σώσουν. Είπαμε, «νεοφιλελευθερισμός της ανεμελιάς». Για μια ακόμη φορά τις ανάγκες της κοινωνίας, του παρόντος και του μέλλοντος μόνο οι αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις μπορούν να κατανοήσουν, να εκφράσουν και να υπηρετήσουν. Γι’ αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία επωμίζεται ξανά μεγάλες ευθύνες.

* Άρθρο στην Αυγή της Κυριακής