Συνέντευξη στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα Dnews.gr και στον δημοσιογράφο Βασίλη Σκουρή.

Εκτιμάτε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε στρατηγική κρίση του πολιτικού συστήματος;

Δεν ζούμε έναν πολιτικό σεισμό σαν αυτόν του 2012. Όμως ζούμε μια διαδικασία φθοράς και ρευστοποίησης κομμάτων και συνολικά του πολιτικού συστήματος. Στη βάση αυτού του φαινομένου είναι η έντονη δυσπιστία και το έλλειμμα εμπιστοσύνης που καταγράφουν όλες οι έρευνες, προς τα κόμματα, την κυβέρνηση, την αντιπολίτευση, τους θεσμούς. Η κοινωνία φαίνεται να έχει πεισθεί, σε μεγάλα ποσοστά, ότι το υφιστάμενο σύστημα -κράτος, κυβέρνηση, κόμματα, δικαστική εξουσία και άλλοι θεσμοί- έχει φτάσει στα όριά του. Αναπαράγεται σε βάρος της κοινωνίας, συγκαλύπτει αντί να λύνει τα προβλήματα, δημιουργεί επισφάλεια και ανασφάλεια, αντί να παρέχει προστασία και εγγυήσεις για το μέλλον. Η κοινωνία, οι πολίτες απαιτούν από το πολιτικό σύστημα, την ενσυνείδητη και ειλικρινή αναγνώριση ότι η χώρα πρέπει να αλλάξει, αλλά το περιεχόμενο της αλλαγής παραμένει ζητούμενο και συχνά η αναζήτηση παίρνει τυφλές, ασαφείς, ή αμφίσημες μορφές, συνθήκη την οποία όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία αξιοποιούν ακροδεξιές δυνάμεις. Η Αριστερά, ο ευρύτερος προοδευτικός χώρος, είναι επείγον να δημιουργήσουν τους όρους που θα τους επιτρέψουν να εμφανιστούν ως μέρος της λύσης και όχι ως μέρος του προβλήματος.

Ο Μητσοτάκης μπορεί να αναστρέψει την κατάσταση;

Δεν μπορεί, διότι η πολιτική της σημερινής κυβέρνησης είναι η βασική αιτία του προβλήματος. Περιορίζομαι σε μια μόνο πτυχή του: Τα χρόνια αυτά, παρά το τέλος των μνημονίων, την ανάκαμψη της οικονομίας και την αφθονία πόρων -Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ, φτηνός δανεισμός- συντελείται μια διαδικασία διεύρυνσης των ανισοτήτων και φτωχοποίησης. Τα πιο φτωχά νοικοκυριά, αλλά και τμήματα μεσαίων στρωμάτων, υφίστανται συστηματικά μεγαλύτερη απώλεια αγοραστικής δύναμης, διότι ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος γι’ αυτά τα νοικοκυριά, υφίστανται πιο έντονα τις αρνητικές συνέπειες του ΦΠΑ και της ανόδου των ενοικίων, πληρώνουν υψηλότερους αναλογικά φόρους για ονομαστικά και όχι πραγματικά εισοδήματα, λόγω μη τιμαριθμοποίησης της φορολογικής κλίμακας, και υφίστανται πιο έντονα τις συνέπειες από την επιδείνωση των δημοσίων υπηρεσιών, όπως της υγείας και άλλων. Το γεγονός ότι όλα αυτά λειτουργούν αθροιστικά και σωρευτικά δημιουργεί προϋποθέσεις κοινωνικής έκρηξης, αν δεν υπάρξει μια πραγματική προοδευτική πολιτική στροφή, που να φέρει στο κέντρο της πολιτικης τα προβλήματα της κοινωνίας και των πιο αδύναμων στρωμάτων.

Ο Ανδρουλάκης επιλέγει την αυτόνομη κάθοδο διεκδικώντας την πρώτη θέση. Ήθελα την εκτίμησή σας για το σημερινό ΠΑΣΟΚ…

Το ΠΑΣΟΚ δεν εξαιρείται από τα πρόβλημα στα οποία αναφέρθηκα. Η αρχική ανάκαμψη του ΠΑΣΟΚ δημιούργησε τη προσδοκία ότι  θα μπορούσε να ανακτήσει την παλιά του αίγλη και ότι η Σοσιαλδημοκρατία αποτελεί απάντηση στις σύγχρονες ανάγκες. Θεωρώ ότι οι προσδοκίες αυτές έχουν διαψευστεί και στα δύο σκέλη. Η εποχή μας ζητά και νέες, αλλά και ριζοσπαστικές απαντήσεις. Επομένως, τα υφιστάμενα κόμματα του αριστερού και προοδευτικού χώρου είτε πρέπει να μπουν σε μια διαδικασία ριζικής ανανέωσής τους, που ίσως είναι πλέον αργά είτε θα πρέπει να συμβάλουν, το καθένα από τη πλευρά του, σε διεργασίες με στόχο να υπάρξει μια ευρεία αριστερή και προοδευτική συμπαράταξη ικανή να προτείνει στο λαό ένα αξιόπιστο εναλλακτικό σχέδιο.

ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Αριστερά συζητούν για συμπόρευση. Μπορεί να επιτύχει και να είναι και η λύση;

Ο μεγάλος άμεσος κίνδυνος είναι η ακινησία. Ειδικά η Αριστερά, που ζει πιο έντονα τη φθορά και τις φυγόκεντρες τάσεις, κινδυνεύει η κρίση της να γίνει υπαρξιακή, αν αυτό δεν έχει ήδη συμβεί. Το να αρχίσει, επομένως, ένας ανοιχτός διάλογος ανάμεσα σε υπαρκτούς σχηματισμούς της Αριστεράς, του σοσιαλιστικού χώρου και της οικολογίας χωρίς αποκλεισμούς θα ήταν «κάτι» μπροστά στο τίποτα. Το αποτέλεσμα θα κριθεί από την ειλικρίνεια των προθέσεων, την πολιτική γενναιοδωρία και από την ανταπόκριση που θα βρει στην κοινωνία και τον ανένταχτο κόσμο της Αριστεράς. Αν η όλη διαδικασία οργανωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μην είναι απλώς ανοιχτή, αλλά και να εξασφαλίζει όρους ισότιμης συμμετοχής ενός ευρύτερου φάσματος κινήσεων και ανένταχτων κομματικά πολιτών, τότε εκτός από λύση ανάγκης θα μπορέσει να γίνει και λύση προοπτικής.

Παλαιότερα είχατε εκφράσει την άποψη ότι χρειάζεται ένα νέο κόμμα στην Αριστερά. Εξακολουθείτε να το θεωρείτε λύση;

Βεβαίως εξακολουθώ να το θεωρώ, αλλά ένα νέος φορέας πρέπει να προκύψει ως αποτέλεσμα διεργασιών και συμμετοχικών διαδικασιών. Ένα ενωτικό εγχείρημα μπορεί  να αρχίσει από υφιστάμενους σχηματισμούς, αλλά  να θέτει ως προοπτική του τη δημιουργία νέου πολιτικού φορέα ή εν πάση περιπτώσει να μην το αποκλείει. Και τούτο γιατί́ ο κατακερματισμός είναι αποτέλεσμα βαθύτερων αιτιών. Επομένως η άρση του κατακερματισμού είναι αναγκαία αλλά από μόνη της δεν αρκεί για να γίνουν όσα χρειάζεται να κάνει η Αριστερά στην εποχή μας.

Να επαναφέρω μια παλαιότερη ερώτηση. Μήπως η Αριστερά δεν έχει θέση στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης; Μήπως έχει ξεπεραστεί;

Όχι, πιστεύω ότι ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Κάθε άλμα των παραγωγικών δυνάμεων κάνει πιο αναγκαία την παρουσία της Αριστεράς, αλλά απαιτεί ταυτόχρονα από αυτήν νέα εργαλεία ανάλυσης και νέες απαντήσεις. Όσο πιο μεγάλο και ποιοτικό είναι το άλμα τόσο πιο μεγάλες είναι οι απαιτήσεις αυτές. Και αυτό ισχύει με την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη φέρνει κολοσσιαίες αλλαγές στην εργασία, στο περιβάλλον, στην κατανομή της ισχύος και των πόρων, στις ανισότητες κάθε είδους, στις προσωπικές ελευθερίες και την ιδιωτικότητα. Χρησιμοποιείται ήδη για επιτήρηση, καταστολή και απολύσεις. Πολυεθνικές αναπτύσσουν αλγορίθμους που εντείνουν τις κοινωνικές ανισότητες, εισάγοντας μεροληψίες σε κρίσιμους τομείς όπως η δικαιοσύνη, η υγεία ή η εργασία. Η Αριστερά χρειάζεται ως δύναμη αντίστασης, αλλά δεν πρέπει να αυτοπαγιδευθεί σε μια  άρνηση των τεχνολογικών εξελίξεων. Αντιθέτως, πρέπει να δράσει ταυτόχρονα ως προωθητική δύναμη αναδιανομής και δικαιοσύνης. Πρέπει να υπερασπιστεί τα δικαιωματα των εργαζομενων στις νέες μορφες εργασίας, να υποστηριζει διαφανείς, δημοκρατικά ελεγχόμενους αλγορίθμους, ανοιχτό λογισμικό, δικαιώματα στην ψηφιακή ιδιωτικότητα και έναν κόσμο όπου τα οφέλη της ΤΝ δεν συγκεντρώνονται σε ολιγαρχικά κέντρα, αλλά οικοδομούν την ψηφιακή δημοκρατία του μέλλοντος.

Επομένως, η Αριστερά είναι αναγκαία για να δράσει ως δύναμη αντίστασης ενάντια σε αρνητικές συνέπειες, αλλά και ως προωθητική δύναμη αναδιανομής και δικαιοσύνης για την πρόσβαση όλων στα οφέλη που προκύπτουν από τη χρήση της ΤΝ. Επίσης, κάθε  άλμα των παραγωγικών δυνάμεων κάνει θεωρητικά δυνατές ανώτερες μορφές δημοκρατίας, οργάνωσης των κοινωνιών, νέες μορφές σοσιαλισμού. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την ΤΝ.

Η Αριστερά, συνεπώς, εκτός από δύναμη αντίστασης και δικαιοσύνης πρέπει να λειτουργήσει και ως δύναμη ελπίδας. Οφείλει να θέσει ερωτήματα που δεν αφορούν μόνο την τεχνική λειτουργία της ΤΝ, αλλά την κοινωνική της χρήση: Τι είδους κοινωνία θέλουμε; Ποιος αποφασίζει; Ποιος ωφελείται και ποιος πλήττεται; Η Αριστερά, έχει ρόλο, αλλά και χρέος να φανταστεί και να διεκδικήσει ένα μέλλον όπου η επιστήμη και η τεχνολογία υπηρετούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ευημερία και όχι την εκμετάλλευση και την κερδοσκοπία.

Ο «νέος κόσμος», μετά και την εποχή Τράμπ, που βαδίζει κ. πρόεδρε;

Αν υπάρχει κάτι σαφές αυτό είναι ότι ο Τράμπ εξάγει προβλήματα, θέλει να αντιμετωπισει τα προβλήματα  των ΗΠΑ σε βάρος του υπόλοιπου κόσμου. Άρα ο κόσμος θα γίνει πιο άνισος και πιο επισφαλής.

Θα υπάρξουν νέες συσπειρώσεις και αντισυσπειρώσεις. Και υπάρχει ο κίνδυνος, ο πόλεμος από το εμπόριο να περάσει και σε άλλους τομείς. Βρισκόμαστε όμως στην αρχή του εμπορικού  πολέμου. Είναι πρόωρο να μιλήσουμε για το τέλος του. Η άποψη οτι η Ελλάδα δεν θα υποστεί συνεπειες θυμίζει τις διαβεβαιώσεις του 2008 ότι η χώρα ήταν θωρακισμένη.  Η ελληνική οικονομία είναι από τις πλέον ευάλωτες σε διεθνείς κρίσεις και αναταράξεις. Και η απάντηση δεν ειναι άλλα 25 δισ. σε εξοπλισμους. Το βέβαιο είναι ότι τα προβλήματα, οι αντιθέσεις οι ανισότητες και οι «ασυμμετρίες» της παγκόσμιας ανάπτυξης θα μεγαλώσουν και η νέα παγκόσμια κούρσα των εξοπλισμών θα ρίξει νέα βάρη στους λαούς. Για να υπάρξει ένας πραγματικά νέος κόσμος πρέπει να αποκατασταθούν η ειρήνη, η πολυμερής συνεργασία και το διεθνές δίκαιο στην επίλυση των διαφορών. Μια νέα πολυμερής διάσκεψη, ένα Ελσίνκι 2, είναι αναγκαίο για μόνιμη λύση στο Ουκρανικό και στη Γάζα, για την ειρήνη, την ασφάλεια και τη συνεργασία στην Ευρώπη, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Και ένα νέο Μπρέτον Γουντς είναι αναγκαίο για να αποτρέψει τη μετατροπή του κόσμου σε ζούγκλα και την ανθρωπότητα σε παθητικό παρατηρητή των οικονομικών κρίσεων και της κλιματικής και οικολογικής καταστροφής.