Ομιλία στα «Growth Awards 2016» που διοργάνωσαν η Eurobank και η Grant Thornton.

Mε ιδιαίτερη χαρά βρίσκομαι απόψε εδώ, σε μία εκδήλωση αφιερωμένη στη βράβευση επιτυχημένων επιχειρηματικών προσπαθειών.

Eπιβραβεύοντας την προσπάθεια

Τονίζω τη λέξη «προσπαθειών». Διότι πίσω από κάθε επιτυχημένο αποτέλεσμα βρίσκονται πολλές προσπάθειες, που δεν είναι πάντα όλες επιτυχημένες από την αρχή. Η επιβράβευση επομένως του επιτυχημένου παραδείγματος είναι μια έμμεση αναγνώριση της συμβολής όσων έχουν προηγηθεί ή συντελέσει στην επιτυχία αυτή.

Εκείνο λοιπόν που βρίσκω σημαντικό σ’ αυτήν την πρωτοβουλία της Eurobank είναι ακριβώς ότι δεν επιβραβεύεται η επιτυχία ανεξαρτήτως μέσου ή σκοπού, ως ένας τυφλός ατομοκεντρικός ανταγωνισμός, αλλά επιβραβεύεται η επιτυχία ως το αποτέλεσμα μιας συνολικής προσπάθειας που αποσκοπεί στη διεύρυνση των δυνατοτήτων μιας επιχείρησης μέσα από το άνοιγμα νέων δρόμων, την παραγωγή νέων προϊόντων, την ανακάλυψη νέων μεθόδων, το άνοιγμα νέων αγορών, τη διαμόρφωση τελικά νέων υποδειγμάτων επιχειρηματικότητας που συνδυάζουν το ατομικό συμφέρον με το ευρύτερο συλλογικό και κοινωνικό.

Στην περίπτωση αυτή η ατομική επιτυχία, συνιστά  προστιθέμενη αξία για όλη την κοινωνία. Διότι η διάχυση και ο πολλαπλασιασμός του θετικού επιτυχημένο παραδείγματος συμβάλλει συνολικά στην αλλαγή του αναπτυξιακού υποδείγματος.

Συγκροτώντας ένα νέο υπόδειγμα ανάπτυξης

Και αυτό δεν είναι μόνο σημαντικό αλλά και κρίσιμο ιδιαίτερα σε εποχές ανατροπών και μετάβασης σε νέα υποδείγματα.  Αυτό χαρακτηρίζει το σημερινό κόσμο συνολικά, αλλά πουθενά αλλού δεν είναι τόσο αισθητή αυτή η ανάγκη όσο είναι στη χώρα μας.

Γιατί; Μα διότι ζούμε μια από τις μεγαλύτερες χρεοκοπίες όλων των εποχών. Ζούμε μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις που υπήρξαν ποτέ σε αναπτυγμένη χώρα. Μια κρίση που οι συνέπειές της έχουν υπερβεί ακόμη και εκείνες του οικονομικού κραχ του 1929.

Το μοντέλο, λοιπόν, του πελατειακού κρατικοδίαιτου καπιταλισμού του παρελθόντος, αυτό το μείγμα νεοφιλελεύθερων ιδεολογιών και εγχώριων πελατειακών πρακτικών έχει χρεοκοπήσει. Η μετάβαση σ’ ένα νέο υπόδειγμα βιώσιμης, καινοτόμου και δίκαιης ανάπτυξης, για τους πολλούς και όχι για τους λίγους, είναι κοινωνικό χρέος, εθνική ανάγκη, ιστορική επιταγή.

Ο ρόλος των δημόσιων πολιτικών και της επιχειρηματικότητας

Εδώ, όμως ερχόμαστε σ’ ένα κρίσιμο ερώτημα: «Ποιος ο ρόλος του κράτους και της δημόσιας πολιτικής σε συνθήκες αλλαγής υποδείγματος, όπως η σημερινή»;

Στις συνθήκες αυτές ο ρόλος της πολιτικής –κατά την άποψή μου– δεν είναι να υμνεί από το πρωί ως το βράδυ την επιχειρηματικότητα γενικώς. Διότι υπάρχουν μορφές επιχειρηματικότητας που μένουν γαντζωμένες στο χθες. Δεν είναι δυνατό να βάζουμε στο ίδιο επίπεδο εγχειρήματα καινοτόμα, προσπάθειες δημιουργικές, επενδύσεις που εμπεριέχουν τόλμη  και ρίσκο και μορφές οικονομικού παρασιτισμού,  πρακτικές εύκολου και ασφαλούς πλουτισμού μέσα από τις σχέσεις τους με την εκάστοτε πολιτική εξουσία, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Ούτε μπορούμε να επιβραβεύουμε όλους εκείνους που θέλουν  να έχουν τα κέρδη τους στο εξωτερικό, τα δανεικά τους στο εσωτερικό και ταυτόχρονα να εναποθέτουν τις ζημιές τους στο κράτος και την κοινωνία.

Και χαίρομαι που ακούω επιχειρηματίες ολοένα και περισσότερους τελευταία να στηλιτεύουν οι ίδιοι τα φαινόμενα αυτά. Ορισμένοι μάλιστα επιχειρηματίες και άνθρωποι των αγορών αναφέρονται τελευταία στην ανάγκη ενός επενδυτικού πατριωτισμού. Αναφέρονται ουσιαστικά στην ανάγκη -θα πω εγώ- για μια νέα κοινωνικά υπεύθυνη επιχειρηματικότητα που επενδύει τα κέρδη της, δημιουργεί θέσεις απασχόλησης, ενισχύει την έρευνα,  νοιώθει υπεύθυνη όχι μόνο απέναντι στους μετόχους αλλά και στην κοινωνία και νοιάζεται για τους εργαζόμενους, για την ασφάλεια και την κατάρτισή τους.

Βασικό καθήκον, λοιπόν, της δημόσιας πολιτικής σε συνθήκες μετάβασης είναι να δημιουργεί συνθήκες που να μη θέτουν εμπόδια, αντίθετα να διευκολύνουν τη διαμόρφωση νέων θετικών υποδειγμάτων. Αυτό απαιτεί θεσμούς και διαδικασίες που να δημιουργούν εμπιστοσύνη, να εγγυώνται τη διαφάνεια και την ισονομία, χωρίς πελατειακές σχέσεις και άλλες διακρίσεις. Προς αυτήν την κατεύθυνση πολλά βήματα γίνονται σήμερα.

Οι νέοι leaders των αγορών στην εποχή μας, οι νέοι πρωτοπόροι του επιχειρηματικού τομέα δε θα είναι πλέον, δεν πρέπει αλλά και δεν μπορεί να είναι, ένα κλειστό club κάποιων διαπλεκόμενων με την εξουσία και τα κόμματα, επιχειρηματιών, τραπεζιτών και μεγαλοεκδοτών, όπως συνέβαινε στο παρελθόν ή όπως κάποιοι θέλουν να συνεχίσει να συμβαίνει.

Τα νέα επιχειρηματικά σημεία αναφοράς θα είναι εκείνα τα νέα επιτυχημένα παραδείγματα που θα επιχειρήσουν να ανοίξουν νέους δρόμους, που θα μπορέσουν να κατακτήσουν κάποιο τεχνολογικό, οργανωτικό ή άλλο προβάδισμα και θα κατανοήσουν πρώτοι και θα ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας νέας κοινωνικά υπεύθυνης επιχειρηματικότητας, τις απαιτήσεις μιας νέας σχέσης ανάμεσα στην επιχειρηματικότητα το κράτος και την κοινωνία.

Και αυτό μπορούν να το πετύχουν όχι μόνο μεγάλες αλλά και μεσαίες, ακόμη και μικρές επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, δημόσιες επιχειρήσεις, εφόσον συνειδητοποιήσουν το νέο τους ρόλο, τις δυνατότητες και τις υποχρεώσεις τους στο κοινωνικό σύνολο, αλλά ακόμη και συνεργατικά ή συνεταιριστικά σχήματα, και δεν είναι λίγα τα πρωτοπόρα παραδείγματα που υπό αντίξοες συνθήκες έχει να αναδείξει και αυτός ο χώρος στον τραπεζικό, στον αγροτοδιατροφικό και σε άλλους τομείς. Σήμερα ο χώρος της καινοτομίας προσφέρεται κατ’ εξοχήν για συνεργατικά σχήματα και άλλες συλλογικές μορφές, ως το κατάλληλο όχημα για  νέους επιστήμονες που μπορεί να μη διαθέτουν κεφάλαια αλλά διαθέτουν γνώσεις και όρεξη για δουλειά. Και ετοιμάζονται ήδη σημαντικά χρηματοδοτικά και άλλα εργαλεία για την υποβοήθηση και τη στήριξη τέτοιων ακριβώς πρωτοβουλιών.

Δίνοντας λύσεις  σε παλιά προβλήματα

Κυρίες και κύριοι,

Η άσκηση επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα αντιμετωπίζει πολλά και μεγάλα προβλήματα. Το άνοιγμα μια νέας επιχείρησης πολλές φορές είναι πορεία σε ναρκοπέδιο και η αδειοδότηση μιας νέας επένδυσης μερικές φορές εξελίσσεται σε Γολγοθά. Πρόκειται για μια από τις χειρότερες κληρονομιές του παρελθόντος. Δεν χρειάζονται όμως φωτοβολίδες για να αντιμετωπιστεί αλλά συστηματική και επίμονη δουλειά, καθώς και αποφασιστική ρήξη με το παρελθόν.

Το καλό νέο είναι αυτή η προσπάθεια έχει αρχίσει και αποδίδει ήδη καρπούς. Την Τρίτη (29.11) ψηφίστηκε το νομοσχέδιο για την «Απλοποίηση διαδικασιών σύστασης επιχειρήσεων κ.ά.» με σκοπό την απλούστευση και την επιτάχυνση των διαδικασιών σύστασης επιχείρησης μέσα από τις υπηρεσίες μίας στάσης (one-stop-shop). Η διαδικασία σύστασης επιχείρησης καθίσταται εξολοκλήρου ηλεκτρονική, με αποτέλεσμα την εξοικονόμηση έως και 70% χρόνου και κόστους σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση.

Ένα δεύτερο  νομοσχέδιο για το «Νέο θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση της οικονομικής δραστηριότητας κ.ά.», το οποίο ψηφίστηκε κι αυτό χθες στη Βουλή, συνιστά μια παρέμβαση-τομή στο θεσμικό επίπεδο για τη μετάβαση από τις δυσκίνητες και δυσλειτουργικές γραφειοκρατικές διαδικασίες, του παρελθόντος σ’ ένα σύγχρονο, απλοποιημένο και λειτουργικό σύστημα το οποίο καταργεί τα 2/3 των σημερινών δικαιολογητικών.

Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, βασικός περιορισμός για τη χρηματοδότηση αποτελεί το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων. Ένα πρόβλημα που γιγαντώθηκε επί κρίσης και οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν θέλησαν ή δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε όμως είναι υπό διαπραγμάτευση ένας εξωδικαστικός μηχανισμός επίλυσης ρύθμισης του χρέους των βιώσιμων επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών με εμπορική δραστηριότητα. Η επιτυχία αυτού του μηχανισμού και η ικανοποίηση των στόχων μείωσης των «κόκκινων» δανείων θα αποδεσμεύσει σημαντικούς πόρους προς την πραγματική οικονομία. Μάλιστα, η ένταξη αυτού του μηχανισμού σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο παράλληλης ρύθμισης του δημοσίου και ιδιωτικού χρέους επιχειρήσεων και επαγγελματιών, δημιουργεί συνθήκες οριστικής διάσωσης δραστηριοτήτων και ουσιαστικής αναζωογόνησης του.

Σε συνδυασμό με τα παραπάνω όμως, στόχος μας είναι η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων για την ενίσχυση των δυναμικών πρωτοβουλιών, ιδιαίτερα εκείνων της μικρής και μεσαίας επιχειρηματικότητας.

Στην κατεύθυνση αυτή:

• Εντός του Δεκεμβρίου θα υπογραφεί η συμφωνία χρηματοδότησης με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων για το Ταμείο Συμμετοχών (Fund of Funds), από το οποίο οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ιδιαίτερα εκείνες που δραστηριοποιούνται στις νέες τεχνολογίες, θα είναι σε θέση να αντλούν χρηματοδότηση με τη μορφή της συμμετοχής στη μετοχική τους σύνθεση σε όλα τα στάδια της εξέλιξης του.
• Μέχρι το τέλος του 2016 ενεργοποιούνται δύο νέα εργαλεία, το Ταμείο Επιχειρηματικότητας ΙΙ μέσω του ΕΤΕΑΝ, καθώς και το Πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» .

Από τις τρεις αυτές πλατφόρμες θα εισρεύσουν αθροιστικά στην πραγματική οικονομία 2 δισ. ευρώ, 1 δισ. από δημόσιους πόρους και ένα 1 δισ. ακόμα από τη μόχλευση.

Παράλληλα, η κυβέρνηση, με τον Αναπτυξιακό Νόμο δημιουργεί σταθερές συνθήκες και προσφέρει ισχυρά κίνητρα για τη διενέργεια επενδύσεων με προτεραιότητα στους τομείς της τεχνολογίας, της πληροφορικής, των επικοινωνιών και του αγροτοδιατροφικού τομέα. Χαρακτηριστικό της δυναμικής που έχει προκαλέσει ο Αναπτυξιακός είναι ότι ήδη έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον περισσότερες από 1.000 επιχειρήσεις.

Μία από τις μεγάλες πληγές των χρόνων της κρίσης ήταν και η τεράστια απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου, το λεγόμενο brain drain. Νέοι επιστήμονες, κατά βάση πολύ υψηλού επιπέδου, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα, μην μπορώντας να εργαστούν στην Ελλάδα είτε λόγω της υψηλής ανεργίας είτε εξαιτίας της αδυναμίας της αγοράς εργασίας να καλύψει τις προσδοκίες τους. Η πλέον ασφαλής οδός αντιστροφής αυτής της τάσης είναι η επένδυση στην έρευνα. Στην κατεύθυνση αυτή το 2015, εν μέσω εξαιρετικά ασταθών συνθηκών, το κονδύλι για Έρευνα και Ανάπτυξη έφτασε στο 0,96% του ΑΕΠ, ενώ το 2016 θα αγγίξει το 1%. Η αύξηση που προέκυψε με την παρούσα κυβέρνηση ανέρχεται στο 20,5% σε σχέση με τη μόλις προηγούμενη περίοδο.

Στο πλαίσιο αυτό, το νεοσύστατο Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΔΙΔΕΚ), μετά το Σύμφωνο Συνεργασίας του Ελληνικού Δημοσίου και της ΕΤΕπ, θα διαθέσει 240 εκατομμύρια ευρώ σε τρία χρόνια στην έρευνα και την καινοτομία (60 από το ΠΔΕ και 180 από την ΕΤΕπ).

Ενεργοποιώντας το θετικό σενάριο

Καθοριστικός όμως παράγοντας για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας είναι το μακροοικονομικό περιβάλλον. Ενδεικτικό είναι ότι από το ξέσπασμα της κρίσης έκλεισαν πάνω από 245.000 επιχειρήσεις και καταστράφηκαν 833.000 θέσεις εργασίας. Η συρρίκνωση της ζήτησης, το απότομο πολλές φορές σταμάτημα της χρηματοδότησης και η αύξηση του κόστους του χρήματος οδήγησαν χιλιάδες υγιείς επιχειρήσεις στην κατάρρευση, γεγονός που, εκτός των άλλων, δείχνει τα όρια μιας πολιτικής που στηρίζεται στη μείωση των μισθών.

Αν και από αυτή τη βαριά κληρονομιά δεν θα απαλλαγούμε εύκολα, έχει αρχίσει η αντίστροφη κίνηση.

-Αρχίσαμε με δυσμενείς προβλέψεις για το 2016 και κλείνουμε με ανάκαμψη.

-Η έξοδος από την ύφεση δεν συνιστά πλέον πρόβλεψη αλλά γεγονός.

Και η ολοκλήρωση της 2ης αξιολόγησης θα θέσει σε κίνηση μια αλληλουχία γεγονότων που θα δημιουργήσουν ευνοϊκότερες συνθήκες για τις επενδύσεις και τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.

Κυρίες και κύριοι ,

Μετά από εφτά χρόνια σκληρής και διαλυτικής, για την οικονομία και την κοινωνία, πολιτικής πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αρχίζουμε από μια χαμηλή αφετηρία.

Όμως αν και παραλάβαμε ένα ναρκοθετημένο πεδίο, σταδιακά, με συστηματικό και συντονισμένο βηματισμό ανοίγουμε δρόμο για ένα επιχειρηματικό περιβάλλον, περισσότερο απλοποιημένο, πιο εξορθολογισμένο, περισσότερο διαφανές και με μεγαλύτερη προβλεψιμότητα.

Το ζητούμενο τώρα είναι να συντονίσουμε τα βήματα μας έτσι ώστε από τα επιμέρους επιτυχημένα επιχειρηματικά υποδείγματα να συνδιαμορφώσουμε ένα νέο  παραγωγικό, κοινωνικό και αξιακό υπόδειγμα βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης, που βασισμένο στις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης θα γίνει η υλική βάση της πολιτικής μας αυτονομίας και ισοτιμίας, στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών και των παγκόσμιων  θεσμών.