Oμιλία στην ανοιχτή προσυνεδριακή συνέλευση της Ο.Μ. ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία Νίκαιας με θέμα «Συζητάμε και συνδιαλεγόμαστε με την Κοινωνία στην πορεία προς το 3ο Συνέδριο».

Όλη η ομιλία

Οι στόχοι του Συνέδριου και το κεντρικό διακύβευμα της συγκυρίας

Συντρόφισσες, σύντροφοι, αγαπητές φίλες και φίλοι

Θα ήθελα να αρχίσω με τους στόχους του Συνεδρίου μας το οποίο γίνεται σε μια κρίσιμη συγκυρία. Η πανδημία, η ακρίβεια και τώρα ο  πόλεμος  στην Ουκρανία, αλλάζουν όλα τα δεδομένα όπως τα γνωρίζαμε μόλις λίγα χρόνια πριν. Και είναι ακριβώς οι εξελίξεις  αυτές που  κάνουν σήμερα ακόμη πιο αναγκαία  μια ευρεία προοδευτική συμμαχία για την υπεράσπιση της Ειρήνης, τη στήριξη της κοινωνίας,   την αποφασιστική ενίσχυση του δημοσίου συστήματος  υγείας,  την εφαρμογή ενός άμεσου προγράμματος  μέτρων  για την αντιμετώπιση του  κύματος  της ακρίβειας και την αποτροπή της παγίδας του στασιμοπληθωρισμού. Είναι αναγκαία μια νέα ιεράρχηση  των προτεραιοτήτων της πολιτικής ώστε  να έρθουν στην πρώτη γραμμή   ανάγκες των πολλών και η θωράκιση της χώρας απέναντι σε αβεβαιότητες και κινδύνους  που μεγαλώνουν. Πρέπει να ξαναδούμε το ρόλο του κράτους, τη χρήση των πόρων που συχνά σπαταλούνται σε αδιαφανείς αναθέσεις, πελατειακές εξυπηρετήσεις και ταξικά μεροληπτικούς σχεδιασμούς.

Μπορεί να υπάρξει μια τέτοια πλειοψηφία; Κατά τη γνώμη μας ναι. Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι  στην ελληνική κοινωνία υπάρχει μια  πλειοψηφία που συμμερίζεται στον ένα ή τον άλλο βαθμό κοινούς προοδευτικούς στόχους. Χρέος μας είναι να κάνουμε αυτήν την κοινωνική πλειοψηφία, πολιτική πλειοψηφία ώστε οι αριστερές προοδευτικές δυνάμεις  να γίνουν η επόμενη κυβέρνηση  για να αρχίσει  μια δημοκρατική και προοδευτική ανάταση και ανασυγκρότηση της χώρας. Αυτός είναι και ο πιο άμεσος πολιτικός στόχος του Συνεδρίου: να συζητήσουμε  για τα προβλήματα της κοινωνίας και τις δικές μας απαντήσεις σε αυτά, καθώς και τους όρους και τις προϋποθέσεις για μια προοδευτική κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ που θα τις υλοποιήσει. Το Συνέδριο συνεπώς είναι μια ευκαιρία να εμβαθύνουμε στην εναλλακτική μας πρόταση, να τη δούμε και σε συνάρτηση με το τι γίνεται διεθνώς και στην Ευρώπη, να την εξειδικεύσουμε ούτως ώστε τα διάφορα κοινωνικά στρώματα να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους, τις ανάγκες τους, τα αιτήματά τους,  μέσα στις προτάσεις μας. Να κάνουμε τις τελευταίες πιο συγκεκριμένες και στοχευμένες.

Δεύτερος στόχος είναι να συζητήσουμε και να αποφασίσουμε τους όρους με τους οποίους θα κάνουμε το ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πιο ισχυρό και ποσοτικά και ποιοτικά, πώς θα ενισχύσουμε το ρόλο των μελών και των φίλων του κόμματος, πως θα κάνουμε πιο ισχυρούς τους δεσμούς του με την κοινωνία και τα λαϊκά στρώματα, πώς θα κάνουμε πιο ισχυρή την  εσωκομματική δημοκρατία και τη συλλογικότητα. Το συνέδριο λοιπόν έχει πολλή και σημαντική δουλειά να κάνει.

Όμως η ανάγκη για  την προοδευτική στροφή για την οποία μίλησα δεν αφορά μόνο εμάς. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι ο κύριος πολιτικός εκφραστής αυτής της προοδευτικής και αριστερής κοινωνικής πλειοψηφίας αλλά  δεν είναι ο μόνος. Υπάρχουν και άλλα κόμματα, οργανώσεις, καθώς και  ανένταχτοι κομματικά πολίτες. Με  δεδομένο τον εκλογικό νόμο, με τον οποίο θα διεξαχθούν  οι επόμενες εκλογές κανένα  κόμμα και κανένας πολίτης που ενδιαφέρεται για τη διακυβέρνηση της χώρας,  δεν πρέπει και δεν  θα μπορέσει τελικά  να παρακάμψει το ερώτημα: Μετά τις εκλογές τι; Ποια κυβέρνηση μπορεί να υπερασπιστεί την κοινωνία και ιδιαίτερα τα ευάλωτα στρώματα από τις συνέπειες της ακρίβειας, των πολέμων και άλλων δεινών; Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη που έδειξε την ανικανότητα της σε όλους τους τομείς και έχει τη στήριξη των μεγάλων συμφερόντων ή μια προοδευτική κυβέρνηση στηριγμένη σε μια ευρεία προοδευτική κοινωνική πλειοψηφία και σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα στήριξης της κοινωνίας και ανασυγκρότησης της χώρας; 

 Το Συνέδριο, επομένως δεν είναι μια εσωστρεφής διαδικασία. Ούτε είναι κάποια μάχη μηχανισμών, όπως θα επιθυμούσαν ορισμένοι. Αντίθετα, είναι μια διαδικασία που αφορά άμεσα την κοινωνία και το μέλλον της. Και οι όποιες διαφορετικές απόψεις, πρέπει να διατυπώνονται ελεύθερα. Όπως τόνισε πρόσφατα ο Αλέξης Τσίπρας στο Πολιτικό Συμβούλιο του κόμματος, όχι μόνο οι διαφορετικές απόψεις αλλά ακόμη και η πολιτική διαφωνία σε κάποιο ζήτημα «είναι στοιχείο της εσωκομματικής δημοκρατίας, και  πρέπει να το ενισχύσουμε». Η μόνη προϋπόθεση που έθεσε και πιστεύω συμφωνούμε όλοι σε αυτό είναι «να περιφρουρήσουμε την ποιότητα του πολιτικού διαλόγου. Να περιφρουρήσουμε την συντροφικότητα και την ενότητα του κόμματος». Θέλουμε, λοιπόν, ένα συνέδριο ζωντανό, με απόψεις, με διάλογο, με συντροφικότητα και συστράτευση για μια ενότητα προωθητική που θα εκφράζει το αίτημα του λαού για πολιτική αλλαγή και βελτίωση της ζωής του.

Ο πόλεμος και η θέση της Ελλάδας

Έρχομαι τώρα στο θέμα του πολέμου. Ποια πρέπει να είναι  η στάση μας και ποια η θέση της χώρας μας σε σχέση με αυτόν;

Η ρωσική  εισβολή στην Ουκρανία αποτελεί κατάφορη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και ταυτόχρονα μας κάνει  μάρτυρες για άλλη μια φορά των αποκρουστικών συνεπειών που φέρνουν  οι πόλεμοι: θάνατοι, καταστροφές,  προσφυγιά. Γι’ αυτό και  καταδικάσαμε απερίφραστα  από την πρώτη στιγμή, τόσο την εισβολή όσο και τα αναθεωρητικά επιχειρήματα που τη συνόδεψαν.

Η εισβολή δεν θα μπορούσε να μείνει αναπάντητη. Οι κυρώσεις ήταν αναπόφευκτες και επιβεβλημένες. Όμως οι κυρώσεις πρέπει  να στοχεύουν στην άσκηση πίεσης για αποκλιμάκωση και  διαπραγματεύσεις με στόχο την ειρήνη. Οι κυρώσεις με την έκταση και τη μορφή  που παίρνουν πλήττουν τελικά  το ρωσικό λαό,  αποτελούν συνέχεια του πολέμου με αλλά μέσα, και έχουν σημαντικές αρνητικές συνέπειες ειδικά για  την Ευρώπη. Είμαστε λοιπόν υπέρ της καταδίκης της Ρωσίας για την επίθεση στην Ουκρανία είμαστε όμως αντίθετοι στον τυφλό αντιρωσισμό που καλλιεργούν ορισμένοι στα πρότυπα του μακαρθισμού. Είμαστε αντίθετοι με την επέκταση των κυρώσεων στο τομέα της τέχνης και του πολιτισμού διότι η τέχνη υπάρχει ακριβώς για να ενώνει τους ανθρώπους και τους λαούς ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές. Είμαστε επίσης αντίθετοι στην υποκρισία και στη λογική δυο μέτρα δυο σταθμά. Δεν είναι σωστή πλευρά της ιστορίας να καταδικάζεις τη μια εισβολή και σιωπάς για τις άλλες.  Ούτε είναι  σωστή πλευρά της ιστορίας να  θεωρείς και σωστά  πρόσφυγες όσους φεύγουν από την  Ουκρανία και τους υπόλοιπους να τους εγκαταλείπεις στην τύχη τους ως  «λαθρομετανάστες». Είμαστε υπέρ μιας πολιτικής αρχών και αξιών. Είμαστε υπέρ μιας πολιτικής που θα καθιστά τη χώρα μας μέρος της λύσης και όχι μέρος του προβλήματος. Ο σεβασμός των συμβατικών υποχρεώσεων της χώρας δεν την υποχρέωνε να στείλει όπλα και εξοπλισμό. Αυτό ήταν μια πρωτοβουλία του κ. Μητσοτάκη. Όμως έτσι εκθέτει τη χώρα σε κινδύνους.  Διότι ενεργώντας χωρίς ιστορική μνήμη γίνεται  βασιλικότερη του βασιλέως. Η αναγκαία καταδίκη της ρωσικής εισβολής δεν θα έπρεπε να φτάνει ως την ακραία επιδείνωση των ελληνορωσικών σχέσεων, όταν όλες οι χώρες, από τη Γερμανία ως τη Γαλλία και την Ιταλία, για να μη μιλήσουμε για την Τουρκία και το Ισραήλ, φροντίζουν να μην «κόβουν τις γέφυρες». Δεν  πρέπει ούτε στιγμή να ξεχνάμε ότι είμαστε μια χώρα με ανοιχτά μέτωπα στην Κύπρο, στο Αιγαίο, στα Βαλκάνια. Και στο παρελθόν τέτοιους ρόλους «πρωτοπαλίκαρου» ή «προκεχωρημένου φυλακίου» τους πληρώσαμε ακριβά. Ούτε μπορούμε να αγνοούμε τη γεωγραφία καθώς ό,τι και αν γίνει Ρωσία και  Ευρώπη,  Ελλάδα και  Τουρκία δεν θα πάψουμε να είμαστε γείτονες.  Για τους λόγους αυτούς η Ελλάδα  πρέπει  να ασκεί  μια πολιτική αρχών στη βάση της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, όπως συνέβη την περίοδο 2015-2019 και επισφραγίστηκε με τη συμφωνία των Πρεσπών, με την οποία διευθετήθηκε ειρηνικά και προωθητικά μια πολύχρονη  εκκρεμότητα.  Και η αποκατάσταση αυτής της πολυδιάστατης πολιτικής θα είναι από τα πρώτα μέτρα μιας προοδευτικής κυβέρνησης με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.

Ο πόλεμος ως έκφραση της πολλαπλής κρίσης και η απάντηση της  Αριστεράς και των προοδευτικών δυνάμεων

Έρχομαι τώρα σε ένα άλλο θέμα σε σχέση με το πόλεμο. Πώς πρέπει να αντιδράσουμε;  Η φραστική καταδίκη είναι αναγκαία αλλά δεν αρκεί. Διότι ο πόλεμος αυτός δεν είναι ένα μεμονωμένο φαινόμενο. Τα κείμενα του Συνεδρίου και ιδιαίτερα οι πολιτικές θέσεις για το Συνέδριο,  αναλύοντας τα προβλήματα και το χαρακτήρα της  εποχή μας διαπιστώνουν ότι ζούμε μια πολλαπλή κρίση: κρίση οικονομική, υγειονομική, κλιματική και οικολογική. Διαπιστώνουν επίσης ότι ζούμε μια εποχή γεωπολιτικής αστάθειας και γεωπολιτικών ανακατατάξεων και  ότι όλα αυτά  έχουν να κάνουν με τα αδιέξοδα του  κυρίαρχου συστήματος, του  νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Ο πόλεμος όμως δεν αποτελεί διέξοδο αντίθετα περιπλέκει τα προβλήματα, αυξάνει τους κινδύνους. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί μια  απάντηση της Ρωσίας στις προσπάθειες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ να την περικυκλώσουν και να την απομονώσουν. Όμως είναι μια λανθασμένη απάντηση διότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο,    προκαλεί δυστυχία στον λαό της Ουκρανίας, προβλήματα στην ίδια τη ρωσική κοινωνία και φόβο γενικευμένου πολέμου σε όλους τους λαούς της Ευρώπης.  Τώρα  έχουμε την απάντηση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ  με  τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Και ασφαλώς, αν δεν σταματήσει αυτός ο καταστροφικός ανταγωνισμός, θα υπάρξουν νέοι κύκλοι πεινών και  αντίποινων. Συνεπώς, η εισβολή στην Ουκρανία πρέπει να ιδωθεί ως μια επικίνδυνη κλιμάκωση  στο πλαίσιο μιας ευρύτερης σύγκρουσης με στόχο την ανακατανομή των σφαιρών επιρροής και την αναμόρφωση της παγκόσμιας ισορροπίας ισχύος.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος μπήκε ξαφνικά  στις καθημερινές συζητήσεις των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάιντεν δικαιολόγησε τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας  με το επιχείρημα ότι αν το ΝΑΤΟ απαντούσε με όπλα θα είχε αρχίσει ήδη ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος.  Αλλά το ερώτημα είναι, οι κυρώσεις με την έκταση και το βάθος που παίρνουν αποτρέπουν αυτό το εφιαλτικό ενδεχόμενο;

Το θέμα αυτό είναι τόσο κρίσιμο που δεν μπορεί να μείνει μόνο στα χέρια των κυβερνήσεων ούτε πρέπει να επιτρέψουμε την απάντηση να τη δώσουν τα γεράκια των πολέμων ή οι έμποροι όπλων. Πρέπει να γίνει υπόθεση των λαών, των εργαζόμενων, των νέων, των γυναικών,  του κάθε  πολίτη. Είναι αναγκαίο, λοιπόν,  ένα νέο αντιπολεμικό κίνημα, ένα κίνημα ειρήνης και προστασίας του πλανήτη και του ανθρώπινου πολιτισμού από πολέμους αλλά και από οικολογικές καταστροφές και υγειονομικούς κινδύνους. Η ακρίβεια, η  ανεργία, η φτώχεια, οι ανισότητες, η διάχυτη ανασφάλεια και επισφάλεια έχουν κοινές αιτίες. Το ζήτημα της ειρήνης συνδέεται στενά με το κοινωνικό και τον οικολογικό πρόβλημα. Μόνο η παρέμβαση των λαών με αιχμή ένα τέτοιο κίνημα, πέρα από κομματικές οριοθετήσεις και  περιχαρακώσεις, μπορεί να γίνει ο καταλύτης για μια θετική διέξοδο.

Οι οικονομικές συνέπειες και η ανάγκη προοδευτικής κυβέρνησης

Έρχομαι τώρα στο θέμα των οικονομικών συνεπειών. Είναι πρόωρο να γίνει μια ολοκληρωμένη εκτίμηση. Πολλά θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια των συγκρούσεων και το πώς θα είναι ο κόσμος την επόμενη μέρα. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα μια προφανής συνέπεια είναι ότι ο πληθωρισμός και η ακρίβεια, φαινόμενα που προϋπήρχαν, τώρα επιδεινώνονται. Ο ρυθμοί ανάκαμψης θα μειωθούν και  η ανεργία θα αυξηθεί. Οι τιμές της ενέργειας θα μείνουν σε πολύ υψηλά επίπεδα και τα επόμενα χρόνια. Η ακρίβεια ήρθε για να μείνει και μάλιστα  επεκτείνεται σε όλους τους τομείς.  Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων εκτιμά ότι οι τιμές στα τρόφιμα μπορεί να ανέβουν ίσως και πάνω από 20%.

Την ίδια στιγμή οι μισθοί και τα εισοδήματα μένουν καθηλωμένα  και η όποια αύξηση δοθεί, όποτε δοθεί, θα έχει ήδη εξανεμισθεί. Μέσα από το συνδυασμό  λοιπόν  αύξησης της ακρίβειας και μείωσης των πραγματικών εισοδημάτων δημιουργούνται συνθήκες μιας νέας  κοινωνικής κρίσης με έντονα φαινόμενα φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού αλλά και έντονης ανασφάλειας σε ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας.

Η κυβέρνηση αδράνησε. Και αδράνησε συνειδητά. Νόμιζε πως κέρδιζε χρόνο. Τώρα βλέπει τη χιονοστιβάδα που έρχεται και ζητά από την  ΕΕ να βάλει πλαφόν στο φυσικό αέριο. Αλλά  γιατί τα μέτρα που προτείνει για την Ευρώπη  δεν τα εφαρμόζει η ίδια στην Ελλάδα; Γιατί δεν κτυπά την κερδοσκοπία αφού έστω αργοπορημένα αναγνωρίζει την ύπαρξή της; Γιατί δεν φορολογεί τα υπερκέρδη που στο μεταξύ έχουν δημιουργηθεί;

Για να  καλύψει την αδράνειά της  η κυβέρνηση  έλεγε ότι η ακρίβεια θα υποχωρήσει σύντομα. Κατάρτισε το φετινό προϋπολογισμό εκτιμώντας ότι οι τιμές του πετρελαίου θα υποχωρούσαν στα 65 δολάρια ενώ είναι πάνω από 120 δολάρια. Τώρα ο προϋπολογισμός είναι στον αέρα. Η κυβέρνηση προχωρεί στα τυφλά και ορισμένοι λένε ότι ίσως αναζητήσει διέξοδο σε πρόωρες εκλογές.  Εμείς λέμε καλώς να έλθουν,  θα είναι μια λύση διότι τα προβλήματα που θέτει αυτή η κρίση  υπερβαίνουν τη σημερινή κυβέρνηση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και ο πρόεδρός του ο Αλέξης Τσίπρας, έχουν διατυπώσει συγκεκριμένες προτάσεις τόσο στα θέματα της πανδημίας όσο και στα θέματα της ακρίβειας. Θετικές προτάσεις  σε πολλά θέματα έχουν κάνει και άλλες δυνάμεις της αντιπολίτευσης όπως το ΚΙΝΑΛ, το ΚΚΕ καθώς και κοινωνικοί φορείς των εργαζομένων, των επαγγελματιών, των μικρών επιχειρήσεων. Όμως η κυβέρνηση δεν ακούει, δεν απαντά, δεν συνομιλεί. Πολεμά μόνο και λασπολογεί σε βάρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Την εμποδίζουν οι ιδεολογικές της  παρωπίδες, η ταξική της μονομέρεια και η εξάρτηση της από συγκεκριμένα συμφέροντα τα οποία υπηρετεί. Τα προβλήματα, όμως, είναι μεγάλα και οι προκλήσεις πρωτοφανείς. Χρειάζεται κλίμα διαλόγου, προγραμματικής και όχι τυφλής αντιπαράθεσης, κλίμα συνεννόησης στα μεγάλα θέματα.

Μόνο μια νέα προοδευτική κυβέρνηση μπορεί να δημιουργήσει ένα τέτοιο κλίμα και  μαζί με το λαό να κάνει ό,τι χρειάζεται ώστε να υπάρξει θετική διέξοδος από αυτή την πολλαπλή κρίση που ζούμε.

Τα εισηγητικά κείμενα του Συνεδρίου

Στο πλαίσιο αυτών των εξελίξεων το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ γίνεται ακόμη πιο επίκαιρο και σημαντικό. Θα είναι ένα Συνέδριο προβληματισμού αλλά και  ενότητας, μια αγωνιστική συνάντηση δυνάμεων με διαφορετικές διαδρομές και  καταβολές, θα είναι συνεπώς ένα συνέδριο προωθητικών συνθέσεων  σε μια σαφή αριστερή κατεύθυνση, για έναν ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ικανό να εκφράσει τη σύγχρονη Αριστερά και να οδηγήσει  την ευρύτερη προοδευτική παράταξη σε μια κρίσιμη μάχη με στόχο τη νίκη.

Στο Συνέδριο πηγαίνουμε με έναν πλούσιο θεωρητικό και προγραμματικό εξοπλισμό. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σας παρουσιάσω συνοπτικά τα βασικά εισηγητικά κείμενα:

1. Το πρώτο χρονικά είναι το κείμενο για τον απολογισμό της κυβερνητικής θητείας του ΣΥΡΙΖΑ. Για να κατανοήσουμε τη σημασία του πρέπει να θυμίσουμε ότι θεμελιώδης αρχή της δημοκρατίας είναι η δημόσια λογοδοσία και ο απολογισμός όσων ασκούν δημόσιο λειτούργημα, διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα ή δημόσιες υποθέσεις. Η αρχή αυτή έχει ατροφήσει, ούτε η αριστερά της έχει δώσει τη σημασία που της αξίζει. Είναι όμως βασική αρχή  της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.  Ο ΣΥΡΙΖΑ με τον απολογισμό του δίνει ζωή και νόημα σε αυτήν τη θεμελίωση αρχή. Είναι η πρώτη φορά που ένα κόμμα που κυβέρνησε τη χώρα κάνει μια αναλυτική  δημόσια  λογοδοσία. Κάνει δηλαδή ένα δημόσιο απολογισμό του έργου του. Η αξία του  βρίσκεται στο γεγονός ότι δεν είναι ένας  απολογισμός τυπικός, εξωραϊστικός, του τύπου «τι ωραία που τα κάναμε»,  αλλά είναι μια   απαιτητική  θα έλεγα αυτό-αξιολόγηση του έργου της κυβέρνησης, και των επιτυχιών  και των αδυναμιών. Πρόκειται για ένα κείμενο που ενέκρινε σχεδόν ομόφωνα η ΚΕ το Φεβρουάριο του 2020.  Βεβαίως  δεν  αποτελεί  την τελική  ή τη μοναδική αλήθεια αλλά αποτελεί ένα κοινό συλλογικό πλαίσιο για να σκεφτούμε την εμπειρία μας και να αντλήσουμε μαθήματα για το μέλλον. Από την άποψη αυτή ο Απολογισμός αντανακλά την εμπειρία, τη γνώση,  και την ωρίμανση που απόκτησε ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ μέσα από την κυβερνητική του εμπειρία  που αναμφίβολα αποτελεί ουσιαστικό εφόδιο για το μέλλον.
2. Το δεύτερο κείμενο είναι η διακήρυξη που άνοιξε το δρόμο για τη διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ και την ανασυγκρότησή του σε ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Είναι ένα σημαντικό κείμενο διότι ακριβώς καθόρισε τις ιδεολογικές και αξιακές συντεταγμένες της διεύρυνσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θέλει να είναι η αριστερά του 21ου αιώνα και έχει ως στόχο  του το σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία και οχι ένα άμορφο ιδεολογικά και ασπόνδυλο οργανωτικά «πολυσυλλεκτικό» κόμμα. Άρα, τόσο η διεύρυνση όσο και η οργανωτική και λειτουργική του αναβάθμιση πρέπει να υπηρετούν αυτό το στόχο. Ακριβώς γι’ αυτό οι βασικές ιδέες της διακήρυξης θα ενσωματωθούν στο προοίμιο του Καταστατικού και στην πολιτική απόφαση του Συνεδρίου.
3. Το τρίτο στη σειρά κείμενο είναι το Πλαίσιο Προγραμματικών Θέσεων που ενέκρινε η Προγραμματική Συνδιάσκεψη της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης (ΚΕΑ) του κόμματος τον Ιούλιο του 2021. Πρόκειται για  ένα αναλυτικό κείμενο το οποίο αναδεικνύει και αναλύει τα μεγάλα στρατηγικά επίδικα της εποχής μας καθώς και τα πεδία στα οποία θα αναπτυχθεί η μάχη των ιδεών και ο πολιτικός ανταγωνισμός. Ξεχωρίζει από την άποψη αυτή το θέμα των ανισοτήτων, το θέμα της δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα και τομείς, το κρίσιμο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και του αναγκαίου οικολογικού μετασχηματισμού της οικονομίας για την αντιμετώπισή της, το στρατηγικής σημασίας ζήτημα του ψηφιακού  μετασχηματισμού  και της ψηφιακής δημοκρατίας ως απάντηση στις νέες ψηφιακές ανισότητες. Οι τρέχουσες εξελίξεις υπογραμμίζουν τη σημασία  και  δικαιώνουν τις βασικές θέσεις του κειμένου αυτού και στους τομείς της δημοκρατίας και των ανισοτήτων που συνεχώς διευρύνονται αλλά και στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Η μεγάλη ακρίβεια που ζούμε, εκτός των άλλων, προκύπτει και από τον τρόπο που έχει σχεδιαστεί η πράσινη μετάβαση, καθώς αυτό γίνεται με τρόπο που  εξασφαλίζει υπερκέρδη για λίγους  και ακρίβεια και ενεργειακή φτώχεια για τους πολλούς. Οι προτάσεις, συνεπώς, του κειμένου αυτού για έναν διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής με σχέδιο, ασφάλεια και κοινωνική δικαιοσύνη γίνονται ακόμη πιο επίκαιρες.
4. Το τέταρτο είναι το κείμενο πολιτικών θέσεων για το Συνέδριο. Το κείμενο αυτό αξιοποιεί όλα τα προηγούμενα, τα συνθέτει και παρουσιάζει με ενιαίο τρόπο τη συνολική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ με βάση επιχειρήματα και σύντομες περιληπτικές αναλύσεις που συνδέουν ζητήματα στρατηγικής κατεύθυνσης με τη συγκεκριμένη πολιτική του κόμματος απέναντι στην τρέχουσα συγκυρία και με τους στόχους-δεσμεύσεις του. Το κείμενο προορίζεται να αποτελέσει βάση για την πολιτική απόφαση του Συνεδρίου η οποία θα χαράξει τη συνολική πολιτική του κόμματος μέχρι το επόμενο Συνέδριο, λαμβάνοντας κατά το δυνατόν υπόψιν τους σημαντικούς σταθμούς της ενδιάμεσης πορείας και πρώτα απ’ όλα τις επόμενες εκλογές. Και το κείμενο αυτό αποκτά μια μεγαλύτερη επικαιρότητα και σημασία υπό το φως των τελευταίων εξελίξεων. Σε αντίθεση με τα δόγματα που μιλούσαν για το τέλος της ιστορίας, το κείμενο των πολιτικών θέσεων,  αναλύοντας την πολλαπλή κρίση και τα αδιέξοδα του κυρίαρχου συστήματος  διαπιστώνει την επάνοδο της πολιτικής. Και τούτο με την έννοια ότι τα προβλήματα και οι προκλήσεις που αναδεικνύονται απαιτούν πολιτικές επιλογές, γεγονός που όχι μόνο δεν εξαλείφει αλλά δίνει μεγαλύτερο βάθος στις διαιρετικές τομές ανάμεσα στην Αριστερά και τη Δεξιά, την πρόοδο και τη συντήρηση. Το κείμενο επίσης κάνει μια καίρια ανάλυση του ρόλου της Ευρώπης, διαπιστώνοντας ότι σε μια περίοδο γεωπολιτικής αστάθειας και ραγδαίων αλλαγών η ΕΕ δεν διαθέτει σαφή στρατηγική, ενώ ο διεθνής και περιφερειακός ρόλος της περιορίζεται. Διαπίστωση που δικαιώνεται από τις εξελίξεις καθώς ο πόλεμος ανέδειξε τη απουσία της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης, την περαιτέρω εξάρτησή της από τις ΗΠΑ και την  υποταγή της στο ΝΑΤΟ.
5. Το πέμπτο και τελευταίο κείμενο είναι οι προτάσεις για το Καταστατικό. Όπως γνωρίζετε υπήρξε ειδική Επιτροπή Καταστατικού η οποία επεξεργάστηκε μια σειρά από προτάσεις και καινοτομίες οι οποίες βεβαίως είναι υπό την κρίση των μελών του κόμματος. Ποιος είναι ο στόχος των προτεινόμενων αλλαγών;

• Ο πρώτος στόχος είναι να ξαναδούμε την οργάνωση και τη λειτουργία του κόμματος σε συνάρτηση με τα σύγχρονα δεδομένα εργασίας, επικοινωνίας, συμμετοχής. Λαμβάνοντας υπόψη τα συγκεκριμένα δεδομένα της ζωής πρέπει να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις που να διευκολύνουν την ένταξη και συμμετοχή. Στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να γίνει καλύτερη και πληρέστερη αξιοποίηση και των σύγχρονων ψηφιακών μέσων επικοινωνίας όχι για την υποκατάσταση της ζωντανής φυσικής επαφής αλλά για την υποβοήθησή της καθώς και την αναβάθμιση της λειτουργίας του κόμματος.
• Δεύτερος στόχος είναι η αναβάθμιση του ρόλου και των δικαιωμάτων τόσο των μελών όσο και των φίλων του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Ζητούμενο είναι η διαμόρφωση ενός πλαισίου, που θα δίνει τις ευκαιρίες, αλλά και κίνητρα στους ανθρώπους που αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στην πολιτική και στις επιδιώξεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, να συμμετέχουν ενεργά. Προτείνονται διάφορα συγκεκριμένα μέτρα. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η πρόταση που κατατέθηκε από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, σχετικά με τον τρόπο εκλογής της ηγεσίας του κόμματος απευθείας από τα μέλη του. Θυμίζουμε ότι η πρόταση αυτή κατατέθηκε από τον πρόεδρο στο Πολιτικό Συμβούλιο και στο προσυνεδριακό  διάλογο. Πρόκειται για μια πρόταση που εφόσον εγκριθεί από το Συνέδριο πρέπει να συνδυαστεί με το ευρύτερο πλέγμα των προτάσεων της Επιτροπής Καταστατικού και για τη συνολικότερη και διαρκή συμμετοχή των μελών στη δράση του κόμματος.
• Ο τρίτος στόχος είναι να διευκολύνουμε την οργανωτική ανάπτυξη και εξάπλωση του κόμματος μέσα στην κοινωνία. Προτείνονται και εδώ διάφορα μέτρα με στόχο τη διευκόλυνση της δημιουργίας οργανώσεων τη δημιουργία περιφερειακών δομών κ.ά.
• Τέταρτος στόχος να θωρακίσουμε τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ από τις παθογένειες των μεγάλων κομμάτων που τείνουν να εξαρτώνται από το κράτος ή να αφομοιώνονται από αυτό. Εδώ εντάσσεται η πρόταση για καθιέρωση ορίου διαδοχικών θητειών για τα δημόσια αξιώματα (Βουλή, Ευρωκοινοβούλιο) και για τα κεντρικά όργανα του κόμματος (ΚΕ, ΠΓ), αλλά και η καθιέρωση ενός ανώτατου «πλαφόν» ως προς το ποσοστό των προερχόμενων από τους κρατικούς θεσμούς (κυβέρνηση, διοίκηση, Βουλή και Ευρωβουλή) ώστε το κόμμα να μην απορροφάται από το κράτος και ταυτόχρονα να αξιοποιούνται όσο γίνεται περισσότερα μέλη και στελέχη του σε θέσεις ευθύνης.
• Πέμπτος στόχος είναι η διασφάλιση της ισοτιμίας των μελών ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση. Δημιουργείται μια εσωκομματική πολιτική και σχετικοί θεσμοί ενάντια στις διακρίσεις όπως παρατηρητήριο κατά των διακρίσεων. Καθιερώνεται η πλήρης ισοτιμία μεταξύ φύλων σε όλα τα όργανα του κόμματος.
• Έκτος στόχος είναι η εμπέδωση της δεσμευτικότητας του Καταστατικού. Η τήρηση του Καταστατικού δεν αποτελεί στοιχείο τυπικής νομιμότητας, αλλά ουσιαστική προϋπόθεση διασφάλισης της ισότητας μεταξύ όλων των μελών και δημοκρατικής λειτουργίας του κόμματος. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η θεσμοθέτηση Επιτροπής Δεοντολογίας  η οποία θα  εκλέγεται απευθείας από το Συνέδριο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η εφαρμογή του Καταστατικού και η σωστή τήρηση του από τα απλά μέλη ως τα ηγετικά στελέχη του πρέπει να γίνει υπόθεση όλου του κόμματος, των μελών των οργάνων και των στελεχών του.

Επίλογος – σύνοψη

Όλα τα  κείμενα συμπληρώνουν το ένα  το άλλο, έχουν κοινή εσωτερική λογική  και όλα μαζί απαντούν στο σύγχρονο «τι να κάνουμε», δηλαδή τι προβλήματα και τι αντιπάλους  έχουμε να αντιμετωπίσουμε; Πώς οραματιζόμαστε τον κόσμο, και για ποια  κοινωνία αγωνιζόμαστε; Από  τις απαντήσεις που δίνουμε στα ερωτήματα αυτά προκύπτει και θα απαντήσει στο ερώτημα, «ποια Αριστερά, με ποια στρατηγική και ποιο κόμμα χρειαζόμαστε;». Συνοψίζω λοιπόν:

1. Τι Αριστερά χρειαζόμαστε. Η απάντηση μας στο ερώτημα αυτό δεν προκύπτει αυθαίρετα αλλά μέσα από την ανάλυση των προβλημάτων και των αντιθέσεων της εποχής μας. Ο χαρακτήρας της εποχής μας τα προβλήματα και τα επίδικα που θέτει κάνουν  αναγκαία μια ισχυρή αριστερά των κοινωνικών αγώνων και της προοδευτικής  διακυβέρνησης. Μόνο μια Αριστερά που δρα  και στα δυο επίπεδα μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις προσδοκίες του κόσμου.
2. Ποια στρατηγική; Κι εδώ από τη ανάλυση των δεδομένων προκύπτει η ανάγκη για μια στρατηγική που δεν θα περιορίζεται στη πιο αποτελεσματική διαχείριση του υπάρχοντος υπέρ  της κοινωνίας που και αυτή είναι αναγκαία και  σημαντική αλλά  θα οργανώνει και θα προωθεί τις αναγκαίες προοδευτικές μεταρρυθμίσεις και ρήξεις, και τους ώριμους μετασχηματισμούς που είναι αναγκαίοι για να αλλάξουμε το κυρίαρχο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης.
3. Τι κόμμα χρειαζόμαστε; Η ανάγκη για μια αριστερά κυβερνητική και κινηματική, με μια στρατηγική προοδευτικών μεταρρυθμίσεων και μετασχηματισμών δεν μπορεί να υπηρετηθεί από ένα κόμμα μικρό και κλειστό, ούτε από ένα κόμμα εξαρτώμενο από τους πόρους του κράτους ή πελατειακούς μηχανισμούς, ούτε από ένα κόμμα που θα είναι απλά ένας πολυσυλλεκτικός εκλογικός μηχανισμός. Η σύγχρονη αριστερή στρατηγική μπορεί να υπηρετηθεί μόνο από ένα κόμμα σύγχρονο, μαζικό, αριστερό, δημοκρατικό, κόμμα ενεργών  μελών με ισχυρούς δεσμούς  με τη κοινωνία, με πυκνή οργανωμένη παρουσία παντού.
4. Τι Καταστατικό; Η δομή και η λειτουργία του κόμματος και οι κανόνες που τα ρυθμίζουν πρέπει να υπηρετούν με τη σειρά τους και να διασφαλίζουν αυτά τα χαρακτηριστικά και πρωτίστως πρέπει να διασφαλίζουν την εφαρμοσιμότητα και δεσμευτικότητα του ίδιου του Καταστατικού.

Με αυτές τις σκέψεις, λοιπόν, σας εύχομαι να έχετε έναν πλούσιο, ουσιαστικό δημοκρατικό και πολιτισμένο προσυνεδριακό διάλογο και να έχουμε ένα επιτυχημένο Συνέδριο.

Η ομιλία σε βίντεο