Ομιλία στην Ολομέλεια της Βουλής στο πλαίσιο Επίκαιρης Επερώτησης για τον εξωδικαστικό μηχανισμό.

 

Πρωτολογία

Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ τους βουλευτές για την επερώτησή τους, που μας δίνει την ευκαιρία να συζητήσουμε ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα.

Το πρόβλημα είναι σοβαρό διότι πρέπει να μειώσουμε δραστικά τα «κόκκινα» δάνεια, αν θέλουμε να έχουμε τραπεζικό σύστημα. Και πρέπει να το κάνουμε αυτό μόνοι μας. Διότι αν δεν το κάνουμε μόνοι μας, ενδεχομένως να υποχρεωθούμε να υλοποιούμε «εντολές», διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά, απ’ ό,τι φαίνεται, στην Τραπεζική Ένωση.

Αυτό προϋποθέτει ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, επειδή ενέχουν ρίσκο, πρέπει λίγο πολύ να είναι στα ίδια επίπεδα σε όλες τις χώρες. Δεν μπορεί μια χώρα να έχει 40% «κόκκινα» δάνεια και η άλλη να έχει 5%. Επομένως, το πρόβλημα είναι σοβαρότατο και πρέπει να το δούμε. Πρέπει να δούμε τι κάναμε και τι μπορούμε να κάνουμε.

Στα σχόλια τώρα. Πρώτα απ’ όλα, σε ό,τι αφορά το Ζάππειο. Εμείς πηγαίνουμε στο Ζάππειο όταν έχουμε κάτι να πούμε, όταν έχουμε ένα αποτέλεσμα να επιδείξουμε, όταν έχουμε μια επιτυχία να προβάλουμε. Δεν πάμε όταν έχουμε απλώς υποσχέσεις να δώσουμε, οι οποίες δεν εκπληρώνονται.

Και αυτήν τη στιγμή εσείς μπορεί να διαφωνείτε, αλλά όλος ο κόσμος συμφωνεί, εννοώ όλη η Ευρώπη συμφωνεί, ότι αυτό που επετεύχθη επιτρέπει στην Ελλάδα να σταθεί στα πόδια της, να φύγουμε από τον κύκλο των μνημονίων. Έχουμε μπροστά μας δεκαπέντε χρόνια τουλάχιστον -χωρίς το βραχνά του χρέους, με διαχειρίσιμες δαπάνες για την εξυπηρέτησή του- που αν τα αξιοποιήσουμε σωστά και προς όφελος της κοινωνίας, τότε ίσως να μην χρειαστεί ξανά να συζητούμε γι’ αυτά που ζήσαμε στο παρελθόν.

Βεβαίως, άκουσα διάφορα πράγματα. Θα τα πούμε και με άλλες ευκαιρίες. Άκουσα με έκπληξη τον κ. Μπούρα να διαμαρτύρεται ότι θα έχουμε πλεονάσματα από το 2022 μέχρι το 2060.

Μα, ανήκουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κύριε Μπούρα και υποκείμεθα στο Σύμφωνο Σταθερότητας. Δεν γνωρίζετε τι προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας; Δεν γνωρίζετε ότι όσες χώρες έχουν χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ, πρέπει κάθε χρόνο να το μειώνουν κατά 1/20; Δεν γνωρίζετε ότι αν δεν υπήρχε η διαπραγμάτευση που υπήρξε, αυτό το πλεόνασμα θα ήταν ακόμη μεγαλύτερο; Και βεβαίως, τίποτα δεν αποκλείει στο μέλλον, εφόσον προχωρήσουμε, εφόσον ορθοποδήσουμε, όλα αυτά τα μακροπρόθεσμα να τεθούν ξανά σε διαπραγμάτευση.

Όμως, δεν είναι δυνατόν ένα κόμμα, όπως εσείς, που αποκαλείστε «ευρωπαϊκό», να μιλάτε σαν να είμαστε εκτός θεσμικού πλαισίου και εκτός κανονισμών, όταν μάλιστα εσείς υπερασπιστήκατε τους κανονισμούς. Εμείς έχουμε και είχαμε τις δικές μας απόψεις γύρω απ’ αυτά τα θέματα.

Έρχομαι, όμως, στο κυρίως θέμα της επερώτησης για να πω ότι άκουσα με προσοχή τα σχόλιά σας. Αυτό που άκουσα ήταν δικά σας σχόλια στη δική μας πολιτική. Τις προτάσεις, είπατε, θα τις πείτε στη δευτερολογία. Θα είμαι εδώ και τότε για να τις ακούσω.

Άκουσα επίσης και «μαθήματα», να μας λέτε ότι δεν ξέρουμε να μετράμε το χρόνο. Μα, κάθε χρόνο που ανέβαιναν τα «κόκκινα» δάνεια, κύριε συνάδελφε, κι έγινε αυτό το «βουνό», αυτόν το χρόνο εσείς δεν τον υπολογίζατε; Κι όλες αυτές τις ωραίες ιδέες που άκουσα εδώ από τον κ. Βλάχο, για ένα σύστημα γρήγορο, απλό, που να λύνει αυτομάτως τα προβλήματα, τόσα χρόνια που ήσαστε κυβέρνηση, δεν το επιχειρήσατε;

Εγώ ξέρω ότι ο κ. Δένδιας έκανε μία προσπάθεια, για την οποία ίσως μιλήσει και ο ίδιος γι’ αυτήν. Δεν είναι τόσο απλά αυτά τα θέματα, διότι για να υπάρξουν λύσεις, πρέπει να υπάρξει συνεργασία, να υπάρξει εναρμόνιση συμφερόντων, να δοκιμαστούν τα συστήματα, να δοκιμαστεί ο θεσμός. Βιαστήκατε να κάνετε απολογισμό.

Είναι πρόωρος ο απολογισμός που κάνετε, διότι εμείς είμαστε εδώ, μελετούμε την πραγματικότητα, δοκιμάζουμε αυτά τα οποία εφαρμόζουμε, ακούμε και τις δικές σας παρατηρήσεις και προσπαθούμε να βελτιώσουμε το σύστημα.

Μου έκανε, επίσης, εντύπωση που δεν κάνατε καμία αναφορά στο ίδιο το πρόβλημα. Πώς δημιουργήθηκε αυτό το πρόβλημα, αυτό το «βουνό» των «κόκκινων» δανείων; Μπορούμε να μιλάμε για τη λύση ενός προβλήματος, εάν δεν έχουμε κάποια άποψη, κάποια εικόνα για τις αιτίες που το δημιούργησαν; Και υπάρχουν ευθύνες γι’ αυτό;

Εσείς μόνο την Κυβέρνηση βλέπετε. Εξαίρεση είναι ο τελευταίος συνάδελφος που είπε κάτι για τις τράπεζες. Και είναι σωστά αυτά που είπε. Δεν ξέρω εάν είναι πλήρως σωστά, εάν είναι παντού σωστά, αλλά τέτοια κρούσματα υπάρχουν.

Θα ήθελα, λοιπόν, επιγραμματικά να θυμίσω -ακριβώς για να έχουμε επίγνωση του βάθους και της έκτασης του προβλήματος που έχουμε να αντιμετωπίσουμε- ότι στο πρόβλημα αυτό αντανακλάται, πρώτον, η συμπεριφορά και η πολιτική και των τραπεζών και των κυβερνήσεων πριν από την κρίση. Ο τρόπος, δηλαδή, που δίνονταν τα δάνεια πριν από την κρίση, ευθύνεται ως ένα μέτρο και ως ένα βαθμό για την ευκολία με την οποία μετά δημιουργήθηκε όλο αυτό το «βουνό» των «κόκκινων» δανείων.

Δεύτερον, είναι η πολιτική του πρώτου και του δεύτερου μνημονίου. Η απότομη καταβύθιση της οικονομίας, η απότομη και τεράστια αύξηση της ανεργίας, η απότομη και πρωτοφανής πτώση των εισοδημάτων οδήγησε πολλούς, πολίτες, μισθωτούς και επιχειρηματίες, να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Και η τρίτη αιτία είναι η αδράνεια των κυβερνήσεων, μεταξύ των οποίων και της δικής σας κυβέρνησης. Μας παραδώσατε ένα «βουνό» από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, χωρίς κανένα θεσμικό πλαίσιο για την αντιμετώπισή τους.

Είναι αξιοσημείωτο -γράφει σε μία Έκθεση ο Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους- ότι μέχρι τα τέλη του 2014 δεν υπήρχε κανένα θεσμικό εργαλείο για τη ρύθμιση των «κόκκινων» δανείων των επιχειρήσεων και οι τράπεζες ουσιαστικά ανακύκλωναν και επιμήκυναν τα δάνεια, τα οποία συσσώρευαν μεγάλες προσαυξήσεις εξαιτίας της συνεχούς ανόδου των επιτοκίων.

Ο «νόμος Δένδια», που ψηφίστηκε στα μέσα του Νοεμβρίου του 2014, δεν είχε καθόλου ανταπόκριση από την αγορά, αφού έγιναν μόνο 150 αιτήσεις και ρυθμίστηκαν χρέη επιτυχώς μόνο για τρεις επιχειρήσεις.

Εγώ δεν θα μιλήσω για σεμνότητα και κάποια αυτοσυγκράτηση, που θα περίμενε κάποιος. Υπάρχουν, όμως, ιστορικά γεγονότα, τα οποία μας βαραίνουν σήμερα.

Εμείς προσπαθήσαμε και δημιουργήσαμε ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο. Βελτιώσαμε το «νόμο Κατσέλη-Σταθάκη», όπως εξελίχθηκε. Δημιουργήσαμε τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, ένα νέο θεσμό με δυσκολίες σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.

Μάλιστα, πρέπει να πω ότι οι θεσμοί ήταν πολύ διστακτικοί ακόμη και στις αλλαγές που κάναμε τελευταία. Η άποψή τους ήταν να αφήσουμε το θεσμό να δοκιμαστεί και μετά να κάνουμε αλλαγές. Τελικά, πείστηκαν βεβαίως και προχωρήσαμε σε ορισμένες αλλαγές, στις οποίες θα αναφερθώ.

Προχωρούν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί. Και μάλιστα, από τα στοιχεία τα οποία μου δόθηκαν, έχουμε και το θετικό γεγονός ότι περίπου το 30% με 40% των υποθέσεων διακανονίζονται πριν από την πραγματοποίηση του πλειστηριασμού και αυτό είναι το μεγαλύτερο όφελος, νομίζω.

Επίσης, να πω ότι υπήρξαν δισταγμοί ή και υπονομεύσεις στο θεσμό του εξωδικαστικού και από κυκλώματα εκτός τραπεζών – λογιστικών, νομικών και άλλων συμφερόντων, αλλά και οι τράπεζες είτε δεν κατανόησαν τη σημασία του είτε δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του.

Γεγονός, πάντως, είναι ότι αυτή τη στιγμή που μιλάμε, εγώ τουλάχιστον ως Υπουργός, θέλω να διαβεβαιώσω ότι υπάρχει ένα κλίμα συνεργασίας μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων με στόχο την επιτάχυνση του θεσμού, διότι και οι τράπεζες είναι σε μια υποχρεωτική πορεία, όπως είπα, και πρέπει να μειώσουν πιο δραστικά, πιο γρήγορα τα «κόκκινα» δάνεια.

Τι κάναμε εμείς με τις τελευταίες αλλαγές, τις οποίες υποβαθμίσατε, πιστεύω, από αντιπολιτευτική διάθεση; Εμείς, πρώτον, διευρύναμε το πεδίο εφαρμογής του νόμου. Δεύτερον, απλουστεύσαμε τις διαδικασίες σημαντικά και επιταχύναμε την όλη διαδικασία -υπάρχουν ακόμη και τώρα εμπλοκές, μετά μπορούμε να πούμε και κάποιες λεπτομέρειες- έτσι ώστε πιο πολλοί, πιο γρήγορα και πιο απλά να μπορέσουν να περάσουν τη διαδικασία αυτή. Γι’ αυτό νομίζω ότι σε μια επόμενη επερώτηση ή άλλη αφορμή που θα έχουμε προς Σεπτέμβριο-Οκτώβριο πιστεύω και ελπίζω ότι τα αποτελέσματα θα είναι εντυπωσιακά διαφορετικά.

Διευρύναμε, λοιπόν, το φάσμα των επιλέξιμων, ας το πω έτσι. Όπως είπατε, μπήκαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες. Την Τετάρτη ανοίγει η πλατφόρμα για τους αγρότες και σιγά-σιγά νομίζω ότι περιορίζεται πάρα πολύ ο αριθμός όσων δεν μπορούν να μπουν.

Δώσαμε, λοιπόν, τη δυνατότητα να ρυθμίσουν τις οφειλές τους προς Δημόσιο, ΕΦΚΑ και εφορίες και ανεβάσαμε το ύψος. Από 100.000 που ήταν, τώρα πάει μέχρι 250.000. Αυτό σημαίνει ότι οφειλέτες αυτής της κατηγορίας, που δεν μπορούσαν πριν να μπουν στο σύστημα και να ρυθμίσουν τις οφειλές τους με 120 δόσεις, τώρα μπορούν να το κάνουν. Και θα περίμενα αυτό να αναγνωριστεί ως ένα θετικό γεγονός, αφού όλοι μας το λένε.

Με τον τρόπο αυτό καλύπτουμε στατιστικά περίπου το 95% των οφειλετών. Έτσι, με τις ρυθμίσεις αυτές δίνεται, πιστεύουμε, μια ανάσα σε όσους ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες.

Δεύτερον, δώσαμε τη δυνατότητα να εντάσσονται στη ρύθμιση των 120 δόσεων και χρέη που δημιουργήθηκαν εντός του 2017. Επομένως, στη ρύθμιση μπορούν να μπουν αθροιστικά χρέη μέχρι και 31.12.2017.

Τρίτον, δώσαμε τη δυνατότητα να εντάσσονται στη ρύθμιση και όσοι έχουν ακίνητη περιουσία πάνω από 1,2 εκατομμύρια ευρώ, που προβλεπόταν ως τώρα και έχουμε φτάσει σε ένα επίπεδο 4 εκατ. ευρώ.

Τέλος, στη ρύθμιση των 120 δόσεων μπορούν να εντάσσονται και όσοι είχαν μπει σε προηγούμενη ρύθμιση χωρίς να έχει ολοκληρωθεί και επομένως ξαναρχίζουν -ας το πω έτσι- ή μπαίνουν ξανά στη διαδικασία των 120 δόσεων.

Θα ήθελα, όμως, κύριοι συνάδελφοι, να έχουμε μια αίσθηση των μεγεθών και να έχουμε μια αίσθηση του γεγονότος ότι ο εξωδικαστικός διακανονισμός αποτελεί ένα από τα εργαλεία. Δηλαδή αν οι τράπεζες αυτοβούλως δεν κάνουν ρυθμίσεις, αν οι τράπεζες αυτοβούλως δεν προσπαθήσουν να απευθυνθούν σε όσους είναι στο «νόμο Κατσέλη-Σταθάκη», για να τους προτείνουν λύσεις ούτως ώστε να μην χρειάζεται να περιμένουν το δικαστήριο και αν οι τράπεζες -κάτι για το οποίο έχουν αναλάβει δεσμεύσεις- δεν προσπαθήσουν οι ίδιες κεντρικά -διότι οι τράπεζες αποτελούν μεγάλους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς- να εντοπίσουν επιχειρήσεις και με δικά τους προγράμματα να εξασφαλίσουν ότι ένας αριθμός τέτοιων επιχειρήσεων θα περάσει από το σύστημα, τότε πρέπει να σας επισημάνω ότι θα υπάρχει πρόβλημα.

Και αυτό το λέω διότι τα «κόκκινα» δάνεια έφτασαν στο μέγιστο ύψος τους το 2014 στα 78,5 δισεκατομμύρια ευρώ, άρχισε από τότε η μείωσή τους, κλείσαμε το 2017 στα 66 δισεκατομμύρια ευρώ, αλλά είναι ακόμα πάρα πολύ υψηλά. Επομένως, ο στόχος παραμένει και πιστεύω ότι πρέπει να ενταθούν όλες οι προσπάθειες και απ’ όλες τις πλευρές.

Μίλησα πριν για αιτίες που εσείς παραβλέψατε, πλην του συναδέλφου κ. Μπουκώρου, που αναφέρθηκε κάπως στο θέμα αυτό. Εγώ δεν θα μιλήσω για υπονόμευση από τις τράπεζες, είναι βαριά κουβέντα. Θα μιλήσω, όμως, για κάτι το οποίο γράφεται και στις εφημερίδες.

Σας διαβάζω από την Καθημερινή της προπερασμένης Κυριακής: «Η ασυνεννοησία, οι διαφορετικές προτεραιότητες και οι επιδιώξεις των τραπεζών δημιουργούν εμπόδια, καθυστερήσεις και αναβολές στη ρύθμιση των “κόκκινων” δανείων, κυρίως των επιχειρηματικών».

Σε πολλές περιπτώσεις, για να επιτευχθεί βιώσιμη λύση απαιτείται γενναίο «κούρεμα» δανείων, αλλά αν οι τράπεζες μεταξύ τους έχουν διαφορετικού βαθμού έκθεση σε μια επιχείρηση ή διαφορετικές εγγυήσεις, συνήθως αργούν πάρα πολύ να συμφωνήσουν μεταξύ τους στο «κούρεμα» που πρέπει να γίνει.

Προχθές έκλεισε μια υπόθεση, που εγώ τη διαβάζω στις εφημερίδες επί χρόνια, οι ιχθυοκαλλιέργειες. Γι’ αυτά δεν φταίει η Κυβέρνηση. Βεβαίως εμμέσως η Κυβέρνηση έχει την πολιτική ευθύνη για ό,τι γίνεται, αλλά αν και εμείς εδώ στη Βουλή δεν συνεννοηθούμε ότι θα αναλαμβάνουμε τις πολιτικές ευθύνες των υποθέσεων, αλλά ταυτόχρονα θα ασκούμε πιέσεις σε όλους τους φορείς που επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα, τότε αυτό δημιουργεί μια δυσκολία.

Εγώ, λοιπόν, λέω ότι η Κυβέρνηση έχει την πολιτική ευθύνη, αλλά και οι τράπεζες πρέπει να «τρέξουν» γρηγορότερα, πιο τολμηρά, πιο αποφασιστικά, πιο προγραμματισμένα και σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία. Επίσης, πρέπει να «τρέξει» πιο γρήγορα και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, καθώς και ο ΕΦΚΑ και όλοι μας, διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα.

Τώρα θα ήθελα να κάνω ορισμένα τελικά σχόλια, διότι νομίζω ότι έγινε κατανοητό -τουλάχιστον αυτό προσπαθώ να πω- ότι το σύστημα το οποίο δημιουργούμε είναι ένα δυναμικό σύστημα. Δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο κάτι ως μια μαγική συνταγή την οποία μπορεί κανείς να εφαρμόσει. Εφαρμόζεις ένα σύστημα, παρακολουθείς την εξέλιξή του, βλέπεις τις αδυναμίες του και το βελτιώνεις.

Σωστά είπε ο Ειδικός Γραμματέας, ο κ. Κουρμούσης, ότι η πρώτη φάση όντως ήταν «μαρτύριο» και τώρα που μιλάμε υπάρχουν περιπτώσεις -και τις ξέρουμε- που «κολλούν», διότι δεν έχει λυθεί ακόμα ένα θέμα, διότι δεν διευθετήθηκε η τάδε λεπτομέρεια, διότι πρέπει να παρθούν εμπειρογνώμονες, διότι οι εμπειρογνώμονες θεωρούνται «προμήθεια» και πρέπει να γίνει διαγωνισμός για να παρθούν οι εμπειρογνώμονες. Εγώ δεν θέλω να σας κουράσω με τέτοια πράγματα, αλλά εφόσον κι εσείς έχετε κυβερνητική εμπειρία και μεγαλύτερη από εμάς, μάλιστα, πιστεύω ότι αυτά πρέπει να τα έχετε υπόψη σας και να μας πιέζετε για να τα λύνουμε. Δεν τα λέω ως άλλοθι.

Όμως, συμπερασματικά, αυτό το οποίο εγώ θέλω να πω είναι ότι εσείς δημιουργήσατε το πρόβλημα το οποίο εμείς προσπαθούμε να λύσουμε. Αυτό είναι δεδομένο. Δεν μπορείτε να μιλάτε ως τιμητές και αφ’ υψηλού. Και να μας κάνετε κριτική αν ο τρόπος που πάμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα έχει μειονεκτήματα, τα οποία πρέπει να τα επιλύουμε και να τα βελτιώνουμε, διότι εμείς, όπως είπα, αναγνωρίζουμε και δυσκολίες και αδυναμίες και λάθη. Δεν παριστάνουμε την αλάθητη Κυβέρνηση.

Το δεύτερο που θέλω να πω είναι το εξής: Μιλάτε πολύ για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και εκφράζετε μια θλίψη όταν μιλάτε για την τύχη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Μα, η δική σας κυβέρνηση υπό την πίεση και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των άλλων Θεσμών εφάρμοσε μια πολιτική εκκαθάρισης, μια δαρβινική πολιτική. Αυτή ήταν η άποψη, αυτή ήταν η αντίληψη: πρέπει να κλείσουν οι επιχειρήσεις που δεν μπορούν να αντέξουν, ούτως ώστε στο χώρο που θα δημιουργηθεί να μπορέσουν να ανθήσουν οι υποτιθέμενες υγιείς επιχειρήσεις.

Και σε μας ασκούνταν αυτές οι πιέσεις και μας ασκήθηκαν έντονα. Πιστεύω ότι προσπαθήσαμε και αντισταθήκαμε. Εσείς δεν μπορέσατε να επιβάλετε στους Θεσμούς, να τους πείσετε ότι πρέπει να υπάρξουν οι 100 δόσεις. Εμείς καταφέραμε και οι 120 δόσεις έχουν μπει σ’ εφαρμογή. Επομένως, μην μιλάτε σαν να ήλθατε ξαφνικά στην Ελλάδα.

Επαναλαμβάνω: Εφαρμόστηκε μια διαλυτική πολιτική για την οικονομία τα προηγούμενα χρόνια. Έκλεισαν εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις. Εμείς με τη συνολική μας πολιτική, αλλά και ειδικότερα με την πολιτική για τη ρύθμιση των «κόκκινων» δανείων, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε συνθήκες δεύτερης ευκαιρίας για επιχειρήσεις οι οποίες, έχουν μια προοπτική και γι’ αυτό η πολιτική μας δεν σταματάει μόνο στη ρύθμιση των «κόκκινων» δανείων. Ετοιμαζόμαστε να δημιουργήσουμε και άλλα εργαλεία, μεταξύ των οποίων και ορισμένα Ταμεία, «κεφάλαια συμμετοχών» λέγονται αυτά, σαν venture capital, διότι όταν μια επιχείρηση περάσει από τη διαδικασία του εξωδικαστικού και ρυθμίσει τα δάνειά της, τότε η επιχείρηση αυτή πιθανώς να θέλει και κεφάλαιο και κίνησης αλλά και κεφάλαιο ως μετοχικό κεφάλαιο.

Η πρόθεσή μας, λοιπόν, είναι να δημιουργήσουμε Ταμεία αναδιάρθρωσης, τα οποία να μπορούν να μπαίνουν σε τέτοιες επιχειρήσεις, ούτως ώστε ο μηχανισμός να είναι ολοκληρωμένος. Η υπερχρεωμένη επιχείρηση ρυθμίζει τα δάνειά της, αξιοποιεί δυνατότητες, ώστε να μπορέσει να βρει κεφάλαια τα οποία της λείπουν και να μπορέσει να αναπτυχθεί.

Αν με αυτόν τον τρόπο καταφέρουμε να σώσουμε πραγματικά επιχειρήσεις που έχουν μια προοπτική, αυτό θα είναι μία επιτυχία και βεβαίως θα διασώσουμε απασχόληση, διότι περί αυτού πρόκειται.

Άρα, έχουμε ένα σύστημα σε εξέλιξη. Στην πρώτη φάση φάνηκαν οι δυσκολίες. Πιστεύω ότι από εδώ και πέρα θα φαίνονται οι δυνατότητες αυτού του συστήματος, αλλά θα ήθελα και από τη δική σας τη μεριά μια μεγαλύτερη πίεση προς όλους τους παράγοντες από τους οποίους επηρεάζεται και εξαρτάται η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Ευχαριστώ.

Δευτερολογία

Σχετικά με κάποια θετικά σχόλια που με αφορούν προσωπικά, ευχαριστώ, αλλά η Κυβέρνηση είναι ενιαία και η ευθύνη είναι συλλογική και κατά το Σύνταγμα και στην πράξη.

Εγώ θέλω να πω ότι ο προηγούμενος Υπουργός πρέπει να πιστωθεί το γεγονός ότι άνοιξε το δρόμο∙ έφερε το νόμο που δεν υπήρχε και για τον οποίο συζητούμε σήμερα. Και δεν θέλω να θυμίσω τι ελέχθη τότε, πέρα απ’ αυτά που σήμερα λέτε. Είχε ειπωθεί ότι δεν θα λειτουργήσει η πλατφόρμα, ότι δεν πρόκειται ποτέ να λειτουργήσει αυτός ο νόμος, ότι θα συμβούν «σημεία και τέρατα». Η πλατφόρμα αυτή αποτελεί ένα επίτευγμα.

Όμως, δεν θέλω να μιλήσω εγώ γι’ αυτά, διότι είναι άλλα τα θέματα τα οποία θέλω να θίξω. Θέλω να πω ότι κατά την άποψή μου -δεν ξέρω αν παρερμηνεύω τη συζήτηση- η συζήτηση αναδεικνύει ορισμένους κοινούς τόπους.

Συμφωνούμε όλοι ότι το ιδιωτικό χρέος αποτελεί μια από τις πιο οδυνηρές κληρονομιές της κρίσης. Αναφέρομαι στις τράπεζες, στα ταμεία, τις εφορίες κλπ. Ένας πολύ μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας είναι παγιδευμένος στα χρέη του. Επομένως, μια από τις προτεραιότητες είναι -ήταν και πριν, αλλά πολύ περισσότερο από εδώ και πέρα- η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.

Η λύση βέβαια δεν βρίσκεται μόνο στη ρύθμιση. Η ρύθμιση θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η τρίτη λύση. Η πρώτη λύση είναι η ανάκαμψη της οικονομίας, η αύξηση της απασχόλησης, η παροχή της δυνατότητας στους πολίτες να μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους. Από εκεί και πέρα, ερχόμαστε σε εκείνους που η αλλαγή των συνθηκών ή άλλοι παράγοντες το έχουν καταστήσει αυτό ανέφικτο.

Το δεύτερο σημείο στο οποίο νομίζω ότι υπάρχει μια κοινή συναντίληψη είναι ότι απαιτείται ένα ολοκληρωμένο σύστημα για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Χρησιμοποιώ την έννοια που ανέφερε ο κ. Δένδιας, «ολιστική προσέγγιση». Είναι σοβαρό αυτό να γίνει κατανοητό. Εάν ρυθμίζουμε μόνο τα τραπεζικά δάνεια -αυτό συνέβη στο παρελθόν- και ο οφειλέτης οφείλει και στο δημόσιο ή στα Ταμεία, δεν κάναμε τίποτα. Δεν τον απελευθερώσαμε. Ή το αντίστροφο. Επομένως, πρέπει να επιμείνουμε σ’ αυτή την ολιστική προσέγγιση.

Η τρίτη νομίζω κοινή παραδοχή είναι ότι για να λειτουργήσει το σύστημα αυτό, απαιτείται η συνεργασία όλων. Εγώ δεν ενοχοποιώ τις τράπεζες με θεωρίες συνωμοσίας. Βλέπω, όμως, ότι το πήρατε πίσω. Εγώ σας είπα μια πραγματικότητα, ότι για να λειτουργήσει το σύστημα απαιτείται η σύμπραξη και των τραπεζών και του Υπουργείου Οικονομικών -εννοώ της Ανεξάρτητης Αρχής- και του αντίστοιχου του ΕΦΚΑ και των άλλων πιστωτών, όποιοι υπάρχουν κ.ο.κ..

Αυτή η σύμπλευση και η συνεργασία δεν προκύπτει αυτόματα. Δεν αρκεί απλώς να το πούμε εμείς. Πρέπει να διευκολυνθεί από το νόμο και ενδεχομένως πρέπει να «εκβιαστεί», με την καλή έννοια του όρου. Πρέπει να πιέσουμε στο να επέλθει.

Σας διάβασα συγκεκριμένα αποσπάσματα για το πώς πολλές φορές και εντός των τραπεζών μόνο, υπάρχουν τέτοιου τύπου προβλήματα και δυσκολίες. Εσείς μπορείτε να τα αγνοείτε για πολιτικούς λόγους, για συγκυριακούς λόγους, αλλά πιστεύω ότι είναι η πραγματικότητα.

Τέλος, κάνατε προτάσεις. Πολλές από τις προτάσεις σας είναι ήδη μέσα στο νόμο. Όμως δεν θέλω να πω ότι δεν γνωρίζετε τον νόμο κ.λπ. Ενδεχομένως, δεν παρακολουθήσατε όλες τις αλλαγές που έχουν γίνει. Διότι και η αλλαγή του νόμου δεν είναι πάντα κάτι κακό ή μεμπτό. Ιδίως σε νέους θεσμούς, δημιουργείς το θεσμό, τον δοκιμάζεις στην πράξη και τροποποιείς στη συνέχεια αυτά που βλέπεις ότι δεν λειτουργούν.

Εγώ θέλω όμως να πω το εξής το οποίο πραγματικά πιστεύω. Το Υπουργείο Ανάπτυξης ειδικά, και λόγω της φύσης του, είναι ένα Υπουργείο ανοικτό. Το έχω ξαναπεί εδώ, το πιστεύω. Είναι ένα Υπουργείο που πρέπει να λύνει προβλήματα. Γι’ αυτό υπάρχει.

Επομένως, οι προτάσεις που ακούστηκαν σήμερα, να μελετηθούν από τον Ειδικό Γραμματέα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Όποιες δε απ’ αυτές πράγματι μπορούν να εφαρμοστούν και να οδηγήσουν σε θετικό αποτέλεσμα, προσωπικά εγώ αλλά και η Κυβέρνηση δεν έχουμε καμία αντίρρηση να τις υιοθετήσουμε.

Ασκήθηκε και μια κριτική, σε ορισμένα σημεία της οποίας θα ήθελα να αναφερθώ. Δεν με απασχολεί να ενοχοποιώ τους προηγούμενους. Με απασχολεί, όμως, να ξέρω για το πρόβλημα, από πού προέρχεται, πώς εξελίχθηκε, πού βρισκόμαστε σήμερα και πού πάμε.

Επομένως, με αυτήν την έννοια, μην αντιδράτε έτσι. Υπάρχουν ευθύνες και στον τρόπο που λειτουργούσαν οι τράπεζες στο παρελθόν. Γι’ αυτό τώρα μιλάμε για νέο τρόπο λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος. Υπάρχουν ευθύνες και για το πρώτο και το δεύτερο μνημόνιο. Οι ξένοι τα λένε. Οι παράγοντες της Ευρώπης και του ΔΝΤ τα έχουν πει, ότι φόρτωσαν τη χώρα με υπερ-λιτότητα που δεν χρειαζόταν, δεν ήταν αναγκαία και δημιούργησε όλους αυτούς τους φαύλους κύκλους.

Δεύτερον, λέτε για τις υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, για σεισάχθεια κλπ. Βεβαίως, εμείς είχαμε την πολιτική και εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι χρειάζεται μια γενικότερη ρύθμιση του χρέους, όχι μόνο του ελληνικού, αλλά του ευρωπαϊκού χρέους.

Αν δείτε τα στοιχεία, η Ελλάδα, βεβαίως, έχει το μεγαλύτερο χρέος. Υπάρχουν, όμως, κι άλλες χώρες με πάρα πολύ υψηλό χρέος. Και εν πάση περιπτώσει, εάν επέλθει μια νέα κρίση -ή και χωρίς νέα κρίση- εγώ δεν είμαι βέβαιος ότι το χρέος όλων των χωρών θα είναι εξυπηρετήσιμο.

Αυτήν τη λύση δεν την πετύχαμε, διότι με το PSI υπήρξε μια αλληλεξάρτηση των χωρών, δηλαδή οι δανειστές μας είναι και αυτοί χρεώστες. Παραδείγματος χάρη, όλα τα κράτη έγιναν δανειστές μας, διότι πήραν μέρος του χρέους μας, αλλά ταυτόχρονα, πολλά από τα ίδια κράτη, όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία και άλλοι, έχουν και αυτά χρέος. Άρα, μόνο από κοινού μπορεί να υπάρξει μια ριζική λύση.

Εμείς πετύχαμε μια λύση, η οποία μας επιτρέπει να βγούμε στις αγορές, να αυτονομηθούμε και να είμαστε ανεξάρτητοι από την άποψη αυτή, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν ακόμα προβλήματα και θέματα να λυθούν στο μέλλον. Αποκτήσαμε όμως αυτόν τον «διάδρομο» των 15 ετών μέσα στον οποίο μπορούμε να κινηθούμε.

Εν πάση περιπτώσει, στο συγκεκριμένο νόμο, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων προβλέπεται ότι θα κουρεύονται και πρόστιμα και οφειλές, ακόμη και το ίδιο το κεφάλαιο, υπό κάποιες προϋποθέσεις βεβαίως που προβλέπονται από τον νόμο στα άρθρα 9 και 15.

Ακόμη, είπατε ότι υπάρχει δικαστική εμπλοκή και ότι πολλές υποθέσεις πηγαίνουν στα δικαστήρια κλ.π. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός είναι εξωδικαστικός. Από τις 52 επιχειρήσεις, μόνο μία προσέφυγε στο δικαστήριο, διότι είναι εθελοντικό το δικαίωμα της προσφυγής. Επομένως, μιλάμε για έναν εξωδικαστικό διακανονισμό και αυτόν θέλουμε να βελτιώσουμε και να αναπτύξουμε.

Μιλήσατε για ακατάσχετο λογαριασμό. Μα, προβλέπεται αυτό. Έχουμε εξασφαλίσει ότι από τη στιγμή που γίνεται η αίτηση σταματάει και η όποια διαδικασία κατασχέσεων και η όποια διαδικασία πλειστηριασμών.

Αναφέρθηκαν πάλι τα γενικά περί πλαισίου, εποπτείας κλ.π. Δεν υπάρχει τίποτα που να είναι έξω από τον Κανονισμό 472 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είμαστε η μόνη χώρα που έχουμε αναδιάρθρωση χρέους. Γι’ αυτό ακριβώς μπήκαμε στην προβλεπόμενη από τον Κανονισμό διαδικασία. Κατά τα άλλα, είναι όπως υπάρχει η εποπτεία και στις άλλες χώρες που μπήκαν σε πρόγραμμα, όπως η Πορτογαλία κτλ.

Μιλήσατε πάλι για θηριώδη πλεονάσματα, όταν είναι γνωστή η απόφαση του Eurogroup του 2012 που μιλάει για 4% πλεονάσματα. Κι εμείς προτείναμε ακόμη χαμηλότερα, 2,5% συν μία μονάδα, η οποία θα μπορούσε να τεθεί για αναπτυξιακούς σκοπούς, πράγμα το οποίο, επί του παρόντος τουλάχιστον δεν έχει γίνει δεκτό. Επομένως, ας δούμε μπροστά για να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που δημιουργήθηκαν και να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα τα οποία υπάρχουν.

Όταν λέμε ότι πετύχαμε τα 15 χρόνια, ένα χρονικό διάστημα που μπορούμε να το διαχειριστούμε με μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας και με αναπτυξιακή προοπτική, αυτό είναι κάτι καλό, όχι μόνο για την Κυβέρνηση τη σημερινή, αλλά για τη χώρα.

Ρώτησε ο κ. Δένδιας τι κάναμε αυτά τα τρία χρόνια. Πρώτον, ανακόψαμε τη δημιουργία νέων «κόκκινων» δανείων, διότι αυξήσαμε την απασχόληση, διότι σταματήσαμε την ύφεση, διότι η οικονομία μπαίνει σε ανάκαμψη.

Δεύτερον, δημιουργήσαμε ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων. Και σήμερα εδώ, συζητάμε ένα μέρος τους.

Τρίτον, θεσπίσαμε κοινωνικά και αναπτυξιακά κριτήρια στη διαχείριση των δανείων. Σας επισημαίνω ότι υπάρχει κονδύλι στον Προϋπολογισμό. Και να ένα σημείο αυτοκριτικής που μου είπατε να κάνω: Ενώ εμείς το θεσμοθετήσαμε το κονδύλι αυτό των 100 εκατομμυρίων και μπήκε στον Προϋπολογισμό, δεν αξιοποιήθηκε, διότι δεν έγινε γνωστό αυτό το μέτρο, γιατί ίσως δεν κάναμε ό,τι έπρεπε για να γίνει γνωστό και προσβάσιμο. Τώρα, με τις αλλαγές που κάναμε, μπορεί την πρωτοβουλία να την πάρουν και οι πιστωτές, ούτως ώστε αυτοί οι οποίοι δεν μπορούν να πληρώνουν ούτε τη δόση που θα εκδικάσει το δικαστήριο -αναφέρομαι εδώ σε θέματα του «νόμου Κατσέλη-Σταθάκη»- να μπορεί το κράτος να βοηθάει σε αυτές τις περιπτώσεις.

Τέταρτον, διαπραγματευτήκαμε και πετύχαμε τη διεύρυνση των ορίων εφαρμογής και των δύο νόμων και του «νόμου Κατσέλη-Σταθάκη» και του εξωδικαστικού.

Πέμπτον, είμαστε έτοιμοι να εισάγουμε και νέα προγράμματα που ανακαλύπτουν και τις όποιες περιπτώσεις δεν υπάγονται σε αυτούς τους νόμους, κάποιες κατηγορίες που δεν έχουν κάπου να προσφύγουν.

Εντός των επόμενων εβδομάδων πιστεύω ότι θα είμαστε σε θέση θα θέσουμε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα που να δίνει τη δυνατότητα στους ελεύθερους επαγγελματίες που έκλεισαν το μαγαζί, τη δουλειά τους κλπ., να μπορούν να ενισχύονται, ούτως ώστε να ανοίξουν ξανά την επιχείρησή τους και με ένα μέρος των χρημάτων που θα πάρουν, να πληρώσουν και τα δάνειά τους ή ένα μέρος των δανείων τους.

Έχει αυτή η πολιτική αποτελέσματα; Βεβαίως έχει αποτελέσματα. Και δίνει ανάσα σε κάποιους πολίτες και σε κάποιες επιχειρήσεις και μειώνει το «βουνό» των «κόκκινων» δανείων.

Επειδή ακούω τους αριθμούς να μεταβάλλονται, εγώ μπορώ να καταθέσω στα Πρακτικά τον πίνακα. Τα δάνεια έφτασαν στο «ζενίθ», όπως λέμε, στην κορυφή, στο σύνολό τους σε απόλυτους αριθμούς το 2014. Ήταν 78,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Έκλεισαν το 2017 στα 65,9 δισεκατομμύρια ευρώ. Έχουμε μείωση των «κόκκινων» δανείων. Δεν είναι αληθές ότι τα «κόκκινα» δάνεια αυξήθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια.

Αυτό που είναι αληθές είναι ότι στα στεγαστικά δάνεια, επειδή ακριβώς έχουν συσσωρευθεί υποθέσεις χωρίς ρύθμιση στο νόμο Κατσέλη, όντως έχουμε μια σταθεροποίηση. Συνολικά, όμως, στα «κόκκινα» δάνεια έχουμε αυτή τη βελτίωση. Είναι σημαντική διότι υπάρχει, αλλά πρέπει να ενταθεί περισσότερο.

Επομένως, έχουμε μια πολιτική η οποία απαντάει στο πρόβλημα και η οποία πρέπει διαρκώς να δοκιμάζεται και διαρκώς να βελτιώνεται και αν τον επόμενο χρόνο δούμε ότι παρόλα αυτά χρειάζεται να αξιοποιήσουμε και άλλα μέτρα και άλλες λύσεις, είμαστε διατεθειμένοι να το κάνουμε σε συνεργασία βεβαίως και με τους αρμόδιους στην περίπτωση αυτή θεσμούς. Σας ευχαριστώ.