Εισήγηση κατά τη διάρκεια του Σεμιναρίου των υπαλλήλων των Κέντρων και Γραφείων Ενημέρωσης & Υποστήριξης Δανειοληπτών της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.

Καλημέρα σας.

Είχαμε πει να αξιοποιήσουμε την παρουσία σας εδώ περισσότερο για να ανταλλάξουμε διαπιστώσεις και εμπειρίες του καινούργιου θεσμού ή της δράσης που κάνουμε.

Επί του γενικού, θα ήθελα να επισημάνω ότι μιλάμε για μια κληρονομιά της κρίσης. Η κρίση ξεπερνιέται, αλλά οι κοινωνικές της συνέπειες παραμένουν, και μια από αυτές είναι το βάρος του ιδιωτικού χρέους. Δημιουργείται, έτσι, ένα χάσμα στην κοινωνία, κάποια τμήματα βγαίνουν από την κρίση, έχουν δουλειά, σιγά-σιγά θα δουν και το εισόδημά τους να βελτιώνεται, αλλά υπάρχουν και κοινωνικές ομάδες που είναι παγιδευμένες στο χρέος, είτε χρωστούν στις τράπεζες είτε στην εφορία, είτε στα ταμεία και για αυτό το πρόβλημα είναι κοινωνικό πρόβλημα και ως τέτοιο αντιμετωπίζεται από την αρχή.

Θα έλεγα, μιλώντας και με τους Θεσμούς όλα αυτά τα χρόνια με τις διαπραγματεύσεις και βλέποντας και το θέμα κάπως θεωρητικά, ότι υπάρχουν δύο αντιλήψεις για το ρόλο του Κράτους απέναντι σε αυτό το πρόβλημα. Η μία αντίληψη θεωρεί ότι το Κράτος πρέπει να δράσει με ένα τρόπο τιμωρητικό, θεωρώντας ότι αυτοί που χρωστούν, χρωστούν γιατί φταίνε οι ίδιοι, επομένως κατά κάποιο τρόπο πρέπει να τιμωρηθούν, ώστε να αποκτήσουν όπως λένε ορισμένοι «payment culture» «σωστή συνήθεια-νοοτροπία πληρωμών». Επίσης, το επιχείρημά τους είναι ότι αν βοηθάμε αυτούς που χρωστούν, έχουν προβλήματα κλπ, τότε δημιουργείται ένας ηθικός κίνδυνος, ότι δημιουργείς ένα κίνητρο για κάποιον να μην πληρώνει τις υποχρεώσεις του, γιατί θα έρθει κάποια στιγμή το κράτος να τον βοηθήσει.

Εμείς έχουμε διαφορετική άποψη απέναντι σε αυτό. Υπάρχουν θέματα, υπάρχουν κάποιοι που από σύστημα ή από σκοπιμότητα ή από δόλο δεν είναι εντάξει απέναντι στις υποχρεώσεις τους, αλλά η μεγάλη μάζα του κόσμου βρέθηκε σε κατάσταση υπερχρέωσης λόγω απότομης αλλαγής των συνθηκών. Πήρε κάποιος ένα δάνειο υπολογίζοντας ότι θα έχει τη δουλειά του, χάνει τη δουλειά του και δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το δάνειό του. Κάνει κάποιος μια επιχείρηση με ένα σχεδιασμό, εκτιμά από αυτά που ακούει ότι η οικονομία είναι σε άνοδο, τότε υπήρχε μια ιδεολογία ότι η οικονομία είναι ισχυρή, και αποδείχθηκε ότι ήταν λανθασμένος σχεδιασμός. Ακόμα και στις περιπτώσεις που υπάρχει και ατομική ευθύνη, εμείς είμαστε της άποψης ότι πρέπει να κινηθούμε με την λογική της δεύτερης ευκαιρίας, με τη λογική των πολλαπλών ευκαιριών.

Είμαστε της λογικής ενός υποστηρικτικού Κράτους, ενός κράτους που δεν τιμωρεί, αλλά προσπαθεί να βρει διεξόδους και λύσεις. Όχι με την έννοια της φιλανθρωπίας, αλλά με την έννοια που προανέφερα, του κοινωνικού προβλήματος. Αν ένα κομμάτι της κοινωνίας είναι παγιδευμένο στα χρέη, αυτό έχει ευρύτερες συνέπειες, δεν αφορά μόνο τους ίδιους. Δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Αν η οικογένεια χρωστάει το στεγαστικό, προφανώς κανείς δεν μπορεί να σκεφτεί μετά νέο δάνειο ή να φτιάξει νέο σπίτι. Αν η επιχείρηση δεν έχει ασφαλιστική ή φορολογική ενημερότητα δεν μπορεί να επεκταθεί, ακόμα και αν η κατάσταση βελτιωθεί. Οπότε αν εμείς βοηθήσουμε και ξεμπλοκάρει το πράγμα ο φαύλος κύκλος μπορεί να γίνει ενάρετος κύκλος. Δηλαδή παίρνει φορολογική ενημερότητα, παίρνει ασφαλιστική ενημερότητα, μπορεί να ρυθμίσει το χρέος του, μπορεί να ανοίξει μια δουλειά, μπορεί να προσλάβει κόσμο κλπ. Άρα υπάρχει κοινωνικό όφελος από αυτή την υποστηρικτική πολιτική που περιγράφω .

Εμείς λοιπόν από την αρχή είδαμε το πρόβλημα σε αυτές τις διαστάσεις και κάναμε μια προσπάθεια, διότι το πρόβλημα, το ξέρετε καλύτερα από εμένα, δεν είναι από τα εύκολα. Δεν μπορείς εύκολα να διαγράφεις χρέη, διότι τη διαγραφή του χρέους θα πρέπει κάποιος τελικά να την επωμιστεί. Αλλά είδαμε κάποιες παγιδεύσεις και προσπαθήσαμε σιγά σιγά, μία-μία να τις αντιμετωπίζουμε.

Υπήρχε μια μεγάλη κατηγορία οφειλετών που είχε πάρει δάνεια με εγγύηση του Δημοσίου. Πυρόπληκτες περιοχές στην Ηλεία, κάτω στη Μεσσηνία με σεισμούς παλιότερα κλπ., τεράστια ποσά είναι αυτά. Νομίζω ότι αυτά τα έχουμε λύσει, τα έχουμε δρομολογήσει, τα έχουμε ξεμπλοκάρει και τα έχουμε γενικά ρυθμίσει.

Υπάρχει μια άλλη ομάδα μεγάλη με δάνεια του ΟΕΚ και εκεί υπήρχαν παγιδεύσεις, ασάφειες και εμπλοκές. Και σε αυτές τις περιπτώσεις στη μεγάλη πλειοψηφία έχουμε βρει λύσεις, ίσως υπάρχουν κάποια επιμέρους θέματα που τα συζητάμε τώρα.

Και βέβαια μετά, είναι ο όγκος των στεγαστικών και των επιχειρηματικών δανείων όπου δημιουργήσαμε το σύστημα του εξωδικαστικού μηχανισμού, το οποίο είναι καινούργιο σύστημα, το οποίο όταν το κάναμε, μας προειδοποίησαν ότι θέλει χρόνο για να ωριμάσει, διότι υπάρχουν αντιτιθέμενα συμφέροντα. Η λογική είναι να ρυθμίζουμε όλα τα χρέη ταυτόχρονα από τράπεζες, Υπουργείο Οικονομικών, ασφαλιστικά ταμεία, αλλά στην πράξη εμφανίζονται πράγματι αντιτιθέμενα συμφέροντα. Ο συνδυασμός τώρα των 120 δόσεων και του εξωδικαστικού μηχανισμού ελπίζουμε να βοηθήσει, αρά για αυτό μιλάμε για μια διαρκή προσπάθεια. Κάθε τόσο κάνουμε τροποποιήσεις για να κάνουμε πιο ευέλικτα τα συστήματα, πιο φιλικά.

Σε σχέση με την υποστήριξη που παρέχουμε είναι και αυτό ένα ανοικτό θέμα, δηλαδή αρχίσαμε με μια διευκόλυνση που προσπαθούσαμε να κάνουμε με διάφορες ρυθμίσεις, δόσεις και λοιπά. Με τον τελευταίο νόμο για το Νέο Πλαίσιο Προστασίας της Πρώτης Κατοικίας θα μπούμε σε μια πολιτική η οποία πανευρωπαϊκά είναι καινούργια. Το Κράτος παρεμβαίνει επιδοτώντας και μέρος των δόσεων εκείνων που δεν μπορούν να τα πληρώσουν. Αυτό είναι ένα καινούργιο και αρκετά ισχυρό στοιχείο, βεβαίως για εκείνους που πράγματι δεν μπορούν να πληρώσουν. Επίσης, προσπαθήσαμε να επιτύχουμε επιμήκυνση των ρυθμίσεων, μείωση του επιτοκίου κ.α. Αλλά αυτό που θέλω να επισημάνω είναι ότι είναι και αυτό ανοικτό θέμα. Αν δούμε ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι που μπορούμε να βοηθήσουμε, θα τους μελετήσουμε και θα τους εξετάσουμε.

Τα κέντρα υποστήριξης δανειοληπτών είναι μια καινούργια υπηρεσία προς τους πολίτες και πρέπει να παρατηρήσουμε ότι διεθνώς αυτές οι μορφές εξυπηρέτησης αυξάνουν. Παλιά όταν πρωτοήρθαν τα ΚΕΠ, είχαν να κάνουν με τη γραφειοκρατία και τα χαρτιά και βοήθησαν. Τώρα που ψηφιοποιούμε το δημόσιο αυτό το κομμάτι σχεδόν θα εξαλειφθεί. Δηλαδή η φιλοδοξία είναι να έχουμε ένα δημόσιο, τα δικαστήρια χωρίς χαρτιά και αυτό είναι εφικτό. Παλιά, το να ανοίξεις μια επιχείρηση ήταν ένας μπελάς, τώρα σε 2 λεπτά ιδρύονται επιχειρήσεις λόγω της δυνατότητας που δίνει η ψηφιακή τεχνολογία. Και αυτό θα επεκταθεί. Ενώ λοιπόν η κατηγορία υπηρεσιών εξυπηρέτησης των πολιτών χάνει τη βαρύτητα που είχε στο παρελθόν, γίνεται εντονότερη σε άλλες μορφές βοήθειας, όπως είναι οι συμβουλευτικές υπηρεσίες .

Παραδείγματος χάριν, τώρα είναι σχεδόν έτοιμος ένας νόμος για τις μικροπιστώσεις. Μικροπιστώσεις δεν σημαίνει απλώς μικρά δάνεια, διότι και η τράπεζα δίνει μικρά δάνεια. Το νέο μοντέλο που προσπαθούμε να εφαρμόσουμε είναι στα δάνεια να μην ζητούνται εγγυήσεις, δηλαδή να βάλει υποθήκη κάποιος το σπίτι του. Αντί για υποθήκη θα υπάρχει μια συμβουλευτική διαδικασία. Μια βιοτεχνία θέλει να πάρει ένα μικρό δάνειο μέχρι 10-20.000 ευρώ, θα το πάρει, αλλά θα έχει ένα σύμβουλο ο οποίος θα δει αν έχει business plan, αν τα λεφτά θα αποδώσουν, ούτως ώστε και ο επιχειρηματίας να πετύχει σε αυτό που θέλει να κάνει και τα χρήματα να μπορέσουν να επιστραφούν. Άρα θα έχουμε συμβούλους με κάποιο σύστημα οι οποίοι θα κάνουν αυτή τη δουλειά.

Ένα άλλο παράδειγμα, έχουμε πάρει πάρα πολλά μέτρα για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, αλλά πολλές φορές μια μικρή και μεσαία επιχείρηση δεν ξέρει ποια είναι αυτά τα μέτρα . Μπορεί να είναι ένα πρόγραμμα του ΕΣΠΑ. Μπορεί να είναι ένας νόμος που προσφέρει κάποιες δυνατότητες, μπορεί να είναι ένα πρόγραμμα του ΟΑΕΔ, μπορεί να είναι διάφορα πράγματα, βγαίνουν διαρκώς τέτοια προγράμματα. Τώρα λοιπόν θα δημιουργήσουμε μια υπηρεσία εξατομικευμένης υποστήριξης μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, θα λειτουργεί μέσα στα επιμελητήρια με νέο προσωπικό που θα προσληφθεί, λίγα αλλά καλά εκπαιδευμένα άτομα, που θα πηγαίνει μια μικρή επιχείρηση και ανάλογα με το τι θέλει η επιχείρηση, θα την ενημερώνει το εκάστοτε στέλεχος, τι να κάνει, τι προγράμματα υπάρχουν και πως μπορεί να τη βοηθήσει. Θα έχει ένα είδος συμβουλευτικής υπηρεσίας προς τον επιχειρηματία.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να δούμε και το δικό σας ρόλο. Αρχίζουμε με μια βοήθεια προς τους δανειολήπτες, αλλά φιλοδοξούμε σε λίγα χρόνια αυτό να μη χρειάζεται τόσο πολύ και είτε να μετατραπεί σε συμβουλευτική υπηρεσία σε κάποιον που σκέφτεται να πάρει δάνειο, ώστε να αποτρέψουμε παγιδεύσεις του μέλλοντος, είτε να βρούμε και άλλες μορφές υπηρεσιών που και εσείς θα μπορούσατε να εντοπίσετε, ώστε να τις οργανώσουμε.

Επομένως θα ήθελα να σας ενθαρρύνω να κατανοήσετε τη δουλειά σας, όχι απλώς ως μια διεκπεραίωση, που είναι πολύ σημαντικό να εξυπηρετήσουμε κόσμο, αλλά ως μια διαδικασία κατανόησης των αναγκών της κοινωνίας και των πολιτών, ούτως ώστε να μπορέσουμε να γίνουμε και εσείς και εμείς πιο χρήσιμοι στο μέλλον.

Θα χαρώ να ακούσω τις δικές σας εμπειρίες ή προβλήματα που πρέπει ο Υπουργός να ξέρει ή και κάποιο θετικό παράδειγμα από τη δουλειά σας.

Ευχαριστώ.