Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

 

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

 

Τελειώνοντας την εισήγησή μου, είπα ότι ευχαριστώ την Αριστερά γιατί μου έδωσε την ευκαιρία να ασχοληθώ με ωραία πράγματα. Το χειροκρότημά σας δε μου επέτρεψε να πω την υπόλοιπη φράση, ότι δηλαδή όταν έλεγα «ωραία πράγματα», εννοούσα αυτό που κάναμε εμείς στην Επιτροπή και συνεχίζουμε όλοι μαζί εδώ. Το ότι δηλαδή ασχολούμαστε με τα προβλήματα της νεολαίας, των γυναικών, των εργαζόμενων τάξεων, της κοινωνίας συνολικά και να αναζητούμε λύσεις.

 

Χωρίς να υποτιμώ άλλες δουλειές που κάνουμε,  οργανωτικά, συνεδριάσεις, ομιλίες κλπ. μια από τις θετικές εμπειρίες –στη δική μου πολιτική διαδρομή– ήταν η ενασχόληση με τα προγράμματα της Αριστεράς, διότι μέσα απ’ αυτή την ενασχόληση είσαι αντιμέτωπος με προβλήματα του κόσμου, της κοινωνίας. Και είναι ωραίο αν μπορείς, ως άτομο ή συλλογικά, να δώσεις μια θετική απάντηση σ’ αυτά.

 

Αυτό ακριβώς το μήνυμα πρέπει, νομίζω, να βγει μέσα απ’ αυτό το Συνέδριο. Ήταν ένα Συνέδριο που ασχολήθηκε με τα προβλήματα της κοινωνίας. Αυτός ήταν ο άξονας όλων των συζητήσεων και οι όποιες διαφωνίες γύρω απ’ αυτά τα θέματα ήταν.

 

Εγώ έχω την αίσθηση ότι η προγραμματική μας επεξεργασία ήδη πήρε το δρόμο της. Οι ιδέες, ξέρετε, έχουν μια αυτονομία και αν έχουν κάποια ουσία αυτή δε χάνεται. Αν υπάρχει μια ιδέα που αξίζει αυτή αρχίζει και «περπατάει». Και αυτές οι ιδέες που έχει το πρόγραμμά μας  ή κάποιες απ’ τις ιδέες που έχει το πρόγραμμά μας  αρχίζουν μέσα στην κοινωνία να περπατάνε. Το αισθάνθηκα εδώ μέσα όταν άκουγα ομιλίες συντρόφων  και ένοιωθα ότι αυτό που λέμε «περαιτέρω επεξεργασία» ήδη έχει αρχίσει. Άκουσα ομιλίες που εμβάθυναν σκέψεις που υπάρχουν μέσα στο κείμενο, έδιναν προεκτάσεις που δεν τις είχαμε σκεφτεί ή συνέβαλαν στην εκλαΐκευσή τους.

 

Ένα άλλο στοιχείο που θεωρώ θετικό, και με χαροποιεί και προσωπικά ως υπεύθυνο αυτής της εργασίας, είναι ότι όσοι ασχολήθηκαν μ’ αυτό το πρόγραμμα –είτε ήταν μέλη της Επιτροπής Προγράμματος, είτε συνέταξαν κείμενα, είτε βοήθησαν με άλλον τρόπο– μίλησαν με ένα θετικό τρόπο για την εμπειρία τους αυτή. Και αυτό το θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό διότι αυτές οι δουλειές ξέρετε, πίσω από τα φώτα, έχουν δυσκολίες, έχουν κούραση και εντάσεις. Κι εγώ θέλω, για άλλη μια φορά, να ευχαριστήσω όσους και όσες συνεργαστήκαμε σ’ αυτό το ταξίδι –όπως το είπε η σ. Λίτσα Δουδούμη χθες– να ζητήσω εκ των υστέρων συγγνώμη αν σε κάποιες στιγμές έπρεπε να είμαι σκληρός, απαιτητικός κλπ. αλλά καμιά φορά είναι και αυτό αναγκαίο για να βγει μια σύνθετη δουλειά στην ώρα της.

 

Ένα ακόμη στοιχείο το οποίο θέλω να σημειώσω εισαγωγικά ως μια θετική διαπίστωση είναι ότι μέσα απ’ αυτή τη δουλειά  διαμορφώνεται μια νέα γενιά συντρόφων και συντροφισσών και θέλω να σας εξομολογηθώ και κάτι. Οι σύντροφοι και συντρόφισσες της δικής μου γενιάς που είναι διατεθειμένοι να κάτσουν να ξενυχτήσουν, να γράψουν, να σβήσουν, να ξαναγράψουν, να διαβάσουν τα νέα βιβλία που πρέπει να διαβάσουμε, να ψάξουν τα νέα δεδομένα που πρέπει να ψάξουμε, να αναζητήσουν τις νέες ιδέες που πρέπει να αναζητήσουμε, είναι λιγότεροι απ’ όσο παλιά παρόλο που η πείρα τους, οι γνώσεις τους, η συμβολή τους είναι πολύτιμη. Θετικό όμως είναι ότι διαμορφώνεται μια νέα γενιά ανθρώπων οι οποίοι έχουν αριστερή στόφα –να το πω έτσι– ξέρουν γράμματα και φιλοδοξούν για μια Αριστερά η οποία θα ανακτήσει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο μέσα στην κοινωνία. Και θεωρώ ότι αυτό είναι μεγάλη ελπίδα για το κόμμα μας και για την Αριστερά συνολικά.

 

Πρέπει να θυμίσω, για να κάνω και έναν προσωπικό απολογισμό, ότι μου ανατέθηκε αυτή η δουλειά με ομόφωνη απόφαση της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής, μετά από εισήγηση του Προέδρου. Και επίσης με ομόφωνη απόφαση, η Πολιτική Γραμματεία αποδέχθηκε εισήγηση που έκανα πέρυσι το καλοκαίρι σ’ ό,τι αφορά το «τι πρόγραμμα θέλουμε και πώς θα δουλέψουμε». Απ’ αυτή την άποψη λοιπόν, εγώ είχα την εντύπωση και έτσι ενεργούσα, ότι εκπροσωπώ όλες τις τάσεις του κόμματος, εκπροσωπώ όλο το κόμμα σ’ αυτή τη συγκεκριμένη δουλειά. Και πράγματι σε καμία στιγμή δεν αισθάνθηκα ότι είμαι απέναντι σε κάποια τάση ή ότι κάποια τάση είναι απέναντί μου. Δεν αρνήθηκα τη συμβολή κανενός. Όποιος δήλωσε διαθεσιμότητα να δουλέψει αξιοποιήθηκε. Πρέπει να σας πω ότι προσωπικά πρότεινα για την Επιτροπή Προγράμματος να είναι σύντροφοι και συντρόφισσες όπως η Μ. Φραγκάκη, ο Κ. Ζάμπας, ο Σ. Παπαθανασίου και άλλοι όχι επειδή ανήκαν στην ανανεωτική πτέρυγα, αλλά επειδή πίστευα ότι μπορούσαν να βοηθήσουν. Και βοήθησαν, επί τη ευκαιρία, με τον τρόπο τους. Δεν εντάχθηκαν τελικά στην Επιτροπή για διάφορους λόγους. Όποιο κείμενο ήρθε στην Επιτροπή αξιοποιήθηκε και χαίρομαι που δεν ακούστηκε καμία παρατήρηση  ή παράπονο εδώ. Θα μπορούσαν να έχουν γίνει πολύ μεγάλες παραλείψεις. Υπήρξαν κάποιες μικρές παραλείψεις από λάθος ή αμέλεια.

 

Με αυτό το πνεύμα, εγώ άκουσα και εδώ με προσοχή και σεβασμό όλες τις παρατηρήσεις, όλα τα σχόλια, ακόμα και παρατηρήσεις που είχαν ξεχάσει αυτό το δεδομένο, ότι δηλαδή τα κείμενα που παρουσιάσαμε εδώ ήταν κείμενα όλου του κόμματος και όχι κάποιας τάσης και χαίρομαι που είμαι σε θέση να πω ότι σε πάρα πολλά ζητήματα που είχα να πω με κάλυψε ο σ. Γ. Μπαλάφας και ελπίζω αυτό να μην παρεξηγηθεί.

 

Β. ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ

 

Αυτές ήταν κάποιες εισαγωγικές παρατηρήσεις. Το δεύτερο που θα κάνω είναι να δώσω κάποιες διευκρινίσεις σε θέματα που κατά τη γνώμη μας δεν κατανοήθηκαν σωστά από ορισμένους. Και στο τέλος θα κλείσω με κάποιες προτάσεις που εμείς ως απερχόμενη Επιτροπή θεωρούμε ότι πρέπει να τεθούν στο Σώμα για την από εδώ και πέρα πορεία.

 

Τώρα οι διευκρινίσεις: Κάναμε κάτι το οποίο είναι τολμηρό. Ανοίξαμε καινούρια θέματα. Ανιχνεύουμε καινούριους δρόμους και στο προγραμματικό και στο πολιτικό ακόμη και στο εννοιολογικό επίπεδο κι αυτό έχει ρίσκο. Θα πετύχουμε; Στο χέρι μας είναι. Όταν π.χ. πας να εκφράσεις κάτι και λες, για να το πετύχω θα χρησιμοποιήσω τον όρο «οικονομία των αναγκών», αυτό μπορεί να αποδειχτεί ότι  δημιουργεί συγχύσεις, ότι δεν πετυχαίνεις το στόχο σου, μπορεί και να το ανακαλέσεις και να πεις κάτι άλλο. Υπάρχουν λοιπόν θέματα που όντως είναι θέματα για περαιτέρω συζήτηση. Δεν το λέμε περαιτέρω συζήτηση έτσι για να ξεφύγουμε.

 

Επίσης υπάρχουν θέματα γνώσης, υπάρχουν απορίες και σε μας τους συγγραφείς και στους αναγνώστες.  Άκουσα ένα ερώτημα: Μα δεν είναι παραδοξολογία να μιλάμε για «ρυθμιζόμενο νεοφιλελευθερισμό»;

 

Δεν είναι. Υπάρχει ένα στερεότυπο που λέει: καπιταλισμός ίσον αγορά, σοσιαλισμός ίσον κράτος. Με βάση αυτό το στερεότυπο είναι παραδοξολογία αλλά αυτό το στερεότυπο είναι λάθος. Το σωστό είναι ότι καπιταλισμός ίσον και κράτος και αγορά υπέρ του κεφαλαίου και σοσιαλισμός ίσον κοινωνία, η οποία χρησιμοποιεί και το κράτος και την αγορά –στο βαθμό και το μέτρο που τα χρειάζεται– για να υπηρετήσει τους δικούς του σκοπούς.

 

Άρα πρέπει να ανατρέψουμε και κάποια στερεότυπα και όχι να πέφτουμε θύματά τους.

 

Σε ό,τι αφορά δε το συγκεκριμένο, ναι μπορεί να έχουμε αυτό το φαινόμενο του «ρυθμιζόμενου νεοφιλελευθερισμού», μπορεί να έχουμε αυταρχικό κράτος με ασύδοτες αγορές, το ανέλυσε πρόσφατα ο Λήο Πάνιτς ένας Καναδός μαρξιστής που ήρθε εδώ με πρόσκληση του “Πουλαντζά” και μπορεί κανείς να ανατρέξει στη διάλεξή του, το αναλύει ο Ντέιβιντ Χάρβει στα βιβλία του περί νεοφιλελευθερισμού και νεο-ιμπεριαλισμού και οι πιο απαιτητικοί μπορούν να ψάξουν τους “Financial Times”. Δηλαδή δε βάλαμε κάτι για να σνομπάρουμε, δε βάλαμε κάτι εκ του προχείρου. Αναζητήσαμε τρόπους και όρους για να προσεγγίσουμε νέα φαινόμενα, να αποτυπώσουμε νέες καταστάσεις.

 

Επί τη ευκαιρία ας συμφωνήσουμε και στο εξής: Ακόμη κι εκεί που έχουμε διαφωνίες, να ξεχωρίσουμε το εξής: Συμφωνούμε ότι υπάρχει πρόβλημα; Συμφωνούμε ότι ως Αριστερά έχουμε τεράστια ελλείμματα ιστορικά κληρονομημένα αλλά και καινούρια τα οποία πρέπει να ερευνήσουμε, να συζητήσουμε, να ανοίξουμε ένα διάλογο; Συμφωνούμε ότι πρέπει να ορίσουμε ξανά το περιεχόμενο του σοσιαλισμού; Συμφωνούμε ότι πρέπει να συζητήσουμε εξαρχής το θέμα υπέρβασης του καπιταλισμού – προσέγγισης του σοσιαλισμού; Να συμφωνήσουμε ότι υπάρχουν τα θέματα ανοιχτά, ας συμφωνήσουμε μια διαδικασία και από εκεί και πέρα με συγκεκριμένα βήματα σαν αυτό που κάνουμε εδώ στο Συνέδριό μας, με προσοχή αλλά με τόλμη και με αποφασιστικότητα, να ανοίξουμε αυτό το δρόμο για να γράψουμε –όπως πολύ σωστά είπε ένας σύντροφος– μια σελίδα έστω σ’ αυτό το νέο βιβλίο της Αριστεράς που πρέπει να γραφτεί.

 

Ας δούμε γενικότερα αυτή την προγραμματική προσπάθεια ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου με στόχο την ανάταση της Αριστεράς σ’ ένα επίπεδο από το οποίο να μπορεί να διεκδικήσει την ηγεμονική παρουσία της, όπως τόνισα και στην εισήγησή μου προχθές.

 

Τώρα  πιο συγκεκριμένα θέματα τα οποία αναδείχτηκαν και νομίζω, ότι πρέπει να τα διευκρινίσουμε.

 

Πρώτο θέμα. Αληθεύει ότι το κείμενο υποστηρίζει την άποψη ότι ο καπιταλισμός δε μεταρρυθμίζεται;

 

Δεν αληθεύει σύντροφοι. Πρόγραμμα ώριμων αλλαγών και μεταρρυθμίσεων προτείνουμε. Θα το προτείναμε αν πιστεύαμε ότι ο καπιταλισμός δε μεταρρυθμίζεται; Πρώτον ο καπιταλισμός εξελίσσεται με βάση και τις δικές του δυναμικές. Δεύτερον μεταρρυθμίζεται ως αποτέλεσμα των κοινωνικών και των πολιτικών  αγώνων. Και στο πλαίσιο ακριβώς αυτό εμείς αναπτύσσουμε μια ολόκληρη προσπάθεια παρέμβασης στις εξελίξεις.

 

Ποιο θέμα αφήνει συνειδητά ανοικτό το κείμενο; Και αν εκεί δεν υπάρχει συμφωνία να το δούμε. Το κείμενο αφήνει ανοικτό το εξής ερώτημα: Μπορεί να υπάρξει και η κατάργηση του καπιταλισμού, μόνο με μεταρρυθμίσεις; Υπό ποιους όρους; Υπό ποιες προϋποθέσεις; Το κείμενο αυτό, το θεωρεί ανοικτό θέμα. Το ορίζουμε ως περιοχή περαιτέρω διαλόγου, έρευνας και αναζήτησης και μάλιστα δηλώνεται ρητά μέσα στο κείμενο.

 

Αν θέλουμε λοιπόν να είμαστε συγκεκριμένοι, η διαφορά δε βρίσκεται στο αν είμαστε υπέρ ή κατά των μεταρρυθμίσεων αλλά στο πώς ακριβώς τίθεται σήμερα το θέμα, που παλιά λέγαμε, κοινωνική επανάσταση. Και όταν κάνουμε το τακτικό Συνέδριο, εγώ θα εισηγηθώ, να μην αρνηθούμε την ανάγκη της αλλά να εξετάσουμε με ποιες πιθανές μορφές το θέμα αυτό τίθεται σήμερα. Αυτό όμως θα το συζητήσουμε στο τακτικό Συνέδριο, δεν είναι θέση του κειμένου αυτό που σας λέω τώρα εδώ. Προσωπικά θεωρώ πως όσα στο κείμενο εκτίθενται επί του παρόντος είναι επαρκή για να προχωρήσουμε.

 

Δεύτερο θέμα. Είναι σωστό ότι ο σοσιαλισμός κατανοείται μόνο ως τελικός σκοπός και όχι ως διαρκές κίνημα;

 

Δεν είναι σωστό. Διότι αν θεωρούσαμε ότι ο σοσιαλισμός είναι μόνο τελικός σκοπός θα γράφαμε ότι είναι τελικός σκοπός. Δε γράφουμε αυτό το πράγμα σύντροφοι. Στο κείμενο εκτίθεται ο σοσιαλισμός ως ένα κίνημα που μάλιστα θέλουμε να αρχίζει από τώρα. Γιατί αυτή η παρανόηση; Ορίζεται ως ένα κίνημα το οποίο θέλουμε να γίνει λαϊκό κίνημα. Και θέλουμε να διαμορφωθεί κοινή συνείδηση, ότι αυτός που αγωνίζεται στο Βοτανικό ενάντια στο “Mall”, αυτός που αγωνίζεται στο εργοστάσιο ενάντια στις απολύσεις, αυτός που αγωνίζεται στις παραλίες για να πέσουν τα κάγκελα, αυτός που αγωνίζεται για την προστασία του περιβάλλοντος, όλοι αυτοί οι πολίτες και οι αντίστοιχοι αγώνες τους έχουν κοινά στοιχεία που εμείς ακριβώς αυτά θέλουμε να αναδείξουμε.

 

Πού, ενδεχομένως, υπάρχει μια διαφωνία; Και γι’ αυτό έκανα και στην εισήγησή μου μια σχετική παρατήρηση. Η διαφωνία, ενδεχομένως, υπάρχει στο ότι για μας, για τους συντάκτες του κειμένου και τους εισηγητές, περιεχόμενο του σοσιαλισμού ως κίνημα είναι ο αντικαπιταλισμός. Δε μπορούμε δηλαδή να μιλάμε για μετάβαση στο σοσιαλισμό ως να μην υπάρχει αντίπαλος, για ένα κίνημα χωρίς σαφές κοινωνικό περιεχόμενο, ως μια εξελικτική χωρίς συγκρούσεις διαδικασία.

 

Αυτή είναι μια άποψη. Αν υπάρχει άλλη να τη συζητήσουμε αλλά όχι ότι το κείμενο δεν ορίζει το σοσιαλισμό και ως κίνημα. Και με αυτή την έννοια διατύπωσα στην εισήγησή μου και την κρίση για το «ρυθμιζόμενο καπιταλισμό». Διότι εδώ υπάρχει κίνδυνος και άλλων παρεξηγήσεων. Εγώ είπα, και μπορεί κανείς να δει τη διατύπωση στο κείμενο της εισήγησής μου ότι στοιχεία «ρυθμιζόμενου καπιταλισμού» μπορεί κι εμείς να υιοθετήσουμε. Σήμερα π.χ. ο Κρούγκμαν στην “Ελευθεροτυπία”, ένας νεο-κευνσιανός οικονομολόγος μιλάει για εθνικοποίηση των τραπεζών. Εμείς θα πούμε όχι; Μα αυτή η εθνικοποίηση, όπως την προτείνει ο Κρούγκμαν είναι στοιχείο ενός ρυθμιζόμενου καπιταλισμού. Εγώ λέω ότι θα πούμε ναι στην εθνικοποίηση των τραπεζών. Αλλά αυτή είναι η στρατηγική μας; Όχι, η στρατηγική μας αξιοποιεί αυτό το στοιχείο, αλλά δε μένει μόνο σ’ αυτό. Θέλουμε εθνικοποίηση αλλά θέλουμε και αλλαγή των σκοπών και των κριτηρίων λειτουργίας των Τραπεζών. Και μ’ αυτή την έννοια θεώρησα σκόπιμη την επισήμανση ότι η δική μας στρατηγική δεν περιορίζεται σ’ ένα πλαίσιο «ρυθμιζόμενου καπιταλισμού». Αν οι σύντροφοι στους οποίους απέδωσα αυτή την άποψη θεωρούν ότι δεν είναι οπαδοί της συγκεκριμένης άποψης, συμφωνούν δηλαδή ότι πρέπει να βρούμε τρόπο να εκφραστεί και να αναπτυχθεί η αντικαπιταλιστική διάσταση του κινήματος για το σοσιαλισμό, τότε, γι’ αυτό κάνουμε το Συνέδριο, γι’ αυτό είμαστε εδώ για να διευκρινίζουμε και να αναπτύσσουμε τις σκέψεις μας, γι’ αυτό θα συνεχίσουμε την επεξεργασία των θέσεών μας.

 

Τρίτο θέμα. Αληθεύει ότι το κείμενο αποκλείει τις πολιτικές συμμαχίες και ότι ως μόνη συμμαχία θεωρεί τη συμμαχία στα πλαίσια του ΣΥΡΙΖΑ;

 

Το απάντησα το θέμα αυτό, πιστεύω επαρκώς, στην εισήγησή μου. Το λέω και τώρα ότι είναι λάθος. Η άποψη αυτή δεν έχει βάση. Η διαφορά δεν είναι ναι ή όχι στις συμμαχίες. Η διαφορά είναι συμμαχίες στη βάση του αυτοπροσδιορισμού μας, συμμαχίες στη βάση της ιδεολογικής μας αυτοτέλειας και της στρατηγικής μας αυτονομίας ή συμμαχίες με μία αυτολογοκρισία των δικών μας θέσεων, μια ελαχιστοποίηση ή και εγκατάλειψη των δικών μας θέσεων μόνο και μόνο για να πετύχουμε τις συμμαχίες. Νομίζω ότι και αυτό το θέμα με επάρκεια αναλύεται στα κείμενα.

 

Τέταρτο θέμα. Ταυτίζουν τα κείμενά μας τη σοσιαλδημοκρατία με τη δεξιά;

 

Άκουσα και κάποιες ομιλίες που είπαν “ναι την ταυτίζουν και καλά κάνουν”. Όχι τα κείμενα δεν κάνουν ακριβώς αυτό το πράγμα.

 

Είναι άλλο ο χαρακτήρας και η γενικότερη ιστορική διαδρομή της σοσιαλδημοκρατίας και άλλο οι κατά περίπτωση συγκεκριμένες κυβερνήσεις και οι πολιτικές τους.

 

Τα κείμενα ασκούν κριτική στις κυβερνήσεις της Κεντροαριστεράς και σε κυβερνητικές επιλογές που ασκήθηκαν που τις ζήσαμε τα τελευταία χρόνια. Εμείς επίσης δε θεωρούμε ενιαία τη σοσιαλδημοκρατία. Εμείς διεκδικούμε να πείσουμε, με το σχέδιό μας, δυνάμεις που σήμερα δηλώνουν ότι ανήκουν στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας. Εμείς διεκδικούμε μια νέα κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία με πυρήνα την Αριστερά.

 

Πέμπτο θέμα. Αληθεύει ότι τα κείμενά μας θέτουν σε αμφισβήτηση την ευρωπαϊκή μας ταυτότητα και τον ευρωπαϊκό μας προσανατολισμό; Ούτε αυτό είναι σωστό.

 

Είναι γεγονός και το αναγνωρίζουμε ότι επειδή έχουμε ευρωεκλογές και επειδή θα υπάρξει ειδική διακήρυξη, το κείμενο που έχετε δεν ήταν τόσο εξαντλητικό όσο θα ήταν υπό άλλες συνθήκες στα θέματα Ευρώπης αλλά και γενικά τα διεθνή.

 

Όμως ας δούμε την ουσία. Πώς τίθεται σήμερα το θέμα της Ε.Ε.; Ευρωπαϊκή ταυτότητα σήμερα σημαίνει αναγνώριση της κρίσης που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση και διατύπωση μιας αριστερής απάντησης στην κρίση αυτή. Αυτή είναι η θέση μας. Δηλαδή η Ε.Ε. ζει σήμερα μια κρίση που ενδεχομένως και να οξυνθεί, που ενδεχομένως και να πάρει τη μορφή του διλήμματος, ή αποσύνθεση του ευρώ ή βαθύτερη και δικαιότερη ολοκλήρωσή της. Επομένως, για μας, αριστερή πολιτική σημαίνει αναγνώριση της κρίσης της Ε.Ε. και προβολή ενός αριστερού σχεδίου  για την υπέρβαση αυτής της κρίσης.

 

Μια τελευταία διευκρίνηση-παρατήρηση επειδή μου είπαν ότι το έδειξαν τα κανάλια. Έδειξαν, μου είπαν, ένα απόσπασμα από μια ομιλία, να λέει ότι το πρόγραμμά μας αν το κοστολογήσουμε θα χρειαστούν 4-5 κρατικοί προϋπολογισμοί.

 

Επειδή λοιπόν μπορεί να ερωτηθούμε να πούμε δυο κουβέντες σ’ αυτό.

 

Μας ενδιαφέρει το θέμα της κοστολόγησης των προτάσεών μας. Δεν μας αφήνει αδιάφορους. Όμως πριν απ’ αυτό να έχουμε υπόψη ότι υπάρχει μια συζήτηση για το ποιος φταίει για την υπερχρέωση της χώρας μας, ένα πρόβλημα που ενδεχομένως να οδηγήσει και σε δραματικές εξελίξεις. Πρέπει λοιπόν να είμαστε σαφείς ότι δε φταίνε ούτε η Αριστερά ούτε οι εργαζόμενες τάξεις  για την υπερχρέωση της Ελλάδας. Υπεύθυνοι για την υπερχρέωση της Ελλάδας είναι οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και οι κυβερνήσεις της Ν.Δ. Το 1980 το δημόσιο χρέος ήταν 24% του εθνικού εισοδήματος. Το 1990 ήταν 90%. Το 2004 ήταν 98% και τώρα είναι πάνω από 100% του εθνικού εισοδήματος αν υπολογίσουμε κι αυτό που δε γράφεται όπως χρέη νοσοκομείων, ΕΛΓΑ, κλπ.

 

Πρέπει λοιπόν να είναι σαφές στον ελληνικό λαό ότι οι κυβερνήσεις του δικομματισμού έχουν οδηγήσει την Ελλάδα στην υπερχρέωση και στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και η Αριστερά, με το πρόγραμμά της, καλείται να σώσει την κοινωνία απ’ αυτόν τον κίνδυνο.

 

Το δεύτερο, είναι ότι εδώ μέσα δε συζητήσαμε ένα πρόγραμμα «παροχών». Εδώ συζητήσαμε για ένα νέο τρόπο παραγωγής και κατανομής του πλούτου με όρους αειφορίας και κοινωνικής δικαιοσύνης,  ότι εδώ μέσα συζητήσαμε επομένως για το πώς θα αναπτύξουμε την οικονομία, πώς θα κάνουμε δίκαιη την κοινωνία και όχι απλώς πώς θα υποσχεθούμε παροχές χωρίς αντίκρισμα. Και πρέπει αυτό να το μάθει ο κόσμος.

 

Τέλος, θέμα «κοστολόγησης» πράγματι υπάρχει ιδίως όταν μιλάμε για τα άμεσα μέτρα, δηλαδή όταν λέμε αύριο το πρωί προτείνουμε «αυτό» πρέπει να έχουμε επίγνωση αυτό που προτείνουμε τι σημαίνει και από δημοσιονομικής άποψης.

 

Πρέπει λοιπόν να σας πω ότι αυτό το κάνουμε. Όταν καταθέσαμε την πρόταση νόμου για το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» κάναμε κοστολόγηση και είπαμε ότι μέγιστο ύψος δαπανών για την υλοποίηση της πρότασής μας είναι το 0,5% του εθνικού εισοδήματος. Όταν προτείναμε την εθνικοποίηση της Εθνικής Τράπεζας –που την προτείνουμε και τώρα– έχουμε δει ότι με 3 δις ή και λιγότερα μπορεί να εξασφαλισθεί ο δημόσιος έλεγχός της. Και οι προτάσεις που κάναμε για νέα τράπεζα για τη στέγη, για τις μικρές επιχειρήσεις, κλπ. τα έχουμε κοστολογήσει όλα. Σας ενημερώνω λοιπόν ότι το κόστος αυτών των προτάσεων είναι ένα μικρό μέρος των 28 δις € που η κυβέρνηση έχει διαθέσει υπέρ των τραπεζών χωρίς όρια, χωρίς έλεγχο. Και για την πρότασή μας για τις 100.000 θέσεις εργασίας έχουμε κάνει σχετική κοστολόγηση.

 

Θέλουμε να είμαστε ακόμη πιο λεπτομερείς και συγκεκριμένοι; Πολύ ωραία. Γι’ αυτό πρέπει να καθίσουμε, να κάνουμε ομάδες, να κάνουμε επιτελεία, να βοηθήσουν όλοι και να οργανώσουμε έτσι τη δουλειά μας ώστε να κάνουμε πιο ισχυρή την πολιτική μας και όχι να καλλιεργούμε αντιπαραθέσεις εκεί που δεν υπάρχει λόγος.

 

Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

 

Τελειώνω με κάποιες προτάσεις που νομίζω πρέπει να κατατεθούν.

 

Πρώτο. Υπάρχουν παραλείψεις, υπάρχουν  δηλαδή τομείς οι οποίοι δεν καλύπτονται από το πρόγραμμα. Έχουν έλθει και σημειώματα στο προεδρείο. Προτείνουμε λοιπόν η Επιτροπή Προγράμματος που υπάρχει σήμερα να παραμείνει για λίγο ακόμα σε υπηρεσία –να το πω έτσι– και να εξασφαλίσει την ένταξη κειμένων ή συμβολών που έχουν κατατεθεί και είναι προϊόν συλλογικών οργάνων δηλαδή τμημάτων ή οργανώσεων. Μέχρι εδώ βέβαια. Δε θα ανοίξουμε τώρα καινούρια θέματα με βιασύνη αλλά κείμενα τα οποία υπάρχουν τα οποία έχουν δοθεί εδώ όπως για τις αερομεταφορές, όπως για τα ναρκωτικά, όπως για τη μειονότητα κλπ. που είτε από λάθος είτε από οποιαδήποτε αιτία δεν μπήκαν να μπουν στην ηλεκτρονική μορφή του προγράμματος.

 

Δεύτερο. Υπάρχουν θέματα απόψεων, διαφωνιών, εναλλακτικών προσεγγίσεων, κλπ. Αυτά πρέπει να εξεταστούν, όχι βιαστικά, πρέπει να είναι το αντικείμενο της επόμενης φάσης.

 

Τρίτο, Εμείς θεωρούμε ότι η Επιτροπή Προγράμματος έχει ολοκληρώσει το έργο της. Τα όργανα του κόμματος να εξετάσουν τη συγκρότηση μιας νέας Επιτροπής διότι η Επιτροπή Προγράμματος στη νέα φάση θα έχει άλλου είδους καθήκοντα και πρέπει επομένως να εξεταστεί από την αρχή η συγκρότησή της.

 

Τέταρτο. Προκύπτουν μια σειρά από οργανωτικά μέτρα τα οποία πρέπει να εξεταστούν, λέω απλώς τους τίτλους: Τα τμήματα και η συνοχή τους, η λειτουργία των τμημάτων –λέχθηκαν διάφορα. Δεν ήταν ευθύνη της Επιτροπής Προγράμματος αν ένα τμήμα δεν κατέληγε σ’ ένα ενιαίο κείμενο, αν υπήρχαν διαφορές, αν υπήρχαν λειτουργικά προβλήματα, πρέπει στη νέα φάση να τα δούμε. Δεύτερο σύνδεση τμημάτων με οργανώσεις.  Και τρίτο σύνδεση των τμημάτων με τους επαγγελματικούς, τους κινηματικούς, επιστημονικούς, κλπ. φορείς, με ειδικούς επιστήμονες, διανοούμενους κλπ. που είναι σχετικοί με την αντίστοιχη θεματική ενότητα.

 

Πέμπτο. Νομίζουμε ότι πρέπει να ενισχυθεί και να αξιοποιηθεί το ινστιτούτο «Ν. Πουλαντζάς» διαφορετικά να δούμε ενδεχομένως και νέο ινστιτούτο το οποίο θα καλύπτει κενά που σήμερα έχουμε. Προκύπτει π.χ. ένα πρόβλημα και πρέπει άμεσα να οργανωθεί μια επιστημονική σύσκεψη, μια ημερίδα, μια διαδικασία η οποία να βοηθήσει στη διαμόρφωση πολιτικής άποψης. Ο “Πουλαντζάς” κάνει πολύτιμο έργο, μπορεί να κάνει κι αυτό που λέω αλλά επειδή έχει και μια αυτονομία αν δούμε ότι δεν μπορεί ο “Πουλαντζάς” πρέπει να προχωρήσουμε σ’ έναν άλλο επιστημονικό φορέα.

 

Έκτο: Έχω εισηγηθεί και επαναλαμβάνω και εδώ τώρα στο Συνέδριο, όσο διαρκεί αυτή η κρίση και κυρίως όσο η κρίση είναι σε εξέλιξη, δηλαδή δεν έχει φανεί ο βυθός της, όσο υπάρχουν μεγάλες απροσδιοριστίες και ενδεχομένως εξελίξεις μη προβλέψιμες, να συγκροτηθεί ομάδα οικονομολόγων υψηλού επιπέδου με ακαδημαϊκές και τεχνοκρατικές γνώσεις η οποία θα συμβουλεύει τόσο τα όργανα του κόμματος όσο και την Επιτροπή Προγράμματος στην επόμενη φάση. Το θεωρώ σημαντικό, δεν εξηγώ τους λόγους αλλά το βάθος της κρίσης είναι τέτοιο που μπορεί να βρεθούμε αντιμέτωποι με ασυνήθιστες καταστάσεις. Πέρα λοιπόν από την ανάπτυξη και την εγρήγορση των κινημάτων χρειαζόμαστε και μια επιστημονική στήριξη ούτως ώστε και λάθη να αποφύγουμε και δυνατότητες να αξιοποιήσουμε.

 

Έβδομο. Πρέπει να συγκροτηθεί από τα όργανα του κόμματος σχέδιο αξιοποίησης και προβολής της δουλειάς που έγινε. Εγώ νομίζω ότι θα υπάρξει μεγάλο ενδιαφέρον. Να σταλεί αυτή η δουλειά στους βουλευτές, σε διευθυντές εφημερίδων και καναλιών, σε δημοσιογράφους, κυρίως όμως να τη δώσουμε σε κοινωνικούς φορείς, κινήσεις και κινήματα πολιτών. Να πάμε να το επιδώσουμε, αυτή είναι η δουλειά μας, αυτό κάναμε, θέλουμε τις απόψεις σας, δεδομένου ότι οι προτάσεις μας είναι προτάσεις για περαιτέρω επεξεργασία.

 

Με βάση λοιπόν αυτά η απερχόμενη Επιτροπή Προγράμματος εισηγείται: Πρώτον να διαβαστεί το κείμενο. Δεύτερον να ψηφιστεί ως βάση περαιτέρω συζήτησης και επεξεργασίας. Ευχαριστώ πολύ.