Συνέντευξη στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στο δημοσιογράφο Νίκο Λιονάκη.

Η σκληρή πραγματικότητα και για τη χώρα μας έδειξε ότι με την επιβολή των μειώσεων μισθών μέσα από τα μνημόνια, η ανεργία αυξήθηκε. Ωστόσο, η κατάργηση του υποκατώτατου και η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 650 ευρώ δεν θα αποτελέσει αντικίνητρο για τους εργοδότες, οι οποίοι θα προτιμήσουν να έχουν λιγότερους υπαλλήλους ή να απασχολούν εργαζόμενος με καθεστώς «μαύρης εργασίας»;

Η εκτίμησή μας είναι ότι οι συνέπειες από την αύξηση του κατώτατου μισθού και τη κατάργηση του υποκατώτατου θα είναι συνολικά θετικές. Και η εκτίμηση αυτή δεν είναι μόνο δίκη μας αλλά είναι και επιστημονικών φορέων, εμπειρογνωμόνων, ακόμη και εργοδοτικών οργανώσεων. Επιβεβαιώνεται δε, και από τη διεθνή εμπειρία. Αναμένουμε λοιπόν θετικές συνέπειες και από τη πλευρά της κατανάλωσης και από τη πλευρά της παραγωγής και της παραγωγικότητας. Η οικονομία θα αποκτήσει έτσι μια νέα δυναμική και θα βρει μια νέα «ισορροπία» στη βάση των νέων δεδομένων.

Σε ό,τι αφορά τη «μαύρη εργασία» θέλω να επισημάνω ότι με τις εντατικές προσπάθειες του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, αλλά και με σειρά στοχευμένων νομοθετημάτων, καταφέραμε να αλλάξουμε την εικόνα και να μειώσουμε δραστικά τη μαύρη εργασία στη χώρα μας, από το 20% που βρισκόταν το 2014 στο 9% το 2018. Σε κάθε περίπτωση η καταφυγή στην αδήλωτη εργασία δεν διασφαλίζει τη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης στις σύγχρονες συνθήκες ανταγωνισμού.

Όμως ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο υποκατώτατος μισθός για τους νέους συμβάλλει στην μείωση της ανεργίας σε μια δυναμική και καταρτισμένη ομάδα του πληθυσμού…

Ο ισχυρισμός αυτός δεν επιβεβαιώθηκε. Ίσα ίσα η ανεργία στη χώρα μας πήρε δραματικές διαστάσεις. Αντιθέτως στη Πορτογαλία η βαθμιαία αύξηση του κατώτατου μισθού από 566 ευρώ το 2014 σε 677 ευρώ το 2018 συνοδεύτηκε από σταθερή μείωση της ανεργίας από το 14,1% το 2014 στο 7% σήμερα. Υπάρχει και μια άλλη διάσταση ακόμη πιο σοβαρή και σκανδαλώδης που συνίσταται στο γεγονός ότι με τη θέσπιση του υποκατώτατου μισθού, η αμοιβή της εργασίας των νέων μειώθηκε από τη μια στιγμή στην άλλη κατά 32%! Επιχειρήθηκε, δηλαδή, να ανατραπεί μια ιστορική κατάκτηση των εργαζομένων και συγκεκριμένα η αρχή της ίσης αμοιβής για ίση εργασία που κατοχυρώνεται τόσο από το ελληνικό Σύνταγμα όσο και την ευρωπαϊκή χάρτα των κοινωνικών δικαιωμάτων.

Το θέμα λοιπόν της άνισης αμοιβής των νέων που η σημερινή κυβέρνηση καταργεί δεν υπόκειται σε στενές οικονομικές λογικές αλλά αφορά στα δικαιώματα, το κοινωνικό μας πολιτισμό, το μέλλον της νέας γενιάς. Δεν με εκπλήσσει η στάση του κ. Μητσοτάκη ή της κ. Γεννηματά, οι οποίοι βέβαια χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για την φυγή νέων ανθρώπων στο εξωτερικό. Μου κάνει όμως εντύπωση ο στενός οικονομισμός και η αντικυβερνητική τύφλωση που λειτούργησαν για μια ακόμη φορά ως ισοπεδωτικές μυλόπετρες για το ΚΚΕ με αποτέλεσμα να μη βρει το θάρρος να πει μια λέξη για αυτή τη βαθύτερη πολιτική, ηθική αλλά και πολιτιστική διάσταση που έχει όχι απλά η αύξηση κατά 27% των μισθών των νέων αλλά και η κατάργηση μια θεσμοθετημένης ανισότητας σε βάρος τους.

Πάντα μια αύξηση των μισθών επιδρά θετικά στην κατανάλωση και το τζίρο των επιχειρήσεων. Όμως μόνο με αυτόν τον τρόπο θα έλθει η ανάπτυξη; Τι πράττετε εσείς ως υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης προς την κατεύθυνση αυτή;

Η αύξηση του κατώτατου μισθού και βαθμιαία των μισθών γενικότερα δεν είναι ένα μεμονωμένο μέτρο. Ούτε αποσκοπεί απλώς στη μερική αποκατάσταση των ζημιών που υπέστησαν οι εργαζόμενοι τα χρόνια της κρίσης. Εντάσσεται σε μια νέα ολιστική αναπτυξιακή στρατηγική που επιδιώκει την οικονομική βιωσιμότητα και τη διεθνή ανταγωνιστικότητα, η οποία δεν θα στηρίζεται στη συμπίεση της αμοιβής της εργατικής δύναμης αλλά στην μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα βασισμένο στη γνώση, την καινοτομία, την αναβάθμιση της παραγωγικότητας, τη μεγαλύτερη εξωστρέφεια της οικονομίας και την επένδυση στην ποιότητα σε όλα τα επίπεδα.

Πάντως με τη δεδομένη δομή της οικονομίας η στήριξη της κατανάλωσης παράλληλα με την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της υποκατάστασης των εισαγωγών είναι απολύτως αναγκαία ιδίως σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από τάσεις επιβράδυνσης της διεθνούς οικονομίας άρα και της διεθνούς ζήτησης.

Όμως, πώς μπορεί να λυθεί το φλέγον ζήτημα της ρευστότητας και της χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας;

Και στον τομέα αυτό επειδή είδαμε ότι το τραπεζικό σύστημα δεν θα μπορέσει σύντομα να καλύψει πλήρως τις χρηματοδοτικές ανάγκες της οικονομίας δημιουργήσαμε και συνεχίζουμε να δημιουργούμε ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία, στοχευμένα προγράμματα και επενδυτικά ταμεία που καλύπτουν χρηματοδοτικά κενά. Δημιουργούμε ένα παράλληλο, συμπληρωματικό χρηματοδοτικό σύστημα το οποίο θέλουμε να ικανοποιεί εντοπισμένες ανάγκες που κατά κύριο λόγο αφορούν επενδυτικά σχέδια, μικρές επιχειρήσεις, νεοφυείς επιχειρήσεις, αγρότες και επαγγελματίες. Μια νέα δέσμη τέτοιων επενδυτικών ταμείων προκηρύσσεται τις μέρες αυτές. Παράλληλα ετοιμάζονται αντίστοιχα προγράμματα για αγρότες τόσο για δάνεια όσο και εγγυήσεις. Από κοινού με το Υπουργείο Οικονομικών έχουμε ολοκληρώσει την επεξεργασία του σχεδίου νόμου για τις μικροπιστώσεις, έχει ολοκληρωθεί η διαβούλευση και σύντομα θα κατατεθεί στη Βουλή. Μέσω των εργαλείων και των προγραμμάτων αυτών αναμένεται να διοχετευτούν στην οικονομία πάνω από 7,5 δισ. ευρώ που με τη σειρά τους θα κινητοποιήσουν πολλαπλάσιους ιδιωτικούς πόρους.

Τέλος το Νομοσχέδιο για την Εθνική Αναπτυξιακή Τράπεζα ολοκληρώνεται με τη τεχνική βοήθεια και συνεργασία της Γαλλικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και θα δοθεί σύντομα σε διαβούλευση. Η αναπτυξιακή τράπεζα θα προικοδοτηθεί με πολλά από τα παραπάνω «εργαλεία», ταμεία και προγράμματα, έτσι ώστε να είναι ενεργή αμέσως με την ίδρυση της.

Με αφορμή την πρόσφατη αναφορά σας στη Βουλή για τις τράπεζες, εκτιμάτε ότι υπάρχει το ενδεχόμενο νέας ανακεφαλαιοποίησης εξαιτίας των κόκκινων δανείων;

Είναι εντυπωσιακός ο βαθμός διαστρέβλωσης για άλλη μια φορά. Ποτέ δεν δήλωσα ότι θα γίνει νέα ανακεφαλαιοποίηση. Αντίθετα τόνισα τη σημασία που έχει η μείωση των κόκκινων δανείων και ότι αυτή η κυβέρνηση έκανε και κάνει ό,τι χρειάζεται για να λύσει το πρόβλημα των κόκκινων δανείων και να απελευθερώσει την κοινωνία και την οικονομία από το βάρος αυτό που μας κληροδότησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Μέχρι το 2014 άφησαν το πρόβλημα να γιγαντώνεται μέχρι που φθάσαμε στο σημείο να είμαστε η χώρα με το μεγαλύτερο όγκο κόκκινων δανείων στην Ευρώπη, με τις γνωστές οδυνηρές συνέπειες. Ενδεικτικό είναι ότι τα κόκκινα δάνεια από 52,3 δισ. που ήταν το Δεκέμβριο του 2011 έφτασαν τα 97,7 δισ. ευρώ το Δεκέμβριο του 2014.

Από το 2015 μέχρι σήμερα έχουν υπάρξει θετικά αποτελέσματα. Αυτό το αναγνωρίζουν όλοι και συγκεκριμένα το Σεπτέμβριο του 2018 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είχαν μειωθεί στα 84,7 δισ. Μάλιστα με ένα φάσμα θεσμικών και άλλων πρωτοβουλιών η κυβέρνηση επιταχύνει την επίλυση αυτού του προβλήματος με τρόπο που προστατεύει τη πρώτη κατοικία.

Τελικά η έξοδος στις αγορές ήταν πετυχημένη όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση ή καθυστέρησε αρκετά και με υψηλό επιτόκιο όπως λέει η αντιπολίτευση;

Το επιτόκιο στο οποίο έγινε η έκδοση του ομολόγου, 3,60% είναι σαφώς χαμηλότερο από την αντίστοιχη έκδοση επί κυβέρνησης Σαμαρά, το 2014 που ήταν 4,95%. Είναι χαμηλότερο ακόμη και από το επιτόκιο με το οποίο δανειζόμασταν πριν τη κρίση, το 2007-2008 που κυμαινόταν γύρω στο 4%. Δεδομένου ότι έχουμε δάνεια με πολύ υψηλότερα επιτόκια ο δανεισμός στα επίπεδα που πετύχαμε έχει νόημα καθόσον μας επιτρέπει να αποπληρώνουμε παλιά δάνεια με υψηλό επιτόκιο και να τα αντικαθιστούμε με φτηνότερα. Έτσι μετά και την έκδοση αυτή αυξάνουν οι δυνατότητες μας να εξοφλήσουμε σημαντικό μέρος του χρέους μας προς το Δ.Ν.Τ.

Σε ό,τι αφορά το παράπονο της ΝΔ και του ΚΙΝΑΛ ότι άλλες ευρωπαϊκές χώρες δανείζονται με χαμηλότερο επιτόκιο, κάποιος πρέπει να θυμίσει στα κόμματα αυτά ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ευρώπης που με δική τους ευθύνη χρεοκόπησε. Επίσης, όπως εξήγησε κι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, μπορεί το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ να ολοκληρώθηκε, όμως οι χώρες αυτές σε αντίθεση με την Ελλάδα εξακολουθούν να απολαμβάνουν τη συμμετοχή της ΕΚΤ στην αγορά των ομολόγων τους με συνέπεια τα επιτόκιά τους να βρίσκονται σε τεχνητά χαμηλά επίπεδα. Το να έχουν απαίτηση λοιπόν να δανειζόμαστε με το ίδιο επιτόκιο με τις χώρες που δεν χρεοκόπησαν μάλλον ξεφεύγει από το όποιο όριο σοβαρότητας που θα έπρεπε να διακρίνει τη δημόσια συζήτηση.

Βεβαίως η ανισότητα στο κόστος δανεισμού μεταξύ των χωρών και η εξάρτηση από τις αγορές παραμένει ένα πρόβλημα για ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό όμως απαιτεί μια άλλη αρχιτεκτονική της ευρωζώνης στη κατεύθυνση των προτάσεων που η Αριστερά έχει εδώ και χρόνια διατυπώσει.

Στα πολιτικά ζητήματα είδαμε ότι η ΝΔ έχει σκληρύνει τη στάση της ιδίως στο κομβικό ζήτημα της Συμφωνίας των Πρεσπών παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις στη «γραμμή» της. Θεωρείτε ότι ο κ. Μητσοτάκης έχει υποκύψει στα στελέχη που θέλουν να τραβήξουν το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε ακραία κατεύθυνση; Και μήπως αυτή η στάση της ΝΔ συμβάλει σε μια «νομιμοποίηση» του ακραίου, εθνικιστικού και παραδοξολογικού λόγου που τελικά θα ευνοήσει εκλογικά τη Χρυσή Αυγή;

Αυτό που συμβαίνει το τελευταίο διάστημα, είναι μια συντηρητική και εθνικιστική αναδίπλωση της ΝΔ. Τι άλλο δείχνει η θέση ότι η Μακεδονία είναι μια και ελληνική; Βεβαίως δεν είναι αυτή η θέση του κ. Μητσοτάκη, είναι του κ. Σαμαρά. Όμως η στάση της ΝΔ σε σχέση με τη συμφωνία των Πρεσπών νομιμοποιεί τη θέση του κ. Σαμαρά. Όπως νομιμοποιεί και τη δράση της Χρυσής Αυγής. Είδατε με πόση επιμέλεια συγκάλυψαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Χρυσής Αυγής και των στελεχών της στο σχέδιο εισβολής στη Βουλή.

Επίσης πρέπει να βγάλουμε και ένα άλλο συμπέρασμα. Το ότι βγαίνει η χώρα από τα μνημόνια, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να βγει από την κρίση και έρχονται στην πρώτη γραμμή τα θέματα της ανάπτυξης, της μείωσης ανεργίας, της αύξησης του κατώτατου μισθού, της ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους, δηλαδή της αντιμετώπισης των κοινωνικών προβλημάτων, κάνει ορισμένες δυνάμεις να νιώθουν άβολα με αυτή την προοπτική. Έτσι ενώ η Συμφωνία των Πρεσπών θα μπορούσε να περάσει με κλίμα συναίνεσης και με τεράστια πλειοψηφία στην Βουλή -διότι τη συνθετική γραμμή που είχε διαμορφωθεί στο παρελθόν ακολουθήσαμε και εμείς- βλέπουμε ότι επιλέγεται στο θέμα αυτό να υπάρξει η στροφή προς εθνικιστικές και συντηρητικές κατευθύνσεις.

Η γεωστρατηγική σημασία της Συμφωνίας των Πρεσπών για την Ελλάδα είναι σαφής. Σε οικονομικό επίπεδο, η συμφωνία ποια οφέλη μπορεί να επιφέρει για τη χώρα;

Τα οφέλη είναι ευρύτερα πολιτικά, οικονομικά και γεωστρατηγικά. Και τούτο γιατί η Ελλάδα από μέρος ενός προβλήματος γίνεται σημείο αναφοράς, παράγοντας σταθερότητας και επίλυσης των προβλημάτων της περιοχής. Η Συμφωνία των Πρεσπών βάζει τέλος σε μια μακροχρόνια περίοδο καχυποψίας μεταξύ των δύο χωρών. Αυτό πρακτικά θα επιτρέψει διακρατικές συνεργασίες που δεν προχωρούσαν, καθώς επικρατούσαν συχνά δεύτερες σκέψεις λόγω το ονοματολογικού. Βεβαίως οι εθνικισμοί δεν θα τελειώσουν με μιας ούτε εδώ ούτε εκεί. Η συμφωνία των Πρεσπών πρέπει να κατανοηθεί λοιπόν ως μέρος μιας συνολικής στρατηγικής για την ισότιμη συνεργασία, και συνανάπτυξη της περιοχής. ‘Αλλωστε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας, οι οδικοί και σιδηροδρομικοί άξονες, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, οι ενεργειακοί αγωγοί και άλλα, αποκτούν υπεραξία μέσα από διακρατικές και επιχειρηματικές συνεργασίες. Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης ειδικότερα, σχεδιάζουμε δράσεις και εργαλεία προς αυτή τη κατεύθυνση που θα ανακοινωθούν στο κατάλληλο χρόνο. Είμαι σίγουρος πως από τη στιγμή που έκλεισε αυτό το πολιτικό ζήτημα, θα αποδειχθεί πολύ γρήγορα πως η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει έναν άλλο ρόλο στην περιοχή, μακριά από λογικές διείσδυσης και επικυριαρχίας, ένα ρόλο ειρηνικό και σταθεροποιητικό, προωθητή και εγγυητή της ισότιμης συνεργασίας και της αμοιβαία επωφελούς συνανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Ανησυχείτε για τις πολιτικές εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο και φοβάστε ότι θα έχουμε αρνητικές εκπλήξεις στα αποτελέσματα των ευρωεκλογών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο;

Βεβαίως μας ανησυχούν εξελίξεις όπως η άνοδος της ακροδεξιάς, η συντηρητική αναδίπλωση των δεξιών κομμάτων, η ένταση των κοινωνικών ανισοτήτων, η αδυναμία χάραξης κοινής πολιτικής σε μια σειρά κρίσιμα ζητήματα όπως το μεταναστευτικό. Η ΕΕ, μετά από δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης με πολλές αστοχίες στη διαχείρισή της, βρίσκεται πολιτικά σε μια κρίσιμη καμπή. Σε αυτή τη φάση, λοιπόν, τα αποτελέσματα των εκλογών, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στη υπόλοιπη Ευρώπη, θα αποτελέσουν την αρχή μιας νέας περιόδου και θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τα επόμενα βήματα.

Ποια είναι η απάντηση, λοιπόν, στα ερωτήματα που τίθενται; Για μας η απάντηση έρχεται μέσα από μια ευρεία προοδευτική δημοκρατική συμπαράταξη όλων των ευρωπαϊκών δυνάμεων που πιστεύουν σε μια Ευρώπη της δημοκρατίας, της ειρήνης, της ανεκτικότητας, της διεύρυνσης των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, της ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους. Μια προοδευτική συμπαράταξη που θα σταθεί ανάχωμα στην ακροδεξιά και στον νεοφιλελευθερισμό.

Στη χώρα μας πώς μεταφράζονται όλα αυτά ενόψει και των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων;

Σήμερα, η νέα αναδιάταξη των πολιτικών δυνάμεων γίνεται πια σε νέο πλαίσιο, όχι στον άξονα μνημόνιο-αντιμνημόνιο, αλλά στη βάση νέων αντιθέσεων, νέων διλημμάτων και νέων διαχωριστικών γραμμών.

Από τη μία είναι το μπλοκ των συντηρητικών δυνάμεων, το οποίο στη χώρα μας παίρνει ένα χαρακτήρα αντιδραστικό και ρεβανσιστικό, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι παρά οι παλιές καθεστωτικές δυνάμεις που θεωρούν την Ελλάδα ιδιοκτησία τους. Είναι αυτές οι δυνάμεις που κατανοούν το κράτος ως λάφυρο και νιώθουν ότι το έχασαν. Ο μοναδικός τους στόχος, λοιπόν, είναι η ανακατάληψη και η λαφυραγώγηση της εξουσίας -ούτε πρόγραμμα διαθέτουν, μόνο μειώσεις φόρων μοιράζουν, χωρίς να λένε πώς θα τις διασφαλίσουν κιόλας.

Από την άλλη είναι οι δυνάμεις του αριστερού και προοδευτικού χώρου, η μεγάλη κοινωνική συμμαχία των δυνάμεων της εργασίας, οι οποίες έχουν τη θέληση και τη δύναμη να υπερασπιστούν την εργασία, το κοινωνικό κράτος, την προοπτική της νέας γενιάς, τα ευρύτερα συμφέροντα της χώρας μας με όρους όχι ενός περίκλειστου κράτους που φοβάται τους πάντες, ακόμα και τον εαυτό του, αλλά με όρους ενός νέου ρόλου στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη ευρύτερα, ενός ρόλου ενεργητικού, θετικού στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, ειρηνικού και συνεργατικού.

Για αυτήν την προοδευτική συμπαράταξη αποτελεί πλεονέκτημα να έχει ως βασικό πυλώνα και κορμό της έναν ισχυρό ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος μετά και τις τελευταίες εξελίξεις αναδεικνύεται εκ των πραγμάτων στο βασικό πόλο της κεντροαριστεράς με τη γεωγραφική έννοια του όρου. Το εύρος αυτής της προοδευτικής συμπαράταξης εμείς δεν το φοβόμαστε από την στιγμή που θα έχει συμφωνηθεί μια συγκεκριμένη προγραμματική βάση καθώς και συγκεκριμένοι στόχοι προς επίτευξη. Στο πλαίσιο αυτό θα ζητήσουμε από τους πολίτες να μας εμπιστευτούν εκ νέου, τόσο για το έργο που έχει επιτελεστεί έως τώρα υπό δύσκολες συνθήκες όσο και για το έργο που απομένει να υλοποιήσουμε, αλλά κυρίως, για την προοπτική που εκπροσωπεί το πρόγραμμά μας, την προοπτική μιας προοδευτικής Ελλάδας σε αντιπαράθεση με μία λογική παλινόρθωσης.