Συνέντευξη στην εφημερίδα «Ναυτεμπορική» και τον δημοσιογράφο Πάνο Κακούρη.

Όπως όλα δείχνουν, στις 24 Μαΐου θα υπάρξει συμφωνία Ελλάδας και θεσμών τόσο για το πακέτο των μέτρων όσο και για την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους. Ωστόσο, η προσοχή και το βλέμμα της ελληνικής κοινωνίας είναι στραμμένη στην 25η Μαΐου, δηλαδή περιμένει τι θα γίνει μετά τη συμφωνία και ποιες θα είναι οι πρωτοβουλίες που θα δρομολογήσει η κυβέρνηση.

Είναι νωρίς να κηρύξουμε το οριστικό τέλος της κρίσης. Όμως είναι ασφαλές να πούμε ότι μπαίνουμε σ’ ένα ξέφωτο, ότι μπορούμε να γυρίσουμε σελίδα, να βάλουμε τέλος στην εσωτερική υποτίμηση και στον καταστροφικό φαύλο κύκλο της ύφεσης, της ανεργίας και της υπερχρέωσης.

Για την κυβέρνηση, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα σηματοδοτήσει μια νέα αρχή. Στον νέο σχεδιασμό του κυβερνητικού έργου κεντρική θέση θα έχουν οι επενδύσεις, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η στήριξη και το ξαναχτίσιμο του κοινωνικού κράτους.

Στο θέμα του χρέους, ακόμη δεν έχουμε την πλήρη εικόνα του πακέτου που θα προσφέρουν οι δανειστές. Η κυβέρνηση τι θεωρεί ως βιώσιμη λύση, ποια είναι η διευθέτηση που θα σας ικανοποιήσει;

Η κυβέρνηση επιδιώκει μία λύση που θα εξυπηρετεί συγκεκριμένα κριτήρια. Μεταξύ αυτών το κριτήριο της οικονομικής βιωσιμότητας, δηλαδή η ρύθμιση θα πρέπει να διευκολύνει την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές μέσα στον επόμενο χρόνο. Δεύτερο είναι το κριτήριο της κοινωνικής βιωσιμότητας, δηλαδή, το ζητούμενο είναι όχι μόνο το βιώσιμο χρέος αλλά και βιώσιμα πρωτογενή πλεονάσματα, καθώς και η εξασφάλιση πόρων για την στήριξη της αναπτυξιακής διαδικασίας και της κοινωνικής προστασίας, με μείωση των δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους.

Τρίτον, η μακροχρόνια βιωσιμότητα, δηλαδή η θωράκιση της χώρας από μελλοντικούς κινδύνους, που μπορεί να προέλθουν είτε από αύξηση των επιτοκίων είτε από πτώση του ΑΕΠ.
Τέταρτο κριτήριο, η δεσμευτικότητα, δηλαδή οι ρυθμίσεις να μην περιορίζονται σε αόριστες υποσχέσεις όπως στο παρελθόν, αλλά να αποτελούν έναν δεσμευτικό “οδικό χάρτη” που θα είναι σαφές από πριν τι και πότε θα γίνει.

Αυτό οδηγεί στο πέμπτο κριτήριο, την αντικειμενικότητα, που σημαίνει ότι οι όποιες μελλοντικές αποφάσεις δεν θα εξαρτώνται από τη θέληση του κάθε ευρωπαϊκού παράγοντα, την όποια σύνθεση του Eurogroup, αλλά θα καθορίζονται από αντικειμενικούς και σαφώς καθορισμένους και συμφωνημένους δείκτες.

Τα σχέδια για την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους, όπως αυτά διαρρέουν από τους κύκλους των δανειστών, ικανοποιούν την κυβέρνηση; Εξασφαλίζουν αυτό που λέμε, τη βιωσιμότητα του χρέους;

Η λύση που συζητάμε θα είναι ικανοποιητική στο μέτρο που θα ικανοποιεί τα κριτήρια που μόλις ανέφερα. Εμείς επιμένουμε στη θέση που είχαμε προεκλογικά, ότι μια ριζική λύση στο πρόβλημα του χρέους περιλαμβάνει εκτός των άλλων και «κούρεμα». Όμως, αυτό δεν μπορεί να γίνει μόνο για την Ελλάδα. Από τη στιγμή που το μεγαλύτερο μέρος του χρέους μας είναι προς άλλες χώρες, κάποιες από τις οποίες έχουν μεγάλο πρόβλημα χρέους, θα πρέπει να κουρευτεί και το δικό τους χρέος. Ακριβώς γι’ αυτό, δεν θα πάψουμε να διεκδικούμε μαζί με τους άλλους λαούς της Ευρώπης μια συνολική ριζική λύση, πανευρωπαϊκής εμβέλειας, για το χρέος.

Η επικείμενη συμφωνία της 24ης Μαΐου έχει δύο σκέλη. Το πρώτο είναι τα πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα που ενσωματώνει, ύψους 5,4 δισ. ευρώ, συν τα προληπτικά μέτρα που θα εφαρμοστούν σε περίπτωση αποκλίσεων, και το δεύτερο είναι η ρύθμιση του χρέους. Όμως το πρώτο σκέλος, τα δημοσιονομικά μέτρα, φρενάρουν την αναπτυξιακή διαδικασία. Τα νοικοκυριά που επιβαρύνονται από το πακέτο των μέτρων, τι μπορούν να περιμένουν από τη ρύθμιση του χρέους;

Όπως έχουμε ήδη ξαναπεί, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας θα έχει εξασφαλιστεί η εισροή πόρων με τους οποίους θα μπορέσει να εξοφλήσει το Κράτος ένα μέρος των υποχρεώσεών του προς τους ιδιώτες. Ακόμη, υπάρχουν εξασφαλισμένοι πόροι στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων ύψους 6,75 δισ. ευρώ για το τρέχον έτος.

Συνολικά εκτιμώ ότι γύρω στα 9-12 δισ. ευρώ θα μπορούσαν να εισρεύσουν στην πραγματική οικονομία εντός του 2016, γεγονός που, μαζί με άλλους παράγοντες, θα συμβάλει στην ανάκαμψη της οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και διεθνείς οίκοι εκτιμούν ότι το δεύτερο εξάμηνο του 2016 θα είναι εξάμηνο ανάκαμψης. Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι τα προβλήματα θα εξαφανιστούν αυτόματα. Όμως, στην προοπτική αυτή θα υπάρξουν μεγαλύτερες δυνατότητες για την αντιμετώπισή τους.

Σε μια οικονομία που έχασε τα τελευταία οκτώ χρόνια, από το 2008, το 26% του ΑΕΠ και η ανεργία είναι στο 25%, το ζητούμενο είναι η αναπτυξιακή πολιτική για να ξεκινήσει μια προσπάθεια ανάκτησης των απωλειών. Ποιο είναι το σχέδιό σας;

Έχει γίνει αρκετή δουλειά και τους επόμενους μήνες θα αρχίσει να φαίνεται και να υλοποιείται. Αναφέρομαι σε μία εργαλειοθήκη της ανάπτυξης που περιλαμβάνει το νέο αναπτυξιακό νόμο, νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, απλούστευση διαδικασιών, μελέτες εκσυγχρονισμού και ανασυγκρότησης επιλεγμένων κλάδων κ.λπ.

Είναι στο στάδιο της ολοκλήρωσης το σχέδιο για το παραγωγικό και το νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα, το οποίο πρέπει να γίνει αντικείμενο ευρείας συζήτησης και κοινωνικού διαλόγου.
Στόχος μας δεν πρέπει να είναι μόνο η ποσοτική ανάκαμψη, αλλά κι ένα ποιοτικό νέο μοντέλο, το οποίο θα είναι απαλλαγμένο από τις παθογένειες του παρελθόντος και θα έχει μακροχρόνια βιωσιμότητα. Δεν θα στηρίζεται στο μειωμένο εργασιακό κόστος και στο ευκαιριακό κέρδος, αλλά στην αναβάθμιση της εργασίας, την υψηλή προστιθέμενη αξία, τη μακροχρόνια βιωσιμότητα.

Μόνο έτσι η ανάπτυξη θα βρίσκει την έκφρασή της, όχι μόνο στον πλουτισμό των λίγων, αλλά στην επίτευξη συλλογικών στόχων όπως η αποκατάσταση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, ο εκσυγχρονισμός του κράτους και της δημόσιας διοίκησης, η αύξηση της απασχόλησης και η μείωση της ανεργίας, η καταπολέμηση της φτώχειας, η ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης και το ξαναχτίσιμο του κοινωνικού κράτους σε σταθερές και δίκαιες βάσεις.

Στο πακέτο των μέτρων 5,4 δισ. ευρώ δεν υπάρχει πρόβλεψη για έσοδα από φοροδιαφυγή. Έχετε «παραιτηθεί» από τη μάχη ή εάν προκύψουν θα είναι έξτρα έσοδα;

Κάθε άλλο. Και αυτό αποδεικνύεται από τα στοιχεία. Ο τρόπος για να πάμε σε μείωση της φορολογίας είναι η ανάκαμψη της οικονομίας, αλλά και η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.
Είναι δομικό πρόβλημα και ακριβώς γι’ αυτό ετοιμάζουμε ένα συνολικό σχέδιο, το οποίο θα έχει συγκεκριμένους στόχους, με αιχμή τη βελτίωση της εισπραξιμότητας του ΦΠΑ και την αποκάλυψη των αδήλωτων εισοδημάτων. Στην κατεύθυνση αυτή κατατίθεται εντός των ημερών το νομοσχέδιο για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές.

Δεύτερον, είναι έτοιμη μία δέσμη νομοθετημάτων που θα κατατεθούν εντός των επόμενων εβδομάδων και αφορούν μεταξύ άλλων τον νόμο για το πόθεν έσχες, τον νόμο για το πολιτικό χρήμα, τον νόμο για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers), την αναθεώρηση του νόμου για την ποινική συνδιαλλαγή, τον νόμο για δημιουργία μηχανισμού με στόχο τον συντονισμό των διωκτικών αρχών (οικονομικών εισαγγελέων και εισαγγελέων Διαφθοράς, ΓΓΔΕ, οικονομικής αστυνομίας κ.ά.).

Ήδη έχει διαφανεί μία σημαντική βελτίωση των ελεγκτικών μηχανισμών και αυτό θα πάρει ακόμα πιο εντατικές μορφές το ερχόμενο διάστημα. Παράλληλα, για την καταπολέμηση της διαφθοράς έχει δοθεί εντολή στη Δικαιοσύνη να προχωρά τις υποθέσεις διαφθοράς μέχρι τέλους».

Γιατί να εμπιστευτεί την Ελλάδα ένας επενδυτής, Έλληνας ή ξένος, όταν βλέπει ότι κάθε τόσο αυξάνονται οι φόροι και αλλάζει το φορολογικό καθεστώς;

Το θέμα δεν είναι να προσελκύσουμε κάποιες μεμονωμένες επενδύσεις, αλλά να δημιουργήσουμε συνθήκες που να ευνοούν την αναζωογόνηση συνολικά της επενδυτικής διαδικασίας.
Και αυτό γιατί μόνο με ένα ισχυρό επενδυτικό σοκ διαρκείας θα μπορέσουμε να καλύψουμε τη τεράστια αποεπένδυση που έχει συντελεστεί και να μειώσουμε την ανεργία.
Ακριβώς γι’ αυτό, η στήριξη των επενδύσεων και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας θα καταστεί κεντρική προτεραιότητα στη νέα φάση του κυβερνητικού έργου. Θα κάνουμε λοιπόν ό,τι χρειαστεί, πέραν των όσων έχουν ήδη εξαγγελθεί, για την ανάκαμψη και τη στήριξη της επενδυτικής διαδικασίας.

Ήδη ο υπό συζήτηση νέος επενδυτικός νόμος θα εγγυάται σταθερό φορολογικό καθεστώς για 12 έτη. Έχουμε εγκρίνει και υλοποιείται ολοκληρωμένο σχέδιο για την απλούστευση των διαδικασιών για έναρξη της λειτουργίας νέων επιχειρήσεων. Εξετάζουμε πρόγραμμα απεμπλοκής όλων των επενδύσεων που είναι για διάφορους λόγους παγωμένες.

Ανάπτυξη χωρίς τραπεζική χρηματοδότηση της οικονομίας δεν επιτυγχάνεται. Ο ρυθμός χρηματοδότησης είναι αρνητικός από τον Δεκέμβριο του 2010. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αποκατασταθεί η χρηματοδότηση στην ελληνική οικονομία;

Η αποκατάσταση της χρηματοδότησης θα γίνει με διάφορους τρόπους. Ο πρώτος είναι με τη ρύθμιση των «κόκκινων» δανείων, γεγονός που θα απελευθερώσει πόρους, οι οποίοι μπορούν να διατίθενται για τη χρηματοδότηση της οικονομίας. Ο δεύτερος τρόπος είναι η δημιουργία επιπρόσθετων χρηματοδοτικών θεσμών και εργαλείων.

Δεδομένου ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας είναι τεράστιες, η κυβέρνηση έχει επεξεργαστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δημιουργίας ειδικών αναπτυξιακών ταμείων, τα οποία θα λειτουργήσουν είτε αυτόνομα είτε θα ενταχθούν στο πλαίσιο του ΕΤΕΑΝ και θα χρηματοδοτούν επενδυτικά σχέδια κυρίως μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, νεοφυών επιχειρήσεων και έως έναν βαθμό θα επιτελούν λειτουργίες αναπτυξιακής τράπεζας. Ο τρίτος τρόπος είναι η συνεργασία με διεθνείς χρηματοδοτικούς θεσμούς, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) αλλά και η βαθμιαία πρόσβαση στην παγκόσμια ρευστότητα.

Τι θα «κερδίσουν» οι τράπεζες από τη συμφωνία και πώς θα επωφεληθεί η πραγματική οικονομία;

Οι τράπεζες θα έχουν οφέλη από την απόφαση της ΕΚΤ για αγορά ομολόγων του EFSF, θα έχουν κέρδη από την επιστροφή του waiver, κυρίως όμως από την άρση της αβεβαιότητας, την ανάκαμψη της οικονομίας και τη μείωση του πιστωτικού κινδύνου.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι, όμως, όχι μόνο το τι θα κερδίσουν οι τράπεζες, αλλά τι θα κερδίσει η οικονομία και η κοινωνία από τις τράπεζες. Θα πρέπει να θυμίσω ότι ο ελληνικός λαός έχει συνεισφέρει ένα τεράστιο ποσό για τη διάσωση των τραπεζών και αυτό δεν θα πρέπει να το ξεχνούν όσοι σήμερα βρίσκονται στις τράπεζες, διότι αυτές δεν θα υπήρχαν χωρίς τη θυσία του ελληνικού λαού.Και ακριβώς γι’ αυτό, η κυβέρνηση αποδίδει σημασία σε ένα νέο μοντέλο λειτουργίας των τραπεζών το οποίο θα διασφαλίζει τη διαφάνεια, τη δημόσια λογοδοσία και τον δημόσιο κοινωνικό έλεγχο.

Εκτιμάτε πως η συμφωνία θα ανοίξει την πόρτα της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) και για την Ελλάδα;

Ναι, αυτή είναι η εκτίμηση, αλλά και η ενημέρωση που έχουμε. Αρχικά τα ποσά θα είναι μικρά, περίπου 2,4 δισ. ευρώ άμεσα και 3,7 δισ. ευρώ μετά τις 21 Ιουλίου, όμως η σηματοδότηση θα είναι ισχυρή και θα διευκολύνει την πρόσβαση στις αγορές δανεισμού.

Πολλοί σας κατηγορούν ότι αυτή η πολιτική που εφαρμόζετε δεν είναι αριστερή. Τι απαντάτε;

Η αριστερή πολιτική έχει ως στρατηγικό στόχο τη διαμόρφωση μιας εναλλακτικής μορφής οργάνωσης της κοινωνίας πέρα από τον καπιταλισμό. Όμως, η αριστερή πολιτική δεν μπορεί να κατανοηθεί ιδεατά πέρα και έξω από τις συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες υλοποιείται κάθε φορά. Στις σημερινές συνθήκες, λοιπόν, αριστερή πολιτική είναι η προσπάθεια για να αλλάξουν οι δυσμενείς συνθήκες και συσχετισμοί και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις της εναλλακτικής προοπτικής.

Η αντίθεση νέου/παλαιού δεν είναι ένα επικοινωνιακό τέχνασμα, όπως πιστεύουν ορισμένοι κακόπιστοι. Είναι η ουσία της αριστερής πολιτικής σήμερα. Η καθολική αντίδραση των κατεστημένων συμφερόντων σε οτιδήποτε ανεξαιρέτως κάνει η κυβέρνηση, η ανέξοδη κριτική της αξιωματικής αντιπολίτευσης που απλά υποκρύπτει μία προσμονή για παλινόρθωση του παλαιού και χρεοκοπημένου συστήματος εξουσίας, οι αδράνειες στο κράτος και η επιμονή κάποιων παλαιών νοοτροπιών και πρακτικών στην ελληνική κοινωνία, δείχνουν ότι αριστερή πολιτική σήμερα είναι να βρεθούν στο προσκήνιο όλα τα τμήματα της κοινωνίας και οι ανάγκες τους, που ασφυκτιούσαν εντός αυτού του παλαιού συστήματος εξουσίας.

Αυτή την προοπτική χτίζουμε βήμα βήμα. Στα βήματα αυτά περιλαμβάνονται: η εφαρμογή της συμφωνίας με κοινωνικά δίκαιο τρόπο και η δημιουργία ενός πολιτικού χώρου για την προώθηση ενός «παράλληλου προγράμματος».

Με το τελευταίο αναφέρομαι στην επαναθεμελίωση του κοινωνικού κράτους με δομές κοινωνικής προστασίας, στην ανάδειξη θεσμών κοινωνικής οικονομίας, στον μετασχηματισμό του κράτους που θα καθιστά την κοινωνία συμμέτοχη. Αυτά είναι μερικά από τα προτάγματα της αριστερής πολιτικής σήμερα και όσοι αμφιβάλλουν για αυτό δεν έχουν παρά να δουν τις λυσσώδεις αντιδράσεις των κατεστημένων συμφερόντων σε αυτά.

Έξοδος στις αγορές

Πόσο μακριά είναι ο χρόνος εξόδου της χώρας στις αγορές, εφόσον έχει προηγηθεί η αναδιάρθρωση του χρέους;

Αυτό ακριβώς, όπως ήδη είπα, αποτελεί ένα κρίσιμο ζητούμενο. Εφόσον κλείσει η αξιολόγηση και ακολουθήσει η επιστροφή του waiver και η ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QΕ) της ΕΚΤ, θα σηματοδοτηθεί η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας και θα ανοίξει ο δρόμος για την προετοιμασία της πρόσβασης της Ελλάδας στις αγορές, κάτι που θα μπορούσε να αρχίσει εντός του επόμενου έτους.

Εντολή τετραετίας

Μετά τη συμφωνία, το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών απομακρύνεται;

Το θέμα των πρόωρων εκλογών δεν μας απασχόλησε ποτέ. Το ανέδειξαν εκείνοι που ήθελαν να τιναχθούν στον αέρα οι διαπραγματεύσεις, να δημιουργηθεί χάος και να εμφανιστούν ξανά ως οι «σωτήρες» του έθνους.

Η παρούσα κυβέρνηση έχει εντολή τετραετίας. Έχει εντολή την ανάταση και την ανασυγκρότηση της χώρας. Κι αυτό είναι έργο τιτάνιο που υπερβαίνει τα χρονικά όρια του συνήθους πολιτικού κύκλου, και κυρίως απαιτεί τη συμπόρευση των ευρύτερων προοδευτικών δυνάμεων. Αυτό το έργο και οι προϋποθέσεις υλοποίησής του ορίζουν την πολιτική ατζέντα της περιόδου.