Όχι στις ιδιωτικοποιήσεις, με σχέδια υπέρ της δημόσιας επιχειρηματικότητας

 

Συνέντευξη στον Νίκο Φίλη

 

Αντιστεκόμαστε στις ιδιωτικοποιήσεις διότι δεν υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον

 

Με εναλλακτικά σχέδια για κάθε δημόσια επιχείρηση θα παρέμβει ο ΣΥΡΙΖΑ για να αποτρέψει τις ιδιωτικοποιήσεις. Ο Γ. Δραγασάκης στη συνέντευξή του στην “Αυγή” επισημαίνει τη δυνατότητα αναπτυξιακών κοινοπραξιών. Αναφερόμενος στην ευρωπαϊκή κρίση, εκτιμά ότι η διαφαινόμενη ύφεση στον ευρωπαϊκό Βορρά καθιστά αναγκαίες τις κοινές λύσεις με τον Νότο.

 

1. Ας αρχίσουμε από την Ευρώπη. Παρά τη νίκη Ολάντ στη Γαλλία, η λιτότητα παραμένει σε ολόκληρη την Ευρωζώνη το κυρίαρχο δόγμα για την αντιμετώπιση της κρίσης, που οδηγεί το ευρώ σε αποδιάρθρωση. Ποιες δυνατότητες αναστροφής της πορείας διαφαίνονται στον ορίζοντα;

 

Οι δυνατότητες για αναστροφή της σημερινής πορείας συνδέονται άμεσα με την αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών. Οι δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας, αν και φραστικά αναγνωρίζουν τα αδιέξοδα στα οποία οδηγεί η λιτότητα, στην πράξη περιορίζονται να επιζητούν επιδιορθώσεις στη βάση του κυρίαρχου μοντέλου και όχι την ανατροπή του.

 

Στο μεταξύ, η επέκταση της κρίσης σε ισχυρές οικονομίες του Νότου όπου η κοινωνική κατάσταση γίνεται εκρηκτική και τα σημάδια μιας νέας ύφεσης που θα πλήξει και τις κοινωνίες του ευρωπαϊκού Βορρά, δείχνουν πως τα περιθώρια απάντησης στην κρίση από την κάθε χώρα ξεχωριστά είναι περιορισμένα. Η απαίτηση για κοινές απαντήσεις γίνεται ολοένα και πιο ισχυρή, διαφορετικά οι φυγόκεντρες τάσεις θα ενισχυθούν. Ενδεικτική από την άποψη αυτή ήταν και η στάση του Ιταλού πρωθυπουργού Μόντι στην τελευταία σύνοδο κορυφής.

 

Οι δυνατότητες, επομένως, αναστροφής της σημερινής πορείας εξαρτώνται από την ικανότητα των αριστερών δυνάμεων να εκφράσουν τις ανάγκες αυτές με ένα σχέδιο συντονισμένων αγώνων και πολιτικών πρωτοβουλιών για αλλαγή των συσχετισμών και του κυρίαρχου υποδείγματος στην κάθε χώρα ξεχωριστά και σε όλη την Ευρώπη.

 

2. Υπάρχει ευρωπαϊκό μπόνους για την κυβέρνηση Σαμαρά, αν ακολουθήσει το σενάριο του “καλού μαθητή”;

 

Όχι μπόνους, αλλά νέα πακέτα μέτρων και νέα Μνημόνια, αυτή είναι η μόνη προοπτική και με τη νέα κυβέρνηση. Και τούτο γιατί προγράμματα σαν τα Μνημόνια είναι φτιαγμένα έτσι ώστε να αποκλίνουν από τους στόχους τους. Οι στόχοι τίθενται σκόπιμα σε μη ρεαλιστικά επίπεδα, ώστε οι αναπόφευκτες αποκλίσεις από τους στόχους αυτούς να αξιοποιούνται στη συνέχεια ως μοχλός πίεσης για νέα μέτρα. Αυτό συνέβη με το Μνημόνιο 1. Το ίδιο συμβαίνει τώρα και με το Μνημόνιο 2. Η ύφεση, αντί για 4,7%, όπως προβλεπόταν, έχει υπερβεί το 6,5%. Συνακόλουθα, έχουμε υστέρηση εσόδων και υπέρβαση δαπανών. Δεν γνώριζαν οι κ. Σαμαράς και Βενιζέλος ότι αυτό θα συμβεί με τις μειώσεις μισθών και τα άλλα υφεσιακά μέτρα που ψήφιζαν μόλις πριν από τρεις μήνες; Το αποτέλεσμα ήταν απολύτως προβλέψιμο και μετρήσιμο, διότι ήταν δεδομένη και μετρήσιμη η μείωση των μισθών, η πιστωτική συρρίκνωση και η φορολογική αφαίμαξη.

 

Όταν λοιπόν η τρικομματική κυβέρνηση ισχυρίζεται τώρα ότι δεν μπορεί να διαπραγματευθεί τάχατες διότι το πρόγραμμα έχει βγει «εκτός τροχιάς», παίζει συνειδητά σʼ αυτό το στημένο παιχνίδι της τρόικας και αντίστοιχα βεβαίως εμπαίζει τον ελληνικό λαό.

 

3. Η κυβέρνηση δείχνει μεγάλη σπουδή στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων. Πώς θα απαντήσει η Αριστερά σʼ αυτό το γενικό «πωλητήριο»; Σε ποιες κατευθύνσεις θα κινηθούν οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ;

 

Ο ΣΥΡΙΖΑ θα αντισταθεί στις ιδιωτικοποιήσεις, διότι δεν υπηρετούν κατά καμιά έννοια το δημόσιο συμφέρον. Δεν καθιστούν το χρέος βιώσιμο, αντίθετα φέρνουν πιο κοντά τον κίνδυνο ανεξέλεγκτης χρεωκοπίας. Δεν φέρνουν ανάπτυξη, αλλά η κοινωνία αποξενώνεται από επιχειρήσεις που θα μπορούσαν, υπό άλλο καθεστώς λειτουργίας, να αποτελέσουν μοχλούς παραγωγικής ανασυγκρότησης. Θα παρακολουθήσουμε λοιπόν την κάθε ιδιωτικοποίηση από κοντά και θα απαντήσουμε στα σχέδια της κυβέρνησης, όχι με ένα στεγνό “όχι”, αλλά με εναλλακτικά σχέδια και προτάσεις.

 

Πρώτον, πρέπει να επικαιροποιήσουμε τις προτάσεις μας για ένα εναλλακτικό μοντέλο λειτουργίας των δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών, που να εξασφαλίζει διαφάνεια, δημόσια λογοδοσία, κοινωνική και οικολογική υπευθυνότητα. Πρέπει να θεσμοθετήσουμε μορφές κοινωνικού ελέγχου που να υποχρεώνουν τις δημόσιες επιχειρήσεις να λογοδοτούν στους χρήστες των υπηρεσιών τους και γενικότερα στην κοινωνία και όχι μόνο στις κυβερνήσεις.

 

Πρέπει, δεύτερον, να αναπτύξουμε τις ιδέες μας για τη δημόσια επιχειρηματικότητα, για μια επιχειρηματικότητα υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Οι δημόσιες επιχειρήσεις δεν μπορούν να λειτουργούν ως στυγνοί κερδοσκοπικοί οργανισμοί ούτε ως δημόσιες υπηρεσίες ή ως στάσιμοι οργανισμοί. Πρέπει να υπηρετούν και οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια αποδοτικότητας, να έχουν ενδογενή δυναμισμό, να διαθέτουν προγράμματα και μακροχρόνιο σχεδιασμό, να λειτουργούν ως φορείς έρευνας και καινοτομίας στους τομείς της δράσης τους και να αναπτύσσουν διεθνή δράση με επιχειρησιακές συνεργασίες και συμπράξεις.

 

Τρίτον, στην κάθε δημόσια επιχείρηση ή οργανισμό ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να συγκροτήσει ομάδες μελέτης και τεκμηρίωσης, οι οποίες να παρακολουθήσουν βήμα προς βήμα τις ενέργειες της κυβέρνησης και να διατυπώσουν σχέδια και προτάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων τής κάθε επιχείρησης με όρους δημοσίου συμφέροντος.

 

4. Πρόσφατα ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε στη δυνατότητα και αναπτυξιακών κοινοπραξιών. Είναι μια εκδοχή αυτού του εναλλακτικού σχεδίου;

 

Είναι μια ιδέα που περιέχεται στο προεκλογικό μας πρόγραμμα. Βεβαίως, αν μια δημόσια επιχείρηση έχει κέρδη που της επιτρέπουν να αυτοχρηματοδοτήσει τις επενδύσεις της, τότε τέτοιες κοινοπραξίες θα είναι ένα συμπληρωματικό μέσο για την επέκταση της δραστηριότητας ή τη διεθνοποίησή της.

 

Σε πολλές περιπτώσεις όμως αυτό δεν είναι δυνατόν και, υπό συνθήκες υπερχρέωσης του κράτους και αδυναμίας δανεισμού, όχι μόνο του κράτους, αλλά και των επιχειρήσεων, πρέπει να αναζητήσουμε διεξόδους από μια κατάσταση αδυναμίας χρηματοδότησης των αναγκαίων επενδύσεων και πιστωτικής ασφυξίας.

 

Στις αναπτυξιακές κοινοπραξίες, το κράτος αντί για χρήμα μπορεί να διαθέσει το μερίδιό του σε μια δημόσια επιχείρηση και κάποιοι άλλοι δημόσιοι ή και ιδιωτικοί φορείς από άλλες χώρες να διαθέσουν κεφάλαια και τεχνογνωσία. Υπάρχουν και άλλες μορφές και μέθοδοι ασφαλώς που πρέπει να διερευνηθούν. Όλες όμως προϋποθέτουν ότι αποτρέπονται οι ιδιωτικοποιήσεις και ότι το κράτος έχει κάποια περιουσιακά στοιχεία με τα οποία μπορεί να διαπραγματευθεί.

 

5. Αντιλαμβάνομαι ότι σ’ αυτόν που ονομάζουμε δημόσιο τομέα θα υπάρχει ποικιλία οικονομικών σχέσεων και μορφών ιδιοκτησίας.

 

Ακριβώς. Το Δημόσιο δεν ταυτίζεται με το κρατικό ούτε με το κοινωνικό. Σ’ έναν ευρύ δημόσιο οικονομικό χώρο ασφαλώς πρέπει να υπάρχουν μεγάλες δημόσιες επιχειρήσεις, αμιγώς κρατικές ή κοινοπρακτικές, ορισμένες από τις οποίες πρέπει να λειτουργούν με κριτήρια διεθνούς ανταγωνιστικότητας, άλλες επιχειρήσεις που θα είναι πάροχοι δημόσιων αγαθών και άρα πρέπει να λειτουργούν πρωτίστως με κριτήρια ικανοποίησης κοινωνικών αναγκών και οικονομικής βιωσιμότητας, και, τρίτον, μορφές αλληλέγγυας οικονομίας με κύριο σκοπό την καλλιέργεια της συλλογικότητας, της δημοκρατίας, της διαφάνειας, ρόλο δηλαδή οικονομικό, κοινωνικό και παιδαγωγικό.

 

6. Πολλοί θέτουν το αίτημα για κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ ακόμη πιο πλήρες και εξειδικευμένο. Συμφωνείτε με την ανάγκη ενός τέτοιου προγράμματος;

 

Βεβαίως. Έχουμε πολλά ακόμη να κάνουμε στην κατεύθυνση αυτή, ακριβώς γιατί εμείς πρέπει να αλλάξουμε και όχι απλώς να διαχειριστούμε το κράτος και την οικονομία. Άρα, πρέπει να κατακτήσουμε νέα πεδία γνώσης και παγκόσμιων εμπειριών.

 

Όμως δεν αρκεί να έχουμε προτάσεις και σχέδια. Οι αναγκαίες αλλαγές, οι μεταρρυθμίσεις και οι μετασχηματισμοί δεν μπορούν να έλθουν από τα έξω ή να επιβληθούν από τα πάνω. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια δυναμική αλλαγής από τα μέσα και από τα κάτω. Δεν αρκεί να θέλουμε να κυβερνήσουμε προς όφελος της κοινωνίας. Πρέπει να είμαστε σε θέση να κυβερνήσουμε μαζί με την κοινωνία.

 

Το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, επομένως, προϋποθέτει ένα πρόγραμμα ανόρθωσης και ενεργοποίησης της κοινωνίας, καθώς και ένα σχέδιο οικοδόμησης κοινωνικών συμμαχιών και συναινέσεων.

 

Στην υπόθεση του προγράμματος, επομένως, πρέπει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, να εμπλακεί όλος ο ΣΥΡΙΖΑ και, στο μέτρο του δυνατού, και ευρύτερες επιστημονικές και κοινωνικές δυνάμεις και φορείς και όχι μόνο κάποια εξειδικευμένα όργανα ή στελέχη του. Αυτό πρέπει να γίνει βασικό μέλημα των οργάνων του ΣΥΡΙΖΑ σ’ αυτή τη νέα, πιο απαιτητική φάση.