Συνέντευξη στην εφημερίδα Real News και τον δημοσιογράφο Βασίλη Σκουρή.

Σας φοβίζει το ενδεχόμενο η ανακεφαλαιοποίηση να μην μπορέσει να πραγματοποιηθεί εντός του 2015;

Τόσο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όσο και όλοι οι άλλοι εμπλεκόμενοι φορείς και θεσμοί έχουν συμφωνήσει η ανακεφαλαιοποίηση να προχωρήσει άμεσα πριν από την αξιολόγηση του προγράμματος.

Οι διαδικασίες της ανακεφαλαιοποίησης έχουν ήδη ξεκινήσει και υπάρχουν οι προϋποθέσεις να έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία εντός του έτους. Ωστόσο, δεν υπάρχουν περιθώρια για εφησυχασμό. Πρέπει να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση μέχρι και την ολοκλήρωση της διαδικασίας.

Η κυβέρνηση μπορεί να δεσμευτεί ότι με την ανακεφαλαιοποίηση οι τράπεζες θα ρίξουν και χρήματα στην αγορά;

Η ανακεφαλαιοποίηση ως διαδικασία δεν λύνει το πρόβλημα της ρευστότητας αλλά εκείνο της βιωσιμότητας των τραπεζών. Εκείνο λοιπόν για το οποίο η κυβέρνηση μπορεί να δεσμευτεί είναι ότι θα θέσει ως προτεραιότητά της να αλλάξει το μοντέλο λειτουργίας και «διακυβέρνησης» των τραπεζών, να υπάρξει διαφάνεια και έλεγχος, να μπει τέλος στα θαλασσοδάνεια και στην προνομιακή χρηματοδότηση «ημετέρων».

Σε ό,τι αφορά στο ευρύτερο πρόβλημα της ρευστότητας, με την επιτυχή ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης οι χρηματοδοτικές συνθήκες θα αρχίσουν να βελτιώνονται. Ιδιαίτερα μετά και την πρώτη αξιολόγηση αναμένονται θετικές κινήσεις και από την πλευρά της ΕΚΤ, ενώ στη συνέχεια στους πρώτους μήνες του 2016 θα έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για την κατάργηση των κεφαλαιακών ελέγχων. Όμως ως προς το ζήτημα της χρηματοδότησης της ανάπτυξης θα χρειαστούν περαιτέρω συντονισμένες προσπάθειες για την αποτελεσματικότερη χρήση των εγχώριων και ευρωπαϊκών πόρων, καθώς και για την αξιοποίηση διεθνών δυνατοτήτων. Ακριβώς γιʼ αυτό, η κυβέρνηση, πέρα από την ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, επεξεργάζεται μια συνολική πολιτική που στόχο έχει την ανάπτυξη ενός παράλληλου συστήματος χρηματοδοτικών φορέων και χρηματοδοτικών εργαλείων που θα διευκολύνουν την κινητοποίηση εγχώριων πόρων αλλά και την πρόσβαση στη λιμνάζουσα παγκόσμια ρευστότητα.

Υπήρξαν, πάντως, και αντιδράσεις ως προς αυτό, με το επιχείρημα ότι αυτά δεν γίνονται μέσα στην ευρωζώνη ή ότι δεν έχουμε πόρους για να στηρίξουμε τέτοιες πρωτοβουλίες…

Εντυπωσιάστηκα και εγώ από τις αντιδράσεις αυτές, διότι δείχνουν ασυγχώρητη άγνοια, πολιτική μυωπία και μια επιστροφή σε ηττοπαθείς λογικές τύπου «Ψωροκώσταινας».

Πρώτον, σε όλη την ΕΕ μόλις 130 τράπεζες έχουν χαρακτηριστεί ως «συστημικές». Όλες οι υπόλοιπες εμπορικές τράπεζες, ταμιευτήρια, συνεταιριστικές, επενδυτικές, ειδικού σκοπού, αλλά και ένα πλήθος εναλλακτικών συστημάτων πληρωμών και ποικίλων χρηματοδοτικών εργαλείων συγκροτούν αυτό που ονόμασα «παράλληλο σύστημα» και το οποίο σε ορισμένες χώρες παραμένει ο κύριος πυλώνας του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Δεύτερον, αναπτυξιακές και επενδυτικές τράπεζες ειδικότερα δημιουργεί μια χώρα,  κατά κανόνα, όχι όταν έχει αφθονία πόρων αλλά όταν έχει έλλειψη πόρων ενώ βρίσκεται σε φάση ανασυγκρότησης. Δεν είναι τυχαίο που οι περισσότερες παραδοσιακές αναπτυξιακές τράπεζες, όπως η γερμανική KfW, δημιουργήθηκαν αμέσως μετά τον πόλεμο.

Βεβαίως οι εγχώριοι χρηματικοί πόροι μετά την τεράστια καταστροφή που έχουμε υποστεί είναι περιορισμένοι, αλλά αυτό δεν δικαιολογεί την ως τώρα αδράνεια. Αντίθετα, επιβάλλει κινητοποίηση για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των περιορισμένων πόρων και τη δημιουργία μέσων και εργαλείων που θα μας επιτρέψουν αξιόπιστες μακρόπνοες και αμοιβαία επωφελείς διεθνείς συνεργασίες. Και αυτόν ακριβώς τον διπλό στόχο επιδιώκει η παρούσα κυβέρνηση.

Πολλοί, πάντως, προβληματίζονται για ενδεχόμενο αφελληνισμού του τραπεζικού συστήματος…

Είναι γεγονός ότι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών γίνεται με δανεικά. Οι δανειστές επομένως θα έχουν ρόλο και στο ΤΧΣ και στις τράπεζες, ο οποίος όμως είναι οριοθετημένος και όχι απεριόριστος. Οι φόβοι συνεπώς που διατυπώνονται είναι αβάσιμοι, όταν δεν είναι εκ του πονηρού. Διότι στο υπό διαμόρφωση νέο πλαίσιο λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος το Δημόσιο έχει ισχυρά εργαλεία για να ασκεί τον δικό του ρόλο και επιρροή. Πρώτον, η μετοχική συμμετοχή θα είναι μικρότερη αλλά θα είναι ουσιαστική, αφού οι νέες μετοχές του Δημοσίου θα έχουν πλήρη δικαιώματα ψήφου. Δεύτερον, η παρουσία προνομιούχων μετοχών ή εγγυήσεων του Δημοσίου ή μετατρέψιμων ομολογιών παρέχει σημαντικές δυνατότητες στο Δημόσιο είτε άμεσα είτε μέσω του ΤΧΣ. Τρίτον, το Δημόσιο θα έχει τους δικούς του εκπροσώπους, πέραν εκείνων που θα έχει το ΤΧΣ στα Διοικητικά Συμβούλια και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών. Τέταρτον, στη νέα αρχιτεκτονική του τραπεζικού συστήματος, όπως ήδη ανέφερα, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες δεν θα έχουν το απόλυτο μονοπώλιο. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα υπάρξουν χρηματοδοτικοί φορείς για την αντιμετώπιση των αναγκών των μικρών επιχειρήσεων, της περιφερειακής ανάπτυξης, των νεοφυών και καινοτόμων επιχειρήσεων. Το θέμα λοιπόν που πρέπει να μας απασχολήσει είναι πώς να οργανώσουμε θεσμικά την άσκηση αυτών των δυνατοτήτων, ώστε να μην επαναληφθούν παθογένειες του παρελθόντος αλλά να οδηγηθούμε σε ένα σύστημα στο οποίο, αντί η κοινωνία να υπηρετεί τις τράπεζες, οι τελευταίες να  στηρίζουν την κοινωνία, την απασχόληση, την καινοτομία, την ανάπτυξη.

Η τωρινή ανακεφαλαιοποίηση είναι η τέταρτη γεγονός που δείχνει ότι οι προηγούμενες δεν πέτυχαν. Τι μας εγγυάται ότι θα είναι επιτυχημένη;

Η νέα ανακεφαλαιοποίηση έχει τις προϋποθέσεις να πετύχει γιατί συνδυάζεται με την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, με οικονομικά βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο τρόπο. Επίσης, γιατί για πρώτη φορά θα υπάρξει αντικειμενική αξιολόγηση των διοικήσεων των τραπεζών, αποτελεσματικός έλεγχος, διαφάνεια στην τραπεζική λειτουργία και δημόσια λογοδοσία τόσο των τραπεζών όσο και του ΤΧΣ. Τέλος, γιατί εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο αντιμετώπισης των αιτιών που μας οδήγησαν στην κρίση.

 Θα επιστραφούν τα χρήματα που έχουν καταβάλλει οι φορολογούμενοι για τη διάσωση των τραπεζών;

Στο χώρο των τραπεζών έχει συντελεστεί μια πρωτοφανής σε καιρό ειρήνης καταστροφή. Έχει χαθεί τεράστιος δημόσιος αλλά και ιδιωτικός πλούτος. Μόνο τα χρήματα που έχει διαθέσει το κράτος, με διάφορους τρόπους και μορφές, για τη διάσωση των τραπεζών υπερβαίνουν τα 50 δισ. ευρώ, χωρίς την τρέχουσα ανακεφαλαιοποίηση.

Σε ό,τι αφορά την τρέχουσα ανακεφαλαιοποίηση, πλήρη απολογισμό θα είμαστε σε θέση να κάνουμε όταν ολοκληρωθεί. Αν επιβεβαιωθούν πάντως  οι εκτιμήσεις των τραπεζών, η δημόσια συμμετοχή για την ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων υστημικών τραπεζών μπορεί να περιοριστεί στα 7-8 δισ. ευρώ.

Από το ποσό αυτό, το 25% θα έχει τη μορφή κοινών μετοχών και το 75% θα έχει τη μορφή ειδικών ομολογιών, των λεγόμενων CoCos. Οι ομολογίες αυτές θα έχουν υψηλό επιτόκιο (8%), άρα οι τράπεζες θα έχουν ισχυρό κίνητρο να τις εξοφλήσουν, οπότε το Δημόσιο θα πάρει πίσω τα χρήματά του. Αν πάλι μια τράπεζα τα χρειαστεί για να βελτιώσει την κεφαλαιακή της επάρκεια, τότε  τα CoCos θα μετατραπούν σε κοινές μετοχές με πλήρη δικαιώματα. Οι κοινές μετοχές δεν πρόκειται να ρευστοποιηθούν, αλλά θα μεταφερθούν στο Ταμείο αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας που θα δημιουργηθεί.

Η νέα ανακεφαλαιοποίηση λοιπόν έχει σχεδιαστεί με τρόπο που διασφαλίζει τα συμφέροντα του Δημοσίου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες.

 «Κόκκινα» δάνεια θα πωληθούν σε ξένα funds; Και η «κόκκινη» γραμμή της κυβέρνησης στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές ποια είναι; Πλειστηριασμός πρώτης κατοικίας θα υπάρξει;

Ο δικός μας στόχος για τα δάνεια των νοικοκυριών είναι να προστατευτεί η πρώτη κατοικία, με τις ακριβείς ρυθμίσεις να τελούν υπό διαπραγμάτευση.

Σε ό,τι αφορά τα μεγάλα επιχειρηματικά δάνεια, η αντιμετώπισή τους θέλουμε να συνδυαστεί με δυο στόχους: την παραγωγική ανασυγκρότηση με στήριξη της απασχόλησης και με την ενίσχυση μιας νέας, «υγιούς», δηλαδή κοινωνικά υπεύθυνης, επιχειρηματικότητας. Δεν είναι δυνατόν να συνεχίζουν να δανειοδοτούνται επιχειρηματίες που έχουν συστηματικά τα χρέη τους στην Ελλάδα και τα κέρδη τους στο εξωτερικό. Δεν είναι δυνατόν επιχειρήσεις με αρνητική καθαρή θέση να συνεχίζουν να παίρνουν νέα δάνεια χωρίς βιώσιμα σχέδια αναδιάρθρωσης και κυρίως χωρίς οι επιχειρηματίες να βάζουν κεφάλαια. Αυτό το μοντέλο επιχειρηματικότητας έχει τελειώσει. Η ρύθμιση λοιπόν των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων πρέπει να συνδυαστεί με νέα επιχειρηματικά σχέδια, νέες επενδύσεις και με μέτρα στήριξης των εργαζομένων και αντιμετώπισης των κοινωνικών συνεπειών.

Το υπʼ αριθμόν ένα στοίχημα της κυβέρνησης ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας;

Να συνδυάσουμε την υλοποίηση των μνημονιακών δεσμεύσεων με ένα παράλληλο πρόγραμμα τολμηρών αλλαγών και μετασχηματισμών στο κράτος, το πολιτικό σύστημα, τους θεσμούς και την οικονομία που θα διαμορφώνουν ένα νέο βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο παραγωγικό και κοινωνικό πρότυπο, το οποίο τελικά θα είναι και το κλειδί για να βγούμε από την κρίση.

Βεβαίως στην παρούσα φάση προέχει η επιτυχής ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης, της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος, και στη συνέχεια των διαπραγματεύσεων για το χρέος, της άρσης των κεφαλαιακών ελέγχων και της πρόσβασης στις αγορές δανεισμού εντός του 2016 ή στις αρχές του 2017.

Όσο θα  προχωρούν αυτά τα σταθεροποιητικά βήματα και θα εμπεδώνεται η ανάκαμψη της απασχόλησης και της οικονομίας, η έμφαση θα περνάει στην ανάπτυξη και τις ποιοτικές αλλαγές που θα προσδιορίζουν το νέο περιεχόμενό της. Όμως σημασία έχει από σήμερα η κυβερνητική δράση να μην περιορίζεται στην υλοποίηση των δράσεων της συμφωνίας αλλά να προχωρεί σε όλες εκείνες τις αλλαγές που είναι αναγκαίες, απελευθερώνουν δυνατότητες και προωθούν την κοινωνική δικαιοσύνη.

Η αντιπολίτευση ζητεί την παραίτηση Φίλη για τις δηλώσεις του περί γενοκτονίας…

Τις τελευταίες ημέρες γίναμε μάρτυρες φαινομένων σκοταδισμού, με μια ενορχηστρωμένη επίθεση προς τον υπουργό Παιδείας. Προφανώς και δεν υπάρχει κανένα θέμα παραίτησής του. Όμως θέλω να σημειώσω και κάτι ακόμη: Όποιος ανέχεται την Ακροδεξιά και τροφοδοτεί το μίσος, τη μισαλλοδοξία, τον εθνικισμό, τελικά γίνεται ο ίδιος θύμα. Αυτό ας το κατανοήσουν καλά ορισμένοι.