Συνέντευξη στην «Εφημερίδα των Συντακτών» και τον δημοσιογράφο Νίκο Σβέρκο.

Σε ποια φάση της διαπραγμάτευσης συνειδητοποιήσατε ότι το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης δεν είναι συμβατό με την παραμονή στην ευρωζώνη;

Δεν ήταν ασύμβατο με την παραμονή στην ευρωζώνη το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. Αρκετοί στόχοι του θα μπορούσαν να είχαν υλοποιηθεί αν δεν επιβαλλόταν το καθεστώς της χρηματοπιστωτικής ασφυξίας ως μέσο πίεσης και εκβιασμού της ελληνικής κυβέρνησης. Ακόμη και σʼ αυτές τις ακραία αντίξοες συνθήκες όμως, δεν πρέπει να υποτιμάμε ότι ένα μέρος του προγράμματος της Θεσσαλονίκης, όπως οι δράσεις για την ανθρωπιστική κρίση, νομοθετήθηκε ήδη από τις πρώτες ημέρες της κυβέρνησης.

Δεν ετέθη επομένως ως όρος η εγκατάλειψή του;

Όχι με τον τρόπο αυτό. Εκείνο που ζητούσαν ο κ. Σόιμπλε και η μεγάλη πλειονότητα του Eurogroup ήταν, πριν από τη συζήτηση του όποιου δικού μας προγράμματος, πριν από τη συζήτηση της όποιας νέας συμφωνίας, να ολοκληρωθεί η 5η αξιολόγηση του 2ου Μνημονίου και να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις που η κυβέρνηση του κ. Σαμαρά είχε αναλάβει, χωρίς να υλοποιήσει, από τις ευρωεκλογές -από τον Μάιο του 2014- και μετά. Εκείνο λοιπόν που ετέθη ήταν το ευρύτερο θέμα της δημοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας. Το αν δηλαδή μετράει ή όχι η ψήφος ενός ολόκληρου λαού.

Εμείς υποστηρίξαμε ότι έπρεπε και μπορούσε να διαμορφωθεί ένα πρόγραμμα στο οποίο θα αποτυπωνόταν η δημοκρατικά εκφρασμένη βούληση του λαού και το οποίο θα σεβόταν το ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Στη βάση αυτή επετεύχθη ο συμβιβασμός της 20ής Φεβρουαρίου, ο οποίος όμως στη συνέχεια υπονομεύθηκε από τις δυνάμεις που δεν ήθελαν συμφωνία αλλά ανατροπή της κυβέρνησης ή οικειοθελή έξοδο από το ευρώ.

Αυτόν τον αγώνα δώσαμε. Ηταν ένας αγώνας για τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, τον σεβασμό της λαϊκής κυριαρχίας, τον τερματισμό της λιτότητας. Αυτός ο αγώνας συνεχίζεται και θα συνεχίζεται, σήμερα από εμάς, αύριο και από άλλους λαούς. Και νιώθουμε περήφανοι για τον αγώνα αυτό, έστω κι αν το ώς τώρα αποτέλεσμα δεν δικαιώνει την προσπάθειά μας.

Κατείχατε στον ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνηση το κομβικό πόστο που αφορούσε τα της οικονομίας. Ηταν επαρκώς προετοιμασμένο το κόμμα για αυτή τη διαπραγμάτευση; Ρωτούμε διότι θυμόμαστε τη φράση του Αλέξη Τσίπρα ότι «η Μέρκελ δεν θα μπορεί να πει “όχι” στα αιτήματά μας».

Το πώς προετοιμάστηκε ο ΣΥΡΙΖΑ για την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών αλλά και για μια μάχη που συντάραξε την Ευρώπη, το πώς εργάστηκαν τα όργανα του κόμματος και οι διάφορες συνιστώσες του από τις εκλογές του 2012 και μετά, όλα αυτά -όπως άλλωστε και το πώς έκανε τη διαπραγμάτευση- αποτελούν ένα κεφάλαιο το οποίο πρέπει να απαντηθεί με τρόπο ολοκληρωμένο, συλλογικό και υπεύθυνο. Το χρωστούμε στους εαυτούς μας, σε όσες και όσους δούλεψαν σκληρά, με ανιδιοτέλεια όλα αυτά τα χρόνια, στην ελληνική κοινωνία αλλά και στην ευρωπαϊκή Αριστερά, που αντλεί έμπνευση, πείρα και γνώση από το δικό μας εγχείρημα.

Το μόνο που θα ήθελα να προσθέσω στην παρούσα φάση είναι ότι τα όποια λάθη ή παραλείψεις επηρέασαν μεν, αλλά δεν είναι αυτά που καθόρισαν το αποτέλεσμα. Αυτό κρίθηκε και κρίνεται στο πεδίο των συσχετισμών σε ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα και από τις εγγενείς πολιτικές απαιτήσεις που έχει ένα εγχείρημα που φιλοδοξεί να ανοίξει έναν νέο δρόμο και να αλλάξει το κυρίαρχο υπόδειγμα στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Πολλοί πιστεύουν ότι δεν υπάρχει περιθώριο άσκησης αυτόνομης πολιτικής -πόσο μάλλον αριστερής και προοδευτικής- εντός του ασφυκτικού πλαισίου των Μνημονίων. Ήταν άλλωστε μια βασική θέση του ΣΥΡΙΖΑ πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου. Σήμερα «προσγειωθήκατε», όπως ανέφερε και ο Αλέξης Τσίπρας;

Πρέπει κατʼ αρχάς να γίνει εδώ μια διάκριση ανάμεσα σε μέτρα που περιλαμβάνονται στη συμφωνία, πολλά από τα οποία ήταν, ούτως ή άλλως, αναγκαίο να ληφθούν και μάλιστα προ πολλού, από τη μια πλευρά, και στο Μνημόνιο και την τρόικα ως μοντέλο επιβολής πολιτικής, από την άλλη. Ως προς το δεύτερο, άποψή μου ήταν και παραμένει ότι το μοντέλο αυτό καταστρατηγεί τη δημοκρατία, αποτελεί προσβολή της αξιοπρέπειας αλλά και οπισθοδρόμηση για την Ευρώπη. Αυτά τα πιστεύαμε και συνεχίζουμε να τα πιστεύουμε. Δυστυχώς, για πολιτικούς πρωτίστως λόγους, στην Ευρώπη επέλεξαν τη συνέχιση αυτού του μοντέλου ως μια πράξη δικής μας τιμωρίας και παραδειγματισμού άλλων. Για εμάς όμως το Μνημόνιο δεν εξαντλεί το κυβερνητικό μας πρόγραμμα. Αποτελεί ένα μόνο μέρος του.

Οι βασικοί άξονες του νέου εκλογικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ τι θα περιλαμβάνουν; Θα εφαρμοστεί ανεξάρτητα από την πορεία των Μνημονίων;

Το έργο της νέας κυβέρνησης θα είναι εξαιρετικά απαιτητικό και δύσκολο. Θα πρέπει κατʼ αρχάς να αναγνωρίσουμε ότι η συμφωνία δημιουργεί δεσμεύσεις. Αυτό που θα επιδιώξουμε όμως είναι, πρώτον, να εφαρμόσουμε τα συμφωνηθέντα με τρόπο που να ελαχιστοποιεί ή να αντισταθμίζει τις αρνητικές τους επιπτώσεις με μια σειρά από συγκεκριμένα μέτρα, εντός του προβλεπόμενου δημοσιονομικού πλαισίου. Στην κατεύθυνση αυτή, θα επιδιωχθεί η στήριξη των αγροτών και άλλων πληττόμενων στρωμάτων με συγκεκριμένα μέτρα και προγράμματα. Δεύτερον, θα επιδιώξουμε μια συμφωνία για το δημόσιο χρέος, που θα το καθιστά μακροχρόνια βιώσιμο και θα διευκολύνει ταυτόχρονα, μαζί και με άλλα μέτρα, την αντιστάθμιση των υφεσιακών τάσεων και το πέρασμα της οικονομίας στην ανάκαμψη μέσα στο 2016. Τρίτον, τα μέτρα του Μνημονίου θα ενταχθούν στο πλαίσιο ενός ευρύτερου προγράμματος ριζοσπαστικών αλλαγών, οι οποίες αποτελούν ήδη, ούτως ή άλλως, αναπόσπαστο μέρος του δικού μας σχεδίου. Οι αλλαγές αυτές θα θέτουν, τέταρτον, τις βάσεις ενός νέου αναπτυξιακού και παραγωγικού υποδείγματος που έχουμε ανάγκη ως χώρα.

Πορευτήκατε με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη για πολλές δεκαετίες στα ίδια κόμματα, από το ΚΚΕ και τον ΣΥΝ μέχρι τον ΣΥΡΙΖΑ. Νιώσατε προδομένος από τη στάση του τις τελευταίες εβδομάδες;

Όχι. Γνώριζα τις απόψεις του και δεν με εξέπληξε η στάση του. Πρόκειται για πολιτικές επιλογές τις οποίες προσωπικά θεωρώ αδιέξοδες και για τους ίδιους και για την Αριστερά και για τη χώρα. Διότι προσπαθούν να απαντήσουν σε νέες προκλήσεις με παλιές συνταγές. Δυστυχώς οι εξελίξεις αυτές επιβεβαίωσαν ότι ο στόχος για μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε ενιαίο κόμμα δεν ολοκληρώθηκε ποτέ διότι κάποιες συνιστώσες συνέχισαν να λειτουργούν ως κόμματα εντός του κόμματος.

Αυτό που έχει σημασία τώρα είναι ότι οι όποιες «αποκολλήσεις» και αποχωρήσεις, που κάποιοι θέλουν να εμφανίζουν ως «αποσύνθεση του ΣΥΡΙΖΑ», δεν πρέπει να γίνουν διάσπαση του κόσμου της Αριστεράς ούτε της κοινωνικής πλειοψηφίας που αναζητά την πολιτική της έκφραση μέσα από τον ΣΥΡΙΖΑ. Διότι τα όποια λάθη μπορούν να διορθωθούν στην πράξη. Ομως η αποτυχία του εγχειρήματος που έχει αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να πλήξει την κυβερνητική προοπτική της Αριστεράς στην Ελλάδα μακροπρόθεσμα και να επηρεάσει αρνητικά και την υπόθεση της Αριστεράς σε όλη την Ευρώπη.

Με ποιους θα συνεργαστείτε αν δεν προκύψει αυτοδυναμία για τον ΣΥΡΙΖΑ;

Η επόμενη τετραετία θα είναι από τις πιο κρίσιμες της μεταπολιτευτικής περιόδου. Τα σύνθετα και απαιτητικά καθήκοντα απαιτούν μια ευρεία αλλά και συμπαγή κοινοβουλευτική πλειοψηφία που, υπό τις παρούσες συνθήκες, μόνο με την αυτοδύναμη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να υπάρξει.

Ταυτόχρονα, η νέα τετραετία θα είναι μια περίοδος θεσμικού μετασχηματισμού της κοινωνίας. Η χώρα δεν μπορεί να κυβερνηθεί άλλο με τον παλιό τρόπο, χωρίς δηλαδή μια ριζική, δημοκρατική αλλαγή στο πολιτικό σύστημα, στο μοντέλο διακυβέρνησης, στη σχέση του κράτους με τους πολίτες και της εξουσίας με τα κοινωνικά κινήματα, τις παραγωγικές δυνάμεις και την κοινωνία.

Αναπόφευκτα θα πάμε σε κυβερνήσεις προγραμματικών συγκλίσεων και συνεργασιών. Αυτό όμως απαιτεί κόμματα αρχών, συγκεκριμένων προγραμμάτων και κοινωνικών αναφορών. Η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα διευκολύνει αυτή τη μετάβαση καθιερώνοντας την απλή αναλογική και καταργώντας το bonus των 50 εδρών, όπως έχει δεσμευθεί.

Τα διλήμματα επομένως των εκλογών αφορούν όχι τόσο το παρελθόν όσο το μέλλον: με ποια ηγεσία, ποιο όραμα και ποιο ήθος θα βάλουμε τις βάσεις για μια νέα αρχή.

Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ