Συνέντευξη στο περιοδικό Επίκαιρα και στον δημοσιογράφο Δημήτρη Ευαγγέλου.

Ποιο είναι το διακύβευμα των εκλογών;

Στις εκλογές του Γενάρη ο ελληνικός λαός άνοιξε ένα παράθυρο ελπίδας. Και το άμεσο διακύβευμα των εκλογών είναι αυτό το παράθυρο να μείνει ανοικτό. Τώρα είναι η καταλληλότερη ιστορική συγκυρία για να αντιμετωπίσουμε και να εξαλείψουμε χρόνιες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας όπως η διαφθορά, η διαπλοκή, το πελατειακό κράτος, η άνιση κατανομή των φορολογικών βαρών, η απαξίωση θεσμών, οι αδύναμες παραγωγικές δομές κλπ. Το τιτάνιο αυτό έργο μπορούν να το φέρουν εις πέρας με τη στήριξη της κοινωνίας εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που δεν ευθύνονται για τη χρεοκοπία της χώρας, που δεν κουβαλούν στις πλάτες τους τις αμαρτίες του παρελθόντος, που έχουν ιδέες και σχέδιο για το μέλλον και την πολιτική βούληση να το εφαρμόσουν.

Το δίλημμα λοιπόν είναι αν θα συνεχίσουμε σʼ ένα πρότυπο οργάνωσης του κράτους και της κοινωνίας, που αποτελεί βαρίδι και πηγή ανισοτήτων και αδικιών, ή θα βάλουμε τις βάσεις για να βγούμε από την κρίση με ένα νέο υπόδειγμα σύγχρονης, βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης.

Ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες της κυβέρνησης που θα αναδειχθεί από τις εκλογές της Κυριακής; 

Κρίσιμο θεωρώ η επόμενη κυβέρνηση να κατακτήσει την πολιτική πρωτοβουλία των κινήσεων και να μην ακολουθεί πίσω από τα γεγονότα και τις υποδείξεις των δανειστών. Θα πρέπει οι όροι του προγράμματος που πρέπει να υλοποιηθούν να εφαρμόζονται έγκαιρα, ακόμα και νωρίτερα, προκειμένου να διασφαλίζουμε σε κάθε στιγμή ότι δεν θα έχουμε παλινωδίες με την καταβολή των χρηματοδοτικών δόσεων, και την συνεπακόλουθη αστάθεια που αυτό θα προκαλούσε. Έτσι, απαλλαγμένοι από το άγχος της χρηματοδοτικής σταθερότητας, να μπορούμε να παραμένουμε προσηλωμένοι στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των μεγάλων τομών που έχει ανάγκη η χώρα μας. Μόνο στη βάση αυτή θα μπορούσαμε μέσα από ευρείες διεθνείς συμμαχίες να αντιμετωπίσουμε πιέσεις ή νέες απειλές για Grexit ή άλλους εκβιασμούς, που δεν πρέπει να αποκλεισθούν και στο μέλλον.

Η άποψη όμως ότι το έργο της επόμενης κυβέρνησης θα είναι απλώς η πιστή τήρηση της συμφωνίας είναι παγιδευτική. Το νέο μνημόνιο πρέπει να εντάσσεται σʼ ένα ευρύτερο σχέδιο μετασχηματισμού του κράτους και της κοινωνίας.

Αυτό το ευρύτερο σχέδιο θα περιλαμβάνει όλα όσα θα έπρεπε να έχουμε κάνει μόνοι μας, ακόμη και πριν την κρίση και τα μνημόνια. Είναι αυτά ακριβώς που βρίσκονται στην καρδιά του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ και στοχεύουν τις βαθύτερες αιτίες της κρίσης. Οι αλλαγές στο κράτος και τη διοίκηση, ο εκσυγχρονισμός της δικαιοσύνης, η πάταξη της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής, η διαμόρφωση νέων σχέσεων εξουσίας και νέων μορφών επιχειρηματικότητας είναι οι βασικές προτεραιότητες μαζί με την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Η νέα κυβέρνηση λοιπόν θα έχει ένα σύνθετο καθήκον: θα πρέπει να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας με τρόπο που να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την όσο γίνεται πιο γρήγορη υπέρβαση των μνημονίων και την απεμπλοκή τόσο από το καθεστώς της λιτότητας όσο και από εκείνο της εποπτείας και του ασφυκτικού ελέγχου που μας έχει επιβληθεί.

Για να μπορέσετε όμως να υλοποιήσετε όσα διακηρύσσετε απαιτείται η συμφωνία που υπογράψατε με τους δανειστές να είναι βιώσιμη. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Η συμφωνία που πετύχαμε τον Ιούλιο έχει και θετικά και αρνητικά στοιχεία. Στα θετικά της συμφωνίας περιλαμβάνονται ο 3ετής χρονικός ορίζοντας, η εξασφαλισμένη χρηματοδότηση των δανειακών αναγκών της χώρας, τα χαμηλά πρωτογενή πλεονάσματα για την επόμενη τριετία, η δέσμευση των δανειστών για τη ρύθμιση του ελληνικού χρέους και η πρόβλεψη για αναπτυξιακά εργαλεία και πόρους. Τα στοιχεία αυτά επιτρέπουν να καταστεί η επόμενη τετραετία μια περίοδος θεσμικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης, μια περίοδος μετάβασης σε ένα σύγχρονο, βιώσιμο και δίκαιο μοντέλο ανάπτυξης. Βέβαια υπάρχουν και αρνητικά στη συμφωνία τα οποία δεν πρέπει να κρύβουμε. Καταρχήν η συμφωνία αυτή δεν ήταν προϊόν μιας ισότιμης διαπραγμάτευσης. Έχει το στοιχείο της επιβολής, λόγω του τρόπου και των όρων που επιβλήθηκαν αλλά και λόγω του τρόπου εποπτείας του προγράμματος που προβλέπει. Επίσης, παρότι οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα μειώθηκαν, εξακολουθεί να είναι υψηλός για το 2018.

Η συμφωνία λοιπόν θα αποδειχθεί τελικά πολιτικά και οικονομικά βιώσιμη εφόσον υπάρξει μια ικανοποιητική ρύθμιση στο θέμα του χρέους, που θα το καθιστά μακροχρόνια βιώσιμο και κλείσουν με θετικό τρόπο μια σειρά από επιμέρους θέματα που είναι ανοιχτά σε περαιτέρω διαπραγμάτευση, όπως τα κόκκινα δάνεια, το ταμείο ιδιωτικοποιήσεων, τα εργασιακά, κ.α.

Γιʼ αυτό ακριβώς έχει σημασία ποια κυβέρνηση και με ποιο ευρύτερο σχέδιο και προσανατολισμό θα επιτελέσει αυτό το έργο.

Πριν από χρόνια είχατε εκφράσει την άποψη και όπως λένε πολλοί δικαιωθήκατε για τη «βίαιη ωρίμανση του ΣΥΡΙΖΑ». Πιστεύετε πως υπάρχει και άλλος δρόμος ακόμη μέχρι να συμβεί;

Η «βίαιη ωρίμανση», για την οποία πράγματι είχα μιλήσει πριν από χρόνια, δεν αναφερόταν σε κάποια ιδεολογική μετατόπιση  του ΣΥΡΙΖΑ αλλά στην κατάκτηση της ικανότητάς του να ηγηθεί ενός μεγάλου συνασπισμού κοινωνικών δυνάμεων, με επίκεντρο τις δυνάμεις της εργασίας, της γνώσης και του πολιτισμού, και να μπορέσει να κυβερνήσει τη χώρα ως πολιτική έκφραση αυτής της κοινωνικής πλειοψηφίας.

Στην κατεύθυνση αυτή έγιναν πολλά αλλά, όπως αποδείχθηκε, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατέκτησε εκείνη την ενότητα και τη συνοχή που απαιτούσαν οι μεγάλες ευθύνες που ανέλαβε. Οι πρόσφατες εξελίξεις έδειξαν ότι με τον τρόπο που λειτουργούσε ο ΣΥΡΙΖΑ επέτρεψε να χρησιμοποιηθεί ως σημαία ευκαιρίας για εύκολες πολιτικές καριέρες, ενώ ανέχθηκε να λειτουργούν στο εσωτερικό του κόμματα εντός του κόμματος.

Ακριβώς γιʼ αυτό, πρέπει στην πορεία προς το Συνέδριό του, μετά τις εκλογές, να προχωρήσει στον επανακαθορισμό τόσο του πολιτικού του σχεδίου όσο και της οργανωτικής και λειτουργικής του μορφής, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του κόσμου της Αριστεράς αλλά και στις ευθύνες του απέναντι στους εργαζόμενους και την κοινωνία.

Πολλοί πιστεύουν πως υπάρχει ανάγκη δημιουργίας μιας σύγχρονης ρεαλιστικής ευρωπαϊκής Αριστεράς. Συμφωνείτε εσείς σε αυτό;

Ναι, με την έννοια ότι χρειαζόμαστε μια δύναμη που να είναι και αριστερή και να μπορεί να δρα και να εφαρμόζει αριστερή πολιτική μέσα στην Ευρώπη. Αυτό κατέστη αναγκαίο από τη στιγμή που τα παραδοσιακά κομουνιστικά κόμματα έχουν εξαφανισθεί ή συρρικνωθεί, η δε σοσιαλδημοκρατία αφομοιώθηκε σε μια παραλυτική σοσιαλφιλελεύθερη συναίνεση.

Μια τέτοια όμως Αριστερά πρέπει να είναι ριζοσπαστική, να δρα μαζί με τα κοινωνικά κινήματα και να είναι σε διαρκή ανταγωνισμό προς το φασισμό, το νεοφιλελευθερισμό, το συντηρητισμό, το ρατσισμό.

Μια τέτοια Αριστερά είναι ήδη μια πραγματικότητα, μια δυναμική, υπό διαμόρφωση. Συγκροτείται τόσο από δυνάμεις σαν τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και από σοσιαλδημοκρατικές, σοσιαλιστικές ή οικολογικές δυνάμεις που μετακινούνται σε πιο ριζοσπαστικές  θέσεις, απομακρυνόμενες από σχέσεις υποταγής τους στις κυρίαρχες συντηρητικές δυνάμεις.

Υπήρχε σχέδιο ανατροπής της κυβέρνησης και από ποιους; Πολλοί μάλιστα θεωρούν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η εφαρμογή ενός νέου σχεδίου με στόχο τον εγκλωβισμό και την πολιτική απαξίωση του ΣΥΡΙΖΑ. Το πιστεύετε; 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εξελίξεις των  τελευταίων μηνών δεν μπορούν να ερμηνευθούν με στενά οικονομικούς όρους ή με αναφορές σε προσωπικές συμπεριφορές ή διαπραγματευτικά λάθη. Τα τελευταία μπορεί  να επηρέασαν αλλά δεν καθόρισαν την έκβαση του ιδιότυπου πολέμου που ζήσαμε από την πρώτη στιγμή του σχηματισμού της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Μια συμφωνία αμοιβαία επωφελής ήταν εφικτή και μπορούσε να συναφθεί σε σύντομο χρόνο. Όμως κάτι τέτοιο θα αποτελούσε ρήγμα στη λογική των μονοδρόμων, θα δημιουργούσε ένα θετικό παράδειγμα που θα λειτουργούσε ως καταλύτης για πολιτικές αλλαγές προς τα αριστερά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Γιʼ αυτό υπήρξε ένας ιδιότυπος πόλεμος τόσο από κατεστημένα συμφέροντα στο εσωτερικό της χώρας όσο και από δυνάμεις της Ευρώπης, με τη χρήση επικοινωνιακών μέσων και χρηματοπιστωτικών μηχανισμών. Στόχος ήταν να καμφθεί το φρόνημα του ελληνικού λαού αλλά και των άλλων λαών της Ευρώπης, να ανατραπεί η κυβέρνηση ή να «μουτζουρωθεί» η εντιμότητα και η αριστερή της ταυτότητα στα μάτια του κόσμου.

Ακριβώς γιʼ αυτό η ευρεία νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι η καλύτερη απάντηση σʼ αυτές τις επιδιώξεις. Θα δώσει στους λαούς της Ευρώπης ένα μήνυμα ελπίδας, θα συμβάλει στη δημιουργία ενός προοδευτικού πανευρωπαϊκού μετώπου και θα δώσει μια  ισχυρή ώθηση στην προσπάθεια να ανοιχθεί ένας νέος δρόμος, πέρα από τη λιτότητα και τις συντηρητικές πολιτικές.