Αξιότιμε κ. Γενικέ Γραμματέα του ΟΟΣΑ

Αξιότιμοι κύριοι Δήμαρχοι,

Αγαπητοί προσκεκλημένοι,

Θα ήθελα να σας καλωσορίσω στην Ελλάδα της ανάκαμψης, της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας. Και τούτο διότι είμαστε σε μια χώρα η οποία βίωσε μία ασυνήθιστα σκληρή κρίση και μία ασυνήθιστη πολιτική λιτότητας για αρκετά χρόνια.

Όπως, λοιπόν, τα προηγούμενα χρόνια η ελληνική κοινωνία έδειξε μεγάλη αντοχή και αλληλεγγύη στην αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων, όπως το προσφυγικό, σήμερα καλούμαστε να επιδείξουμε ικανότητες, τόλμη και δυνατότητες σε άλλα πεδία. Αν τα προηγούμενα χρόνια χάσαμε μεγάλο μέρος του εθνικού εισοδήματος, σήμερα καλούμαστε να οικοδομήσουμε τις συνθήκες, όχι μόνο για μια ισχυρή ανάπτυξη, αλλά κυρίως για μία ανάπτυξη που θα ενσωματώνει τα μαθήματα του παρελθόντος, μια ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς. Αν τα προηγούμενα χρόνια χρειάστηκε να έχουμε μία επιτροπεία που περιόριζε τη δημοκρατία, σήμερα καλούμαστε να συμβάλουμε στην ανανέωση της δημοκρατίας, την αναζωογόνησή της και τη διεύρυνσή της.

Όλα αυτά, λοιπόν, συνοψίζονται στο αίτημα να βρούμε νέους τρόπους για να απαντήσουμε πιο αποτελεσματικά στις κοινωνικές ανάγκες. Και ακριβώς γι’ αυτό θεωρούμε πολύ σημαντική τη σημερινή δική σας συνάντηση, αλλά και τη διυπουργική σύνοδο που θα ακολουθήσει, διότι θέτουν στο επίκεντρο της προσοχής το κορυφαίο πρόβλημα της εποχής μας, εκείνο των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων, αλλά και διαπιστώνεται η αποτυχία των πολιτικών του παρελθόντος ν’ αναζητηθούν νέες πολιτικές κατευθύνσεις. Σε ότι αφορά το πεδίο αυτό, θα ήθελα συνοπτικά να πω ότι εκείνο που η παρούσα κυβέρνηση κάνει είναι να στηρίζει κυρίως εκείνους που υπήρξαν τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης, διότι θέλουμε να βγούμε από την κρίση με την κοινωνία όρθια. Παράλληλα, όμως, συγκροτεί το θεσμικό πλαίσιο και τις κατάλληλες προϋποθέσεις για ένα νέο υπόδειγμα ανάπτυξης, δίκαιης και βιώσιμης, χωρίς αποκλεισμούς.

Πρώτον, έχουμε διαμορφώσει την Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική, μία Στρατηγική για το μέλλον, κάτι που στην Ελλάδα δεν υπήρχε ούτε πριν από την κρίση. Σκοπός της Στρατηγικής αυτής είναι να ενσωματώσουμε δημιουργικά τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και να αξιοποιήσουμε τις προτάσεις του ΟΟΣΑ για την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς. Και όλα αυτά να αποτελέσουν ένα ολιστικό συνεκτικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια.

Δεύτερον, αξιοποιούμε παλιές τεχνικές, αλλά αναζητούμε και νέα θεσμικά πλαίσια που θα βοηθήσουν στη μετάβαση σε αυτό το νέο υπόδειγμα ανάπτυξης. Θεσμοθετούμε, για παράδειγμα, τη δυνατότητα πενταετούς ή πολυετούς προγραμματισμού των δημόσιων επενδύσεων με διαφάνεια, λογοδοσία και αξιολόγηση. Δημιουργούμε θεσμούς και διαδικασίες διαβούλευσης και είχαμε ήδη θετική εμπειρία, οργανώνοντας τα Περιφερειακά Αναπτυξιακά Συνέδρια, όπου είδαμε ότι υπάρχει δυνατότητα μέσα από διάλογο να υπάρξει συνεργασία και συναινέσεις πάνω σε κοινούς στόχους.

Ένα από τα μεγάλα θύματα της κρίσης στην Ελλάδα ήταν η Αυτοδιοίκηση. Τα πρώτα χρόνια ειδικά, περικόπηκαν περίπου πάνω από το 50 – 60% των χορηγήσεων, γεγονός που τραυμάτισε την Αυτοδιοίκηση, δεν της επέτρεψε να παίξει πλήρως το ρόλο της. Σήμερα λοιπόν, αυτό το οποίο κάνουμε είναι να αναβαθμίζουμε την αυτοδιοίκηση και ως θεσμό της δημοκρατίας, αλλά και ως συντελεστή, ως παράγοντα ανάπτυξης. Αυτό το κάνουμε με πόρους που διαθέτουμε στην Αυτοδιοίκηση, με θεσμική διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της, με τη διευκόλυνση της μετάβασής της στην ψηφιακή εποχή.

Επίσης, δημιουργούμε τις θεσμικές δυνατότητες για να συμμετάσχει η ίδια η κοινωνία, άμεσα, στη διαδικασία της ανάπτυξης, τόσο σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο όσο και μέσω άλλων μορφών συλλογικής έκφρασης της κοινωνίας. Παραδείγματος χάρη, οι ενεργειακές κοινότητες μπορεί να καταστούν βασικός πυλώνας για ένα νέο αποκεντρωμένο και οικολογικά βιώσιμο ενεργειακό σύστημα. Σε πολλούς τομείς των υπηρεσιών μπορούμε και θέλουμε να δούμε ν’ αναπτύσσονται πρωτοβουλίες κοινωνικής οικονομίας. Μάλιστα, μ’ ένα νέο πλαίσιο χρηματοδοτικών εργαλείων, το οποίο περιλαμβάνει την Αναπτυξιακή Τράπεζα που δημιουργούμε, αλλά και μ’ ένα σύστημα μικροπιστώσεων που διαμορφώνουμε, μπορούν να υπάρξουν και οικονομικές δυνατότητες, που να διευκολύνουν τέτοιες μορφές.

Όμως, πιστεύω γνωρίζετε και εσείς, από την πείρα σας, ότι αν η αποκέντρωση είναι ο ένας πυλώνας της πολιτικής που πρέπει να ακολουθήσουμε, ο άλλος είναι η πολυεπίπεδη συνεργασία, ανάμεσα και οριζόντια, στους θεσμούς, τις υπηρεσίες, τους κοινωνικούς φορείς, αλλά και κάθετα, ανάμεσα στα διάφορα επίπεδα Διοίκησης, Αυτοδιοίκησης και κράτους. Νομίζω ότι μπορούμε να βρούμε πάρα πολλά παραδείγματα, που όταν αυτή η συνεργασία δούλεψε, πολλαπλασίασε τις δυνατότητες όλων των επιμέρους φορέων και κυρίως έπεισε την κοινωνία ότι η πολιτική μπορεί να προσφέρει λύσεις στα προβλήματά της.

Θα ήθελα να τελειώσω λέγοντας ότι πολλά από τα παραπάνω αναφέρονται σε προβλήματα που κληρονομούμε από το «χθες». Ειδικά στην Ελλάδα, η κληρονομιά της κρίσης, το γνωρίζουμε, είναι βαριά και δεν θ’ απαλλαγούμε εύκολα από αυτήν. Εν τούτοις ένα άλλο το οποίο προσπαθούμε να κάνουμε ως κυβέρνηση, είναι να αρχίσουμε από τώρα την προετοιμασία για τη νέα Προγραμματική Περίοδο, η οποία αρχίζει τυπικά το 2021, ούτως ώστε σχεδιάζοντας την επόμενη δεκαετία, να μπορέσουμε εκεί ακριβώς, να συνθέσουμε πολιτικές, οι οποίες και τα προβλήματα του παρελθόντος αντιμετωπίζουν, αλλά και τις νέες προκλήσεις που εσείς σήμερα θα συζητήσετε εκτενέστερα, να μπορέσουμε κι εμείς ν’ αντιμετωπίσουμε.

Το Υπουργείο μας είναι ακριβώς εκείνο το οποίο σχεδιάζει αυτή τη διαδικασία. Παρόλο που στην Ευρώπη ακόμα οι οριστικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, εμείς θεωρούμε ότι πρέπει να τρέξουμε με γρήγορα βήματα. Από την άποψη λοιπόν, κυρίως αυτή, του πώς να σχεδιάσουμε το μέλλον, η σημερινή σας συνάντηση είναι για εμάς εξαιρετικά κρίσιμη και πιστεύουμε ότι θα ακούσουμε εμπειρίες και ιδέες, οι οποίες θα μας βοηθήσουν στο έργο το οποίο έχουμε να κάνουμε.

Θέλω λοιπόν να σας καλωσορίσω για μία ακόμα φορά και να σας ευχαριστήσω τόσο εσάς, όσο και τις χώρες που εκπροσωπείτε, για την αλληλεγγύη την οποία επιδείξατε στα χρόνια τα δύσκολα που αντιμετωπίσαμε, τόσο με την οικονομική, όσο και με την προσφυγική κρίση.

Σας ευχαριστώ.

* Ομιλία στην 7η Συνάντηση Στρογγυλής Τραπέζης Δημάρχων και Υπουργών στο πλαίσιο της 4ης Υπουργικής Συνάντησης της Επιτροπής Πολιτικών για την Περιφερειακή Ανάπτυξη ΟΟΣΑ.