Η Ελλάδα έχει τις προϋποθέσεις να εισέλθει τα επόμενα χρόνια σε έναν ανοδικό οικονομικό κύκλο. Με την έξοδο από τα μνημόνια, την επανατοποθέτηση της οικονομίας σε τροχιά ανάκαμψης, τη ρύθμιση του δημοσίου χρέους το 2018 και το απόθεμα ρευστότητας των 37 δισ. ευρώ, η χώρα απέκτησε ένα διάδρομο ασφαλείας με την έννοια ότι το χρέος παρόλο που αυξήθηκε δεν θα είναι πιεστικό για σχεδόν μια δεκαετία. Αλλά και η συμφωνία των Πρεσπών, με την επίλυση ενός χρόνιου προβλήματος, αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη τόσο για τις διεθνείς σχέσεις της χώρας όσο και για τις αναπτυξιακές προοπτικές, στο πλαίσιο μιας πολιτικής που θα προωθούσε ένα σχέδιο «βαλκανικής συνανάπτυξης» όπως προέβλεπε η Αναπτυξιακή Στρατηγική που είχαμε εκπονήσει στο υπουργείο Aνάπτυξης επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Οι θετικές προϋποθέσεις για να μπει η Ελλάδα σε ένα ανοδικό κύκλο ενισχύθηκαν αποφασιστικά και με τη θεσμοθέτηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η χώρα λοιπόν διαθέτει σημαντικούς πόρους και κάποια χρονικά περιθώρια προκειμένου να καλύψει το χαμένο έδαφος και να θωρακιστεί έναντι μελλοντικών κινδύνων και απειλών.

Η αξιοποίηση αυτών των δυνατοτήτων τελεί υπό την αίρεση των διεθνών εξελίξεων και των ευρωπαϊκών κανονισμών που μένει να αποσαφηνιστούν. Αλλά προσκρούει και σε ενδογενείς περιορισμούς. Ο πρώτος είναι το υφιστάμενο παραγωγικό μοντέλο στη βάση του οποίου κάθε μεγέθυνση της οικονομίας συνοδεύεται από διεύρυνση του εξωτερικού ελλείμματος. Ο δεύτερος είναι το πελατειακό κράτος που εμποδίζει όχι μόνο τη δίκαιη αλλά και την ορθολογική/αναπτυξιακή αξιοποίηση των πόρων. Ο τρίτος είναι η διεύρυνση των ανισοτήτων που σε συνδυασμό με τις αρνητικές δημογραφικές τάσεις υπονομεύει τη διατηρησιμότητα της όποιας ανάπτυξης, αν δεν είναι συμπεριληπτική. Ακριβώς γι αυτό διεθνείς οργανισμοί δεν συμμερίζονται τις αισιόδοξες προβλέψεις της απελθούσας κυβέρνησης χωρίς την επίλυση αυτών και άλλων προβλημάτων.

Το δίλημμα συνεπώς είναι σαφές. Είτε θα αξιοποιηθούν οι πόροι και ο χρόνος για να αποκτήσουμε ένα βιώσιμο και δίκαιο παραγωγικό υπόδειγμα και ένα αναπτυξιακό δημοκρατικό κράτος είτε οι υφιστάμενες δυνατότητες θα γίνουν προίκα των ολίγων, θα αναλωθούν για την συντήρηση ενός πελατειακού συστήματος μέχρις ότου διαπιστωθεί και πάλι «το τέλος του παιγνιδιού».

Ο κ. Μητσοτάκης δεν αναγνωρίζει καν το πρόβλημα. Παραβλέπει τις επισημάνσεις της Κομισιόν και άλλων διεθνών οργανισμών διότι ούτε θέλει ούτε μπορεί να το αντιμετωπίσει. Και τούτο γιατί το πελατειακό κράτος είναι η δύναμή του και το υφιστάμενο στρεβλό παραγωγικό μοντέλο η βάση των συμφερόντων που εκπροσωπεί. Αλλά χωρίς αλλαγή του αναπτυξιακού υποδείγματος η όποια ανάκαμψη γρήγορα θα αποδυναμωθεί και ο ανοδικός κύκλος θα εκφυλιστεί σε ένα βραχύβιο κερδοσκοπικό επεισόδιο, με το λογαριασμό να μένει στο τέλος στον ελληνικό λαό, όπως συνέβη και στο παρελθόν.

Ωστόσο η μετάβαση σε ένα βιώσιμο και δίκαιο αναπτυξιακό υπόδειγμα και σε ένα σύγχρονο αναπτυξιακό δημοκρατικό κράτος, δεν αποτελούν εφήμερα αιτήματα. Είναι βαριές κληρονομιές του παρελθόντος, αλλά και σύγχρονα δομικά προβλήματα που η αντιμετώπιση τους είναι το διαβατήριο για βιώσιμη συμμετοχή στη Ευρωζώνη και προϋπόθεση για συλλογική ευημερία. Και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ παραμένει η κύρια δύναμη που εκπροσωπεί αυθεντικά αυτή την προοπτική και μπορεί να εργαστεί για την ευρεία κοινωνική και πολιτική συμμαχία που θα την υλοποιήσει.

* Άρθρο στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής»