Διαπιστώνω ότι δεν έχουμε μπροστά μας φορολογική μεταρρύθμιση. Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο αποσπασματικό, σαν αυτά του παρελθόντος. Παρεμβαίνει κυρίως για τη μείωση της φορολογίας των κερδών και τη φοροαπαλλαγή της Εκκλησίας. Αυτός θα έπρεπε να είναι και ο τίτλος του.

Με το νομοσχέδιο διευρύνονται οι φορολογικές ανισότητες σε σημαντικό βαθμό, και αυτό θα οδηγήσει σε έκρηξη των κοινωνικών ανισοτήτων, τις οποίες είχε υποσχεθεί η κυβέρνηση ότι θα αμβλύνει.

Θα αναφερθώ στα διαρθρωτικά προβλήματα του φορολογικού συστήματος, στις επιπτώσεις επ’ αυτών, που έχει το παρόν νομοσχέδιο και στις προτάσεις μας, πολλές από τις οποίες έχουμε διατυπώσει συχνά στο παρελθόν, αλλά προς ώτα μη ακουόντων.

1. Ένα μεγάλο πρόβλημα του φορολογικού εισοδήματος είναι η σχέση έμμεσων και άμεσων φόρων, διότι οι έμμεσοι φόροι δεν έχουν προοδευτικότητα. Επομένως, όσο μεγαλύτεροι είναι τόσο πιο άδικο είναι το φορολογικό σύστημα. Στην Ε.Ε. η σχέση μεταξύ έμμεσων και άμεσων φόρων είναι 51% προς 49%. Στη χώρα μας είναι 60% προς 40%. Το νομοσχέδιο επιδιώκει τη μείωση των άμεσων φόρων και, παρά το ότι δεν έχουμε νέους έμμεσους, το ειδικό βάρος από αυτούς θα αυξηθεί.

Επομένως, πρέπει να συζητηθούν επιλεκτικές αναπροσαρμογές των συντελεστών του ΦΠΑ με στόχο την προώθηση κοινωνικών ή διαρθρωτικών επιδιώξεων. Επιλογές γι’ αυτό υπάρχουν πολλές, αρκεί να γίνει δεκτό το πρόβλημα. Πρέπει να υιοθετηθεί δεκαετές πρόγραμμα σύγκλισης με τα επίπεδα της Ε.Ε., όσον αφορά τη σχέση έμμεσων και άμεσων φόρων.

2. Άλλο σοβαρό ζήτημα του φορολογικού μας συστήματος είναι η βαθμιαία “διάβρωση της προοδευτικότητας των άμεσων φόρων”. Η διάβρωση αυτή οφείλεται στη μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας. Εισήγηση που έγινε από τους κυρίους Μανεσιώνη και Ρεϊσχάουερ σε συνέδριο της Τράπεζας της Ελλάδος υπολογίζει ότι, αν υπήρχε αναπροσαρμογή της φορολογικής κλίμακας από το 1961 μέχρι σήμερα, τότε ο ανώτερος φορολογικός συντελεστής φυσικών προσώπων του 40% θα έπρεπε να εφαρμόζεται σε εισοδήματα άνω των 180.000 ευρώ. Έτσι φτάσαμε στο σήμερα όπου το 40% ισχύει για εισοδήματα άνω των 23.000 ευρώ. Επομένως, μια οικογένεια με δύο εργαζόμενους και εισόδημα 25.000 ευρώ χαρακτηρίζεται πλούσια από το φορολογικό μας σύστημα. Η διάβρωση οφείλεται, επίσης, στη μη αναγνώριση του τεκμηρίου δαπάνης, όπως: παιδί που πηγαίνει σχολείο, άνεργο μέλος της οικογένειας και χρόνια ασθενές άτομο, περιπτώσεις για τις οποίες θα πρέπει να αναγνωρίζεται σεβαστό ποσό απαλλαγής από τη φορολογία. Ο πρωθυπουργός κατά τη συζήτηση προ ημερών για την παιδεία ενώπιον της Ολομέλειας είπε ότι ένα παιδί στο σχολείο στοιχίζει 4.500 ευρώ για την οικογένεια. Δε θα έπρεπε να υπάρχει απαλλαγή γι’ αυτό το ποσό;

Επομένως, πρέπει να μειωθεί ο ανώτατος συντελεστής, να αναγνωριστεί το τεκμήριο της δαπάνης, διότι αυτά που προβλέπονται για τα προστατευόμενα μέλη δεν καλύπτουν το πρόβλημα, να τιμαριθμοποιηθεί η φορολογική κλίμακα, αν θέλουμε να υπάρξει ελάφρυνση των μισθωτών.

3. Σημαντικό πρόβλημα του φορολογικού συστήματος είναι και η υπερφορολόγηση των εισοδημάτων από την εργασία και η υποφορολόγηση των εισοδημάτων από περιουσία και δραστηριότητες του κεφαλαίου.

Το θέμα αυτό είναι σοβαρό, διότι πέρα από την κοινωνική αδικία που αντανακλά, δείχνει και το μοντέλο κοινωνίας που θέλουμε να έχουμε.

Επισημαίνω ότι σύμφωνα με έρευνα της Eurostat με έτος βάσης το 2002, η φορολογία για δραστηριότητες του κεφαλαίου (μετοχές, αμοιβαία, τόκοι, κέρδη κ.λπ.) στην Ε.Ε. είναι 28%,ενώ στην Ελλάδα είναι 18%, το χαμηλότερο ποσοστό σε όλη την Ε.Ε. Το νομοσχέδιο σ’ αυτό το θέμα επιφέρει δραστική αλλαγή προς το χειρότερο. Σας επισημαίνω ότι το παρόν νομοσχέδιο, μειώνοντας τη φορολογία επί των κερδών, μειώνει και τη φορολογία των μερισμάτων. Δηλαδή σε δύο χρόνια το μέρισμα θα φορολογείται με 25%. Το εισόδημα από εργασία, πάνω από ένα ύψος θα φορολογείται με 40%. Θα ήθελα μια εξήγηση, γιατί αυτός που έχει έσοδα από μέρισμα πρέπει να φορολογείται λιγότερο από αυτόν που έχει εισόδημα από τη δουλειά του.

Οι προτάσεις μας εδώ είναι οι εξής: Πρώτον, άμεση εναρμόνιση του ανώτατου συντελεστή φορολόγησης των εισοδημάτων από εργασία με τον συντελεστή φορολόγησης εισοδημάτων από μερίσματα. Εάν, κύριε υπουργέ, δεν μπορείτε να μειώσετε τώρα το 40% στο 25%, μη μειώσετε και τη φορολογία από τα μερίσματα. Δεν μπορεί να υπάρξει μια τέτοια ανισότητα και αδικία. Επισημαίνω ότι ακόμη και στη Ρουμανία ο συντελεστής φορολόγησης των κερδών που επανεπενδύονται είναι 25%. Όμως ο συντελεστής για τα κέρδη που διανέμονται είναι 35%. Το θέμα που θέτω είναι ότι δεν μπορούμε να δεχθούμε μια τόσο ευνοϊκότερη μεταχείριση εισοδημάτων από περιουσιακούς τίτλους σε σχέση με εισοδήματα που προέρχονται από δραστηριότητες εργασίας. Πρέπει σε μια προοπτική πενταετίας-δεκαετίας να αντιμετωπίσουμε το θέμα. Η ριζοσπαστική πρόταση την οποία εμείς καταθέτουμε είναι η εξής: Ενιαία φορολόγηση όλων των εισοδημάτων ανεξάρτητα από την πηγή τους, με ενιαίους συντελεστές. Εάν αυτή η πρόταση κάποτε εφαρμοστεί, θα έχει τα εξής αποτελέσματα: Θα μπορέσει να κάνει η όποια κυβέρνηση δραστική μείωση όλων των συντελεστών και ταυτόχρονα τα φορολογικά έσοδα θα αυξηθούν.

4. Τέταρτο πρόβλημα είναι |το αφορολόγητο όριο|. Τα προβλήματα εδώ είναι δύο. Δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια, δηλαδή, γιατί 11.000 και όχι 10.000 ή 15.000; Πρέπει εδώ να υπάρξουν κάποια κριτήρια αντικειμενικά, με βάση τις ανάγκες των νοικοκυριών και τις δυνατότητές τους. Δεύτερον, δεν κατανοούμε και δεν συμφωνούμε με τη διαφορετική αντιμετώπιση των μισθωτών και των ελεύθερων επαγγελματιών. Γιατί στη μία περίπτωση το αφορολόγητο όριο είναι 11.000 και στην άλλη 9.500; Σας επισημαίνω ότι σήμερα υπάρχουν πάρα πολλοί εργαζόμενοι που, ενώ προσφέρουν εξαρτημένη εργασία, πληρώνονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν δώρο Χριστουγέννων, δεν έχουν δώρο Πάσχα, δεν δικαιούνται άδεια και τους βάζουμε χαμηλότερο αφορολόγητο όριο. Είναι μια αρνητική εξέλιξη, που δεν πρέπει να την επιβραβεύσουμε και θα πρέπει να υπάρξει κατά τη γνώμη μας ενιαίο αφορολόγητο όριο.

5. Πέμπτο ζήτημα είναι αυτό που αφορά τα κοινωφελή ιδρύματα, εάν θυμάμαι καλά είναι το άρθρο 6. Προτείνω να μελετήσετε το άρθρο αυτό, διότι δεν είναι απλά τα πράγματα. Εδώ, εμπλέκονται Εκκλησία, κοινωφελή ιδρύματα που ιδρύονται με Π.Δ., διάφορα νομικά πρόσωπα που ασκούν κοινωφελές έργο. Είμαστε θετικοί, για ένα ίδρυμα που αποδεδειγμένα προσφέρει κοινωφελές έργο, να έχει μια ευνοϊκή μεταχείριση. Επισημαίνω όμως δύο πράγματα που θα πρέπει ο υπουργός και η κυβέρνηση να προσέξουν. Το πρώτο είναι το εξής: Εάν ένα ασφαλιστικό ταμείο έχει εισοδήματα από ακίνητη περιουσία, φορολογείται με συντελεστή 35% συν 3% χαρτόσημο, δηλαδή 38%, π.χ. εάν το ΙΚΑ έχει ένα κτίριο και το ενοικιάζει, θα φορολογηθεί. Με ποιο δικαίωμα λ.χ. η Εκκλησία, εάν έχει εισοδήματα από ακίνητα, δεν πρέπει να φορολογηθεί καθόλου; Αναγνωρίζουμε σε κάποιους να έχουν πιο ευνοϊκό καθεστώς φορολογικό από ένα Ίδρυμα Κοινωνικής Ασφάλισης; Υπάρχει ιερότερο πράγμα από την κοινωνική ασφάλιση; Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι σ’ αυτή τη διάταξη. Εάν η κυβέρνηση θεωρεί ότι πρέπει να καταργήσει τη φορολογία για τα ιδρύματα αυτά, να την καταργήσει και για τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Δεύτερον, θέλει μια συζήτηση τι είναι κοινωφελές έργο και τι είναι πολιτική διακρίσεων μέσα στην κοινωνία. Εάν υπάρχει ένα ίδρυμα που προσφέρει κοινωφελές έργο μόνο σε παιδιά των ιεχωβάδων, σε παιδιά των μουσουλμάνων κατ’ εξαίρεση, όχι σε χριστιανούς; Θα δεχθούμε να του δώσουμε φοροαπαλλαγή; Εάν ένα ίδρυμα δίνει μόνο σε χριστιανόπουλα, αποκλείοντας άλλα παιδιά, θα του δίνουμε φοροαπαλλαγή;

Εμείς θεωρούμε στην εποχή μας ότι η κοινωνική πολιτική πρέπει να ασκείται με όρους κοινωνίας, με ευθύνη του κράτους~ τα όποια ιδρύματα μπορούν να βοηθούν, με τρόπο όμως που δεν θα ασκούν πολιτική διακρίσεων. Δεν θα ασκούν πολιτική αποκλεισμών.

6. Έρχομαι στο έκτο πρόβλημα, που είναι η φορολογία για τις επιχειρήσεις. Παρόλο που είναι μέσο αναδιανομής, έχει και ένα σημαντικό διαρθρωτικό στοιχείο. Εντύπωση μας κάνει ο επίπεδος χαρακτήρας των μέτρων που προβλέπει το νομοσχέδιο. Δηλαδή, δεν μας ενδιαφέρει εάν μια επιχείρηση επενδύει ή δεν επενδύει; Δεν μας ενδιαφέρει εάν μια επιχείρηση προσλαμβάνει εργαζόμενους ή απολύει εργαζόμενους; Δεν μας ενδιαφέρει εάν μια επιχείρηση τηρεί την εργατική νομοθεσία ή την παραβιάζει; Δεν θα είχαμε αντίρρηση εάν μια επιχείρηση, η οποία επανεπενδύει τα κέρδη της, η οποία προσλαμβάνει προσωπικό και σέβεται την εργατική και περιβαλλοντική νομοθεσία, έχει ευνοϊκότερο καθεστώς. Δεν θεωρούμε, όμως, μια επιχείρηση, η οποία δεν επενδύει τα κέρδη της, δεν προσλαμβάνει κόσμο, αλλά απολύει, καταστρέφει συστηματικά το περιβάλλον και δεν σέβεται την εργατική νομοθεσία, ότι πρέπει να της δώσουμε ειδικό φορολογικό καθεστώς.

Η πρότασή μας, λοιπόν, είναι ότι θα έπρεπε οι συντελεστές να είναι διαφοροποιημένοι. Άλλος συντελεστής για τα επανεπενδυόμενα κέρδη, άλλος για τα διανεμόμενα. Εν πάση περιπτώσει να μπουν κάποια κριτήρια επιλεξιμότητας, για το ποιες επιχειρήσεις δικαιούνται και ποιες όχι. Ένα “πόιντ σύστεμ” και για τις επιχειρήσεις.

7. Το έβδομο πρόβλημα είναι η φορολογία και το περιβάλλον. Επιγραμματικά, επισημαίνω το εξής στοιχείο. Έχουμε ανάγκη από μία γενικότερη μεταστροφή της οικονομίας και της κοινωνίας, σε ό,τι αφορά την παραγωγή και τη χρήση ενέργειας. Δεν είναι στιγμή να αναπτυχθεί το θέμα, το οποίο είναι και παγκόσμιο. Από αυτή, λοιπόν, την άποψη θα πρέπει να δούμε πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το φορολογικό σύστημα ως εργαλείο υποβοήθησης αυτής της στροφής προς καθαρές μορφές ενέργειας. Το μέτρο που προβλέπει το νομοσχέδιο για το φυσικό αέριο είναι θετικό. Θα πρέπει, όμως, να διευρυνθεί και με άλλα μέτρα, που να αφορούν την ενθάρρυνση της ηλιακής ενέργειας, συσκευών φυσικού αερίου και διαφόρων άλλων τέτοιων ανανεώσιμων πηγών.

8. Όπως λειτουργεί το φορολογικό μας σύστημα, δεν τιμά τον ειλικρινή φορολογούμενο. Επιβραβεύει πολλές φορές τον ασυνεπή φορολογούμενο. Επομένως, θα πρέπει να υπάρξει ένα σύστημα το οποίο να επιβραβεύει τους συνεπείς φορολογούμενους και θα τιμωρεί με διάφορους τρόπους εκείνους που δεν τηρούν τη φορολογική νομοθεσία.

* Το κείμενο αποτελεί εισήγηση στην Επιτροπή της Βουλής κατά τη συζήτηση του σχετικού νομοσχεδίου