Ομιλία στην Ολομέλεια της Βουλής σχετικά με την τροπολογία για την προστασία της α΄ κατοικίας.

Άκουσα τους εισηγητές των κομμάτων. Άκουσα τις γενικές θέσεις τους, που είναι γνωστές. Άκουσα και επιμέρους παρατηρήσεις, ορισμένες από τις οποίες θα μπορούσαν να συζητηθούν. Νομίζω, όμως, ότι εδώ πρέπει να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που μας δίνει το Κοινοβούλιο.

Οι Επιτροπές, δηλαδή, προσφέρονται για τα ειδικότερα θέματα, που μπορεί κανείς να τις δει, να τις μελετήσει, να επαληθεύσει στοιχεία. Εδώ σήμερα, κάνουμε περισσότερο μία ανακεφαλαίωση. Βέβαια, αυτό προϋποθέτει και μία ποιότητα διαλόγου, την οποία πρέπει να επιδιώξουμε.

Για παράδειγμα, χθες είχαμε μία εξαντλητική συζήτηση για την πρώτη κατοικία στην επιτροπή με την παρουσία φορέων. Εκεί ακούστηκαν τρεις αριθμοί από την κ. Απαλαγάκη, που δεν αμφισβητήθηκαν. Η ρύθμιση που εξετάζουμε καλύπτει περίπου 150.000 δικαιούχους. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 70% των δανειοληπτών και είναι ένα ποσό της τάξης των 11 δισεκατομμυρίων, που κατά την Τράπεζα της Ελλάδος είναι λίγο λιγότερο. Αυτά είναι γεγονότα, είναι αριθμοί. Ή είναι έτσι ή δεν είναι. Εάν προσέξετε εδώ ομιλίες, θα δείτε ότι ελέχθησαν τα εντελώς αντίθετα, ότι για παράδειγμα το 70% μένει εκτός κ.λπ.

Θεωρώ ότι με τις τάσεις που αναπτύσσονται στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικότερα, το να προσπαθήσουμε να αναβαθμίσουμε το Κοινοβούλιο ως θεσμό της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, πρέπει να το δούμε ως ένα στόχο που δεν είναι πια λεπτομέρεια ούτε πολυτέλεια. Και αυτό, βεβαίως, είναι δική μας υπόθεση.

Εγώ, λοιπόν, θα ήθελα πρώτον να πω πού εντάσσεται το πολυνομοσχέδιο –και όχι μόνο η τροπολογία- στη νομοθετική πολιτική, στο νομοθετικό σχεδιασμό του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης. Με το νομοσχέδιο αυτό -το οποίο λύνει μία σειρά προβλήματα του παρελθόντος, αλλά και ανοίγει δρόμους για το μέλλον, όπως είναι τα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως είναι οι ευρεσιτεχνίες, οι πατέντες και η πνευματική ιδιοκτησία και πολλά άλλα- δημιουργούμε τις βάσεις γι’ αυτό που πολλοί ονομάζουν νέο υπόδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης, δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς, σύμφωνα με τους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του ΟΗΕ.

Ακολουθεί το νομοσχέδιο για τις στρατηγικές ιδιωτικές επενδύσεις, το οποίο έχει περάσει από τη διαβούλευση και είναι έτοιμο να έρθει στη Βουλή. Μάλλον, θα το φέρουμε μαζί με το νομοσχέδιο για την Αναπτυξιακή Τράπεζα, για να κερδίσουμε λίγο χρόνο.

Ακολουθεί το νομοσχέδιο με το οποίο δημιουργούμε τις δυνατότητες να υπάρξουν πολυετείς προϋπολογισμοί Δημοσίων Επενδύσεων υπό τον τίτλο «Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης». Είναι ήδη στη διαβούλευση. Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων πρέπει να το φανταστούμε να λειτουργεί στο μέλλον ως μία σύγχρονη Αναπτυξιακή Τράπεζα -να μου επιτρέψετε να πω- η οποία θα σχεδιάζει προγράμματα ανάπτυξης, θα αξιολογεί προτάσεις ανάπτυξης και πριν την ένταξη και μετά την ένταξη. Διότι, σήμερα -γνωρίζετε πολύ καλά- ότι αυτά δεν συμβαίνουν. Θα επανέλθουμε σε αυτά, όταν έρθουν τα νομοσχέδια.

Με αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, ολοκληρώνουμε τις προϋποθέσεις για να περάσουμε σε αυτό που είναι στρατηγικό θέμα, δηλαδή τον σχεδιασμό της νέας προγραμματικής περιόδου -έχει αρχίσει στην ουσία- που τυπικά αρχίζει το 2021 και εννοώ το νέο ΕΣΠΑ. Με αφορμή, όμως, το νέο ΕΣΠΑ θα μιλήσουμε για τη νέα δεκαετία.

Σε αυτό, λοιπόν, το πλαίσιο εντάσσεται και το νομοσχέδιο, το οποίο έχει πάρα πολλά θέματα, γεγονός βέβαια το οποίο είναι πρόβλημα πριν από όλα για την Κυβέρνηση. Θα θέλαμε, δηλαδή, να συζητηθούν περισσότερο και πιο εξαντλητικά ορισμένα από τα θέματα αυτά.

Άκουσα κάτι, ότι το νομοσχέδιο είναι «νομοσχέδιο διευκολύνσεων». Βεβαίως, διευκολύνει το νομοσχέδιο. Όμως, ποιους διευκολύνει; Είχαμε τους 26 φορείς προχθές στην επιτροπή, από τους οποίους πολλοί είπαν ότι με το νομοσχέδιο λύνονται προβλήματα δεκαετιών, μπαίνει μια τάξη στα επιχειρηματικά πάρκα, επιλύονται άλλα προβλήματα κοκ. Δεν υπάρχει τίποτα το ειδικό, το ρουσφετολογικό.

Άκουσα με έκπληξη πριν τον εισηγητή, τον κ. Γεωργιάδη να ονομάζει «ρουσφέτι» το ότι ενισχύουμε τη Γραμματεία Στρατηγικών Επενδύσεων και Ιδιωτικών Επενδύσεων. Μα, πολλοί από εσάς μιλήσατε για τη βραδύτητα, τις καθυστερήσεις, ότι θέλουμε ταχύτερη διεκπεραίωση. Πώς είναι δυνατόν να ονομάζετε μετά «εύνοια» το ότι προσπαθούμε να καλύψουμε τέτοια κενά;

Ονομάστηκε «φωτογραφική διάταξη» μια διάταξη που αφορούσε τις εταιρείες που παλιά λέγαμε εταιρείες off shore και έλεγε ότι η νέα διάταξη ισχύει και αναδρομικά για όσες εταιρείες ενδεχομένως έχουν συμμετάσχει σε διαγωνισμό, αλλά βρίσκονται πριν το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών.

Πρέπει να σας πω ότι η διάταξη αυτή ήταν σωστή. Ο κ. Πιτσιόρλας υποχρεώθηκε να την αποσύρει –καλά έκανε, συνεννοήθηκε μαζί μου- αλλά το κάναμε απλώς και μόνο επειδή υπήρξαν παράλογες εδώ μέσα αντιδράσεις περί ρουσφετολογικών ή φωτογραφικών διατάξεων. Όσοι είστε ενήμεροι με το θέμα θα καταλάβετε ή θα διαπιστώσετε στην πορεία αυτό που λέω.

Τώρα για να κλείσω το θέμα του νομοσχεδίου και να περάσω στο θέμα της πρώτης κατοικίας, επισημαίνω ότι υπάρχουν δύο τροπολογίες οι οποίες γίνονται δεκτές. Η μια αφορά τη Βιομηχανία Ζάχαρης και η άλλη είναι τροπολογία για τα Επιχειρηματικά Πάρκα που, όπως είπε ο Αναπληρωτής Υπουργός χθες, επιφέρει κάποιες βελτιώσεις που ήταν αποτέλεσμα του διαλόγου που έγινε.

Έρχομαι τώρα στο δεύτερο μεγάλο θέμα, το θέμα του ιδιωτικού χρέους, διότι πράγματι το ιδιωτικό χρέος είναι τεράστιο πρόβλημα και δεν αφορά μόνο χρέη προς τις τράπεζες, αλλά χρέη προς τα δημόσια ταμεία, χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία κοκ.

Όμως, τι είναι αυτό το χρέος; Τι είναι το ιδιωτικό χρέος; Είναι το αποτέλεσμα της χρεοκοπίας της χώρας, κατ’ αρχήν και κατά δεύτερο λόγο είναι αποτέλεσμα της παρατεταμένης βαθιάς και μη αναγκαίας ύφεσης που επιβλήθηκε με το πρώτο και με το δεύτερο μνημόνιο.

Είναι η κληρονομιά της κρίσης και αν το δούμε ιστορικά και παγκόσμια, αυτού του τύπου οι κληρονομιές δεν τελειώνουν γρήγορα. Εγώ θυμάμαι το 1994, 1995, δεκαέξι χρόνια μετά το φαινόμενο των προβληματικών επιχειρήσεων που είχαμε τότε, όπου η Εθνική Τράπεζα τότε, το 1995, ακόμη και τότε, είχε «κόκκινα» δάνεια πάνω από 16% με 20%, αν θυμάμαι καλά. Άρα, εδώ μιλάμε για ένα πρόβλημα του οποίου η διαχείριση πρέπει να γίνει συντονισμένα, αλλά και με τη σκέψη ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις.

Η δική μας στρατηγική, λοιπόν, στηρίζεται σε δύο πυλώνες∙ ο ένας είναι η ανάκαμψη της οικονομίας και ο δεύτερος πυλώνας είναι οι ρυθμίσεις.

Η ανάκαμψη της οικονομίας διευκολύνει την αντιμετώπιση του χρέους ή σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα «κόκκινο» δάνειο μπορεί να το κάνει «πράσινο» δάνειο. Παραδείγματος χάριν, η μικρή άνοδος των τιμών ακινήτων ή και μεγαλύτερη που έχουμε σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι ένας πολύ θετικός παράγοντας για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων, των στεγαστικών δανείων, διότι και οι τράπεζες μπορούν να έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια για να κάνουν προβλέψεις, διαγραφές κλπ.

Δυστυχώς οι εξελίξεις στην Ευρώπη, αλλά και οι ανάγκες της χώρας, δεν μας επιτρέπουν αυτό να το αφήσουμε ελεύθερο, δηλαδή να κρατήσει αυτή η διαδικασία όσο πάει, διότι έχουμε τον υψηλότερο δείκτη «κόκκινων» δανείων στην Ευρώπη με μέσο όρο εκεί 3% με 4% -εμείς είμαστε πάνω από 40%- και άρα, εφόσον θέλουμε να συμμετέχουμε στις ευρωπαϊκές διαδικασίες, πρέπει να φροντίσουμε να μειώσουμε πιο γρήγορα απ’ ό,τι θα θέλαμε τα «κόκκινα» δάνεια.

Επίσης, είναι βαρίδι στην οικονομία, γι’ αυτό ακριβώς και οι πολίτες που δεν έχουν δανεισμό στις τράπεζες -ορισμένοι από αυτούς- ρωτούν «καλά, εμείς δεν χρωστάμε στις τράπεζες, γιατί πρέπει και εμείς με τη φορολογία μας να συμβάλουμε σε αυτά τα μέτρα;». Η απάντηση είναι ότι δυστυχώς, αν δεν βοηθήσουμε όλοι να λυθεί αυτό το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων, τότε αυτό θα είναι ένα ανάχωμα, ένα εμπόδιο στη συνολική ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας.

Το συνολικό, λοιπόν, αυτό πρόβλημα θυμίζω απλώς ότι έχει πολλά κεφάλαια. Πρώτον, είναι τα δάνεια του ΟΕΚ, του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας, όπου παραλάβαμε 180.000 δικαιούχους, 73% μη ενήμερους. Το πρόβλημα αυτό έχει αντιμετωπιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και είναι υπό έλεγχο. Δεν συνιστά, ας πούμε, σήμερα πρόβλημα μη επιλύσιμο.

Δεύτερον, είναι τα δάνεια με εγγύηση του δημοσίου και είναι τεράστιο πρόβλημα. Όσοι ξέρετε από Θράκη, από Πύργο Ηλείας, από Μεσσηνία και από πολλές άλλες περιπτώσεις, είναι τεράστια ποσά και είναι περίπλοκο, αλλά νομίζω ότι το έχουμε και αυτό υπό έλεγχο, παρόλο που εδώ πρέπει να υπάρξει μια συνδρομή και από τη μεριά των τραπεζών, διότι επειδή τα δάνεια είναι με εγγύηση του δημοσίου, οι τράπεζες πολύ εύκολα μεταφέρουν το δάνειο στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους κλπ. Έχουμε κάνει, λοιπόν, και εδώ ρυθμίσεις αντιμετώπισης του προβλήματος.

Τρίτον, τα δάνεια των δημοσίων υπαλλήλων στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Το επιτόκιο ήταν σταθερό, οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων κατέρρευσαν, τεράστιο πρόβλημα. Ευτυχώς, το Ταμείο αυτό, παρόλο που έχει περιοριστεί ο ρόλος του, έχει καταφέρει και έχει κάνει ρυθμίσεις ευνοϊκές. Επίσης, τα επιχειρηματικά δάνεια είναι σε εξέλιξη, η αξιοποίηση του θεσμικού πλαισίου του εξωδικαστικού διακανονισμού και διάφορες ρυθμίσεις που κάνουν οι τράπεζες.

Στο γενικότερο αυτό πλαίσιο, λοιπόν, πρέπει να δούμε και την τροπολογία για την πρώτη κατοικία, η οποία, βεβαίως, έχει τη δική της ευαισθησία, διότι αφορά στέγη, αφορά ανθρώπινο δικαίωμα, γι’ αυτό ακριβώς απαιτείται να το δούμε έτσι ως κοινωνία.

Από πού αρχίσαμε; Διότι εδώ ακούστηκε ότι η Κυβέρνηση υποχώρησε, ακούστηκε ότι η Κυβέρνηση συμβιβάστηκε. Δεν καταλαβαίνω τους βουλευτές που μιλούν υποτιμητικά για συμβιβασμό. Υπάρχουν λύσεις όπου δεν θα συγκεράσεις συμφέροντα και ανάγκες; Το θέμα είναι σε ποια κατεύθυνση γίνεται, σε ποια βάση και σε ποια ισορροπία.

Πρέπει, λοιπόν, να σας πω ότι πέρυσι το καλοκαίρι η άποψη που κυριαρχούσε διεθνώς για εμάς είναι ότι, αφού βγήκαμε από τα μνημόνια, δεν χρειάζεται πια κανένας «νόμος Κατσέλη», δεν χρειάζεται καμία προστασία. Αυτό ήταν ένα προσωρινό μέτρο λόγω της κρίσης. Τώρα, λοιπόν, που άρχισε η ανάκαμψη, δεν χρειάζεται.

Βεβαίως, δεν ήταν σωστή η άποψη αυτή διότι η κρίση με την κοινωνική της διάσταση παραμένει, όταν έχουμε ανεργία εκεί που έχουμε ή όταν τα εισοδήματα ακόμη δεν έχουν αυξηθεί. Όμως χρειάστηκε να καμφθεί αυτή η άποψη, διότι, όπως ξέρετε και πριν από την κρίση η Ελλάδα δεν είχε πλαίσιο προστασίας και άρα, χρειάστηκε προσπάθεια και επιμονή, ούτως ώστε να εμπεδωθεί ότι για εμάς η χώρα πρέπει να διαθέτει ένα σύστημα προστασίας της πρώτης κατοικίας.

Δεύτερον, νομίζω ότι διαβάζετε και εσείς εφημερίδες. Οι απόψεις που κυριαρχούσαν και που δημοσιεύονται είναι ότι μιλάμε για ρυθμίσεις με ανώτατο όριο τις 70.000 ευρώ με 100.000 ευρώ. Τώρα έχουμε μια ρύθμιση η οποία είναι 130.000 ευρώ υπόλοιπο δανείου μέχρι 250.000 ευρώ αντικειμενική αξία και 175.000 ευρώ για τους εμπόρους.

Τρίτον, μας έλεγαν και οι τράπεζες ότι ήταν αδιανόητο να μπουν τα επιχειρηματικά δάνεια, τα οποία συνάπτονται με εγγύηση πρώτης κατοικίας. Είναι περίπλοκο, δεν μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε, δεν μπορούμε να τα υπολογίσουμε, δεν συμβαίνει πουθενά στην Ευρώπη.

Το πετύχαμε αυτό και είναι από τα πιο θετικά, νομίζω, στοιχεία, διότι εγώ όταν μιλάω με τον κόσμο μία από τις πιο δραματικές αφηγήσεις που ακούω είναι από πρώην επιχειρηματίες που καταστράφηκαν και τους κυνηγάει και η τράπεζα να τους πάρει και το σπίτι. Δεν λέω ότι οι άλλοι είναι σε καλύτερη θέση, αλλά είναι πραγματικά μια εστία κοινωνικών δραμάτων αυτός ο χώρος.

Από εκεί και πέρα, βεβαίως, υπάρχουν άλλα πράγματα τα οποία δεν πετύχαμε. Όμως, μην ξεχνάμε το ότι καλύπτονται ένα 70% των πιο αδύνατων. Μου κάνει και εμένα εντύπωση η στάση του ΚΚΕ που δεν κάνει καμία διάκριση του πιο αδύνατου με τον λιγότερο αδύνατο.

Μακάρι να μπορούσαμε όλα να τα διαγράψουμε, κύριε συνάδελφε, αλλά πρέπει να δούμε ποιος το πληρώνει αυτό. Αν νομίζετε ότι αυτά τα πληρώνουν οι τραπεζίτες, κάνετε λάθος, επιστρέφουν πάλι στον Έλληνα φορολογούμενο και να μην ανοίξουμε αυτή τη συζήτηση.

Θέλω, λοιπόν, να πω ότι και αυτά τα νούμερα που είπα είναι σχετικά. Παραδείγματος χάριν, η ρύθμιση προβλέπει ότι το όριο είναι 130.000 ευρώ. Κι αν έχω 131.000, θα εξαιρεθώ; Βεβαίως, θα εξαιρεθώ από τον νόμο. Όμως, δεν μπορώ τα 1.000 ευρώ να τα βρω να τα πληρώσω; Εάν το υπόλοιπο του δανείου μου είναι 140.000 και η ρύθμιση που αναμένω είναι πολύ ισχυρή, δεν θα βρω κάποια λύση ίσως, να πληρώσω τις 10.000, ούτως ώστε να είμαι στο όριο των 130.000; Το λέω αυτό για να επισημάνω ότι θα ψηφίσουμε μια διάταξη εδώ -και χαίρομαι που θα ψηφιστεί από περισσότερα κόμματα-, αλλά το τι θα γίνει θα εξαρτηθεί και στην πράξη, δηλαδή πώς θα ενεργήσουν οι τράπεζες, πώς θα ενεργήσουν οι δανειολήπτες, πώς θα αντιμετωπίσουμε και εμείς στην πορεία τυχόν θέματα που μπορεί να αναδειχθούν. Θα το ψηφίσουμε, θα προχωρήσει, θα το δούμε στην πράξη και μπορούμε να επανέλθουμε.

Ποιες είναι οι τομές που έχει αυτή η ρύθμιση: Το πρώτο είναι αυτό που είπα, το ότι διευρύνεται δηλαδή το φάσμα των δικαιούχων με τα επιχειρηματικά δάνεια. Το δεύτερο είναι η κρατική επιχορήγηση, που στο χέρι μας είναι εδώ να συζητήσουμε πόσο μεγάλη τη θέλουμε και πόσο μεγάλη μπορεί να είναι. Διότι με τον προϋπολογισμό θα καλύψουμε «επιδότηση των τραπεζών». Έτσι το είπε συνάδελφος. Γιατί είναι επιδότηση των τραπεζών;

(Παρεμβαίνει ο Αθ. Βαρδαλής του ΚΚΕ λέγοντας «Έμμεση»).

Τι θα πει έμμεση; Το ότι διευκολύνουμε τον δανειολήπτη να εξοφλήσει το δάνειό του, το ότι αυτό είναι καλό και για την τράπεζα, διότι απαλλάσσεται από ένα «κόκκινο» δάνειο, αυτό δεν υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον; Όμως, ένα άλλο μέρος πρέπει να δώσουμε και για επιδότηση ενοικίου. Θα έρθω σε αυτό μετά.

Άρα, αυτό είναι κάτι καινούργιο και θα είναι για όλη τη διάρκεια. Δηλαδή, αν η ρύθμιση είναι για 25 χρόνια, επί 25 χρόνια θα συμμετέχει, αν χρειάζεται να συμμετέχει, το κράτος. Αυτό είναι το δεύτερο.

Το τρίτο είναι τα νέα εργαλεία που και οι τράπεζες θα εφαρμόσουν: Επιμήκυνση μέχρι 25 χρόνια. Επιτόκιο -πολύ σημαντικό- 2%. Ιδίως για τους εμπόρους είναι πολύ χαμηλότερο. Οι έμποροι και οι επιχειρηματίες είχαν πολύ υψηλά επιτόκια. Το τρίτο είναι, βεβαίως, και η διαγραφή υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που θεσπίζονται.

Ο επιδιωκόμενος σκοπός -και θέλω να το πω αυτό- είναι να εξυπηρετήσουμε τον δανειολήπτη να ξεμπερδέψει, να εξυπηρετήσει το δάνειό του και άρα να μειωθούν τα «κόκκινα» δάνεια. Και το λέω αυτό διότι βεβαίως ο «νόμος Κατσέλη» βοήθησε έναν κόσμο να μην χάσει το σπίτι του, αλλά αν δείτε τα στοιχεία, τα «κόκκινα δάνεια» μεταφέρθηκαν από τις τράπεζες στα δικαστήρια. Αν θυμάμαι καλά από τους αριθμούς, 140.000 υποθέσεις είναι εκκρεμείς. Αυτό θέλουμε να προχωρήσουμε παραπέρα. Άρα, θέλουμε να προστατεύσουμε την πρώτη κατοικία, να μειωθεί η δόση με όλους αυτούς τους τρόπους, να μπορέσει ο κόσμος να πληρώσει και να προχωρήσουμε σε αυτό το πρόβλημα.

Το ότι καθυστερήσαμε οφείλεται στο ότι υπάρχουν διαφορετικά συμφέροντα και διαφορετικές απόψεις. Αυτό πρέπει να το θεωρούμε αυτονόητο. Γι’ αυτό αναγκαία είναι η συμπαράταξη ευρύτερων δυνάμεων -και απευθύνομαι στο ΚΚΕ-, όταν ακριβώς απέναντί σου έχεις απόψεις κάποιων που, για δικούς τους λόγους και συμφέροντα, αντιδρούν και όσο ευρύτερο είναι αυτό το φάσμα των δυνάμεων που υποστηρίζουμε κάποια μέτρα τόσο καλύτερο αποτέλεσμα θα έχουμε.

Δυο λόγια θέλω να πω -αν έχω την ανοχή σας για ένα λεπτό ακόμα, κύριε Πρόεδρε- για την άλλη διάσταση που έχει η στέγη. Δηλαδή, εδώ μιλάμε μόνο για εκείνον που έχει σπίτι, το χρωστάει στην τράπεζα και δυσκολεύεται να το εξυπηρετήσει. Υπάρχουν, όμως, πολλοί στη χώρα μας, πολλά νέα ζευγάρια που δεν έχουν δικό τους σπίτι. Δεν δανείστηκαν, δεν έχουν χρέος, αλλά δεν έχουν και σπίτι. Το στεγαστικό πρόβλημα θα οξυνθεί στη χώρα μας. Πριν από λίγα χρόνια δεν το θεωρούσαμε καν πρόβλημα. Λέγαμε «όλος ο κόσμος έχει δικό του σπίτι». Λόγω των τάσεων που έχουμε, σαν το Airbnb κ.λπ., πρέπει να θεωρούμε ότι θα έχουμε πρόβλημα στεγαστικό. Αυτό, λοιπόν, που συζητάμε είναι η μία διάσταση.

Η δεύτερη διάσταση είναι το επίδομα ενοικίου. Πρέπει να το δούμε όχι ως μια παροχή πρόσκαιρη, αλλά ως μια πλευρά της κοινωνικής πολιτικής.

Χρειάζεται, όμως, και ο τρίτος πυλώνας. Χρειάζεται η παραγωγή στέγης, η παραγωγή της κατοικίας. Και εδώ μπορούμε να δούμε αυτό το πρόβλημα και δυναμικά, δηλαδή μπορούμε να δούμε προγράμματα τα οποία να παράγουν, να δίνουν λύση στο πρόβλημα, αλλά και να δημιουργούν ανάπτυξη.  Έχουμε αρχίσει ήδη από τις ειδικές ανάγκες, όπως οι φοιτητικές εστίες. Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, ιδίως σε περιοχές που υπάρχει και τουρισμός. Προχωρούμε και με δημόσιες επενδύσεις και με ΣΔΙΤ να χρηματοδοτούν προγράμματα. Είναι οι κοινωνικοί λειτουργοί που πάνε σε τουριστικές περιοχές και δεν βρίσκουν σπίτι.

Άρα, ο τρίτος πυλώνας είναι προσφορά στέγης είτε με παραγωγή κατοικίας, είτε με ενοικίαση διαμερισμάτων, εφόσον υπάρχουν, είτε και με άλλες συλλογικές μορφές τις οποίες μπορούμε να βρούμε.

Επομένως, το νομοσχέδιο που συζητάμε είναι μια αφορμή να το δούμε αυτό καθαυτό, αλλά να δούμε και το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται.

Τελειώνοντας, θα κάνω ένα σχόλιο για αυτό που είπε ο εισηγητής της Νέας Δημοκρατίας. Επιμένει στην άποψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές από ατύχημα, ότι ο κόσμος δεν κατάλαβε, μπερδεύτηκε, ότι τον κοροϊδέψαμε και μας ψήφισε.

Και μας ξαναψήφισε τον Σεπτέμβρη. Θα μας ξαναψηφίσει και τώρα. Ξέρετε γιατί; Όχι επειδή είμαστε αλάθητοι -γιατί ο κόσμος βλέπει ότι κάνουμε λάθη, μερικές φορές κάνουμε και ασυγχώρητα λάθη-, αλλά επειδή έχει πειστεί ότι αν υπάρχει μια ελπίδα για τον κόσμο, η ελπίδα εξακολουθεί να είναι με τον ΣΥΡΙΖΑ. Εάν εμείς δεν λύσουμε τα προβλήματα, ο κόσμος θα ξέρει ότι είναι πολύ δύσκολα ή μάλλον ότι θα χειροτερέψουν με οποιαδήποτε άλλη κατάσταση.

Σας ευχαριστώ πάντως για τη συνεργασία στην επεξεργασία του νομοσχεδίου και θα δούμε ως το βράδυ αν υπάρχει κάποια εκκρεμότητα που μπορούμε να καλύψουμε, θα το κάνουμε. Ευχαριστώ.