Ομιλία στη Βουλή των Ελλήνων κατά τη συζήτηση του Σ/Ν «Αδειοδότηση παρόχων περιεχομένου επίγειας ψηφιακής τηλεοπτικής ευρυεκπομπής ελεύθερης λήψης και άλλες διατάξεις».

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

ο χώρος της ενημέρωσης τα τελευταία χρόνια –για να μην πούμε τις τελευταίες δεκαετίες– είναι ένας χώρος μεγάλων αλλαγών. Και τεχνολογικών και αλλαγών από την άποψη του τρόπου άσκησης της πληροφόρησης και του τρόπου ελέγχου, θα έλεγα, της πληροφόρησης. Από τη στιγμή μάλιστα που η ενημέρωση γίνεται πεδίο επιχειρηματικής δραστηριότητας, η ποιότητα της ενημέρωσης εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό και από την ποιότητα της επιχειρηματικότητας. Και αυτή είναι μία από τις μεγάλες αλλαγές που όλοι τις ζούμε.

Άκουσα και πολλές αναφορές στο θέμα αυτό, για διαπλοκή κ.λπ., αλλά νομίζω ότι πρέπει να το δούμε πιο συγκεκριμένα το θέμα αυτό, διότι ενδεχομένως είναι πιο δύσκολη απʼ ό,τι φαίνεται η αντιμετώπισή του.

Η κυβέρνηση επιχειρεί με το νομοσχέδιο αυτό μια τομή. Και η τομή ακριβώς είναι ότι προσπαθεί να αλλάξει το σύστημα ενημέρωσης με στόχο την ποιότητά της και τη δημοκρατία σε αυτό, προσπαθώντας ταυτόχρονα να αλλάξει και το μοντέλο επιχειρηματικότητας. Και νομίζω ότι έτσι πρέπει να κατανοήσουμε την προσπάθεια η οποία γίνεται.

Βεβαίως εδώ υπάρχει ένα θέμα αρχής. Υπάρχει και ένα θέμα συγκεκριμένων ρυθμίσεων. Το θέμα αρχής είναι αν συμφωνούν τα κόμματα ότι αυτό το σύστημα που έχουμε σήμερα δεν είναι δημοκρατικό, αλλά δεν είναι και βιώσιμο: Επιφυλάσσει τεράστια βάρη για την κοινωνία, αν λάβουμε υπόψη μας τον τεράστιο δανεισμό που υπάρχει, αλλά και για τους εργαζομένους.

Το θέμα λοιπόν αρχίζει με μια συμφωνία ότι αυτό το σύστημα πρέπει να αλλάξει. Και αυτό το νόημα θα είχε μια ψήφος επί της αρχής του νομοσχεδίου.

Από εκεί και πέρα, υπάρχουν ρυθμίσεις προς συζήτηση. Θα δυσκολευτούν τα κόμματα που θα καταψηφίσουν επί της αρχής να πείσουν την κοινωνία ότι καταψηφίζουν επί της αρχής και ταυτόχρονα δεν θέλουν να υπάρχει το σημερινό σύστημα. Η καταψήφιση επί της αρχής στην πράξη σημαίνει να υπάρχει το ίδιο αυτό σύστημα, και αυτό θα είναι πολύ οδυνηρό αν συμβεί – και ελπίζω ότι δεν θα συμβεί.

Βεβαίως θα ήθελα να τονίσω με έμφαση ότι όλα αυτά τα οποία ακούγονται για την ανάγκη να λειτουργεί η αγορά, να λειτουργούν οι θεσμοί, να λειτουργεί ο ανταγωνισμός είναι πολύ ωραία να τα δούμε ως προοπτική, αλλά δεν πρέπει να αφαιρεθούμε από το τι συμβαίνει σήμερα, τι συνέβη ως σήμερα και γιατί συνέβη και τι είναι αυτό που θα κάνει την αλλαγή από αύριο το πρωί.

Δεν είναι κάποια πρόσωπα το πρόβλημά μας, κατά την άποψή μου τουλάχιστον. Δεν είναι κάποιοι ευνοημένοι απλώς από αυτό το σύστημα. Δεν είναι κάποια σκάνδαλα επιμέρους, σποραδικά, σε ένα σύστημα που λειτουργεί υγιώς κατά τα άλλα. Ούτε είναι κάποιοι επιμέρους νόμοι που πρέπει να αλλάξουν. Είναι ένα σύστημα εξουσίας που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας. Είναι ένα σύστημα που στηρίζεται τόσο σε τυπικές, θεσμικές ρυθμίσεις, όσο και σε άτυπες σχέσεις συμφερόντων που έχουν οικοδομηθεί εδώ και χρόνια ή και δεκαετίες. Γιʼ αυτό χρειάζεται μια συστημική αλλαγή.

Ο νόμος αυτός είναι ένα μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου που έχουμε. Για να αλλάξουν τα πράγματα, πρέπει να αλλάξει το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Πρέπει να αλλάξει το τραπεζικό σύστημα. Πρέπει να αλλάξει το μοντέλο επιχειρηματικότητας. Μόνο σε ένα τέτοιο πλαίσιο θα λειτουργήσει κι αυτός ο νόμος. Δεν μπορεί ένα επιμέρους στοιχείο αυτού του συστήματος να αποδειχτεί αρκετό.

Θα μου επιτρέψετε λοιπόν να κάνω μια σύντομη αναφορά σε αυτό που άκουσα πολλοί από εσάς να λέτε για τη διαπλοκή, επισημαίνοντας ορισμένες –να μου επιτραπεί ο όρος– υλικές διαστάσεις, συγκεκριμένες διαστάσεις.

Η πρώτη διάσταση είναι ο δανεισμός των επιχειρήσεων παροχής ενημέρωσης. Δεν έχουμε ακριβή στοιχεία. Κάποια στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί πλησιάζουν, από ό,τι φαίνεται, την πραγματικότητα. Και αυτή λέει ότι τα χρέη των επιχειρήσεων αυτών υπερβαίνουν το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Είναι ένα δισεκατομμύριο ευρώ και πλέον.

Θα πει κανείς: «Γιατί είναι πρόβλημα; Πολλές επιχειρήσεις δανείζονται και στην πορεία εξοφλούν τα χρέη τους». Εδώ το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης έχουν αρνητική καθαρή θέση. Έχουν χάσει τα κεφάλαιά τους μετά από σειρά ζημιογόνων χρήσεων. Άρα, μιλάμε για δανεικά κι αγύριστα, κι αυτό πρέπει το Κοινοβούλιο να το γνωρίζει. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα δάνεια αυτά δεν θα εξοφληθούν.
Και θα περίμενα μια μεγαλύτερη ευαισθησία από τα κόμματα σε ό,τι αφορά στο θέμα αυτό, δηλαδή σχετικά με το τι θα γίνει με αυτό το πρόβλημα.
Έχουμε επιχειρήσεις-«βαμπίρ», δηλαδή επιχειρήσεις –όχι μόνο στο χώρο της ενημέρωσης αλλά γενικότερα στην οικονομία– οι οποίες ζουν εφόσον δανείζονται.

Η πρώτη λοιπόν διάσταση είναι ο δανεισμός. Οι τράπεζες δεν είναι πια δανειστές των επιχειρήσεων. Οι τράπεζες είναι οι πραγματικοί κεφαλαιούχοι των επιχειρήσεων.

Υπάρχει ένα θέμα αν όλα αυτά ήταν νόμιμα. Δεν θα αναφερθώ εγώ σε αυτό. Γίνεται έρευνα, από ό,τι γνωρίζουμε, από τη Δικαιοσύνη.

Η δεύτερη διάσταση έχει να κάνει με τα έσοδα των επιχειρήσεων των Μέσων Ενημέρωσης, βασικό στοιχείο των οποίων είναι η διαφήμιση.

Και εδώ όμως δεν έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα, γιατί δυστυχώς στις τράπεζες δεν υπάρχει κάποιο σύστημα αντίστοιχο της «Διαύγειας». Οι τράπεζες δηλαδή δεν αναρτούν κάπου στοιχεία ώστε να ξέρει κανείς πόσες χορηγίες κάνουν και πού, σε ποια κανάλια ή σε ποια sites δίνουν χρηματοδοτήσεις. Όταν κάποιο site, παραδείγματος χάριν, φωνάζει: «Κάτω τα χέρια από τους τραπεζίτες!», το κάνει επειδή το πιστεύει ή μήπως υπάρχει από πίσω μια χορηγία η οποία έχει ως αντάλλαγμα τις κραυγές αυτές;

Από τα ανεπίσημα στοιχεία πάντως που έχουμε προκύπτει το εξής ενδιαφέρον συμπέρασμα: σε πολλές περιπτώσεις οι τράπεζες δεν δίνουν μόνο δάνεια, αλλά με τις διαφημίσεις που δίνουν στα κανάλια καλύπτουν και μεγάλο μέρος των τόκων των δανείων τα οποία δίνουν.

Διαμορφώνεται δηλαδή ένα κλειστό σύστημα: Έχουμε επιχειρήσεις οι οποίες γίνονται με δανεικά και έχουμε και –σε ορισμένες περιπτώσεις– τα δάνεια σε αυτές τις επιχειρήσεις να εξυπηρετούνται από τους δανειστές, δηλαδή τις τράπεζες. Αυτό συνέβαινε σίγουρα στους καλούς καιρούς. Τώρα συμβαίνει σε μικρότερο βαθμό.

Η τρίτη διάσταση είναι η συναλλαγή αυτού του συστήματος με το πολιτικό και κομματικό σύστημα. Θα περίμενε κανείς από τα κόμματα που υπηρέτησαν αυτό το σύστημα, που ήταν μέρος του συστήματος, μια μεγαλύτερη ειλικρίνεια. Το επικαλέστηκε ο κ. Κουτσούκος, αλλά δεν άκουσα τίποτα.

Εδώ λοιπόν έχουμε οι τράπεζες να προσφέρουν στις επιχειρήσεις δάνεια και έσοδα. Και οι επιχειρήσεις βεβαίως τι προσφέρουν; Προσφέρουν προστασία. Και αυτό επεκτείνεται και στο κομματικό και πολιτικό σύστημα. Διότι όλο αυτό το σύστημα εξουσίας, όπως είπα, θέλει πολιτική νομιμοποίηση, θέλει νόμους, θέλει πολιτικές αποφάσεις, θέλει διατάγματα.

Αυτό είναι λίγο πολύ το σύστημα που έχουμε σήμερα, για το οποίο πρέπει να προσθέσω ότι η τρόικα δεν ώθησε προς την αλλαγή του, αλλά το προστάτευσε. Θα τα πούμε αυτά σε λίγες μέρες, όταν συζητήσουμε για την ανακεφαλαιοποίηση, πώς δηλαδή η τρόικα και οι ελληνικές κυβερνήσεις προστάτευσαν αυτό το σύστημα που μόλις περιέγραψα.

Το επιχείρημα λοιπόν κάποιων ότι μπορεί κι αυτή η κυβέρνηση να είναι σαν τις προηγούμενες και στη θέση του χαλίφη να βάλει άλλον χαλίφη είναι ένας φερετζές για να κρύψουν κάποιοι τη στήριξη που δίνουν στο σημερινό σύστημα διαπλοκής.

Επειδή άκουσα τον κ. Λεβέντη να μιλά για τις αξίες της Αριστεράς και τη φιλοσοφία μας, Εμείς πιστεύουμε ότι, από τη στιγμή που έχει γίνει επιχειρηματικό παίγνιο και η ενημέρωση, ο πλουραλισμός της ενημέρωσης μπορεί να στηριχθεί καλύτερα από τον πλουραλισμό των μορφών και των φορέων παροχής ενημέρωσης.

Εμείς λοιπόν είμαστε υπέρ ενός πλουραλιστικού συστήματος, στο οποίο έχουν θέση και δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς αλλά και συνεταιριστικοί και άλλοι κοινοπρακτικοί φορείς. Αν τα 8.000.000 ευρώ που προβλέπει το σχέδιο νόμου για το ύψος των ιδίων κεφαλαίων το κρίνουν κάποιοι υψηλό ή απαγορευτικό, είμαι βέβαιος ότι ο υπουργός ή και η κυβέρνηση θα το εξετάσουν ακόμα και στη συνέχεια της εφαρμογής αυτού του νόμου.

Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να δούμε άλλα κριτήρια. Και εδώ υπάρχει πεδίο διαλόγου. Λόγου χάρη, το κριτήριο «σχέση ιδίων κεφαλαίων προς ξένα» μπορεί να είναι πιο χρήσιμο, με την έννοια να μπουν σχετικά εύκολα στο σύστημα, αλλά να υπάρχει μετά αυστηρός έλεγχος όσον αφορά το ποιοι πράττουν, ποιοι δεν τηρούν τους νόμους, τους κανόνες κ.λπ.

Επομένως, έχω την άποψη ότι όσοι θέλουν να αρχίσει να αλλάζει αυτό το σύστημα που έχουμε σήμερα, το οποίο όλοι καταγγέλλουν, αυτό επιβάλλει μία ψήφο επί της αρχής. Και μετά βεβαίως έχει κανείς την ευχέρεια επί των επιμέρους ρυθμίσεων να διατυπώσει διαφορετικές απόψεις, αν το κρίνει σκόπιμο.

Ευχαριστώ.