Το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί με τα πανωτόκια και την υπερχρέωση εκατοντάδων χιλιάδων νοικοκυριών και επιχειρήσεων είναι μία μόνο πτυχή του γενικότερου ζητήματος που αφορά τη λειτουργία του πιστωτικού συστήματος.

Η αφετηρία του προβλήματος βρίσκεται στο πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις τραπεζών και κοινωνίας, σε ποια βάση οικοδομούνται οι σχέσεις του ατόμου – πελάτη με το τραπεζικό σύστημα. Χαρακτηριστικό της σχέσης αυτής είναι η τεράστια ανισότητα διαπραγματευτικής δύναμης. Ο πολίτης έχει ελάχιστη ή και μηδενική διαπραγματευτική δύναμη. Όταν τα θεσμικά πλαίσια λειτουργίας των τραπεζών δεν προστατεύουν τον πελάτη αλλά ρυθμίζονται με βάση μόνο τα συμφέροντα των τραπεζών, τότε η γιγάντια δύναμη των τραπεζών μπορεί να οδηγήσει σε πρακτικές εξουθενωτικές για τους πολίτες και την κοινωνία. Στη διάστασή του αυτή το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το παρελθόν αλλά και το μέλλον. Δεν αφορά μόνο όσους έχουν προβλήματα σήμερα, αλλά πρακτικά κάθε πολίτης μπορεί κάποια στιγμή να βρεθεί αντιμέτωπος με το πρόβλημα αυτό”.Οι προτάσεις του ΣΥΝ

1. Για παλιά δάνεια να ισχύσει οροφή ανάλογα με τον χρόνο σύναψης του δανείου και σε καμία περίπτωση “η τελική υποχρέωση να μην ξεπερνά το τετραπλάσιο του αρχικού κεφαλαίου”.

2. Για το μέλλον είναι ανάγκη να καθοριστεί ένα σαφές πλαίσιο κανόνων για τη λειτουργία του πιστωτικού συστήματος, που θα υποχρεώνει τις τράπεζες για την έγκαιρη, πλήρη και σαφή ενημέρωση των δανειοληπτών και θα παρέχει ένα πλέγμα προστασίας του πελάτη έναντι της ισχύος των τραπεζών. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να ορίζεται και να διευκρινίζεται η διαδικασία και ο χρόνος κατά τον οποίο καταγγέλλεται η σύμβαση και το δάνειο κηρύσσεται απαιτητό. Επίσης με την προοπτική χαμηλών επιτοκίων είναι εύλογο η ανώτατη οροφή μέχρι την οποία μπορεί να φτάσει ένα δάνειο να είναι μικρότερη του τετραπλασίου.

3. Πέρα από τις ρυθμίσεις που αφορούν τη λειτουργία του πιστωτικού συστήματος αναδεικνύεται η ανάγκη διαμόρφωσης θεσμοθετημένων μηχανισμών και λειτουργιών που σε περίπτωση έκτακτων ή απρόβλεπτων συνθηκών (σεισμοί, φυσικές καταστροφές, ειδικές οικονομικές συνθήκες κλπ.), θα βοηθούν στην αντιμετώπιση των καταστάσεων αυτών ώστε το πρόβλημα να μην μεταφέρεται στο πιστωτικό σύστημα.

4. Λόγω της έκτασης του προβλήματος, της μεγάλης ποικιλίας περιπτώσεων και αιτίων, αυτό δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με μια γενικευμένη, χωρίς αρχές και κριτήρια ρύθμισης. Δεν βλέπουμε να γίνεται κάτι ουσιαστικό με κάποια τροπολογία ή κάποια γενική ρύθμιση που θα βάλει ξερά και χλωρά στο ίδιο σακί. Και αν περάσει από τη Βουλή, δεν είναι βέβαιο αν, και πώς, θα εφαρμοστεί στην πράξη.

Υποστηρίζουμε ότι, αντίθετα, πρέπει να έρθει ένα ολοκληρωμένο νομοσχέδιο γρήγορα, ασφαλώς πριν από τις εκλογές.

Πρώτον, γιατί μόνο έτσι μπορεί να γίνει μια ανατομία του προβλήματος, μια κατηγοριοποίηση των περιπτώσεων και των αναγκαίων ρυθμίσεων για την κάθε ομάδα περιπτώσεων.

Δεύτερον, γιατί μόνο έτσι μπορούν να αντιμετωπιστούν και πιθανές παρενέργειες, για ορισμένες τράπεζες που θα πρέπει να διευκολυνθούν στην αντιμετώπισή τους.

Τρίτον, διότι με βάση τον κανονισμό λειτουργίας της Βουλής μόνον έτσι μπορεί να γίνει ουσιαστική συζήτηση, να κληθούν υπεύθυνοι φορείς των ενδιαφερομένων, τόσο από την πλευρά των δανειοληπτών όσο και από την πλευρά των τραπεζών, να κατατεθούν στοιχεία, επιχειρήματα και λύσεις που να απαντούν στο πρόβλημα και ως κατάλοιπο του παρελθόντος αλλά και ως πρόβλημα του μέλλοντος.

Με τον τρόπο αυτόν μπορούν να αξιοποιηθούν και οι συγκλίνουσες απόψεις που έχουν διαμορφωθεί από βουλευτές όλων των κομμάτων στο πλαίσιο της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, ώστε και η ρύθμιση να είναι όσο το δυνατόν πιο πλήρης και η πολιτική στήριξή της να έχει μια ευρύτερη βάση.

5. Η τυχόν ύπαρξη δανειοληπτών – μπαταχτσήδων ή φαινομένων λαϊκισμού δεν αναιρεί την ύπαρξη του προβλήματος ούτε μειώνει τις δραματικές διαστάσεις του. Αντίθετα, τα φαινόμενα αυτά εκτρέφονται από τη συγκάλυψη του προβλήματος και τη διαιώνιση πελατειακών λογικών. Η ολόπλευρη και ειλικρινής αναγνώριση του προβλήματος και η αντιμετώπισή του στη βάση των βαθύτερων αιτίων που εισηγείται ο Συνασπισμός αποτελούν την ουσιαστική απάντηση και στα φαινόμενα αυτά.

“Η ασκούμενη κριτική για τα πανωτόκια δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα”, υποστηρίζει σε ανακοίνωσή της η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών. Η ΕΤΕ επισημαίνει μεταξύ άλλων και τα εξής:

1) Οι καθυστερούμενες οφειλές αποτελούνται από ανεξόφλητο κεφάλαιο, από συσσωρευμένους κανονικούς τόκους και δευτερευόντως από τόκους ανατοκισμού. Όσον αφορά τους τόκους από ανατοκισμό, αν οι τράπεζες δεν τους λόγιζαν, θα διέπρατταν το αδίκημα της απιστίας το οποίο διώκεται αυτεπαγγέλτως.

2) Από τους δανειολήπτες, το 95% εξοφλεί κανονικά τις υποχρεώσεις του, ενώ από αυτούς που δεν εξοφλούν κανονικά μόνο το 20% είναι επιχειρήσεις, που χρωστάνε όμως το 60% των συσσωρευμένων οφειλών. Λίγες μάλιστα εκατοντάδες επιχειρήσεις είναι μεγαλοοφειλέτες, οι οποίοι άφησαν σε εκκρεμότητα τα δάνειά τους.

3) Οι τράπεζες, για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα των συσσωρευμένων χρεών των πελατών τους, έχουν προχωρήσει σε ευνοϊκές ρυθμίσεις που έφταναν μέχρι και το 90% των οφειλών τους. Σε αυτές ανταποκρίθηκε η πλειονότητα και διαγράφηκαν, τα τελευταία 2-3 χρόνια , οφειλές περίπου 1 τρις. δραχμών.

4) Το σχέδιο ρύθμισης των καθυστερούμενων οφειλών από τόκους, με τα όρια που προβλέπει (διπλάσιο, τριπλάσιο, τετραπλάσιο), θα έχει ως αποτέλεσμα τη διαγραφή όχι μόνο τόκων από ανατοκισμό, αλλά και ένα μέρος των συμβατικών τόκων, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πολύ μεγάλο.