Συνέντευξη στην Εφημερίδα των Συντακτών και στον δημοσιογράφο Δημήτρη Τερζή.

Η ακρίβεια, όπως όλα δείχνουν, ήρθε για να μείνει και να δοκιμάσει εκ νέου τις αντοχές της κοινωνίας. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι έχει λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα που της επιτρέπει η οικονομική κατάσταση της χώρας. Εσείς, πάλι, ως ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. την επικρίνετε καθημερινά για τις επιλογές της. Εχετε την έτοιμη λύση και, αν ναι, γιατί εκτιμάτε ότι δεν την ακολουθεί και η κυβέρνηση;

Κανείς δεν λέει ότι υπάρχουν έτοιμες ή εύκολες λύσεις στο θέμα της ακρίβειας. Ομως υπάρχουν σωστές ή λάθος επιλογές. Οι επιλογές της κυβέρνησης ήταν: 1) η επιτάχυνση της απολιγνιτοποίησης, 2) η αύξηση της εξάρτησης από το φυσικό αέριο, 3) η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, 4) η διαμόρφωση των τιμών ενέργειας αποκλειστικά μέσω χρηματιστηρίων, 5) η αποφυγή κάθε παρέμβασης στον τρόπο που λειτουργεί η αγορά ενέργειας, στο πεδίο της προσφοράς και των υπερκερδών.

Και οι πέντε κυβερνητικές επιλογές αποδείχτηκαν στο σύνολο τους καταστροφικές. Απειλούν την κοινωνία με πτώχευση και τη βιομηχανία με διάλυση. Η χώρα αντιμετωπίζει μια απειλητική πολλαπλή κρίση διαρκείας. Η Ευρώπη δεν παίζει τον ρόλο της και ορισμένες από τις επιλογές της κάνουν την κατάσταση ακόμη δυσκολότερη. Για τον λόγο αυτό ακριβώς η χώρα δεν μπορεί να πορεύεται χωρίς μια σαφή Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική και ένα άμεσο πρόγραμμα αντιμετώπισης της ακρίβειας. Και στα δυο πεδία ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έχει καταθέσει προτάσεις, αλλά η κυβέρνηση τις αγνόησε.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται, παρ’ όλα αυτά, ότι η ακρίβεια είναι εισαγομένη…

Η εισαγόμενη ακρίβεια εσωτερικεύεται και διαχέεται μέσα από εσωτερικούς αναμεταδότες και πολλαπλασιαστές. Υπάρχουν και ενδογενείς παράγοντες που επιδεινώνουν το πρόβλημα, όπως η στρεβλή λειτουργία της αγοράς ενέργειας, η μεγάλη εξάρτηση από εισαγόμενο φυσικό αέριο, η μεγάλη ανά μονάδα προϊόντος κατανάλωση ενέργειας, η ολιγοπωλιακή συγκρότηση της οικονομίας, η απουσία αποτελεσματικού ελέγχου στη λειτουργία των αγορών και, όπως ανέφερα, πολλές από τις επιλογές της ίδιας της κυβέρνησης.

Πόσο κοντά, ελέω πολέμου και των συνεπειών του, βρισκόμαστε σε μια νέα ανθρωπιστική κρίση παρόμοια με αυτήν που βίωσε η Ελλάδα την περίοδο των Μνημονίων; Πώς θα μπορούσε να αποφευχθεί ένα τέτοιο σενάριο;

Ο υψηλός πληθωρισμός αποδιοργανώνει την οικονομία, ευνοεί την κερδοσκοπία, κυρίως όμως διαβρώνει την αγοραστική δύναμη μισθών και εισοδημάτων. Από τη μια στιγμή στην άλλη, κάποιος γίνεται φτωχότερος. Από μελέτες προκύπτει ότι με επίσημο πληθωρισμό στο επίπεδο του 7,2%, ένας μισθός 1.000 ευρώ έχει χάσει ήδη πάνω από το 20% της αγοραστικής του δύναμης. Και όσο πηγαίνουμε σε χαμηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια, η απώλεια μπορεί να φτάνει και το 40%. Αρα, εκτός από τους ανέργους και τους ήδη πολύ φτωχούς, ίσως οι πρωταγωνιστές, με την αρνητική έννοια, σε αυτή την κρίση θα είναι οι εργαζόμενοι φτωχοί και μεγάλα τμήματα μεσαίων στρωμάτων. Η ενίσχυση των ονομαστικών εισοδημάτων, του λεγόμενου «κοινωνικού μισθού» και του κοινωνικού κράτους είναι στην περίπτωση αυτή η αναγκαία άμυνα.

Το σενάριο των πρόωρων εκλογών φαίνεται πως απομακρύνεται προσώρας. Παρ’ όλα αυτά, πόσο έτοιμος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. να διεκδικήσει την πρωτιά στις εκλογές όταν αυτές γίνουν από τη στιγμή που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν φθορά της κυβέρνησης, την οποία ωστόσο δεν καρπώνεστε εσείς;

Το κοινωνικό κλίμα αλλάζει. Οι αντοχές του κόσμου δοκιμάζονται. Οι καταθέσεις τις οποίες επικαλέστηκε ο κ. Στουρνάρας αφορούν λίγους, αλλά και αυτές εξαντλούνται. Στο μεταξύ, οι κοινωνικές ανισότητες διευρύνονται. Δημιουργούνται προϋποθέσεις μιας νέας κοινωνικής κρίσης. Αυτό που πρέπει να μας απασχολήσει είναι η πολιτική κατεύθυνση της αναπόφευκτης κοινωνικής αγανάκτησης. Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε την Ακροδεξιά και την αυταρχικοποίηση των καθεστωτικών δυνάμεων. Από την άλλη, αυτή η κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με όρους «ανάθεσης», με κάποιες κινήσεις μόνο από τα πάνω. Θα χρειαστεί η ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας, του κόσμου της εργασίας, της νεολαίας και η συνεργασία των παραγωγικών και κοινωνικών δυνάμεων.

Η ενεργειακή ακρίβεια π.χ. δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς άμεσα μέτρα αλλά και μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, με την οποία το κράτος θα βοηθά με κίνητρα και θεσμικά εργαλεία, ώστε κάθε δήμος, κάθε επιχείρηση, κάθε καταναλωτής και όχι μόνο όσοι διαθέτουν κεφάλαιο να επενδύσουν, να γίνουν και παραγωγοί ενέργειας, σε ένα νέο αποκεντρωμένο, ασφαλές, κοινωνικά δίκαιο και οικολογικά καθαρό ενεργειακό σύστημα. Σε ό,τι αφορά την εκλογική διάσταση, και εδώ οι αλλαγές είναι ραγδαίες. Ουσιαστικά η εκλογική στρατηγική της κυβέρνησης για αυτοδυναμία έχει ηττηθεί. Σε ό,τι αφορά τις δημοσκοπήσεις, και αυτές δείχνουν σμίκρυνση της ψαλίδας, αν και εδώ πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έχει δημιουργήσει μια παράδοση με βάση την οποία τη μεγαλύτερη συσπείρωση την πετυχαίνει στα τελευταία μέτρα της εκλογικής κούρσας.

Συμφωνείτε με την πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για εκλογή του αρχηγού και της Κεντρικής Επιτροπής από τη βάση; Πώς ακούτε το επιχείρημα, κυρίως της «Ομπρέλας», πως μια τέτοια διαδικασία θα αλλάξει εντελώς τη φυσιογνωμία και την ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.;

Πριν σας απαντήσω σε αυτό, θέλω να επισημάνω ότι το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. πραγματοποιείται σε μια ιστορικά κρίσιμη συγκυρία, που βρίσκει τη χώρα μας αντιμέτωπη με μια πολλαπλή κρίση, όπως ήδη ανέφερα, και την ανθρωπότητα σε μια οιονεί εμπόλεμη κατάσταση με άγνωστη διάρκεια και έκβαση.

Νομίζω, λοιπόν, ότι τα θέματα που θα απασχολήσουν το συνέδριο και το ειδικό βάρος του καθενός πρέπει να είναι σε αντιστοιχία με τις νέες πραγματικότητες. Υπό το πρίσμα αυτό, εκείνο που προσωπικά περιμένω από το συνέδριο είναι μια πολύ πιο ισχυρή δέσμευση όλων για έναν ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. όχι απλά πιο μεγάλο αλλά και πιο ισχυρό, όπως τον απαιτούν οι νέες συνθήκες, και για ένα δεσμευτικό σχέδιο δράσης που να δείχνει πώς θα επιτευχθεί αυτό. Επίσης, μια πιο συγκεκριμένη και στοχευμένη πρόταση για την αντιμετώπιση της πολλαπλής κρίσης από τη σκοπιά της κοινωνικής πλειοψηφίας που θα είναι και η βάση για τη διεκδίκηση της ψήφου του λαού. Ακόμη, ένα συγκεκριμένο σχέδιο με το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. θα καλύψει τα σοβαρά κενά σε ό,τι αφορά την οργανωμένη παρουσία του στους κοινωνικούς χώρους και στη συγκρότηση γενικότερα των κοινωνικών υποκείμενων, στα οποία υπολογίζει να στηρίξει την πολιτική του.

Σχετικά με τον τρόπο εκλογής της ηγεσίας;

Το θέμα έχει τη σημασία του, αλλά δεν θεωρώ σωστή την αποσπασματική συζήτησή του ως ενός μεμονωμένου θέματος. Ούτε η πρόταση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., όπως την αντιλαμβάνομαι, έγινε ερήμην της γενικότερης συζήτησης για ένα συνολικά διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας του κόμματος, το οποίο παραμένει ζητούμενο όχι μόνο για μας αλλά και για την παγκόσμια Αριστερά. Αλλωστε, η παρακμή του κομματικού φαινομένου αφορά συνολικά τη λειτουργία του κομματικού θεσμού στην εποχή μας και όχι κάποια μεμονωμένη πτυχή του. Θυμίζω, λοιπόν, ότι η επιτροπή καταστατικού έχει καταθέσει μια ολοκληρωμένη πρόταση, ομόφωνη μάλιστα, με σοβαρές τομές και δημοκρατικές καινοτομίες. Αν αυτές υιοθετηθούν και υλοποιηθούν, και σε συνδυασμό με αυτές, η πρόταση του προέδρου, όπως θα διαμορφωθεί τελικά στο συνέδριο, θα μπορούσε να συμβάλει στην αναβάθμιση του ρόλου των μελών του κόμματος.

Υπάρχει ένας πυρήνας υποστηρικτών και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. που εγείρει και επιθυμεί να συζητήσει θέματα όπως αυτά που ανέφερα στην προηγούμενη ερώτηση. Υπάρχει κι άλλο ένα, μεγαλύτερο σε μέγεθος, που δεν νοείται να αντιληφθεί τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. χωρίς τον Αλέξη Τσίπρα και απορρίπτει οποιαδήποτε άλλη κουβέντα. Ενόψει συνεδρίου, πώς μπορεί να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις πλευρές;

Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έφτασε ώς εδώ στηριζόμενος σε τρεις πυλώνες: ηγέτης κοινής αναγνώρισης και αποδοχής, αριστερό κόμμα ανοιχτό σε αλλαγές, διαρκώς εν κινήσει, και στήριξη στα κοινωνικά κινήματα με όρους αυτονομίας. Κανείς από τους τρεις αυτούς πυλώνες –ηγεσία, κόμμα, κινήματα– δεν μπορεί να υποκαταστήσει τους άλλους δύο. Με αυτούς τους τρεις πυλώνες πρέπει λοιπόν να συνεχίσει ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., διασφαλίζοντας τους όρους για την πιο αποτελεσματική και δημοκρατική συνέργειά τους. Δεδομένου δε ότι διαθέτει πρόεδρο δοκιμασμένο στα δύσκολα και αδιαφιλονίκητο, όπως όλες οι πτέρυγές του δηλώνουν, αυτό στο οποίο χρειάζεται να δώσει βάρος είναι η ισχυρή πολιτική δέσμευση όλων, όπως ήδη επεσήμανα, για έναν ακόμη πιο ισχυρό και ανοιχτό ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., ως το σύγχρονο, μαζικό κόμμα της Αριστεράς, με ακόμη πιο δημοκρατική και συλλογική λειτουργία, με ισχυρούς δεσμούς με την κοινωνία και τα κινήματά της.