Συνέντευξη στην Εφημερίδα των Συντακτών και στον δημοσιογράφο Δημήτρη Τερζή.

Η χώρα μετράει περισσότερους από 6.500 νεκρούς και η Οικονομία κλυδωνίζεται. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ επανειλημμένα έχει ασκήσει δριμεία κριτική στην κυβέρνηση για τη συνολική διαχείριση της πανδημίας. Η προσωπική σας κριτική που ακριβώς εστιάζει;

Ας δούμε πρώτα τη μεγάλη εικόνα. Όπως προειδοποιούν πολλοί οικονομολόγοι, ένας συνδυασμός πληθωρισμού και υποτονικής ζήτησης θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κατάσταση στασιμοπληθωρισμού, ενώ μία άνοδος των διεθνών επιτοκίων θα αναδείξει το πρόβλημα του δημοσίου χρέους.

Την ίδια στιγμή η εικόνα από την Ευρώπη παραμένει θολή, ως προς το χρόνο και τον τρόπο της νέας δημοσιονομικής προσαρμογής που θα απαιτηθεί, ενώ φαίνεται να ωριμάζουν σημαντικές αλλαγές στην Ανατολική Μεσόγειο που μας αφορούν.

Στο φόντο αυτών των εξελίξεων, και των πιθανών κινδύνων,  η κυβέρνηση του κ Μητσοτάκη διχάζει την κοινωνία και τριχοτομεί την οικονομία- σε ήδη κατεστραμμένη, ημιθανή και ζωντανή. Παράλληλα αξιοποιεί την υγειονομική κρίση, και το φόβο που αυτή προκαλεί, ως ευκαιρία για  αυταρχικές πρακτικές, για μία υπέρβαση της μεταπολίτευσης από τα δεξιά, ακυρώνοντας ή συκοφαντώντας ό,τι δημοκρατικό ή κοινωνικό αποτύπωμα αυτή είχε.

Σε ό,τι αφορά στη πανδημία, ένα χρόνο μετά, τίποτα ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει ούτε στη μέθοδο ούτε στα μέσα αντιμετώπισης της.  Το ΕΣΥ παραμένει ανίσχυρο να ανταποκριθεί, οι στοχευμενες παρεμβάσεις και άλλες προτάσεις ειδικών, δεν έχουν εισακουστεί, βασικό μέσο παραμένει το «άνοιξε-κλείσε», το «βλέποντας και κάνοντας» και η ισοπεδωτική οριζόντια λογική. Τα αποτελέσματα τούτη την ώρα είναι δραματικά και οι προοπτικές εξαρτώνται περισσότερο από την τύχη, παρά από τον όποιο σχεδιασμό. Γι αυτό και βλέπουμε την έξαρση του αυταρχισμού από την πλευρά της κυβέρνησης.

Σε αυτήν τη στρατηγική της ακύρωσης των δημοκρατικών κατακτήσεων της μεταπολίτευσης εντάσσετε και τα πρόσφατα γεγονότα στη Νέα Σμύρνη;

Ναι, διότι δεν είναι μεμονωμένα. Όπως έκανε γνωστό ο Συνήγορος του Πολίτη, οι καταγγελίες πολιτών προς αυτόν για αστυνομικές αυθαιρεσίες αυξήθηκαν το 2020 κατά 75%, ποσοστό πολύ μεγάλο για να θεωρηθεί συμπτωματικό. Θέλω να θυμίσω ότι εντός της ελληνικής δεξιάς αλλά και εντός του ελληνικού καπιταλισμού υπήρχαν πάντα εστίες που δεν συμβιβάστηκαν ποτέ με ό,τι θετικό έφερε η μεταπολίτευση. Άλλωστε οι κατηγορίες για «σοσιαλμανία» διατυπώθηκαν κατά του Καραμανλή ήδη από τη δεκαετία του ‘70. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στηρίχτηκε σε τέτοιες δυνάμεις και υπό την πίεση τους άνοιξε τις καταπακτές της δεξιάς πολυκατοικίας και η λεγόμενη «δεξιά των υπόγειων» βγήκε στα ρετιρέ, διεκδικώντας  να πάρει τη ρεβάνς, όχι μόνο από την  Αριστερά αλλά και από όλους όσους  θεωρεί υπεύθυνους για τον παραγκωνισμό της.

Γι’ αυτό δεν υπάρχει χώρος για λογικές ίσων αποστάσεων. Αντίθετα υπάρχει ανάγκη για ένα ευρύ, αυθεντικό, δημοκρατικό μέτωπο των πολιτών και της νεολαίας, χωρίς  υστεροβουλίες και μικροκομματικούς υπολογισμούς.

Κατά τον ίδιο τρόπο ερμηνεύετε και την άρνηση της κυβέρνησης να ενισχύσει ουσιαστικά το ΕΣΥ ή να επιτάξει τον ιδιωτικό τομέα;

Όχι, αυτό έχει να κάνει με ένα όψιμο και αφελή θατσερισμό του ίδιου του κ. Μητσοτάκη. Προσέξτε μια λεπτομέρεια: το υπουργείο Υγείας απέστειλε επιστολή και ζητά να γίνει καταγραφή των κλινών του ιδιωτικού τομέα μόλις προ ολίγων ημερών, στις 5 Μαρτίου. Επί ένα χρόνο ούτε αυτή τη στοιχειώδη προεργασία δεν ένοιωσαν την ανάγκη να κάνουν. Και μια δεύτερη λεπτομέρεια: αν και έχουμε ένα από τα πιο ιδιωτικοποιημένα συστήματα στην Ευρώπη, αυτό που με τη βοήθεια ειδικών συμβούλων διερευνούσαν, πριν τη πανδημία, ήταν «έξυπνους» τρόπους για την ιδιωτικοποίηση του ΕΣΥ. Με ποια «καρδιά» λοιπόν να κάνουν προτεραιότητα την ενίσχυση του όταν θεωρούν βαρίδι κάθε τι το δημόσιο ή κοινωνικό; Δεν είναι λάθη, οι επιλογές τους είναι. Δεν είναι μόνο ανίκανοι, είναι και νεοφιλελεύθεροι.

Πρόσφατα δημοσιοποιήθηκαν οι προγραμματικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ενώ ο πρόεδρος του Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε τις προτάσεις του για το νέο ΕΣΥ. Απαντούν πιστεύετε οι πρωτοβουλίες αυτές στις αγωνίες των πολιτών ώστε να φέρουν τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στην κυβέρνηση;

Είναι μέρος της απάντησης. Και λέω μέρος, γιατί ζούμε μια πολλαπλή κρίση που δημιουργεί πολλαπλές ανάγκες και αγωνίες, που εκτείνονται σε πολλαπλές χρονιότητες, άμεσες μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες. Η πανδημία, η κλιματική κρίση, η 4η Βιομηχανική επανάσταση, η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη όλα μας αφορούν , επηρεάζουν τις μορφές της εργασίας, τα επαγγέλματα,  την εκπαίδευση, τις κοινωνικές σχέσεις, κάθε πτυχή της ζωής.

Η Αριστερά της εποχής μας έχει ανάγκη, λοιπόν, όχι από ένα πρόγραμμα κλειστό και στατικό, αλλά από μια ιδεολογική ανασύνταξη και ένα «προγραμματικό εξοπλισμό» δυναμικό που θα εμπλουτίζεται και θα εξειδικεύεται διαρκώς μέσα από το διάλογο και τη δράση με την κοινωνία. Ταυτόχρονα πρέπει να αποκτήσει ικανότητες αποτελεσματικής διαχείρισης και αναδιανομής  αλλά και ικανότητες μετασχηματισμού και ανάπτυξης σε νέες βάσεις, κινητοποίησης του κόσμου της εργασίας  και αξιοποίησης της δύναμης της γνώσης και της επιστήμης, προκειμένου να δημιουργήσουμε τα  συγκριτικά πλεονεκτήματα της νέας εποχής, τους θεσμούς και τα παραγωγικά συστήματα του μέλλοντος.

Στη κατεύθυνση αυτή κινείται ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και παρά τις δυσκολίες που δημιουργεί η συγκυρία έχει κάνει σημαντικά βήματα, με τη διακήρυξη του, τις προγραμματικές του θέσεις για τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας αλλά και τις συγκεκριμένες εξειδικεύσεις στα άμεσα προβλήματα της συγκυρίας, όπως το ΕΣΥ και τα άλλα που θα ακολουθήσουν.

Πόσο εφικτό είναι να εφαρμοστούν τα παραπάνω με δεδομένο το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις σας φέρνουν με διαφορά πίσω από την κυβέρνηση;

Διεθνώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πολύ υψηλά ποσοστά αποδοχής και στήριξης των κυβερνήσεων λόγω του φαινομένου της λεγόμενης  «συσπείρωσης περί τη σημαία» που προκαλεί ο φόβος και η ανασφάλεια των ανθρώπων, μπροστά σ αυτό που ζούμε. Το καινούριο λοιπόν στη δική μας περίπτωση είναι ότι αυτό το φαινόμενο φαίνεται να κορυφώθηκε πέρυσι τον Ιούνιο και έκτοτε η κυβέρνηση καταγράφει φθορά, πτώση των ποσοστών και σταθερή μείωση της διαφοράς με το ΣΥΡΙΖΑ. Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχει μια ισχυρή τάση εντός της ΝΔ που ζητά πρόωρες εκλογές φοβούμενη το μέλλον.

Το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καθώς και τα αλλά κόμματα δε φαίνεται να ευνοούνται δημοκοπικά, ακόμη, από την κυβερνητική φθορά είναι ένα ενδιαφέρον ερώτημα η απάντηση του οποίου ίσως βρίσκεται στο «ακόμη». Οι επόμενοι μήνες ίσως αποδειχτούν καταλυτικοί και από την άποψη αυτή.

Σε κάθε περίπτωση όμως το αίτημα για πολιτική και κυβερνητική αλλαγή ωριμάζει στην κοινωνία και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πρέπει να προετοιμαστεί για να διεκδικήσει την πρώτη θέση στις εκλογές όποτε και αν γίνουν. Και όπως υπογραμμίζει ο «Απολογισμός του ΣΥΡΙΖΑ 2012-2019» η εκλογική νίκη είναι μόνο μια από τις προϋποθέσεις για να μπορέσει να κυβερνήσει σύμφωνα με το πρόγραμμα του. Η ύπαρξη ενός ισχυρού κόμματος με πολύμορφους δεσμούς με την κοινωνία, ικανό να εκφράζει τον ευρύτερο αριστερό και προοδευτικό κόσμο, οι συγκεκριμένες προγραμματικές προτεραιότητες,  η διαμόρφωση ενός μοντέλου διακυβέρνησης μαζί με τη κοινωνία είναι μεταξύ των προϋποθέσεων αυτών.

Η διεύρυνση αποτέλεσε το μεγάλο στοίχημα του ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρείτε ότι σε συνάρτηση με το χρόνο που έχει περάσει από το καλοκαίρι του 2019 το στοίχημα έχει αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα;

Το ξεκίνημα της διαδικασίας ήταν πολύ ελπιδοφόρο καθώς αρκετός κόσμος προσέγγισε τον ΣΥΡΙΖΑ και εντάχθηκε στις γραμμές του. Η πανδημία ασφαλώς δημιούργησε δυσκολίες, οι ρυθμοί επιβραδύνθηκαν αλλά η προσπάθεια δεν σταμάτησε.

Πάρα τις αντικειμενικές δυσκολίες οι εσωκομματικές διαδικασίες έδειξαν ισχυρή και κοινή θέληση και για διεύρυνση και για αναβάθμιση του κόμματος. Η εικόνα αντιπαλότητας που δίνεται μερικές φορές, από ορισμένα μέσα ενημέρωσης, δεν αντανακλά την πραγματικότητα. Και απόδειξη είναι ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις τα όργανα προέκυψαν συναινετικά. Μην ξεχνάμε ότι μια από τις επιτυχίες του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ότι κατάφερε να συνθέσει και να εκφράσει τα πιο διαφορετικά ρεύματα και παραδόσεις της Αριστεράς. Άρα σε ό,τι αφορά τη διεύρυνση ένα βήμα έγινε αλλά ο δρόμος θα είναι μακρύς.

Πολύς λόγος γίνεται για τις τάσεις εντός του κόμματος. Από τις έως τώρα διαδικασίες στις νομαρχιακές προκύπτει ένας ενισχυμένος ρόλος για την Ομπρέλας έναντι της Κίνησης Μελών και της ΡΕΝΕ. Θεωρείτε ότι αλλάζει κι αν ναι με ποιον τρόπο το εσωκομματικό τοπίο;

Τις τελευταίες δεκαετίες τα κόμματα, παντού, έχουν χάσει την ελκτικότητα τους. Όμως αυτό δεν απαντά στη κρίση της δημοκρατίας αλλά την επιτείνει καθώς το κενό δεν καλύπτεται από άλλες εκφράσεις της κοινωνίας αλλά από ιδιωτικές εξουσίες και σκοτεινά συμφέροντα. Σε μια εποχή που η δημοκρατία δοκιμάζεται θεωρώ σημαντική την αναζωογόνηση των κομμάτων, με τους ορούς της εποχής μας, ως θεσμών της δημοκρατίας.

Από την άποψη αυτή θεωρώ θετική τη διαρκή αναζήτηση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για το νέο αριστερό πολιτικό υποκείμενο της εποχής μας και όχι πράξη αδυναμίας. Σε ότι αφορά τις τάσεις και τις ομάδες προσωπικά με ενδιαφέρει ο συνολικός ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, η συνολική πορεία. Και αυτό που διαπιστώνω είναι ότι σε όλες τις ομάδες και τις τάσεις υπάρχουν στελέχη τα οποία κατανοούν την ανάγκη υπέρβασης της σημερινής εσωτερικής λειτουργίας προς την κατεύθυνση ενός νέου μοντέλου κόμματος, όπως το έχει περιγράψει ο πρόεδρος του και όπως εκτίθεται στον Απολογισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό που μένει είναι να συγκεκριμενοποιηθεί σε ένα σχέδιο δράσης και να υλοποιηθεί με δεσμευτικότητα και συνέπεια.