Συνέντευξη στην εφημερίδα «Αυγή της Κυριακής» και στον δημοσιογράφο Ιάσονα Σχινά – Παπαδόπουλο.

Τι σηματοδοτεί για την πορεία της ελληνικής Αριστεράς αλλά και της χώρας η πολιτική παρουσία του Αλέξη Τσίπρα;

Μετά το 1989 η Αριστερά είχε περιέλθει, διεθνώς, σε αμηχανία και περιοριζόταν σε αμυντικούς αγώνες χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα. Με την άνοδο των κινημάτων κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης υπήρξε ένα κύμα αριστερών και προοδευτικών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική, η λεγόμενη «ροζ παλίρροια». Τότε άρχισε να συζητείται η ιδέα ότι ίσως θα μπορούσε και στη Νότια Ευρώπη να υπάρξει μια αντίστοιχη ευρωπαϊκή «ροζ παλίρροια». Μέσα στο ευρύτερο αυτό πλαίσιο γεννήθηκε η ιδέα για κυβέρνηση της Αριστεράς, που ο Αλέξης Τσίπρας μετέτρεψε σε συγκεκριμένο αίτημα και στόχο την κατάλληλη στιγμή. Με τον Τσίπρα, επομένως, η διακυβέρνηση της χώρας έγινε ξανά διεκδικήσιμος στόχος για την Αριστερά και τις λαϊκές τάξεις. Αποδείχτηκε πως η Αριστερά μπορεί να νικά τη Δεξιά και να κυβερνά με θετικά αποτελέσματα, ακόμη και υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Αυτό αποτελεί μια τομή στην Ιστορία της χώρας και της ελληνικής Αριστεράς, που είναι αμφίβολο αν θα γινόταν χωρίς τον Τσίπρα. Βεβαίως, αυτή η δυνατότητα της Αριστεράς να διεκδικεί την κυβέρνηση δεν εξασφαλίζεται σε μόνιμη βάση. Πρέπει να ανανεώνεται και να ανατροφοδοτείται διαρκώς μέσα στις κάθε φορά συγκεκριμένες συνθήκες. Και σε μια τέτοια καμπή βρισκόμαστε σήμερα.

Η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα κλείνει εκ των πραγμάτων έναν ιστορικό κύκλο. Ποιες είναι οι προκλήσεις για το κόμμα σήμερα;

Μια αντίφαση της συγκυρίας είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ηττήθηκε, αλλά η σημασία και η αναγκαιότητά του μεγάλωσαν ως φορέα εναλλακτικής πολιτικής. Το ΚΚΕ αρνείται αυτόν τον ρόλο και το ΠΑΣΟΚ του κ. Ανδρουλάκη αποδεικνύει μέρα με τη μέρα ότι η πολιτική του προοπτική εξαντλείται στην ήττα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και όχι της Δεξιάς. Αν δεν υπάρξουν, όμως, έγκαιρα ανασυγκρότηση του προοδευτικού χώρου και αξιόπιστη εναλλακτική, τότε η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει την τύχη της Ιταλίας ή της Γαλλίας, όπου η Ακροδεξιά είτε κυβερνά είτε είναι κυβέρνηση σε αναμονή. Η ευθύνη, συνεπώς, του κ. Ανδρουλάκη και του ΠΑΣΟΚ μπορεί να αποδειχθεί ιστορική. Το άμεσο καθήκον του ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να τιμήσει και το σχεδόν 1 εκατομμύριο ανθρώπους που τον ψήφισαν πρόσφατα είναι να πρωταγωνιστήσει στην ανασυγκρότηση του ευρύτερου προοδευτικού χώρου, να εργαστεί για να κάνει πλειοψηφική την προοδευτική εναλλακτική πολιτική. Αυτό σημαίνει ότι προέχουν η ενότητα και η συντεταγμένη πορεία του. Απαιτούνται υπευθυνότητα και σοβαρότητα. Επιβάλλονται τολμηρές επιλογές και προωθητικές ανασυνθέσεις, και όχι απλώς αναπαραγωγή υφιστάμενων τάσεων, νοοτροπιών, διαχωριστικών γραμμών και εσωκομματικών συσχετισμών σαν να μην συνέβη τίποτα.

Ποιοι θεωρείτε ότι ήταν οι βασικοί λόγοι της ήττας του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. στις εκλογές; Οι πολιτικοί σας αντίπαλοι μιλούν για στρατηγική ήττα της Αριστεράς. Πώς μπορεί να ανατραπεί αυτός ο δυσμενής συσχετισμός;

Υπήρξαν ασφαλώς πολλά λάθη στην εκλογική στρατηγική, αλλά δεν νομίζω ότι πρέπει να μείνουμε μόνο σε αυτά. Πρέπει να μας απασχολήσουν πιο δομικά και διαχρονικά ελλείμματα, λάθη, ακόμη και παθογένειες που έμειναν κρυμμένες κάτω από το χαλί. Για παράδειγμα, ορθά αναδείξαμε αρχικά την αντίθεση Μνημόνιο-αντιμνημόνιο, αλλά το αντιμνημόνιο δεν απέκτησε ποτέ το απαραίτητο συγκεκριμένο προγραμματικό περιεχόμενο, δεν κατανοήθηκε ως ένα σχέδιο για τη μεταμνημονιακή Ελλάδα. Δεν αξιοποιήσαμε καν στοιχεία του δικού μας κυβερνητικού έργου που θα μπορούσαν να γίνουν συστατικά ενός τέτοιου σχεδίου, όπως η αναπτυξιακή στρατηγική, η αναπτυξιακή τράπεζα, οι Ενεργειακές Κοινότητες, η πολύτιμη εμπειρία των περιφερειακών συνεδρίων ως προπλάσματος ενός μοντέλου συμμετοχικού σχεδιασμού και τόσα άλλα. Έτσι, βγάζοντας τη χώρα από τα Μνημόνια, δεν ήταν σαφές το σχέδιό μας για την επόμενη φάση.

Σε ό,τι αφορά τον χαρακτήρα της ήττας, αυτή, βεβαίως, μπορεί να γίνει στρατηγική και όχι μόνο για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά για τον ευρύτερο αριστερό και προοδευτικό χώρο, αν την αποδεχτούμε μοιρολατρικά, αν δεν αντιδράσουμε με την ένταση και τη σοβαρότητα που επιβάλλει το μέγεθος της ήττας. Αυτό σημαίνει ότι οι αρνητικοί συσχετισμοί μπορούν να ανατραπούν, αλλά πρέπει να σχεδιάσουμε ένα νέο άλμα του ΣΥΡΙΖΑ, σε πολύ διαφορετικές συνθήκες. Συνθήκες που χαρακτηρίζονται από έναν οικονομικό κύκλο με μέτρια ανάκαμψη, δημιουργία ευκαιριών σε τμήματα της οικονομίας και της κοινωνίας, στον οποίο ταυτόχρονα όμως παράγονται μεγάλες ανισότητες και ασυμμετρίες. Αυτός ο κύκλος ανάκαμψης εκτυλίσσεται εν μέσω πολλαπλών κρίσεων, γεγονός που σημαίνει ότι ο πολιτικός χρόνος μπορεί να ξαναγίνει πυκνός, ενδεχομένως απότομα και απροειδοποίητα. Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε έτοιμοι, σε δράση και όχι σε παθητική αναμονή.

Ποιοι θα πρέπει να είναι οι βασικοί «κρίκοι» και τομείς της αναγκαίας ανανέωσης και ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.;

Κατά την άποψή μου, η αναγκαία ανασυγκρότηση θα μπορούσε να αναπτυχθεί παράλληλα σε τρεις κύκλους. Ο πρώτος είναι ο κύκλος του κόμματος και της νεολαίας. Δεν αρκεί να αλλάξουμε πρόσωπα. Πρέπει να αλλάξουμε μεθοδολογίες, νοοτροπίες, περιεχόμενα. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. πρέπει να αποσαφηνίσει την ταυτότητά του, να αποκτήσει σταθερές δομές, αξιοσέβαστες διαδικασίες και δεσμευτικούς κανόνες. Πρέπει να ακούει τα μέλη του και να απαντά στα ερωτήματα και στις αγωνίες τους. Το κόμμα και κάθε οργάνωση στον χώρο της πρέπει να ξαναγίνουν ζωντανοί χώροι διαλόγου και δράσης, χώροι δημιουργίας, καινοτομιών, πρωτοβουλιών κάθε είδους, πολιτικών, κοινωνικών, επιμορφωτικών, πολιτισμικών.

Ενας δεύτερος κύκλος της ανασυγκρότησης αφορά τους δεσμούς του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. με την ευρύτερη, διάχυτη και κομματικά ανένταχτη Αριστερά και τον υποεκπροσωπούμενο προοδευτικό χώρο. Αυτή η διάχυτη και κομματικά ανένταχτη Αριστερά διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία και στο πρώτο άλμα του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. πρέπει να επανασυστηθεί και να συνομιλήσει με τον χώρο αυτό, να τον ακούσει, να δημιουργήσει δεσμούς εμπιστοσύνης και συνέργειες μαζί του, καθώς μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην αντιμετώπιση της πολυκέφαλης Ακροδεξιάς, στην προστασία της Δημοκρατίας, στην υπεράσπιση των προοδευτικών αξιών και ιδεών.

Τέλος, είναι ο κύκλος των δεσμών του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. με την κοινωνία και της παρουσίας του σε θεσμούς και κοινωνικά υποκείμενα, μέσω των οποίων συγκροτούνται οι εν λόγω δεσμοί, όπως Αυτοδιοίκηση, συνδικάτα, κοινωνικά κινήματα, μορφές κοινωνικής δικτύωσης. Πρόκειται για τεράστια ιδρυτικά ελλείμματα του ΣΥΡΙΖΑ, που στην πορεία, αντί να καλυφθούν, επιδεινώθηκαν. Πρέπει συνεπώς να σχεδιαστεί και να αρχίσει μια συστηματική δουλειά, ακόμη κι αν αυτή πρέπει να αρχίσει από το μηδέν, διότι άλλος δρόμος για την ανάκαμψη της Αριστεράς και του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. δεν υπάρχει.

Ποιο είναι ένα πρώτο σχόλιό σας για τις προγραμματικές δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη;

Στο πρώτο άκουσμά τους εντύπωση μου έκαναν περισσότερο οι προγραμματικές «σιωπές» παρά οι προγραμματικές δηλώσεις. Ο κ. Μητσοτάκης δεν είπε κάτι για τις αγορές και την αναγκαία ρύθμισή τους. Αυτό σημαίνει ότι επιλέγει ένα μοντέλο ανάπτυξης τύπου Μυκόνου, όπου η ασυδοσία των αγορών και της κερδοσκοπίας απειλεί το μέλλον του νησιού. Όπως δείχνουν οι επίσημες στατιστικές, πέρυσι τα κέρδη αυξήθηκαν 17% και οι μισθοί 2%. Όμως ο κ. Μητσοτάκης δεν είπε κάτι ούτε γι’ αυτό ούτε για τις ανισότητες, για τη διανομή και αναδιανομή των εισοδημάτων, των δυνατοτήτων και των ευκαιριών. Υποσχέθηκε ένα καλύτερο μέλλον, αλλά το έκανε όπως οι διαφημιστές διαφημίζουν ένα καλλυντικό. Δεν είπε πώς η ανάπτυξη θα γίνει διατηρήσιμη και βιώσιμη, αφού το μοντέλο ανάπτυξης που έχουμε δεν είναι διατηρήσιμο ούτε βιώσιμο. Δεν αναφέρθηκε καν στη διαφθορά. Δεν φτάνει στα αυτιά του το βουητό του κόσμου, ακόμη και των αγορών; Ή θεωρεί τη διαφθορά στις ποικίλες μορφές της μια κανονικότητα; Αυτά ως ένα πρώτο σχόλιο, αλλά φυσικά θα χρειαστεί να επανέλθουμε αφού μελετήσουμε πιο αναλυτικά τόσο τις «σιωπές» όσο και τις δηλώσεις.