Ομιλία στην εκδήλωση της Νομαρχιακής Επιτροπής Πειραιά του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία με θέμα «Διέξοδοι και προοπτικές της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας: Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ».

Όλη η ομιλία

Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί φίλοι και φίλες ευχαριστούμε τους διοργανωτές αυτής της εκδήλωσης, την ΝΕ Πειραιά, τους εκπροσώπους των φορέων, τον Δήμαρχο, τους βουλευτές και όλους εσάς που μας τιμάται με την παρουσία σας.

Υπάρχουν πράγματα που θα μπορούσαμε να πούμε για τις ΜμΕ που είναι ίδια με αυτά που θα μπορούσαμε να πούμε πριν από 2 ή 5 χρόνια. Αλλά υπάρχουν και καινούργια θέματα, προβλήματα και δεδομένα, τα οποία πρέπει να τα συζητήσουμε, διότι δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον, όχι μόνο για τις ΜμΕ αλλά για όλον τον κόσμο.

Γι’ αυτό, αρχίζοντας την εκδήλωση, θα κάνω μια προσπάθεια να αναφερθώ σε κάποιες από τις εξελίξεις που επηρεάζουν τις ΜμΕ.

Προβλήματα της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας

Ο χώρος των επαγγελματιών και της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικός στη χώρα μας. Είναι ένα χώρος με επιτυχίες, από δω έχουν ξεκινήσει κάποιες από τις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά και με μεγάλα διαχρονικά, διαρθρωτικά όπως λέγονται, προβλήματα λόγω του μικρού μεγέθους που έχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις σε σχέση με τα ευρωπαϊκά μεγέθη αλλά και του συχνά αρνητικού θεσμικού πλαισίου μέσα στο οποίο καλούνται να λειτουργήσουν. Για το λόγο αυτό εδώ και χρόνια αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που προκαλεί ο ανταγωνισμός από τις μεγάλες επιχειρήσεις, τα οποία εντείνονται από τη δυσκολία στην πρόσβαση σε δανεισμό -ένα πρόβλημα που αναπαράγεται- τη δυσκολία στην εξεύρεση νέων αγορών, την αδυναμία εφαρμογής οικονομιών κλίμακας, τη δυσκολία στην εκπόνηση βιώσιμων σχεδίων ανάπτυξης.

Όμως αυτό που χαρακτηρίζει τη συγκυρία σήμερα είναι ότι, πέρα από τα διαχρονικά προβλήματα που και αυτά επιδεινώνονται, εμφανίζονται νέες πληγές που πλήττουν το εισόδημα των νοικοκυριών και αυξάνουν απότομα το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων. Να αναφέρω μερικές από αυτές τις νέες πληγές:

1. Η τεράστια αύξηση των λογαριασμών ρεύματος αποτελεί την πρώτιστη απειλή για το εισόδημα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
2. Η διαρκής αύξηση της τιμής των καυσίμων, γεγονός που αυξάνει το κόστος των μεταφορών και τα λειτουργικά έξοδα των επιχειρήσεων.
3. Η ακρίβεια στα τρόφιμα και στα είδα πρώτης ανάγκης, η οποία αποτελεί μια τρίτη σοβαρή πληγή για τα νοικοκυριά αλλά και για τον κλάδο της εστίασης ειδικότερα.
4. Η παράλληλη μεγάλη άνοδος στα ενοίκια και τα ακίνητα, γεγονός που οξύνει το πρόβλημα της κατοικίας ιδίως για τα νέα ζευγάρια αλλά και το πρόβλημα της επαγγελματικής στέγης.
5. Η αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων, που ήδη έχει αρχίσει στις ΗΠΑ και θα συνεχιστεί κατά πάσα πιθανότητα και στην Ευρώπη, γεγονός που θα επιβαρύνει το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων για όσους έχουν ήδη δάνεια και θα αυξήσει το κόστος του δανεισμού για όσους θα θελήσουν να πάρουν νέα δάνεια. Ενδεικτικό είναι ότι το πρώτο τρίμηνο του 2022, για το οποίο έχουμε στοιχεία, οι χορηγήσεις προς τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μειώθηκαν κατά 37%.

Πού οφείλεται αυτός ο κατακλυσμός νέων προβλημάτων; Είναι μόνο ο πόλεμος;

Είναι γεγονός ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδεινώνει πολλά από τα προβλήματα αυτά. Τόσο η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία όσο και οι γενικευμένες κυρώσεις, δημιουργούν ένα κλίμα παγκόσμιου τυφλού ανταγωνισμού που εμπλέκει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλες τις χώρες, την Κίνα, την Ευρώπη, την Ασία κλπ. και δημιουργεί ένα κλίμα, όπως λένε πολλοί και υποστηρίζω και εγώ, ένα κλίμα οιονεί παγκόσμιου πολέμου με εμπορικά και χρηματοπιστωτικά μέσα ακόμα και με θερμούς πολέμους. Μεγάλο θύμα αυτού του πολέμου, πέρα προφανώς από την Ουκρανία, δεν είναι μόνο η Ρωσία αλλά είναι και η Ευρώπη, άρα και η χώρα μας.

Δημιουργούνται, έτσι, ελλείψεις σε βασικά είδη όπως η ενέργεια, τα καύσιμα, τα σιτηρά, τα λιπάσματα και πολλά άλλα και βέβαια στη βάση των ελλείψεων αυτών  προκαλείται τεράστια ακρίβεια.

Όμως πολλά από τα προβλήματα αυτά προϋπήρχαν. Ήδη η πανδημία είχε δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στον ομαλό εφοδιασμό  και στη λεγόμενη αλυσίδα αξίας. Ο πληθωρισμός αντανακλά επίσης προβλήματα που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή με τις καταστροφές στις καλλιέργειες την ερημοποίηση εκτάσεων κλπ. Προβλήματα δημιουργεί και ο τρόπος με τον οποίο έχει σχεδιαστεί η πράσινη μετάβαση καθώς είναι ένας σχεδιασμός που έχει βασιστεί στις αγορές και στο κέρδος. Ακόμα ο ολιγοπωλιακός έλεγχος πολλών αγορών, η εμφάνιση παγκόσμιων τεχνολογικών κολοσσών που ελέγχουν ολόκληρους κλάδους της παγκόσμιας οικονομίας, η ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία και άλλοι παρόμοιοι παράγοντες επιτείνουν τα προβλήματα.

Πέραν αυτών, ήδη από τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, όπως ίσως θυμάστε μερικοί, είχε φανεί ότι το νεοφιλελεύθερο μοντέλο είχε οδηγήσει σε τεράστιες, μη διαχειρίσιμες ανισότητες, είχε γίνει παράγοντας και αιτία κρίσεων. Από τότε λοιπόν, από το 2008, το 2009, το 2010 και μετά συνυπάρχουν οι τάσεις της παγκοσμιοποίησης με τάσεις αποπαγκοσμιοποίησης, με χαρακτηριστικό δείγμα την αύξηση του προστατευτισμού που και αυτός συμβάλει στην ακρίβεια και τον πληθωρισμό.

Ο πόλεμος, λοιπόν, όπως και η πανδημία δημιούργησαν νέα προβλήματα αλλά επιδείνωσαν και πολλά από τα προβλήματα που μας ταλανίζουν σήμερα. Όμως οι γενεσιουργές αιτίες αυτών των προβλημάτων βρίσκονται  βαθύτερα, στη λειτουργία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και στις μεθόδους διαχείρισης του. Αυτό το βλέπουμε και στην αναποφασιστικότητα των κεντρικών τραπεζών όλου του κόσμου, και στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Ο υψηλός πληθωρισμός τις πιέζει να αυξήσουν τα επιτόκια αλλά γνωρίζουν ότι αν αυξήσουν τα επιτόκια οι οικονομίες μπορεί να οδηγηθούν σε ύφεση και σε υψηλή ανεργία.

Η φύση του πληθωρισμού και η αντιμετώπιση του

Αυτό μας φέρνει σε ένα δεύτερο ερώτημα. Ποια είναι η φύση του πληθωρισμού που έχουμε σήμερα και άρα πως μπορεί να αντιμετωπιστεί; Είναι πολύ κρίσιμο θέμα αυτό. Είναι πληθωρισμός ζήτησης; Τότε θα πρέπει να μειωθούν οι μισθοί, να μειωθεί η ζήτηση, να μειωθεί η κατανάλωση. Αλλά ο πληθωρισμός σήμερα δεν είναι πληθωρισμός ζήτησης είναι πληθωρισμός προσφοράς, είναι πληθωρισμός κόστους. Άρα μέτρα περιστολής θα επιδεινώσουν το πρόβλημα.

Η πληθωρισμός που βιώνουμε παγκοσμίως είναι πληθωρισμός κόστους, έχει τη βάση του στην προσφορά και όχι στη ζήτηση, σε ανωμαλίες που υπάρχουν στην προσφορά αλλά και σε ελλείψεις που δημιουργούνται για τους λόγους που είπαμε. Η αντιμετώπιση του πληθωρισμού χωρίς να οδηγηθούμε σε ύφεση και αύξηση της ανεργίας, απαιτεί αποφασιστικές παρεμβάσεις εκεί που δημιουργείται το πρόβλημα.

Απαιτεί παρεμβάσεις στην παραγωγή, τον εφοδιασμό, στη λειτουργία των αγορών και πιο συγκεκριμένα, στην αναδιοργάνωση των αγορών ενέργειας, οι οποίες σήμερα βασίζονται στα χρηματιστήρια, στην κερδοσκοπία και όχι στην εξυπηρέτηση των αναγκών. Απαιτεί παρεμβάσεις στους φορείς της ενέργειας, για παράδειγμα στη χώρα μας απαιτεί αποιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ ώστε να μπορέσει παίξει ρυθμιστικό ρόλο στην αγορά και όχι να λειτουργεί ως γρανάζι της ευρύτερης κερδοσκοπίας. Απαιτεί εντοπισμός των υπερκερδών, διότι δημιουργούνται υπερκέρδη όπως λειτουργούν οι αγορές, και φορολόγηση τους. Δυστυχώς έχουμε αυτό παιχνίδι όπου όλοι μιλούν για υπερκέρδη και κανείς δεν ξέρει πόσα είναι με αποτέλεσμα να συγκαλύπτεται όλο το θέμα.

Απαιτεί, επίσης, εφαρμογή ενός εκτεταμένου προγράμματος εξοικονόμησης ενέργειας, την αποκέντρωση της παραγωγής ενέργειας με τη διάδοση παντού των ενεργειακών κοινοτήτων, με την παροχή κινήτρων προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις ώστε κάθε καταναλωτής να γίνει και παραγωγός ενέργειας. Μόνο έτσι θα μπορέσει να εξισορροπηθεί το κόστος που έχουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις ως καταναλωτές με το όφελος που μπορούν να έχουν ως παραγωγοί. Γιατί στις ΑΠΕ να κυριαρχούν 5 ή 6 μεγάλες επιχειρήσεις, όταν οι ίδιες οι τεχνολογίες επιτρέπουν σε κάθε δήμο, σε κάθε νοικοκυριό, μέσα από κατάλληλες πηγές να χρησιμοποιήσουν αυτήν τη δυνατότητα;

Και τελειώνω αυτόν τον κύκλο των ερωτημάτων με ένα ακόμα που θέτει η ελληνική κυβέρνηση. Είναι εισαγόμενη η ακρίβεια; Η ελληνική κυβέρνηση για να δικαιολογήσει την αδράνεια και τις παλινωδίες της χαρακτηρίζει την κρίση εισαγόμενη. Μου θυμίζει το 2008, όταν η τότε κυβέρνηση χαρακτήρισε την κρίση εισαγόμενη και άφησε την οικονομία αθωράκιστη μέχρι που βούλιαξε στη χρεωκοπία. Ασφαλώς και τότε και τώρα η κρίση είναι διεθνής. Όμως με την αλληλεξάρτηση που υπάρχει στον σύγχρονο κόσμο, τα όρια ανάμεσα στις ενδογενείς και εξωγενείς αιτίες είναι συγκεχυμένα με αποτέλεσμα μια διεθνής κρίση να αποκαλύπτει τις εσωτερικές αδυναμίες της οικονομίας, στην προκειμένη τις δικές μας αδυναμίες. Έτσι ενεργοποιούνται τα εσωτερικά προβλήματα, γίνεται εσωτερική υπόθεση η κατανομή του κόστους και η αντιμετώπιση των συνεπειών. Ασφαλώς θα ήταν καλύτερο να υπήρχε μια κοινή ευρωπαϊκή αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων αλλά δεν χρειαζόταν να περιμένει κανείς να περάσει ένας χρόνος αδράνειας για να ανακαλύψει κάποιος ότι «το ευρωπαϊκό υπερωκεάνειο είναι βραδυκίνητο», όπως είπε πρόσφατα η κυβέρνηση. Και δεν είναι μόνο βραδυκίνητο το ευρωπαϊκό υπερωκεάνειο  κινείται και σε λάθος κατεύθυνση, αυτό είναι το σημαντικότερο.

Ποιες είναι οι προοπτικές

Φάνηκε νομίζω ότι οι προοπτικές εξαρτώνται από τις πολιτικές επιλογές. Αν, όπως όλα δείχνουν, επιλογή των κυριάρχων δυνάμεων είναι να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια μέσω της ύφεσης δηλαδή της βίαιης περιστολής της ζήτησης και μέσω μιας νέας φτωχοποίησης των κοινωνιών, είναι βέβαιο ότι οι κοινωνικές συνέπειες θα είναι βαρύτατες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι τα προβλήματα δεν είναι πρόσκαιρα. Η θέση ότι η ακρίβεια θα ήταν προσωρινή υπήρξε από την αρχή ένα ψέμα ή μια επικίνδυνη άγνοια της πραγματικότητας. Είναι φανερό ότι ζούμε μια πολλαπλή κρίση διαρκείας και το χειρότερο «ο βασιλιάς είναι γυμνός». Αυτοί που έχουν την ευθύνη, είτε κεντρικές τράπεζες λέγονται είτε κυβερνήσεις είτε ευρωπαϊκές αρχές, αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με τρόπο που όχι μόνο δεν αποδίδει αλλά κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Αντί οι πόροι να κατευθύνονται στη δημιουργία ισχυρών συστημάτων υγείας και πρόληψης νέων ιώσεων και πανδημιών, ζούμε την αρχή ενός νέου μεγάλου αδηφάγου κυνηγητού εξοπλισμών που παγκοσμίως θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα. Ειδικά στη χώρα μας δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι όλες οι χρεωκοπίες, από τον 19^ο αιώνα ως την τελευταία, είχαν ως μία βασική αιτία τις πολύ υψηλές δαπάνες για εξοπλισμούς, οι οποίοι εν τέλει όχι μόνο δεν εξασφαλίζουν ασφάλεια αλλά μπορεί να οδηγήσουν σε νέες περιπέτειες.

Αντί, λοιπόν, να προωθείται και να καλλιεργείται η φιλία και η συνεργασία των λαών, πυροδοτούνται αντιπαραθέσεις, εντάσεις και πόλεμοι. Και η Ευρώπη αντί να χτίζει τη στρατηγική της αυτονομία και να ενισχύει το δικό της αυτόνομο διεθνή ρόλο, οδηγείται σε μεγαλύτερη εξάρτηση από τους αμερικανικούς πόρους και γενικότερα από τη στρατηγική των ΗΠΑ.

Τα προβλήματα δεν είναι, λοιπόν, προσωρινά, τα προβλήματα είναι μεγάλα βρισκόμαστε στην αρχή ενός κύκλου στον οποίο κυριαρχούν αρνητικά έως επικίνδυνα σενάρια. Το θετικό σενάριο υπάρχει όχι μόνο ως ανάγκη αλλά και ως δυνατότητα. Πρέπει όμως οι ίδιες οι κοινωνίες και οι λαοί να το κάνουν κτήμα τους, να αγωνιστούν για αυτό και να το μετατρέψουν σε εφαρμόσιμη πολιτική.

Το συμπέρασμα λοιπόν που θα ήθελα να καταλήξω είναι ότι τα προβλήματα των ΜμΕ είναι μέρος μιας γενικότερης επιδείνωσης των οικονομικών συνθηκών και προοπτικών.

Αν οι γενικότερες προοπτικές ήταν θετικές και μόνο οι ΜμΕ επιχειρήσεις είχαν προβλήματα θα μπορούσε κανείς να πει τότε ότι με μια δέσμη άμεσων μέτρων ανακούφισης θα μπορούσαμε να τις βοηθήσουμε να περάσουν τον κάβο.

Όμως βρισκόμαστε στην αρχή ενός νέου φαύλου κύκλου. Η επιδείνωση των γενικών συνθηκών συμπιέζει τον χώρο των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που είναι και ο πιο ευάλωτος. Πριν μου έλεγε ένας φίλος να τονίσω στην ομιλία μου τα προβλήματα που δημιουργεί η περιστολή της κατανάλωσης. Εδώ σας έδειξα τον κίνδυνο να πάμε σε περαιτέρω περιστολή της κατανάλωσης αν δεν ανατραπούν αυτές οι τάσεις και αυτές οι πολιτικές. Από τη μία πλευρά, λοιπόν, η γενική επιδείνωση από την άλλη πλευρά η επιδείνωση της κατάστασης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Μάλιστα λόγω του μεγάλου ειδικού βάρους που έχουν οι ΜμΕ στην οικονομία της χώρας, η επιδείνωση της θέσης τους δημιουργεί τον κίνδυνο να τραβήξουν συνολικά την οικονομία «προς τα κάτω». Το ζητούμενο λοιπόν πολιτικά, για εμάς τουλάχιστον με βάση την ανάλυση που κάναμε, είναι πως οι ΜμΕ να γίνουν μοχλός μια συνολικότερης ανάπτυξης και ανασυγκρότησης της οικονομίας. Κι αυτό μόνο μια εναλλακτική προοδευτική στρατηγική μπορεί να το επιχειρήσει.

Προοδευτική διέξοδος από την κρίση

Έρχομαι στο τρίτο μέρος της εισήγησης μου, για να αναφερθώ σε ορισμένες από τις προϋποθέσεις και τις προτεραιότητες μιας προοδευτικής διεξόδου.

Η πρώτη προϋπόθεση είναι ένα συνολικό πολιτικό σχέδιο για ένα δημιουργικό σοκ και ένα αναπτυξιακό άλμα που χρειαζόμαστε.

Θα πει κανείς ότι αυτά είναι πολύ γενικά πράγματα αλλά θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας ότι στην ελληνική οικονομία δεν έχουν κλείσει οι πληγές που δημιούργησε η χρεωκοπία και οι προηγούμενες κρίσεις. Ως ΑΕΠ είμαστε 43 δισ. ευρώ πίσω από αυτό που είχαμε το 2009, για να μην αναφερθώ σε άλλους πιο σύνθετους δείκτες. Και ενώ έχουμε λοιπόν αυτές τις πληγές ανοικτές έχουμε αυτά τα νέα προβλήματα. Πως θα τα ξεπεράσουμε;

Η διέξοδος από αυτή την πολλαπλή κρίση δεν μπορεί να γίνει μόνο με όρους αποτελεσματικότερης διαχείρισης του υπάρχοντος. Απαιτεί ένα συνολικό προοδευτικό πολιτικό σχέδιο. Ένα σχέδιο με βαθιές αλλαγές που θα ενισχύουν τη θέση των πολλών, στοχεύοντας στην παραγωγική ανασυγκρότηση, στην οικολογική αναδιάρθρωση και στη βιώσιμη περιβαλλοντικά και κλιματικά ουδέτερη, όπως απαιτεί η εποχή μας, ανάπτυξη.

Είναι αναγκαίο ένα δημιουργικό σοκ και ένα αναπτυξιακό  άλμα υπό όρους δημοκρατίας, δικαιοσύνης και αποτελεσματικότητας. Μόνο έτσι μπορεί να καλυφθεί το χαμένο έδαφος από τις προηγούμενες κρίσεις και ταυτόχρονα να απαντηθούν οι κυριότερες προκλήσεις της εποχής.

Η δεύτερη προϋπόθεση είναι αυτό που είπα ήδη με λίγα λόγια, η ΜμΕ να γίνει βασικό κοινωνικό στήριγμα του προοδευτικού πολιτικού σχεδίου και βασικός πυλώνας για το νέο παραγωγικό υπόδειγμα.

Και θέλω εδώ να αναφερθώ σε μερικές απόψεις οι οποίες ακούγονται έντονα τελευταία. Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται μια άποψη σύμφωνα με την οποία ο ελληνικός καπιταλισμός δεν μπορεί να σταθεί ανταγωνιστικά στις παγκόσμιες αγορές διότι δεν διαθέτει πολλές μεγάλες επιχειρήσεις αλλά πλήθος μικρών επιχειρήσεων. Η διέξοδος συνεπώς, σύμφωνα πάντα με την άποψη αυτή, είναι ότι οι μικρές επιχειρήσεις πρέπει είτε να μεγαλώσουν είτε να πεθάνουν.

Η άποψη αυτή δεν θα είχε ενδιαφέρον αν ήταν μια θεωρητική ακαδημαϊκή άποψη. Δυστυχώς όμως δεν πρόκειται περί αυτού. Είναι ο πυρήνας των απόψεων, των προτάσεων της έκθεσης Πισσαρίδη και η έκθεση Πισσαρίδη είναι ο βασικός οδηγός της  πολιτικής της κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη. Άρα μιλάμε για απόψεις που με τον έναν ή άλλο τρόπο εφαρμόζονται ή θα εφαρμοστούν στο πεδίο της πολιτικής.

Η άποψη αυτή έχει καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο για τις ΜμΕ αλλά συνολικά για την οικονομία και την κοινωνία. Διότι το πλήθος των μικρών επιχειρήσεων δεν είναι η αιτία αλλά το αποτέλεσμα του τρόπου λειτουργίας του ελληνικού οικονομικού συστήματος και του ελληνικού κράτους. Στο χώρο της ΜμΕ αναζητούν τις ευκαιρίες ζωής και δημιουργίας όλοι εκείνοι στους οποίους το σύστημα, όπως λειτουργεί, στερεί παραγωγικές διεξόδους. Για αυτό και όποτε ο χώρος αυτός επιχειρήθηκε να συρρικνωθεί βίαια, όπως έγινε με το πρώτο και το δεύτερο μνημόνιο, αμέσως μετά ανασυντίθεται, αναπαράγεται. Άρα η διέξοδος δεν είναι η καταστροφή ή η βίαιη συρρίκνωση αλλά η εφαρμογή μέτρων και κίνητρων που θα βοηθούν τη μετάβαση από μια επιχειρηματικότητα ανάγκης με στόχο απλώς την επιβίωση, σε μια επιχειρηματικότητα ευκαιρίας με στόχο την ανάπτυξη.

Για τη χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα δεν ευθύνεται το πλήθος των μικρών επιχειρήσεων αλλά ο ιστορικά χαμηλός βαθμός ανάπτυξης της βιομηχανίας, η μη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας στον χώρο της μεταποίησης και της πρωτογενούς παραγωγής, το χαμηλό ποσοστό των παραγωγικών επενδύσεων, το χαμηλό επίπεδο έρευνας και καινοτομίας, η καθυστέρηση σε αυτό που λέγεται οικονομία της γνώσης. Αυτές είναι οι πραγματικές αιτίες της χαμηλής παραγωγικότητας και των μεγάλων και των μικρών επιχειρήσεων.

Το μεγάλο πλήθος και το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων δεν είναι και πάλι εδώ η αιτία αλλά το αποτέλεσμα αυτών των υστερήσεων. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν είναι οι θύτες αλλά είναι τα θύματα αυτών και άλλων υστερήσεων καθώς και των δυσλειτουργιών του ελληνικού κράτους.

Αν δεν το αποδεχθούμε αυτό ως μία βασική θέση, τί πολιτική μπορούμε να χαράξουμε; Η μόνη πολιτική η οποία προκύπτει είναι να επιβραδύνει κανείς το μέγεθος της καταστροφής, να επιβραδύνει τον θάνατο. Το ζητούμενο όμως, όπως ήδη είπα, δεν είναι αυτό. Το ζητούμενο είναι να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που περικλείει ο χώρος των μικρών επιχειρήσεων, πως να τις κάνουμε βασικό πυλώνα ανάπτυξης. Αυτή λοιπόν η αποσαφήνιση του ρόλου και της θέσης των ΜμΕ που πρέπει να έχουν στο νέο παραγωγικό υπόδειγμα θεωρούμε ότι πρέπει να γίνει αίτημα των φορέων του κλάδου, να γίνει απαίτηση από τις πολιτικές δυνάμεις να αποσαφηνίσουν τις θέσεις τους, διαφορετικά φοβούμαι οι συνέπειες θα είναι αρνητικές.

Η τρίτη προϋπόθεση είναι η αναπτυξιακή στρατηγική για ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα που θα αξιοποιεί και θα αναβαθμίζει το ρόλο και τις δυνατότητες των ΜμΕ.

Και εδώ έχουμε την άποψη που λέει ότι δεν χρειαζόμαστε αναπτυξιακή στρατηγική. Η πρώτη αναπτυξιακή στρατηγική που υπήρξε στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες ήταν αυτή που έκανε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και η οποία μπήκε στο συρτάρι μόλις ανέλαβε η νέα κυβέρνηση . Τι υποκρύπτει αυτή η άποψη;  Υποκρύπτει ότι η πολιτική δεν πρέπει να έχει στόχους τομεακούς, κλαδικούς κλπ. διότι οι αγορές από μόνες τους και οι επιχειρήσεις από μόνες τους θα ανακαλύπτουν τις ευκαιρίες και θα τις εκμεταλλεύονται. Αλλά τί μας προστατεύει τότε από μία τουριστική μονοκαλλιέργεια, όπως ήδη συμβαίνει; Και πως μπορεί να αναπτυχθεί η οικονομία όταν δεν υπάρχει μια  εγχώρια παραγωγική βάση και η κατανάλωση στηρίζεται στις εισαγωγές; Επίσης υπάρχει χώρα στον κόσμο που ανέπτυξε τη βιομηχανία χωρίς βιομηχανική πολιτική; Υπάρχει χώρα στον κόσμο που να υπερέβη την υστέρησή της χωρίς μια συγκεκριμένη στρατηγική; Άρα η ύπαρξη αναπτυξιακής στρατηγικής είναι αναγκαία, όπως είναι αναγκαία η διοχέτευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και του τραπεζικού συστήματος με σκοπό την ποσοτική και ποιοτική αναβάθμιση της παραγωγικής βάσης της χώρας. Και εκεί κεντρικό ρόλο, βασικό πυλώνα πρέπει να έχουν οι ΜμΕ. Στο πλαίσιο της αναπτυξιακής στρατηγικής είχαμε αρχίσει, και ο Λόης Λαμπριανίδης έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο, τη διαμόρφωση ακριβώς εκείνων των πολιτικών οι οποίες μπορούν να απαντήσουν στα βαθύτερα διαχρονικά προβλήματα της ΜμΕ. όπως ήταν οι δομές στήριξης και ανάπτυξης των ΜμΕ, η παραγωγική διασύνδεση κλάδων και τομέων με στόχο τη δημιουργία παραγωγικών συμπλεγμάτων, η διασύνδεση του τουρισμού με τη μεταποίηση και την πρωτογενή παραγωγή, η διασύνδεση με φορείς έρευνας & καινοτομίας, ο επανασχεδιασμός του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, οι αναπτυξιακοί χρηματοδοτικοί θεσμοί κ.ά.

Η τέταρτη  προτεραιότητα και θέλω να το τονίσω και αυτό είναι η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους με ειδική μέριμνα στα ιδιαίτερα προβλήματα των ΜμΕ. Ο «σωστός» επιχειρηματίας ρισκάρει, αναλαμβάνει κινδύνους. Το να έχεις λοιπόν ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας, ένα σύγχρονο και ισχυρό εκπαιδευτικό σύστημα, ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα, αυτοί οι παράγοντες ασφάλειας διευκολύνουν την επιχειρηματικότητα. Είναι μία σταθερά πάνω στην οποία μπορεί κανένας να στηριχθεί. Αν δεν έχεις τίποτα από όλα αυτά, ακόμη και η επιχειρηματικότητα γίνεται δύσκολη. Άρα το ισχυρό κράτος δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τους πιο αδύναμους της κοινωνίας, αφορά συνολικά τη δυνατότητα της κοινωνίας να πάει μπροστά.

Η πέμπτη προϋπόθεση είναι τα χρηματοδοτικά εργαλεία με τα οποία πρέπει να στηριχθούν οι ΜμΕ για να στραφούν στους τομείς και τις δραστηριότητες που είναι περισσότερο επιθυμητές. Η αναβάθμιση της Αναπτυξιακής Τράπεζας που δημιουργήσαμε, η αξιοποίηση του θεσμού των μικροπιστώσεων, που επίσης θέσαμε τις βάσεις για να θεσμοθετηθεί, η δημιουργία μιας τράπεζας στο μέλλον για την αγροτική οικονομία και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αυτά και άλλα ειδικά εργαλεία πρέπει να απαντήσουν σε αυτό το χρόνιο πρόβλημα και να βάλουν τέλος στην εξάρτηση των ΜμΕ από ένα δυσκίνητο τραπεζικό σύστημα που πολλές φορές ταλαιπωρεί παρά να εξυπηρετεί τη ΜμΕ.

Άμεσα μέτρα ανακούφισης

Άφησα στο τέλος τα άμεσα μέτρα, την εργαλειοθήκη των άμεσων μέτρων όχι γιατί δεν είναι σημαντικά ή επείγοντα αλλά για να τονίσω ότι τα μέτρα αυτά για να έχουν βιώσιμα και διατηρήσιμα αποτελέσματα πρέπει να εντάσσονται οργανικά σε μια ολοκληρωμένη στρατηγική βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης. Επίσης αυτά τα άμεσα μέτρα εξαρτώνται πάρα πολύ από τη συγκυρία. Πριν από 3 χρόνια δεν υπήρχε το πρόβλημα της ακρίβειας με την μορφή τουλάχιστον που τίθεται σήμερα. Σήμερα έχει γίνει κυρίαρχο πρόβλημα άρα κάθε φορά πρέπει, μέσα από διάλογο με τους φορείς, να διαμορφώνονται εκείνα τα άμεσα μέτρα τα οποία απαντούν στα άμεσα προβλήματα. Εδώ λοιπόν στην παρούσα συγκυρία εντάσσονται μέτρα που έχουν ήδη προταθεί από τον Πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, πολλά από τα οποία εφαρμόζονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τις οποίες παρακολουθούμε ενώ αποτελούν και αιτήματα των φορέων της ΜμΕ. Αναφέρω ενδεικτικά:

– μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα καύσιμα, για όσο διαρκεί η κρίση και ολική επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης του αγροτικού πετρελαίου.

– μείωση του ΦΠΑ στον κατώτατο συντελεστή στα τρόφιμα και στα βασικά προϊόντα διαβίωσης.

– φορολόγηση των υπερκερδών στην ενέργεια και πλήρης απόδοσή τους στους καταναλωτές.

– άμεση ρύθμιση των χρεών που δημιουργήθηκαν την περίοδο την πανδημίας, με διαγραφή μέρους της ονομαστικής τους αξίας και τουλάχιστον 120 δόσεις για το υπόλοιπο.

– ενεργοποίηση ισχυρών χρηματοδοτικών προγραμμάτων από την Αναπτυξιακή Τράπεζα.

– ανασχεδιασμός των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.

– ανασχεδιασμός της ενεργειακής στρατηγικής με επιτάχυνση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

– επέκταση των ενεργειακών κοινοτήτων και διάχυσή τους σε όλους του δήμους και στις τοπικές κοινωνίες.

Πιστεύουμε ότι αυτά τα μέτρα ενταγμένα σε μια ευρύτερη στρατηγική μπορούν να υλοποιήσουν τον στρατηγικό στόχο που για μας, όπως είπα, είναι να κάνουμε τις ΜμΕ μοχλό της οικονομικής ανάπτυξης.

Κατανοούμε ότι τα προηγούμενα χρόνια η συντηρητική & νεοφιλελεύθερη παλινόρθωση που ζούμε κατέστη δυνατή γιατί μέρος των ΜμΕ και των επαγγελματιών πίστεψε την απατηλή υπόσχεση της «ανέξοδης» ευημερίας. Σήμερα, 3 χρόνια μετά γνωρίζουμε ότι αυτό που έγινε αυτά τα χρόνια ήταν μια αναδιανομή 43 δισ. ευρώ από τα οποία τα 30 δισ. ήταν δάνεια τα οποία αφορούν τις επόμενες γενιές. Και μόλις ο πακτωλός αυτών των χρημάτων μοιράστηκε, η κυβέρνηση εμφανίζεται εντελώς αμήχανη και ανίκανη να διαχειριστεί την πραγματικότητα με οποιοδήποτε τρόπο. Πιστεύουμε λοιπόν ότι δημιουργούνται οι συνθήκες και οι ανάγκες ούτως ώστε οι ίδιοι οι πολίτες, οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, οι ίδιοι οι επαγγελματίες να δουν ότι το μέλλον τους αντικειμενικά βρίσκεται σε μια άλλη κατεύθυνση πολιτική, σε μια προοδευτική διέξοδο και το τονίζω αυτό διότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία είναι αναγκαία αλλά δεν αρκεί. Χρειάζεται ένα ισχυρό κοινωνικό μπλοκ δυνάμεων, μια ισχυρή κοινωνική συμμαχία. Ο κόσμος των επαγγελματιών και των ΜμΕ μαζί με τον κόσμο της μισθωτής εργασίας είναι οι βασικοί πυλώνες για μια τέτοια κοινωνική συμμαχία, για την πολιτική αλλαγή και τον προοδευτικό μετασχηματισμό της κοινωνίας ενάντια σε πολιτικές που υπηρετούν τα μεγάλα συμφέροντα και τους ημέτερους και στηρίζονται στην αδιαφάνεια και στη σπατάλη πόρων, όπως συμβαίνει σήμερα.

---

 

Το βίντεο της εκδήλωσης (Στο 05:05 η ομιλία του Γ. Δραγασάκη)