Η ευθύνη που έχουμε έπειτα από μια σοκαριστική ήττα, είναι να κρατήσουμε τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. όρθιο και ενωμένο, ώστε με συντεταγμένη πορεία να προχωρήσουμε στην ανάλυση των αιτιών της ήττας και στην επεξεργασία του πολιτικού σχεδίου μας στις νέες συνθήκες.

Είναι θετικό ότι τα συλλογικά όργανα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. αποφάσισαν να προχωρήσει γρήγορα η εκλογή νέας ηγεσίας, η οποία θα οργανώσει την ανασυγκρότηση του κόμματος, θα αναλάβει πρωτοβουλίες για διάλογο και κοινή δράση του ευρύτερου προοδευτικού χώρου και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια αξιόπιστη εναλλακτική προοδευτική διέξοδο.

Άλλωστε, η αναγκαία προ πολλού «ανασυγκρότηση του κόμματος» δεν είναι ένα μονόπρακτο έργο. Θα έλεγα ότι είναι μια νέα ήπειρος προς εξερεύνηση, με στόχο να «εφεύρουμε τον νέο ΣΥΡΙΖΑ», όπως είπε ο Αλέξης Τσίπρας. Είναι ένα νέο ξεκίνημα, με την έννοια ότι πρέπει να επεξεργαστούμε ξανά το πολιτικό μας σχέδιο σε νέες συνθήκες, που δεν χαρακτηρίζονται από οικονομική και κοινωνική κατάρρευση, όπως το 2012 ή το 2015, αλλά από έναν ανοδικό οικονομικό κύκλο (με άνιση και μη διατηρήσιμη οικονομική ανάκαμψη), σε ένα περιβάλλον πολλαπλών δομικών κρίσεων. Πώς, λοιπόν, στις νέες συνθήκες θα ανακτήσουμε τη δυνατότητα να διεκδικήσουμε την κυβέρνηση; Πώς θα βρούμε αξιόπιστες απαντήσεις, σε παλιά, χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα αλλά και σε νέα πρωτόγνωρα προβλήματα όπως η κλιματική αλλαγή, η τεχνητή νοημοσύνη, σε συνδυασμό με το οξύ κοινωνικό πρόβλημα; Πώς θα επαναφέρουμε στην επικαιρότητα το όραμα μιας κοινωνίας ελευθερίας και ισότητας, το όραμα ενός νέου σοσιαλισμού ή οικοσοσιαλισμού;

Προφανώς είναι μια πρόκληση παγκόσμια. Παγκόσμια θα είναι και η διαδικασία της ανταπόκρισης σε αυτήν. Και προφανώς δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις δεδομένες. Θα είναι μια διαδικασία με δοκιμές, πειραματισμούς, επιτυχίες και αποτυχίες. Γι’ αυτό πρέπει να εξοπλιστούμε με μεθοδικότητα, συλλογικότητα, υπομονή και επιμονή.

Άρα και από την άποψη αυτή, ο σχεδιασμός της ανασυγκρότησης προϋποθέτει τη νέα ηγεσία και απαιτεί την ενεργητική συμμετοχή όλου του κόμματος. Εκείνο που πρέπει να απαιτήσουμε από την υποψήφια και τους υποψήφιους για τη θέση τού ή της προέδρου δεν είναι οι προκαταβολικές απαντήσεις σε όλα τα ανοιχτά ερωτήματα –αυτές θα επιχειρήσουμε να τις βρούμε όλοι και όλες μαζί–, αλλά τη μέθοδο και την κατεύθυνση, τον τρόπο λειτουργίας ενός κόμματος, που είχε μάθει να κρύβει τα προβλήματα κάτω από το χαλί και την αδράνειά του πίσω από την εμβληματική παρουσία τού έως τώρα προέδρου του.

Πολλά από τα προβλήματα με τα οποία θα βρεθεί αντιμέτωπη η νέα ηγεσία δεν είναι καινούργια. Πολλά από αυτά στη δημόσια συζήτηση αγνοούνται ή υποτιμούνται ως «οργανωτικά», αλλά είναι βαθύτατα πολιτικά, καθώς αφορούν την ικανότητα του κόμματος να σκέφτεται συλλογικά, να δρα ενιαία, να ανοίγεται τολμηρά μέσα στην κοινωνία, να συνομιλεί αξιόπιστα με ευρύτερες δυνάμεις. Τι μορφή και τι περιεχόμενο πρέπει να έχουν π.χ. τα πρωτοβάθμια κύτταρα του κόμματος; Ποιο το νόημα της κομματικής ένταξης σήμερα και πώς μπορεί να αναζωογονηθεί; Πώς θα λειτουργήσει η νέα ηγεσία σε ένα κόμμα στο οποίο το τασικό κριτήριο συχνά υπερτερεί του συλλογικού; Πώς θα αντιμετωπίσει ή, ορθότερα, πώς θα προτείνει να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη δεσμευτικότητας στην υλοποίηση των αποφάσεων που χαρακτηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ από παλιά;

Ας θυμηθούμε τι έγινε με τον Απολογισμό. Τον κάναμε, ψηφίστηκε σχεδόν ομόφωνα από την Κεντρική Επιτροπή. Αλλά μετά αγνοήθηκε σχεδόν από όλους και όλες. Ο Απολογισμός στην εισαγωγή του προέβλεπε να γίνει και απολογισμός του κόμματος, των οργάνων του, των κοινοβουλευτικών ομάδων του. Και όμως, τίποτα δεν έγινε. Και κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε, καμία τάση δεν το απαίτησε. Μεμονωμένες φωνές πνίγηκαν στη γενική αδράνεια. Προβλέπαμε, ακόμη, θεματικούς απολογισμούς για επίδικα θέματα, όπως η φορολόγηση της μεσαίας τάξης, το «μαξιλάρι», η πολιτική για τα ΜΜΕ, την παιδεία κ.ά. με στόχο να βγουν ει δυνατόν κοινά πορίσματα και μαθήματα για το μέλλον. Τίποτε από αυτά δεν έγινε, δεν ζητήθηκε καν. Αντ’ αυτού, υπαρκτές ή ανύπαρκτες διαφωνίες συντηρούνται ως ύλη ανούσιων εσωκομματικών διαχωρισμών και άγονων αντιπαραθέσεων.

Να αναφερθώ στο Καταστατικό; Τα ίδια κι εδώ. Πολύ χαλαρή δεσμευτικότητα. Υπήρξα πρόεδρος της Επιτροπής Καταστατικού στο προηγούμενο Συνέδριο και θυμάμαι την ικανοποίησή όλων μας όταν θεσπίζαμε μια σειρά από καινοτομίες, όπως να δημιουργήσουμε στο κόμμα ένα παρατηρητήριο κατά των διακρίσεων, να εκλεγεί από την Κεντρική Επιτροπή μια διαρκής επιτροπή για το Καταστατικό, να αξιοποιήσουμε τις ψηφιακές τεχνολογίες για συμμετοχή των μελών σε διαβουλεύσεις… και πολλά άλλα. Τα ψηφίσαμε, αλλά δεν αισθανθήκαμε δεσμευμένοι από την ψήφο μας να τα υλοποιήσουμε ή να απαιτήσουμε να υλοποιηθούν.

Αυτή η παγιωμένη έλλειψη δεσμευτικότητας πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να σταματήσει. Υπονομεύει την εσωκομματική δημοκρατία αλλά και τη σοβαρότητα του κόμματος. Η παρουσία του Αλέξη Τσίπρα άμβλυνε ως έναν βαθμό αυτό το πρόβλημα. Όμως τώρα, στη νέα φάση, η δεσμευτικότητα των αποφάσεων, ο σεβασμός στις διαδικασίες, η συλλογικότητα, πρέπει να κατανοηθούν ως «συγκολλητικές ουσίες» του νέου ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., ως προϋποθέσεις δημοκρατικής λειτουργίας, συνοχής και ισχύος του κόμματος.

Επομένως, δεν έχουμε ούτε ώρα για χάσιμο. Προχωρούμε μπροστά, δυνατά. Επιδιώκουμε τη μέγιστη συσπείρωση και κινητοποίηση των μελών και των φίλων. Εγγράφουμε νέα μέλη. Προβάλλουμε προς τα έξω τους κοινούς μας στόχους και όχι τις όποιες διαφορές, περιφρουρούμε ως κόρη οφθαλμού την ενότητα του κόμματος. Εκλέγουμε δημοκρατικά τη νέα ηγεσία μας. Τη στηρίζουμε με ειλικρίνεια και απαιτούμε να κάνει ό,τι χρειάζεται για να υπάρξει μεγαλύτερη σοβαρότητα στο κόμμα, να βάλει τέρμα στις διαρροές και άλλες παθογένειες, να διασφαλίσει σεβασμό των διαδικασιών, δεσμευτικότητα των αποφάσεων. Να δημιουργήσει ένα νέο μοντέλο ηγετικής λειτουργίας που δεν θα στηρίζεται στη συνεχή διαπραγμάτευση θέσεων, ρόλων και αξιωμάτων με τάσεις και παράγοντες, αλλά θα στηρίζεται στην ισότιμη αξιοποίηση όλου του δυναμικού, σε μια δημοκρατική και συλλογική λειτουργία με βάση σχέδιο, συγκεκριμένους στόχους, προσωποποιημένες ευθύνες, λογοδοσία και αξιολόγηση. Ανασκουμπωνόμαστε, λοιπόν, όλοι και όλες, αποφασιστικά για τη νέα σπορά, την προϋπόθεση για τον νέο θερισμό. Άλλωστε, οι «Αλκυονίδες» ημέρες του κ. Μητσοτάκη δεν θα κρατήσουν για πάντα.

* Άρθρο στην Εφημερίδα των Συντακτών