Συνέντευξη στην «Αυγή της Κυριακής» και τον δημοσιογράφο Φοίβο Κλαυδιανό.

 «Το μέλλον αρχίζει να αποκτά ορατότητα» αναφέρατε πρόσφατα. Ποια είναι τα στοιχεία που θεωρείτε ότι τεκμηριώνουν τη διαπίστωση αυτή;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι χιλιάδες συμπολίτες μας εξακολουθούν να ζουν σε συνθήκες ακραίας ανασφάλειας εξαιτίας μεγάλης ανέχειας, χρόνιας ανεργίας ή υπερχρέωσης. Όμως, ενώ μέχρι τώρα είχαμε να κάνουμε μόνο με προβλήματα και κινδύνους, από εδώ και πέρα, εκτός από αυτά, αρχίζουμε να διαθέτουμε και ουσιαστικές δυνατότητες για την αντιμετώπισή τους. Ενώ από την αρχή της κρίσης τα προβλήματα ήταν σε τροχιά συνεχούς επιδείνωσης, πλέον έχουμε μπει σε φάση σχετικής σταθεροποίησης ή και μικρής βελτίωσης σε κάποια από αυτά.

Ενώ πέρυσι ήμαστε μόνοι απέναντι στην Ευρώπη και τους θεσμούς της, τώρα πολλοί είναι αυτοί που αναγνωρίζουν το δίκιο μας, άλλοι στα λόγια έστω, άλλοι και στην πράξη. Ενώ μέχρι τώρα κυβερνούσαμε, ας το πω σχηματικά, με ορίζοντα ημέρας, εβδομάδας, μήνα, πλέον μπορούμε να σχεδιάσουμε σε ευρύ ορίζοντα, και για τις επόμενες ημέρες και για τους επομένους μήνες και για τα επόμενα χρόνια, όπως λέγαμε προλογικά.

Θεωρείτε ότι αυτές οι συνθήκες σχετικής σταθεροποίησης, όπως τις χαρακτηρίσατε, θα μπορούσαν να ανατραπούν ή να υπονομευθούν από τη στάση διαπλεγμένων συμφερόντων ή δυνάμεων της αντιπολίτευσης και ειδικά της Ν.Δ.;

Το επεδίωξαν με τη στρατηγική της αριστερής παρένθεσης. Αλλά απέτυχαν σε όλες τις παραλλαγές της. Τον πολιτικό χρόνο που κερδίσαμε και τις δυνατότητες που δημιουργήσαμε δεν μας τις χάρισε κανείς. Τις κατακτήσαμε διότι ο λαός, παρά τα εύλογα ερωτήματα και τις ανησυχίες του, έδειξε κατανόηση και υπομονή∙ διότι η κυβέρνηση άντεξε και επιβεβαίωσε τη συνοχή και την αντοχή της μέσα σε πρωτόγνωρα δύσκολες συνθήκες∙ διότι υλοποιήσαμε όλα τα αναγκαία μέτρα, πολλά από τα οποία ήταν πέρα ή και αντίθετα από τις δικές μας επιλογές, ώστε να διασφαλίσουμε την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων μέχρι και το 2018. Επίσης γιατί επιτύχαμε να έχουμε από τώρα έναν δεσμευτικό οδικό χάρτη για το χρέος, που, αν και απέχει από το να συνιστά τη ριζική λύση που θα θέλαμε, εν τούτοις δημιουργεί ένα πλαίσιο με μικρότερες αβεβαιότητες σε σχέση με πριν.

Επομένως οι κραυγές των διαπλεκομένων συμφερόντων και τα αιτήματα του κ. Μητσοτάκη για πτώση της κυβέρνησης είτε θα εγκαταλειφθούν άδοξα είτε θα θυμίζουν ολοένα και περισσότερο στρατηγικές πόλωσης, διαρκούς έντασης, ακόμη και θεσμικής και οικονομικής αποσταθεροποίησης, τις οποίες εφαρμόζουν αντιδραστικές δυνάμεις σε χώρες της Λατινικής Αμερικής. Μια τέτοια στρατηγική όμως πιστεύω, θα βρει αντιστάσεις ακόμη και στο εσωτερικό της Ν.Δ. και σίγουρα από την πλειονότητα της κοινωνίας.

 Τώρα πώς διαγράφονται οι προοπτικές; Και ποια τα καθήκοντα στη νέα αυτή φάση;

Όπως τόνισε και ο πρωθυπουργός στο πρόσφατο Υπουργικό Συμβούλιο, δεν υπάρχει χώρος για επανάπαυση ή εφησυχασμό. Πρέπει να αξιοποιήσουμε κάθε μέρα και ώρα για να βελτιώσουμε την κυβερνητική λειτουργία μας, να ενισχύσουμε τους δεσμούς μας με τα λαϊκά στρώματα και τη νεολαία, να καταστήσουμε γνωστά στον λαό όσα σχεδιάζουμε, όσα πετύχαμε, αλλά και τα εμπόδια και τις δυσκολίες που συναντούμε, να αντιμετωπίσουμε προβλήματα που ταλαιπωρούν καθημερινά τους πολίτες, να ανασυντάξουμε και να διευρύνουμε την κοινωνική βάση του ΣΥΡΙΖΑ, να θωρακιστούμε και να θωρακίσουμε την κοινωνία έναντι μελλοντικών κρίσεων, πιέσεων ή εκβιασμών.

Τόσο εσείς και η κυβέρνηση γενικότερα όσο και η Ν.Δ. μιλάτε για οικονομική ανάκαμψη, αύξηση του ΑΕΠ, έξοδο στις αγορές. Ποιο είναι το στρατηγικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ; Και γιατί τόσο εσείς όσο και άλλα στελέχη της κυβέρνησης κάνετε λόγο για οκταετή τουλάχιστον διακυβέρνηση προκειμένου να αλλάξουν τα κακώς κείμενα;

Στο δικό μας σχέδιο η ανάκαμψη της οικονομίας, η έξοδος στις αγορές, οι επενδύσεις είναι αναγκαία βήματα για την έξοδο από τον φαύλο κύκλο της ύφεσης και της λιτότητας, αλλά δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι μέσα για την επίτευξη συλλογικών κοινωνικών στόχων, για τη μείωση της ανεργίας, την αποτροπή του κοινωνικού αποκλεισμού, την ανασυγκρότηση και την αναβάθμιση της παραγωγικής βάσης της χώρας, τη δημιουργία ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος. Αν η οικονομική μεγέθυνση σημαίνει ποσοτική βελτίωση των μεγεθών, η δίκαιη ανάπτυξη που εμείς επιδιώκουμε σημαίνει νέες κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις και θεσμούς που ενσωματώνουν αυτές τις σχέσεις.

Κι αυτό αφορά την ποιότητα της δημοκρατίας και του μοντέλου διακυβέρνησης σε σχέση με τις ανάγκες των πολιτών, τη θέση και τον ρόλο της εργασίας στην αναπτυξιακή διαδικασία, τις σχέσεις δημόσιου και ιδιωτικού, τη λειτουργία του κράτους προς όφελος των πολιτών και την προστασία των αδυνάτων, τη σχέση της ανάπτυξης με το περιβάλλον, τη δίκαιη κατανομή του τελικού προϊόντος, τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης σε σχέση με το μέλλον και τις επόμενες γενιές.

Αυτές τις σχέσεις και τους αντίστοιχους θεσμούς είναι που πρέπει να αλλάξουμε ή να εφεύρουμε εξαρχής με τρόπο που να υπηρετούν τους εργαζομένους, τους πολίτες και να δημιουργούν τις βάσεις για ένα υπόδειγμα βιώσιμης, αλληλέγγυας και δίκαιης κοινωνίας. Κι αυτό απαιτεί έναν χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον μεσοπρόθεσμο, μια ισχυρή κοινωνική και πολιτική συμμαχία με κορμό τις δυνάμεις της εργασίας και της Αριστεράς και μια σχέση αλληλοτροφοδότησης με αντίστοιχες διαδικασίες και δυναμικές στον ευρωπαϊκό χώρο. Αυτός ήταν ο πυρήνας του σχεδίου μας πριν από τις εκλογές, αυτός παραμένει και σήμερα.

 Τι επέβαλε την αξιολόγηση των διοικήσεων των τραπεζών και σε ποιο στάδιο βρίσκεται η σχετική διαδικασία;

Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα λειτούργησε επί δεκαετίες ως ένα κλειστό σύστημα εξουσίας, που σε πολλές περιπτώσεις αναπαραγόταν σ’ ένα πλαίσιο αμοιβαίας συγκάλυψης και αμοιβαίας προστασίας με τα ΜΜΕ, με τμήματα του κομματικού και του επιχειρηματικού συστήματος, χωρίς διαφάνεια, έλεγχο και δημόσια λογοδοσία. Αυτό το σύστημα, σήμερα, «σπάει» με μέτρα διαφάνειας, όπως η «Διαύγεια» στη διαφημιστική δαπάνη και τις χορηγίες των τραπεζών, με αξιολόγηση των διοικήσεων, η οποία είναι σε εξέλιξη, και μ’ ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο ενεργητικής αντιμετώπισης των μη εξυπηρετούμενων δάνειων.

 Πιστεύετε ότι οι επικείμενες «κρίσεις» στις διοικήσεις των τραπεζών γίνονται με τα κατάλληλα κριτήρια και θα προσφέρουν στη σωστή κατεύθυνση;

Αυτό που έχει σημασία είναι να εμπεδωθεί ο νέος θεσμός όχι ως μια εφάπαξ διαδικασία, αλλά ως μια διαρκής πρακτική. Δυστυχώς η πρωτοβουλία γι’ αυτήν την αξιολόγηση δεν προήλθε από το ελληνικό πολιτικό και θεσμικό σύστημα, αλλά επιβλήθηκε από τα έξω. Γι’ αυτό τόσο τα κριτήρια όσο και οι διαδικασίες της αξιολόγησης έχουν τη σφραγίδα των δανειστών και των θεσμών που τους εκπροσωπούν.

Δεν ήταν καν προϊόν διαλόγου με την κυβέρνηση ή αποτέλεσμα συμβιβασμού. Ήταν αποτέλεσμα επιβολής σε συνθήκες που η ανάγκη έγκαιρης ολοκλήρωσης της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών δεν επέτρεπε καμία καθυστέρηση. Τώρα όμως που επιχειρείται η εφαρμογή τους στην πράξη αποκαλύπτονται σοβαρά προβλήματα και στρεβλώσεις που επιβάλλουν την επαναξιολόγησή τους. Τόσο τα κριτήρια λοιπόν όσο και οι διαδικασίες της αξιολόγησης, αναγκαίας σε κάθε περίπτωση, των διοικήσεων των τραπεζών πρέπει να επανεξεταστούν και να αλλάξουν και προς αυτήν τη κατεύθυνση εργάζεται ήδη η κυβέρνηση.

Είναι το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ η ευκαιρία για τη χάραξη της στρατηγικής που περιγράψατε;

Το «τι κόμμα θέλουμε» συνδέεται πάντα με το «τι πρέπει και θέλουμε να κάνουμε». Υπάρχουν, νομίζω, τρία τουλάχιστον επίπεδα στα όποια πρέπει να απαντήσουμε σήμερα το ερώτημα αυτό. Το πιο άμεσο: Αποτελεί κοινό τόπο το ότι μια κυβέρνηση με κορμό την Αριστερά δεν μπορεί να εκπληρώσει τον ρόλο της χωρίς αριστερό κόμμα. Και μάλιστα ένα κόμμα που να μπορεί να δρα ως καταλύτης, να ορίζει το πλαίσιο της κυβερνητικής πολιτικής, να διαφυλάττει τις αξιακές προτεραιότητες της Αριστεράς και να προωθεί τις απαραίτητες συλλογικές πρωτοβουλίες που θα συνδέουν την κυβέρνηση με την κοινωνία, τα λαϊκά στρώματα και τα κοινωνικά κινήματα. Αυτά συνθέτουν ήδη ένα μέρος της ατζέντας του συνεδρίου.

Το στρατηγικό: Όμως στόχος μας δεν είναι απλώς να κυβερνήσουμε διαχειριζόμενοι την κρίση και αναπαράγοντας το σύστημα που παραλάβαμε. Στόχος μας είναι η ανασυγκρότηση και ο προοδευτικός μετασχηματισμός της κοινωνίας. Και αυτό απαιτεί έναν ΣΥΡΙΖΑ που να μπορεί να εμπνεύσει τη μεγάλη στράτευση και να οργανώσει τη μεγάλη κοινωνική συμμαχία και τις συναινέσεις που είναι αναγκαίες. Απαιτεί αντιστοίχιση με την εκλογική και την κοινωνική βάση του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και ισχυρή βούληση και ικανότητα συγκρότησης ευρύτερων συμμαχιών. Γιατί, ας μην γελιόμαστε, για να λειτουργήσουμε ως άξονας της νέας κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας που θα εκφράσει τον προοδευτικό δημοκρατικό πόλο της ελληνικής κοινωνίας κόντρα στη συντήρηση, πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να αποκτήσει εκείνα τα χαρακτηριστικά στη συγκρότηση και τη λειτουργία του που θα του επιτρέψουν να παίξει τον ρόλο αυτόν.

Το ηγεμονικό: Και επιπλέον σε όλα αυτά ο νέος ΣΥΡΙΖΑ, που καλούμαστε να δημιουργήσουμε, πρέπει να είναι η απάντησή μας στην κρίση των κομμάτων. Μέσα από την ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ οφείλουμε να δώσουμε ένα νέο νόημα στο κόμμα – θεσμό ως βάθρο της δημοκρατίας. Με το δικό μας παράδειγμα πρέπει να δώσουμε μία απτή αριστερή δημοκρατική διέξοδο στην κρίση των κομμάτων προτάσσοντας αντίβαρα στην αντικομματική ρητορεία που ανοίγει τον δρόμο σε πολιτικά μορφώματα αντιπολιτικής και εν τέλει αντιδημοκρατικής υφής.

Μπορεί όμως ο Σύριζα να ανταποκριθεί σε όλα αυτά τα καθήκοντα με δεδομένες τις μεγάλες δυσκολίες της περιόδου;

Μα αυτή είναι η απάντηση στις δυσκολίες. Είναι όρος για την υπέρβασή τους. Το αντίθετο θα σήμαινε συμβιβασμό με την τακτική αναδίπλωση, στην όποια υποχρεωθήκαμε στο πλαίσιο ενός ασύμμετρου πολέμου που συνεχίζεται.

Δεν νομίζω, βέβαια, ότι μπορούμε να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις αυτές αν δεν αναγνωρίσουμε και δεν υπερβούμε παθογένειες του παρελθόντος. Αντίθετα, πιστεύω, για να απαντήσω στο ερώτημά σας, ότι στις προκλήσεις, που πράγματι μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε ως ιστορικές, μπορούμε να ανταποκριθούμε μόνο αν λειτουργήσουμε ως ένας ενιαίος συλλογικά σκεπτόμενος οργανισμός, με όρους δηλαδή ενιαίου κόμματος που συζητάει ανοιχτά και επιτρέπει να υπάρχουν ιδεολογικά ρεύματα στο εσωτερικό του και όχι ως ένα άθροισμα ομάδων και μηχανισμών που απλώς προσπαθεί να λειτουργεί τυπικώς ενιαία. Μπορούμε, αν ενεργούμε με πυξίδα και συνείδηση ότι το εγχείρημά μας δεν είναι ούτε «ανάδελφο» ούτε πρόσκαιρο αλλά εντάσσεται από την ίδρυσή του στην υπόθεση της δημιουργίας της Αριστεράς του 21ου αιώνα. Μόνο ως μέρος αυτής της πανευρωπαϊκής και παγκόσμιας προσπάθειας έχουν νόημα όσα επιχειρούμε.

Μπορούμε, τέλος, αν συμφωνήσουμε ότι η κομματική οικοδόμηση, η εσωκομματική δημοκρατία, η σχέση του κόμματος με την κυβέρνηση, τα κινήματα και την κοινωνία, η πολιτική των κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών, η αναβάθμιση του κόμματος ως θεσμού της δημοκρατίας κ.ο.κ. δεν είναι τεχνικά ή οργανωτικά ζητήματα ούτε είναι μόνο δικά μας προβλήματα∙ είναι ο πυρήνας της αριστερής πολιτικής σήμερα, και όχι μόνο στη χώρα μας αλλά παντού. Ο ΣΥΡΙΖΑ, που αποτελεί ένα ευρωπαϊκό και διεθνές σημείο αναφοράς, καλείται, έχουμε χρέος θα έλεγα, να δώσει τη συμβολή του στην αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών. Και το συνέδριο αποτελεί μια ευκαιρία για να το επιχειρήσουμε.

Η πρωτότυπη δημοσίευση εδώ

Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ