1) Κάθε ημέρα που περνάει η χρηματοπιστωτική κρίση γίνεται κρίση και της πραγματικής οικονομίας. Τι εξελίξεις να περιμένουμε στη χώρα μας το επόμενο διάστημα;

Όπως δείχνουν και τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2009 θα είναι έτος ύφεσης για την ευρωζώνη, ενώ και στην Ελλάδα η οικονομική επιβράδυνση θα γίνει ιδιαίτερα αισθητή. Η δυσκολότερη και ακριβότερη χρηματοδότηση της οικονομίας φέρνει πολλές επιχειρήσεις στο «κόκκινο», οδηγώντας σε χρεοκοπίες και μαζικές απολύσεις. Όπως είναι φυσικό, η κρίση θα πλήξει σημαντικά βασικούς κλάδους της ελληνική οικονομίας, όπως είναι οι κατασκευές, η ναυτιλία και ο τουρισμός, με αρνητικές επιπτώσεις στο ρυθμό ανάπτυξης και την απασχόληση.

Ακόμα πρέπει να σημειώσουμε ότι, λόγω της κρίσης, ενδέχεται να χαλαρώσουν οι περιβαλλοντικοί όροι στο όνομα της αύξησης των επενδύσεων, με συνέπεια όμως να οξυνθεί και η οικολογική κρίση.

2) Όμως η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η ελληνική οικονομία δείχνει αντοχές λόγω και της πολιτικής που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια. Ισχύει, πράγματι, κάτι τέτοιο;

Ο ισχυρισμός αυτός δείχνει ότι η κυβέρνηση αρνείται να αναγνωρίσει τις ενδογενείς αιτίες της κρίσης. Αλλά, σε τέτοιες περιπτώσεις, ο δογματισμός, η άρνηση του προβλήματος, αυξάνει τους κινδύνους. Η πραγματικότητα είναι ότι η διεθνής κρίση συναντάται, στην περίπτωση της χώρας μας, με εσωτερικές δυναμικές που προετοιμάζουν μια κρίση ευρύτερη κοινωνική και αναπτυξιακή, με το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης να υποχωρεί, πιθανότατα, κάτω του 2% το 2009. Εκείνο που δεν έχει ακόμη γίνει ξεκάθαρο είναι αν η κρίση αυτή θα πάρει τη μορφή μιας απότομης και ανώμαλης προσγείωσης ή μιας παρατεταμένης διολίσθησης στη στασιμότητα όπως έγινε στην Πορτογαλία.

3) Το κυβερνητικό σχέδιο για την ενίσχυση των τραπεζών δε θα συμβάλλει στην «απορρόφηση» κάποιων αρνητικών επιπτώσεων για την ελληνική οικονομία;

Η κυβέρνηση αντί να παρουσιάσει ένα σχέδιο στήριξης της απασχόλησης, των επενδύσεων και της κατανάλωσης προχωρεί σε μέτρα που στηρίζονται στην αρχή: ιδιωτικοποίηση των κερδών, κοινωνικοποίηση των ζημιών. Στη διάθεση των τραπεζών τίθεται το τεράστιο ποσό των 28 δις. ευρώ χωρίς καν να υπάρξουν αλλαγές στους όρους λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Επιπλέον, τα κυβερνητικά μέτρα δε συνοδεύονται από μέτρα ενίσχυσης της ζήτησης, με αποτέλεσμα να είναι και οικονομικά ατελέσφορα, καθώς η όποια αύξηση της προσφοράς ρευστότητας από τις τράπεζες μένει μετέωρη.

Κατά τη γνώμη του ΣΥΡΙΖΑ, η υλοποίηση του κυβερνητικού σχεδίου θα οδηγήσει τελικά σε συνέχιση της κερδοσκοπικής λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος σε βάρος της πραγματικής οικονομίας και της κοινωνίας, ενώ παράλληλα θα διασώσει τους υπεύθυνους της κρίσης, τη στιγμή που υπάρχει τεράστια ανάγκη για την υποστήριξη ενός μεγάλου αριθμού δανειοληπτών. 

4) Τότε τι θα έπρεπε να γίνει κατά τη γνώμη σας; Ποιο σχέδιο εξόδου από την κρίση προτείνετε στους πολίτες και τους παραγωγικούς φορείς;

Αρχικά θα πρέπει να διατεθούν σημαντικά ποσά για την στήριξη της απασχόλησης, του εισοδήματος και των επενδύσεων ώστε να κινηθεί η «μηχανή» της πραγματικής οικονομίας. Στο τραπεζικό σύστημα πρέπει να ανακτηθεί ο δημόσιος έλεγχος στην Εθνική τράπεζα, η οποία μαζί με ένα δίκτυο μικρότερων τραπεζών δημόσιου και κοινωνικού συμφέροντος θα συμβάλλει στη γρήγορη ανάσχεση της κρίσης. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε προτείνει την ίδρυση της Στεγαστικής Τράπεζας μισθωτών, αυτοαπασχολουμένων και άλλων εργαζομένων και την μετεξέλιξη του Ταμείου Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων  σε ειδική τράπεζα που θα δανειοδοτεί με ευελιξία και ευνοϊκούς όρους τις μικρές επιχειρήσεις.

Τώρα, αν κάποια ιδιωτική τράπεζα έχει πρόβλημα κεφαλαιακής επάρκειας, θα πρέπει να προχωρήσει σε αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου. Σε περίπτωση όμως που οι βασικοί μέτοχοι δε θέλουν ή δε μπορούν να συνεισφέρουν οικονομικά, τότε δεν έχουν δικαίωμα να διατηρούν υπό τον έλεγχό τους το τραπεζικό ίδρυμα και παραδίδουν τα κλειδιά στο κράτος χωρίς κανέναν όρο, απαίτηση ή αποζημίωση.

Φυσικά πρέπει να υπάρξει και στήριξη των δανειοληπτών με κοινωνικά κριτήρια. Προς την κατεύθυνση αυτή έχουμε προτείνει, μεταξύ άλλων, την ίδρυση του «Εγγυοδοτικού Ταμείου Στέγασης» το οποίο, με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις, θα παρεμβαίνει ανάμεσα στην δανείστρια τράπεζα και το δανειολήπτη, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ώστε να αποφεύγονται οι πλειστηριασμοί κατοικιών. 5) Σε ευρωπαϊκό επίπεδο τι αλλαγές προτείνετε στην αρχιτεκτονική του χρηματοπιστωτικού συστήματος;

Η χρηματοπιστωτική κρίση απαιτεί αλλαγή του καταστατικού και του πλαισίου λειτουργίας της ΕΚΤ, ώστε οι σκοποί της να μην περιορίζονται στον έλεγχο του πληθωρισμού αλλά να αφορούν και στη μείωση της ανεργίας και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Στο πλαίσιο αυτό, είναι αναγκαίος και ο πολιτικός έλεγχος των επιλογών της ΕΚΤ.

Επιπλέον το «σύμφωνο σταθερότητας» πρέπει να αντικατασταθεί από ένα σύμφωνο απασχόλησης, ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής το οποίο να προβλέπει μηχανισμούς αντιμετώπισης τόσο των συστημικών κρίσεων όσο και κρίσεων και κινδύνων που πλήττουν μεμονωμένες χώρες.

Ακόμη πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την κατάργηση των φορολογικών παραδείσων. Πάντως, πέρα από τις όποιες επιμέρους αναγκαίες ρυθμίσεις, μόνο ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης και αναδιανομής με στόχο την πλήρη απασχόληση και την κοινωνική δικαιοσύνη μπορεί να ανοίξει το δρόμο σε νέες αισιόδοξες προοπτικές.