Πριν από τον πόλεμο, οι πολεμοκάπηλοι της Ουάσιγκτον, καλλιέργησαν την άποψη ότι η γρήγορη και νικηφόρα έκβαση του πολέμου στο Ιράκ θα λειτουργούσε ως ο καταλύτης για την ανάκαμψη των χρηματιστηρίων και την έξοδο της παγκόσμιας οικονομίας από την ύφεση. Την άποψη αυτή υιοθέτησαν και διέδωσαν περαιτέρω οι ανά τον κόσμο κερδοσκόποι και όχι μόνο. Χαρακτηριστικό είναι πως στη φετινή σύνοδο του DAVOS λίγο πριν την εισβολή στο Ιράκ, στη βάση αυτών των απόψεων διαμορφώθηκε μεταξύ των επιχειρηματιών που πήραν μέρος σ’ αυτό η «συναίνεση», ότι ένας γρήγορος πόλεμος είναι προτιμότερος από την ειρήνη, αφού η τελευταία, η ειρήνη δηλαδή, διαιώνιζε την γεωπολιτική αστάθεια ενώ η εισβολή θα έθετε υποτίθεται τέλος σ’ αυτήν.

Τώρα βέβαια φαίνεται πως ο πόλεμος δεν θα είναι γρήγορος, και η νίκη των εισβολέων θα είναι πύρρειος. Και το σημαντικότερο, πως ο πόλεμος, αυτός μοιάζει μ’ ένα επεισόδιο που η λήξη του δεν θα σημάνει και το τέλος του έργου.

Και τούτο γιατί ο πόλεμος αυτός σηματοδοτεί ένα αποφασιστικό βήμα από την αγοραία στην ένστολη και ένοπλη παγκοσμιοποίηση. Από την παγκοσμιοποίηση μέσω των αγορών και της πολιτικής στην παγκοσμιοποίηση με τη δύναμη των όπλων. Στη δια πυρός και σιδήρου «απελευθέρωση» λαών και αγορών για την κατάκτηση και τον έλεγχό τους. Ο ιστορικός του μέλλοντος, θα αποφανθεί οριστικά αν αυτό είναι δείγμα μιας υπεροχής, μιας αλαζονείας και μιας κατάχρησης δύναμης ή αν είναι εκδήλωση μιας κρίσης, μιας αδυναμίας και μιας έλλειψης εμπιστοσύνης τελικά στις δυνατότητες του αμερικανικού καπιταλισμού να λειτουργήσει και να επεκταθεί με ειρηνικά μέσα.

Επί του παρόντος το πρωτεύον είναι να αναμετρηθούμε με τις συνέπειες αυτού του πολέμου και αυτής της στρατηγικής.

Για να μιλήσουμε όμως πιο συγκεκριμένα για τις συνέπειες του πολέμου στην παγκόσμια οικονομία, πρέπει να αναφερθούμε στην κατάσταση της τελευταίας και την προϋπάρχουσα κρίση της.Ο ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πόλεμος θα αξιοποιηθεί, και αξιοποιείται ήδη, για να φορτωθούν σ’ αυτόν προϋπάρχοντα προβλήματα, και να δικαιολογηθούν πολιτικές σε βάρος των εργαζομένων και συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους.

Αυτό έγινε ήδη στη Γερμανία, όπου ο καγκελάριος Στρέντερ, εξαργύρωσε την αντιπολεμική του στάση με τη μείωση των επιδομάτων ανεργίας και τη χαλάρωση των περιορισμών για απολύσεις.

Τα μέτρα αυτά όμως δεν έχουν καμία σχέση με τον πόλεμο, αλλά αποτελούν προσπάθειες να επιρριφθεί το κόστος της ύφεσης στους εργαζομένους.

Πράγματι η παγκόσμια οικονομία μπορεί να περιγραφεί ως ένας τριπλός φαύλος κύκλος.

  Ο πρώτος κύκλος, αφορά τις μεγάλες επιχειρήσεις που για να βελτιώσουν τη κερδοφορία τους ακολουθούν «μινιμαλιστικές» (Downsizing) στρατηγικές. Δηλαδή, αναστέλλουν τις επενδύσεις και τις επεκτάσεις τους, περιορίζουν το κόστος λειτουργίας τους, απολύουν προσωπικό, και εντατικοποιούν την εκμετάλλευση. Ακόμη κι όταν αυτά τα μέτρα αποδίδουν σε επίπεδο επιχείρησης, σε επίπεδο κοινωνίας εντείνουν την ύφεση και δυσκολεύουν την ανάκαμψη.

  Ο δεύτερος κύκλος αφορά τα τρία κέντρα του αναπτυγμένου καπιταλισμού. Η ταυτόχρονη εκδήλωση της κρίσης ή της ύφεσης και στην Ιαπωνία και στις ΗΠΑ και την Ε.Ε., καθιστά δύσκολο για τον καθένα από τα κέντρα αυτά και παίξει το ρόλο της ατμομηχανής και να σύρει τις υπόλοιπες έξω από τη κρίση.

     Τέλος, στην κλίμακα της παγκόσμιας οικονομίας η ύφεση των αναπτυγμένων οικονομικών επιτείνει τα προβλήματα των αναπτυσσόμενων, ενώ η καθήλωση της ανάπτυξης και η αύξηση της φτώχιας σ’ αυτές δυσκολεύει την ανάκαμψη των πρώτων.ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Την κατάσταση αυτή έρχεται να επιβαρύνει τώρα ο πόλεμος. Η συζήτηση βέβαια για το κόστος του πολέμου είναι άχαρη αν όχι και μακάβρια, αφού η απώλεια της ανθρώπινης ζωής, δεν χωρά σε καμιά οικονομική εξίσωση.

 Έχει σημασία ωστόσο ότι οι αρχικοί υπολογισμοί έχουν ήδη ανατραπεί και ο πρόεδρος Μπους ζητά από το Κογκρέσο την έγκριση νέων πιστώσεων για την κάλυψη των άμεσων δαπανών του πολέμου. Η αρχική πίστωση για 48 δις δολάρια έχει ήδη εξαντληθεί και οι υπολογισμοί που γίνονται αναβιβάζουν το άμεσο κόστος του πολέμου στα 100 δις δολάρια, ενώ ο συνυπολογισμός και των «παράπλευρων ζημιών» το ανεβάζει μέχρι και τα 1.600 δις δολάρια, αφού η οικονομική αιμορραγία θα συνεχισθεί και μετά το τέλος του πολέμου. (New Europe, 16/03/03)

 Σ’ αυτό βεβαίως δεν περιλαμβάνονται οι συνέπειες από την άνοδο της τιμής τους πετρελαίου, που ενισχύει τον πληθωρισμό επιβαρύνει το κόστος παραγωγής και διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων.

 Ούτε περιλαμβάνεται σ’ αυτούς τους υπολογισμούς το κόστος από τις συνέπειες σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας όπως είναι ο τουρισμός, ο παγκόσμιος οργανισμός του οποίου, υπολογίζει σε 3 εκατομμύρια τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν διεθνώς.

 Κυρίως όμως δεν μπορούν να υπολογισθούν οι συνέπειες, από την γεωπολιτική αστάθεια την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια που δημιουργεί ο πόλεμος, αλλά και η στρατηγική των ΗΠΑ γενικότερα.

Το απλό αυτό μέγεθος έχει εξαιρετικά υλικές συνέπειες.

Οι επενδυτές γίνονται πιο συντηρητικοί, αποφεύγουν την ανάληψη κινδύνων, γεγονός που αναστέλλει τις επενδύσεις.

Οι καταναλωτές πάλι, υπερχρεωμένοι, καθώς είναι, περιορίζουν την κατανάλωσή τους, για να αντιμετωπίσουν τα χειρότερα.

Οι επιχειρήσεις τέλος, όπως ήδη είπαμε αναστέλλουν επενδύσεις και επεκτάσεις, και επιδίδονται σε στρατηγικές μείωσης κόστους και απολύσεων.

Αν λοιπόν η παγκόσμια οικονομία εκτός των άλλων, πάσχει, από υπερπροσφορά και ανεπαρκή ζήτηση, ο πόλεμος και ό,τι αυτός συνεπάγεται, επιτείνει το πρόβλημα αυτό αντί να το επιλύει. Γι’ αυτό, και όχι τυχαία, ο πρόεδρος της FED. Ο κ. Γκρηνσπαν χαρακτήρισε τη γεωπολιτική αστάθεια ως το κύριο εμπόδιο για την ανάκαμψη. Αλλά και δεν αποκλείεται καθόλου να οδηγήσει και σε μια βαθύτερη κρίση, όπως δείχνουν οι τελευταίες εκτιμήσεις του IMF (Ημερήσια 27/03/03).ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΠΛΗΡΩΣΕΙ ΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ;

Η άποψη ότι το τέλος του πολέμου θα επαναφέρει στην παγκόσμια οικονομία μια ομαλοποίηση δυστυχώς δεν ευσταθεί. Ήδη οι πληγές που έχουν ανοίξει είναι αρκετές, ώστε να συνιστούν μια νέα κατάσταση, πολλά από τα δεδομένα της οποίας δεν μπορούμε καν να τα διαγνώσουμε.

Όπως χαρακτηριστικά είπε ο πρόεδρος της παγκόσμιας Τράπεζας, κ. Wolfenson, πριν ο πόλεμος ξεσπάσει: «Φοβάμαι αυτόν τον πόλεμο. Κυρίως φοβάμαι την μετά τον πόλεμο εποχή. Θα χρειασθεί να περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να ξαναυπάρξει ισορροπία στον πλανήτη» (Επενδυτής 15/03/03)

Ασφαλώς το πρώτο θύμα του πολέμου θα είναι ο λαός του Ιράκ.

Ο υφυπουργός άμυνας των ΗΠΑ κ. Βολφοβιτσ, προειδοποιεί ήδη τι έχουν οι ΗΠΑ κατά νου. «Υπάρχουν» είπε, «πολλά λεφτά εκεί πέρα (στο Ιράκ) και είναι λάθος να υποθέσουμε ότι θα χρειασθεί να πληρώσουμε εμείς για τον πόλεμο». (Αναφέρεται από τον κ. Χ. Παπαδημητρίου στη «Καθημερινή» 23/03/03)

Ό,τι ξοδεύουν, δηλαδή, οι ΗΠΑ, σήμερα, ως «απελευθερωτές» διεκδικούν να το πάρουν πίσω, ως κατακτητές, προφανώς και μ’ ένα περιθώριο κέρδους.

Γι’ αυτό μοιράζουν από τώρα συμβόλαια, ληστρικά, σε μια χώρα, που δεν έχουν καν καταλάβει. Η ληστεία αυτή που ετοιμάζεται, τόσο ξεδιάντροπα, δεν είναι καν βέβαιο πως θα μπορέσει να υλοποιηθεί, αλλά και αν αυτό συμβεί κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την έκταση και το βάθος των αντιθέσεων που αυτή θα θέσει σε κίνηση.

Τις συνέπειες όμως δεν θα πληρώσει μόνο ο Ιρακινός λαός, αλλά ολόκληρη η ανθρωπότητα. Και ίσως τα μέτρα Σρέντερ, και οι νέες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είναι απλώς ένα προμήνυμα, για το άλλο πόλεμο που επίκειται, και που ως διακύβευμά του θα έχει, την κατανομή του κόστους του πολέμου και της κρίσης μαζί.

Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα αυτού του πολέμου δεν είναι μόνο η βαρβαρότητά του. Δεν είναι μόνο το Σοκ και το Δέος, που προκαλεί. Είναι ταυτόχρονα ένα αφυπνιστικός πόλεμος. Αφυπνίζει συνειδήσεις και ενεργοποιεί τους πολίτες, και τη νεολαία, του κόσμου. Για πρώτη φορά τόσο άμεσα, μαζικά, παγκόσμια. Μόνο ένα τέτοιο, ακόμη πιο ευρύ κίνημα, μπορεί να βάλει τέλος σ’ αυτόν τον πόλεμο. Να οδηγήσει σε ήττα το δόγμα Μπους. Να αντισταθεί σε ότι άλλο σε βάρος των λαών ετοιμάζεται.