Η ομιλία του πρωθυπουργού εξυπηρέτησε κυρίαρχα επικοινωνιακούς στόχους. Πρωταρχικός στόχος του ήταν να καθησυχάσει τους πολίτες για το σήμερα και να αφήσει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για το αύριο. Η εξαγγελθείσα ήπια προσαρμογή του κ. Καραμανλή πολιτικά σημαίνει βαθμιαία αποστασιοποίηση της κυβέρνησης από τις προσδοκίες που καλλιέργησε προεκλογικά, όπως π.χ για ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 5%.

Ο πρωθυπουργός δεν είπε τίποτε για τα τμήματα του πληθυσμού που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, ούτε πήρε θέση για την πρόταση νόμου που καταθέσαμε σχετικά με τη θεσμοθέτηση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, τη διαπλοκή, τους ειδικούς λογαριασμούς, την ανεργία, τη δικαιότερη κατανομή του πλούτου… Όσο γι’ αυτά που είπε π.χ  σχετικά με τη διάχυτη διαφθορά, την αδιαφάνεια, τη σπατάλη, διέκρινα γενικολογίες, ασάφειες και στρογγυλοποιημένο λόγο.

Δυστυχώς δεν υφίσταται εθνική στρατηγική για την περιφερειακή ανάπτυξη. Δεν θεωρώ ότι ο κ. Καραμανλής την εξέθεσε, ενώ δεν έθεσε, αλλά ούτε και απάντησε σε κρίσιμα ερωτήματα που συνδέονται με τη χάραξη μιας τέτοιας στρατηγικής.  Απ’ όσα είπε ο πρωθυπουργός, προκύπτει ότι κατά την άποψη της κυβέρνησης αν γίνουν κάποια έργα στην περιφέρεια θα λυθούν τα προβλήματα. Όμως από την περιφέρεια δεν λείπουν μόνο τα έργα, οι υποδομές και οι πόροι. Λείπουν, κι αυτό είναι το κυριότερο, οι θεσμοί που θα μεταφέρουν γνώση και πληροφόρηση, όχι μόνο από ιδιωτικά δίκτυα, αλλά μέσα από συλλογικούς φορείς και διαδικασίες, που θα επιτρέπουν τη συμμετοχή των πολιτών και των φορέων τους στη χάραξη και υλοποίηση της στρατηγικής για την περιοχή τους.

Ασφαλώς. Όπως και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, έτσι και η σημερινή, παραπέμπει τη λύση όλων των προβλημάτων στα κοινοτικά προγράμματα, παρότι η εμπειρία έχει δείξει ότι όλες οι απόπειρες περιφερειακής ανάπτυξης μέσω κοινοτικών πόρων προσκρούουν και τελικά υπονομεύονται από την υπανάπτυξη ή την πλήρη απουσία αντιπροσωπευτικών θεσμών σε περιφερειακό επίπεδο, και την υποκατάστασή τους από συγκεντρωτικές δομές του κεντρικού κράτους και τις πελατειακές λογικές που χαρακτηρίζουν τη δράση του.

Είναι κόλαφος τόσο για τη σημερινή όσο και για την προηγούμενη κυβέρνηση. Η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ εν ανάγκη εμφάνιζε ελλειμματικούς προϋπολογισμούς ως ισοσκελισμένους. Η σημερινή διεξήγαγε απογραφή, την οποία έκανε αρνούμενη την πρότασή μας για διακομματική επιτροπή – άρα την έκανε σε καθεστώς αδιαφάνειας. Και οι δύο θέλουν να διαχειρίζονται το δημόσιο χρήμα χωρίς έλεγχο και λογοδοσία. Κάπως έτσι γελοιοποιηθήκαμε ως χώρα διεθνώς. Φαίνεται πως στην Ελλάδα το βαθύ κράτος είναι το δημοσιονομικό κράτος της αδιαφάνειας και της διαπλοκής. Ό,τι ονομαζόταν σύστημα ΠΑΣΟΚ συνεχίζει τώρα υπό νέα διεύθυνση.

Για να σπάσει αυτό το αδιαφανές, σπάταλο, διαπλεκόμενο βαθύ κράτος απαιτούνται γενναίες δομικές αλλαγές. Ούτε εκσυγχρονίζεται, ούτε μεταρρυθμίζεται. Χρειάζεται μια ριζική μεταρρύθμιση του δημοσιονομικού συστήματος, η σύνδεση του προϋπολογισμού με τον προγραμματισμό και το άνοιγμά του στον ουσιαστικό έλεγχο του κοινοβουλίου και της κοινωνίας. Και βέβαια, η κατάργηση των ειδικών λογαριασμών και των μυστικών κονδυλίων, η εφαρμογή του διπλογραφικού συστήματος σε όλο το δημόσιο τομέα, εισαγωγή συστημάτων αξιολόγησης και ουσιαστικού ελέγχου των δαπανών.