1. Τα κρούσματα διαφθοράς έχουν καλύψει και πάλι την επικαιρότητα. Πού, κατά τη γνώμη σας, οφείλεται η διαφθορά στην οικονομία και τη δημόσια διοίκηση;

Οι συζητήσεις για τη διαφθορά έρχονται και φεύγουν. Το πρόβλημα όμως παραμένει. Το γεγονός ότι διαφθορά υπάρχει παντού και υπάρχει πάντα, λειτουργεί ως άλλοθι της απραξίας.

Έχουμε χρέος να επισημάνουμε τουλάχιστον τους παράγοντες που ευνοούν τη διαφθορά και να τους αντιμετωπίσουμε. Μεταξύ αυτών τέτοιο ρόλο παίζει από τη μια πλευρά η αντίληψη και η πρακτική που θεωρεί το κράτος ως λάφυρο της; εξουσίας, δώρο στον εκάστοτε νικητή των εκλογών. Και από την άλλη η υποχώρηση του δημόσιου και του συλλογικού συμφέροντος στον αξιακό κώδικα της κοινωνίας με ευθύνες των ηγεσιών της. Και στα δύο αυτά επίπεδα μπορούν και πρέπει να γίνουν πολλά.

2. Πολύς λόγος γίνεται για τα καρτέλ. Ποια θεωρείτε τα πιο σημαντικά για την  εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας, μπορούν και με ποιους τρόπους να αντιμετωπισθούν;

Σ’ όλους σχεδόν τους κλάδους, υπάρχουν ή τείνουν να διαμορφωθούν μονοπωλιακές ή ολιγοπωλιακές καταστάσεις. Από τη στιγμή, λοιπόν, που ένας κλάδος ή ένα προϊόν ελέγχεται από 2-3 επιχειρήσεις, οι δυνατότητες εκμεταλλευτικών πρακτικών είναι υπαρκτές, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή όχι τυπικού καρτέλ. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις τράπεζες, την ακτοπλοΐα, τα καύσιμα, τον κλάδο τροφίμων κ.ά.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού μπορεί να επισημάνει το πρόβλημα, αλλά δεν μπορεί να το λύσει. Η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί ευρύτερες δημόσιες παρεμβάσεις που να θέτουν όρια και ελέγχους στη λειτουργία των αγορών.   

3. Πώς κρίνετε το έργο του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας Γιώργου Αλογοσκούφη τα δύο τελευταία χρόνια; Πού πέτυχε και πού όχι;

Σε πολλούς τομείς ο κ. Αλογοσκούφης συνέχισε το έργο των προκατόχων του. Έκανε όμως πιο άνιση και άδικη την κατανομή των φορολογικών βαρών και επιτάχυνε τις ιδιωτικοποιήσεις.

4. Ο ίδιος ο κ. Αλογοσκούφης εμφανίζεται αισιόδοξος ότι θα επιτευχθούν οι στόχοι του νέου προϋπολογισμού, δηλαδή ότι θα μειωθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 2,6% στο τέλος του χρόνου και επομένως, αργά ή γρήγορα, θα αρθεί η κοινοτική επιτήρηση. Ποιο είναι το σχόλιό σας;

Η Ν.Δ. γνωρίζει ότι δεν μπορεί να πάει στις εκλογές χωρίς να αρθεί η επιτήρηση που η ίδια προκάλεσε. Ο κ. Αλογοσκούφης, λοιπόν, θα κάνει τα αδύνατα δυνατά για να εμφανίσει το έλλειμμα κάτω από το 3%. Γι’ αυτό και δεν άλλαξε τίποτε, ούτε τους ειδικούς, εκτός προϋπολογισμού, λογαριασμούς κατήργησε, ώστε να μπορεί κι’ αυτός να εφαρμόζει διάφορες πρακτικές που να συγκαλύπτουν το έλλειμμα.

5. Ο κ. Αλογοσκούφης, στην τελευταία συνέντευξή του στο «Βήμα» υποστηρίζει ότι «η αποτελεσματικότητα της οικονομικής πολιτικής που ακολουθούμε αποδεικνύεται από το ότι συνδυάσαμε μια πρωτοφανή μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων με υψηλή οικονομική ανάπτυξη και μείωση της ανεργίας. Λίγοι πίστευαν ότι με την ήπια δημοσιονομική προσαρμογή και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις θα είχαμε τόσο καλά αποτελέσματα». Πιστεύετε ότι θα παραμείνει ήπια η προσαρμογή, δηλαδή δε θα μπουν νέοι φόροι και τι θα γίνει με τις διαρθρωτικές αλλαγές που ζητεί επιμόνως ο κ. Αλμούνια;

Στη χώρα μας πάντα ευημερούσαν οι αριθμοί. Το θέμα είναι τι αντίκρισμα έχουν όλα αυτά στη ζωή του κόσμου. Πρέπει επίσης να θυμίσω ότι “ισχυρή ανάπτυξη”, και μάλιστα ισχυρότερη, κάποια χρόνια, είχαμε και επί κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Το πρόβλημα ήταν η ποιότητά της και η άνιση κατανομή της. Αυτή η ανισότητα, όχι μόνο δεν περιορίσθηκε, όπως υποσχόταν η Ν.Δ., αλλά έγινε μεγαλύτερη.

6. Πιστεύετε ότι υπάρχουν μαγικές συνταγές στην οικονομία;

Μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν. Υπάρχουν, όμως, εναλλακτικές επιλογές που περιορίζουν τις ανισότητες, στρέφουν την οικονομία σε σύγχρονους κλάδους και δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας, δίνουν προτεραιότητα στην απασχόληση, το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής. Αυτές οι επιλογές, όμως, είτε αγνοούνται ή είναι εντελώς υποβαθμισμένες στο πλαίσιο της κυβερνητικής πολιτικής.

7. Ειδικότερα, παρότι ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας σήμερα είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη, πολλά προβλήματα στην οικονομία παραμένουν. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Ο πρώτος λόγος είναι ότι ο παραγόμενος πλούτος συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια. Οι χαμηλοί μισθοί, τα υψηλά κέρδη και το άδικο φορολογικό σύστημα, συμβάλλουν σ’ αυτό. Για παράδειγμα το 2005, το εθνικό εισόδημα αυξήθηκε κατά 3,5%. Όμως, την ίδια χρονιά, σύμφωνα με μια έρευνα του ICAP, το 92% των νοικοκυριών δήλωσε ότι η οικονομική του κατάσταση δε βελτιώθηκε. Μάλιστα, για ένα ποσοστό γύρω στο 28%, η κατάστασή του χειροτέρεψε.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η ανάπτυξη που έχουμε στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στο δανεισμό. Για κάθε 1 ευρώ που αυξάνει το εθνικό εισόδημα, το συνολικό χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, αυξάνει κατά 2,5 ευρώ. Έτσι, ένα αυξανόμενο μέρος των νέων εισοδημάτων πάει στην εξυπηρέτηση παλαιότερων δανείων. 

Ο τρίτος λόγος είναι ότι η ανάπτυξη της οικονομίας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην οικοδομή και την κατανάλωση που, με τη σειρά της, εξαρτάται από τις εισαγωγές.

Τέλος, ο τρόπος που γίνεται η ανάπτυξη και ο τρόπος που τη μετράμε, δεν υπολογίζει το κοινωνικό και το περιβαλλοντικό κόστος και την κατανάλωση του φυσικού κεφαλαίου. Γι’ αυτό, αυτή η ανάπτυξη, δεν οδηγεί σε ευημερία ούτε είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα. Κάποια στιγμή θα καταλήξει σε μια σοβαρή κρίση αν δεν αλλάξουν οι κοινωνικές και οι ποιοτικές συντεταγμένες της.

8. Ανεργία: Η κυβέρνηση λέει ότι μειώθηκε. Το Κ.Κ.Ε. ισχυρίζεται ότι αυτή δεν αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Εσείς τι λέτε;

Δυστυχώς η μαζική ανεργία, ιδίως στους νέους και τις νέες, έχει πάρει μόνιμα χαρακτηριστικά. Ασφαλώς η ανεργία και πολλά άλλα κοινωνικά προβλήματα, έχουν τις ρίζες τους στον καπιταλισμό, στο γεγονός δηλαδή, ότι η οικονομία λειτουργεί με σκοπό και κίνητρο το κέρδος και όχι την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών.

Μένοντας όμως στη διαπίστωση αυτή, είναι σα να αθωώνουμε κυβερνήσεις και πολιτικές . Κρίσιμη είναι, συνεπώς, και η διαπίστωση ότι η ανεργία μπορεί να μειωθεί και υπό συνθήκες καπιταλισμού. Άλλωστε, δεν είναι ίδια η ανεργία σε όλες τις χώρες ούτε ήταν η ίδια όλες τις εποχές.

Υπάρχει λοιπόν ανάγκη, αλλά και δυνατότητα, όχι για πλήρη εξάλειψη ασφαλώς, αλλά για αισθητή μείωση της ανεργίας υπό ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης και πολιτικής.

9. Πρωτεύον ζήτημα για την κυβέρνηση, αλλά και για την κοινωνία –αν λάβουμε υπόψη τις σχετικές δημοσκοπήσεις– είναι η πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων. Πώς βλέπετε τις, μέχρι τώρα, κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις και ποιες προτείνετε εσείς;

Η κοινωνία νιώθει την ανάγκη αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. Όμως, αυτό που ονομάζει η κυβέρνηση “μεταρρυθμίσεις”, είναι απορύθμιση των αγορών ή μείωση της φορολογίας στα κέρδη και πώληση δημόσιων επιχειρήσεων. Δεν πρόκειται καν για μεταρρυθμίσεις, αλλά για αναδιανομή πλούτου και δικαιωμάτων υπέρ των ισχυρών. Το ζητούμενο, όμως, είναι μεταρρυθμίσεις και αλλαγές που να αναδιανέμουν εισοδήματα υπέρ των αδυνάτων και υπέρ των περιφερειών της χώρας, να κτυπούν τη σπατάλη και τη διαφθορά, να αναβαθμίζουν την παιδεία και τη δημόσια υγεία, να τονώνουν την οικονομική δραστηριότητα μέσα σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά αποδεκτά πλαίσια.

10. Πώς βλέπετε την εξέλιξη του τραπεζικού συστήματος, με τις εναρμονισμένες πρακτικές, τις συγχωνεύσεις κλπ. Τι σηματοδοτεί;

Οι Τράπεζες, από τη φύση των λειτουργιών τους, συνιστούν ένα συλλογικό μονοπώλιο. Όποιος έχει χρήματα ή όποιος έχει ανάγκη από χρήματα, πρέπει να περάσει την πόρτα τους. Οι Τράπεζες εκμεταλλεύονται αυτή τους τη δύναμη. Πληρώνουν στους καταθέτες μικρό τόκο και εισπράττουν από τους οφειλέτες υψηλό, ενώ βάζουν αυθαίρετα προμήθειες ακόμη και στο “καλημέρα”. Αποτέλεσμα είναι τα προκλητικά υπερκέρδη τους.

Πρέπει να υπάρξει έλεγχος. Είναι αναγκαίος ένας νόμος περί Τραπεζών που να προσδιορίζει τις υποχρεώσεις των Τραπεζών και να προστατεύει τους καταναλωτές. Επίσης πρέπει να υπάρξει δημόσια παρουσία στο χώρο του τραπεζικού συστήματος, η οποία μάλιστα να λειτουργεί όχι κερδοσκοπικά, αλλά με ευρύτερα οικονομικά, αναπτυξιακά και κοινωνικά κριτήρια.

11. Χρηματιστήριο: Πώς αξιολογείτε την πορεία του και τι πρέπει να αναμένουν εφεξής οι επενδυτές;

Η σημαντικότερη εξέλιξη που συνέβη στο ελληνικό χρηματιστήριο τα τελευταία χρόνια, είναι η μεγάλη αύξηση της συμμετοχής των ξένων κεφαλαίων. Τα κεφάλαια αυτά ελέγχουν ήδη πάνω από το 40% του χρηματιστηρίου. Τα κεφάλαια αυτά, όμως, δεν αναλαμβάνουν μακροχρόνιες δεσμεύσεις. Έρχονται για λόγους κερδοσκοπικούς. Η έξοδός τους γίνεται πιο εύκολα από την εισροή τους. Και μάλιστα, συχνά, η φυγή τους παίρνει τη μορφή αγέλης, δηλαδή μπορεί να πάρει μαζικές διαστάσεις. Μια τέτοια φυγή, μπορεί να μην οφείλεται καν στην ελληνική οικονομία, αλλά σε διεθνείς κρίσεις ή διαταραχές. Το πολιτικό πρόβλημα, λοιπόν, που ανακύπτει, είναι η θωράκιση απέναντι σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ώστε, και αν συμβεί, να μην πυροδοτήσει μια συνολικότερη κρίση της οικονομίας.

12. Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας (βλ. αλλαγές στο εργασιακό και το συνταξιοδοτικό καθεστώς), όχι βεβαίως για να την εξουδετερώσει, αλλά προκειμένου να αμβλύνει τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης για τη χώρα μας;

Πρέπει να σημειώσουμε ότι το κλίμα, διεθνώς, έχει αλλάξει. Σήμερα, εκείνο που διαπιστώνεται από διεθνείς οργανισμούς, είναι ότι η παγκοσμιοποίηση με το νεοφιλελεύθερο χαρακτήρα της οδηγεί σε παγκόσμια απορύθμιση  και σε επικίνδυνες ανισότητες και ανισορροπίες. Η πολιτική, συνεπώς, των απορυθμίσεων, των ιδιωτικοποιήσεων των απελευθερώσεων  έχει φτάσει τα όριά της. Χρειάζεται μια αντίστροφη πορεία που να στοχεύει στην ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, την επαναρύθμιση των αγορών, την αποκατάσταση των εργασιακών δικαιωμάτων και τη συγκρότηση ενός μοντέλου βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτή είναι η καλύτερη άμυνα απέναντι στους κινδύνους που δημιουργεί η παγκόσμια απορύθμιση, αλλά και το κατάλληλο πλαίσιο για να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητές μας.