• Με δεδομένο ότι το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. κρατούν κλειστά τα χαρτιά τους, μπορούμε να έχουμε μια σαφή εικόνα για την οικονομική πολιτική που θα εφαρμοσθεί την επόμενη τετραετία;

Για όσους παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις, τα “χαρτιά” δεν είναι πλέον τόσο κλειστά όσο τα εμφανίζουν. Για παράδειγμα μπορούμε από τώρα να εκτιμήσουμε ότι αμέσως μετά τις εκλογές θα τεθεί θέμα εκτέλεσης του προϋπολογισμού του 2000, λόγω μιας σειράς αποκλίσεων (ανατίμηση πετρελαίου και δολαρίου), υστερήσεων (έσοδα από το χρηματιστήριο) και υπερβάσεων (προεκλογικές παροχές). Γνωρίζουμε, επίσης, ότι ήδη έχει εκδοθεί η εγκύκλιος για την κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2001 με την οποία ζητείται πάγωμα των δαπανών. Ακόμα, όπως ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ πρώτος αποκάλυψε, το αναθεωρημένο πρόγραμμα σύγκλισης που θα εφαρμοστεί τα επόμενα χρόνια έχει ήδη κατατεθεί χωρίς καμία δημόσια ενημέρωση ή διάλογο. Η γνώμη του ECOFIN είναι κι αυτή γνωστή: ζητείται αυστηρότερη εισοδηματική και δημοσιονομική πολιτική. Υπάρχει, λοιπόν, ήδη ένα διαμορφωμένο πλαίσιο, το οποίο προοιωνίζεται μια σκληρή τετραετία.

• Οι κ. Παπαντωνίου και Μαντέλης μίλησαν τις προηγούμενες ημέρες σχεδόν ευθέως για ενδεχόμενη πώληση του 51% των ΔΕΚΟ και παραχώρηση της διοίκησής τους σε ξένους μάνατζερς. Οδεύουμε προς την πλήρη ιδιωτικοποίηση των δημόσιων οργανισμών κοινής ωφέλειας;

Οι δηλώσεις αυτές δείχνουν και στους πιο δύσπιστους ότι το ΠΑΣΟΚ υιοθετεί πλήρως βασικές προγραμματικές αρχές της δεξιάς, και μάλιστα στην “καθαρή” μορφή που τις προέβαλλε η νεοφιλελεύθερη πτέρυγά της. Ταυτόχρονα, όμως, ο τρόπος που το ΠΑΣΟΚ αντιμετωπίζει τις δημόσιες επιχειρήσεις αποτελεί μία εκδήλωση ύψιστης ανευθυνότητας. Χαρακτηριστικό είναι ότι τέτοιες κρίσιμες επιλογές δεν αναφέρονται καν στο προεκλογικό πρόγραμμά του, αλλά αποκαλύπτονται με δηλώσεις και αντιδηλώσεις κορυφαίων στελεχών. Νομίζω ότι μ’ αυτήν τη διγλωσσία επιδιώκουν να κερδίσουν και τις “αγορές” και τους εργαζόμενους.

• Ποιες μπορεί να είναι οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις αυτών των νεοφιλελεύθερων επιλογών;

Φαίνεται ότι εγκαταλείπεται ακόμη και ως στόχος η ανάγκη διαμόρφωσης ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου που να ενθαρρύνει τις καινοτομίες και να εξασφαλίζει την αποδοτική ανάπτυξη ενός δημόσιου τομέα της οικονομίας. Εκείνο όμως που έχει μεγαλύτερη σημασία για την αριστερά και την κοινωνία είναι ότι η δυναμική αυτή των ιδιωτικοποιήσεων, αξιοποιώντας τις ανοχές και τις αδράνειες της κοινωνίας, τείνει να πάρει ισοπεδωτικό χαρακτήρα και να επεκταθεί σε κρίσιμα κοινωνικά αγαθά, αναπτυξιακές υποδομές και άλλους κρίσιμους για τη λειτουργία της κοινωνίας τομείς.Η δεξιά στροφή της σοσιαλδημοκρατίας

• Όπως φάνηκε και από τη Σύνοδο Κορυφής στη Λισσαβώνα, η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε σημαντικές εξελίξεις. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση;

Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να παρατηρήσω ότι και σ’ αυτήν τη Σύνοδο Κορυφής η προετοιμασία των όποιων ελληνικών θέσεων έγινε και πάλι ερήμην της κοινωνίας, των πολιτικών της δυνάμεων, της Βουλής και των συνδικάτων. Ως κάτι το “εξωτερικό” και απόμακρο.

Ακόμη κι έτσι πάντως η Σύνοδος της Λισαβόνας μας έδωσε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε για μια ακόμη φορά ότι η ΟΝΕ δεν αποτελεί μόνο ένα οικονομικό μέγεθος, αλλά και ένα νέο πλαίσιο εκδήλωσης των κοινωνικών αντιθέσεων και ανάπτυξης των κοινωνικών αγώνων.

• Ποιες είναι οι ιδέες, οι πολιτικές και οι αρχές που συγκρούονται σήμερα στην Ευρώπη;

Όλη η Ευρώπη διαπερνάται από την αντιπαράθεση ανάμεσα σε μια λογική που, όπως έδειξε η κοινή επιστολή Μπλερ – Ντ’ Αλέμα, βλέπει το μέλλον στον εξαμερικανισμό του κοινωνικού μοντέλου και μια λογική που αντιστέκεται σ’ αυτή την τάση και αναζητεί τρόπους εκσυγχρονισμού που να οδηγούν στην ενίσχυση του κοινωνικού κράτους. Βλέπουμε εδώ υποστηρικτές και των δύο γραμμών να βρίσκονται και μέσα στην Ιταλία (ήδη αντιδρούν τα ιταλικά συνδικάτα) και μέσα στη Γερμανία, τη Γαλλία κλπ. Η ελληνική κοινωνία, όσο κι αν δεν έχει ακόμη συνείδηση του νέου πλαισίου στο οποίο εντάσσεται, δεν θα μείνει έξω από τις αναδιατάξεις στο κοινωνικό και το πολιτικό πεδίο που αυτές οι νέες αντιθέσεις προμηνύουν.

• Πιστεύετε ότι άξονας Μπλερ – Ντ’ Αλέμα σφραγίζει τη δεξιά στροφή ενός σημαντικού κομματιού της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας;

Η δεξιόστροφη μετατόπιση της σοσιαλδημοκρατίας αποτελεί ένα γενικευμένο φαινόμενο σχεδόν για όλη την Ευρώπη. Πρόκειται για έναν “ιστορικό συμβιβασμό”, όπως εύστοχα τον χαρακτήρισε ο Άγγελος Ελεφάντης, όπου με αντάλλαγμα την ανοχή τους στην εξουσία οι δυνάμεις αυτές υιοθετούν και εφαρμόζουν πολιτικές που αποδέχονται την ηγεμονία των αγορών και του χρηματιστικού κεφαλαίου.Ο ρόλος του ΣΥΝ

• Εκτιμάτε ότι, μέσω όλων αυτών των εξελίξεων, η εκλογική ενίσχυση του ΣΥΝ και του ευρύτερου χώρου της ανανεωτικής και οικολογικής αριστεράς που συστρατεύεται μαζί του αποκτά βαθύτερο νόημα και ευρύτερη σημασία;

Το αν θα εφαρμοσθούν ή όχι οι αλλαγές που προωθούνται σε Ελλάδα και Ευρώπη θα εξαρτηθεί και από τη δύναμη των αριστερών δυνάμεων, από την ικανότητά τους να ενεργοποιήσουν την κοινωνία σε μία κατεύθυνση προωθητικών αντιστάσεων και εναλλακτικών πολιτικών. Σε όλη την Ευρώπη, οι όποιες διαφοροποιήσεις παρατηρούνται σ’ αυτήν τη σοσιαλφιλελεύθερη συναίνεση οφείλονται στην παρέμβαση των κινημάτων, τις αντιστάσεις των κοινωνιών, στη δυνατότητα της ριζοσπαστικής αριστεράς να επηρεάσει τις εξελίξεις. Άρα, άμεσα και πρακτικά, η ενίσχυση του ΣΥΝ θα καθορίσει τις δυνατότητες ανάλογων διαφοροποιήσεων και στη χώρα μας.

• Έχετε μιλήσει κατ’ επανάληψη για την ανάγκη συσπείρωσης και ανασύνταξης του ευρύτερου χώρου της διάχυτης αριστεράς και της οικολογίας. Εκτιμάτε ότι με τη συνεργασία του ΣΥΝ με την ΑΚΟΑ, τους Οικολόγους Εναλλακτικούς και ανένταχτες προσωπικότητες της αριστεράς γίνεται ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση;

Φυσικά. Και μάλιστα το βήμα αυτό είναι πιο σημαντικό απ’ ό,τι εξωτερικά φαίνεται. Πρώτον, διότι δεν έχει ευκαιριακό προεκλογικό χαρακτήρα. Δεύτερον, διότι ενεργοποιεί ήδη αδρανοποιημένες δυνάμεις, γεννά μικρές έστω νέες ελπίδες και τέλος γιατί ασκεί πιέσεις στον ευρύτερο χώρο της αριστεράς, πιέσεις για διάλογο, άρση των περιχαρακώσεων και αναζήτηση πεδίων και μορφών κοινής δράσης. Η εκλογική επιβράβευση, συνεπώς, αυτής της συσπείρωσης ασφαλώς θα της προσδώσει ισχυρότερη δυναμική.