Συνέντευξη στην εφημερίδα «Νέα Σελίδα» και στο δημοσιογράφο Φοίβο Κλαυδιανό.

Η οικονομική ανάπτυξη του 2017 ήταν περίπου η μισή από τις αρχικές προβλέψεις. Τι σχεδιάζετε ως υπουργός Οικονομίας για να την επιταχύνετε;

Το σημαντικό είναι ότι η οικονομία βγήκε από τη μακροχρόνια ύφεση και μπήκε σε τροχιά ανάκαμψης. Τώρα, έχοντας επιτύχει αυτό, ο στόχος είναι αφενός η επιτάχυνση της ανάκαμψης, αφετέρου η διασφάλιση μιας κατεύθυνσης που θα οδηγεί σ’ ένα νέο υπόδειγμα βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης. Τον πρώτο στόχο θα τον επιδιώξουμε με την ενίσχυση των επενδύσεων και της απασχόλησης, ενώ ο δεύτερος στόχος είναι το αντικείμενο της υπό επεξεργασία νέας Αναπτυξιακής Στρατηγικής.

Σε ό,τι αφορά τώρα στην απόκλιση από τον στόχο, η πρόβλεψη του προϋπολογισμού για τον ρυθμό ανάπτυξης για το 2017 αναθεωρήθηκε στο 1,7% όταν έγιναν γνωστά τα οριστικά στοιχεία για το 2016. Το δε τελικό αποτέλεσμα για το 2017 δεν αποκλείεται να αναθεωρηθεί κατά τι προς τα πάνω. Ομως κι εδώ το σημαντικό είναι ότι, με ή χωρίς αποκλίσεις, παραμένει ο στόχος για την περαιτέρω ενίσχυση της ανάκαμψης.

Ο προκάτοχός σας, Δημήτρης Παπαδημητρίου, είχε ειδική στόχευση στις επαφές με τους επενδυτές και η αύξηση των επενδύσεων φαίνεται να τον δικαιώνει. Θα συνεχίσετε σε αυτή την κατεύθυνση; Θα συνεχιστεί η λειτουργία της Επιτροπής Οικονομικής Συνεργασίας ΗΠΑ – Ελλάδας;

Θα συνεχίσουμε και θα ενισχύσουμε ό,τι έχει ήδη γίνει. Τόσο στο πλαίσιο του υπουργείου όσο και στο πλαίσιο της task force για τις επενδύσεις που λειτουργεί υπό τον πρωθυπουργό. Η Επιτροπή Οικονομικής Συνεργασίας ΗΠΑ – Ελλάδας ήδη συνεδρίασε και τις επόμενες μέρες θα έχω τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό υπουργό Εμπορίου, κ. Ρος. Μια ανάλογη δομή λειτουργεί ήδη στις σχέσεις μας με την Κίνα, ενώ και οι σχέσεις μας με τη Ρωσία έχουν σημαντικά περιθώρια αναβάθμισης. Επενδυτικό ενδιαφέρον εκδηλώνεται και από πολλές άλλες χώρες, όπως το Ισραήλ και τα αραβικά κράτη. Ελπίζω σύντομα και από εκεί να έχουμε απτά αποτελέσματα.

Δεν σας κρύβω όμως ότι, παρόλο που η προσέλκυση ξένων επενδύσεων, ειδικά στη φάση που βρίσκεται σήμερα η οικονομία, είναι ζωτικής σημασίας, το στοίχημα θα το κερδίσουμε τελικά μόνο αν επιτύχουμε την αναζωογόνηση της εγχώριας επενδυτικής δυναμικής και την ενίσχυση των ενδογενών παραγόντων της ανάπτυξης. Για τον λόγο αυτό έχω ζητήσει ήδη από τον αναπληρωτή υπουργό, κ. Χαρίτση, τον υφυπουργό, κ. Πιτσιόρλα, και από τα αρμόδια στελέχη του υπουργείου και του Enterprise Greece εισηγήσεις για τη βελτίωση του τρόπου «υποδοχής» και ενημέρωσης υποψήφιων επενδυτών, εγχώριων και ξένων, για την απλούστευση της αδειοδοτικής διαδικασίας, καθώς και για τη χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.

Ο πρωθυπουργός είχε χαρακτηρίσει ως τη μεγαλύτερη πρόκληση για τη χώρα τη συγκρότηση της ολιστικής στρατηγικής για την ανάπτυξη. Τι σχεδιάζετε;

Εχει γίνει αρκετή δουλειά από το ΚΕΠΕ και το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης. Τώρα αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα κείμενο «ειδικού σκοπού». Πρέπει να αποτυπωθεί σ’ ένα σχετικά σύντομο κείμενο η νέα αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας. Αυτό το κείμενο πρέπει να υπηρετεί ταυτόχρονα πολλούς στόχους. Πρώτον, θα αποτελέσει μέρος της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές για τον τερματισμό των μνημονίων και της επιτροπείας. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε έτοιμοι για το Eurogroup του Απριλίου. Και ο στόχος εδώ είναι να επιτύχουμε μια καθαρή έξοδο, χωρίς «αστερίσκους» και προαπαιτούμενα. Δεύτερον, ταυτόχρονα το εν λόγω σχέδιο πρέπει να απαντά στις ώριμες ανάγκες της κοινωνίας και να διασφαλίζει δυνατότητες ανακούφισης, ιδιαίτερα όσων επλήγησαν περισσότερο από την κρίση και την παρατεταμένη λιτότητα. Τρίτον, πρέπει να πείθει τις αγορές και τους επενδυτές για τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας και το αξιόχρεο του ελληνικού κράτους. Τέλος, πρέπει να δίνει εγγυήσεις μέσα και έξω από τη χώρα αλλά και να πείθει εμάς τους ίδιους ότι η νέα Αναπτυξιακή Στρατηγική ενσωματώνει τα μαθήματα από την κρίση, στοχεύει στις αιτίες της, θωρακίζει το μέλλον από την επανάληψη λαθών του παρελθόντος.

Βέβαια, το κείμενο αυτό θα αποτελέσει τον πυρήνα μιας ευρύτερης δουλειάς που πρέπει να γίνει στη συνέχεια ώστε η Αναπτυξιακή Στρατηγική να «μεταφραστεί» σε συγκεκριμένα σχέδια δράσης και δημόσιες πολιτικές που να καλύπτουν όλους τους τομείς. Αποτελεί μεγάλο έλλειμμα το γεγονός ότι ως χώρα δεν είχαμε ούτε πριν από την κρίση ούτε και ως τώρα κάποιο συνεκτικό δικό μας σχέδιο. Είναι σημαντικό να το αποκτήσουμε έστω και τώρα. Δεν θα το έλεγε κανείς εύκολο, αλλά είναι αυτό που πρέπει να κάνουμε και πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε.

Σε ό,τι αφορά στο εσωτερικό μέτωπο, θα επιδιώξετε τη συναίνεση των άλλων κομμάτων;

Καταρχάς πρέπει να διαμορφωθεί ένα τέτοιο κλίμα στο κοινωνικό επίπεδο. Διότι η ανάπτυξη «εξ ορισμού» αποτελεί μια κοινωνική, παρά στενά οικονομική διαδικασία. Πρέπει να την κατανοήσουμε ως μια διαδικασία που πρέπει να οργανωθεί και «από τα πάνω προς τα κάτω» και «από τα κάτω», από την κοινωνία, «προς τα πάνω». Ως μια διαδικασία που απαιτεί μετασχηματισμούς, δημιουργία νέων θεσμών και νέων υποκειμένων και όχι απλώς διαχείριση του υπάρχοντος. Αρα απαιτεί ευρείες κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες και συναινέσεις. Και θα έλεγα ότι αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι της υπόθεσης. Διότι αυτό απαιτεί μια νέα συλλογική συνείδηση και μια νέα κουλτούρα κοινωνικού διαλόγου και επιδίωξης κοινωνικών συμμαχιών και συναινέσεων καταρχάς στο κοινωνικό επίπεδο – προϋποθέσεις που δεν υπάρχουν στον αναγκαίο βαθμό, πρέπει να τις διαμορφώσουμε. Διότι χωρίς αυτές υπάρχει κίνδυνος τα όποια σχέδια να μείνουν στα χαρτιά, ενώ το ζητούμενο είναι να δημιουργηθεί μια νέα κοινωνική δυναμική για τον προοδευτικό μετασχηματισμό της χώρας. Οπως όμως έδειξε και η εμπειρία των Περιφερειακών Αναπτυξιακών Συνεδρίων, ο στόχος αυτός, αν και δύσκολος, δεν είναι ανέφικτος. Οι νέες αναγκαιότητες φαίνεται να συνειδητοποιούνται και να ωριμάζουν μ’ έναν τρόπο άνισο, που όμως τέμνει οριζόντια τους υφιστάμενους σχηματισμούς.

Σταδιακά κλιμακώνεται η διαπραγμάτευση για το χρέος και τη μεταμνημονιακή εποπτεία. Αποκλείετε το ενδεχόμενο να καταλήξουμε με αυξημένη εποπτεία σε σχέση με αυτή της Πορτογαλίας;

Από την εμπειρία, όλοι έχουμε γίνει επιφυλακτικοί, αν όχι και καχύποπτοι. Ομως προχωρούμε στη βάση ενός συμφωνημένου σεναρίου. Βεβαίως, όχι μόνο εκτός, αλλά και εντός Ελλάδος υπάρχουν κέντρα ισχύος με διαφορετικές απόψεις το καθένα για το πώς θα κινηθεί η χώρα μας την επόμενη ημέρα μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος. Στη χώρα μας είναι εμφανές ότι υπάρχει ένα μπλοκ δυνάμεων οι οποίες δεν θέλουν να βγούμε από την επιτροπεία και την «προστασία» των ξένων, διότι, λένε, είναι πιο «φθηνή», οπότε μέχρι τέλους θα κάνουν θόρυβο, θα εκπέμπουν «παράσιτα» και θα προσπαθούν να βάζουν τρικλοποδιές, αδιαφορώντας αν αυτό μπορεί να προκαλεί ζημιά στη χώρα.

Ομως εμείς προχωρούμε βάσει του δικού μας σχεδίου και της συμφωνίας που έχουμε πετύχει πάνω σε αυτό. Σας θυμίζω ότι ήδη από τον Ιούνιο του 2017 υπάρχει συμφωνία σε επίπεδο Eurogroup για τα επόμενα βήματα κι αυτή ισχύει απαράλλακτη μέχρι σήμερα. Η Ελλάδα με τη βοήθεια των εταίρων θα σχηματίσει ένα αποθεματικό προκειμένου να βγει με ασφάλεια στις αγορές μετά τη λήξη του προγράμματος. Χωρίς «αστερίσκους» ή νέα προαπαιτούμενα και χωρίς ειδικά καθεστώτα εποπτείας πέρα απ’ ό,τι ισχύει και για τις άλλες χώρες. Αυτό είναι που ονομάζουμε καθαρή έξοδο. Αυτό επιδιώκουμε και είναι στο χέρι μας να το πετύχουμε.

Πληροφορίες θέλουν ένα μέρος των θεσμών να ζητά επίσπευση της μείωσης του αφορολόγητου. Σας ανησυχεί αυτό;

Τίποτα τα καινούριο δεν υπάρχει σε αυτό το μέτωπο. Είναι ο θόρυβος που σας έλεγα.

Η κυβέρνηση σκέφτεται να αναλάβει κάποια πρωτοβουλία για την επίλυση του προβλήματος των κόκκινων δανείων;

Εκείνο που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι η δραστική και γρήγορη μείωση των κόκκινων δανείων είναι δική μας υπόθεση, δική μας ανάγκη, ανάγκη κοινωνική. Χωρίς αυτό δεν έχουμε στην ουσία τράπεζες ούτε επαρκή χρηματοδότηση. Αντίθετα, οι τράπεζες θα είναι πηγή αβεβαιότητας και κινδύνων, εάν μια νέα κρίση ξεσπάσει διεθνώς. Το δεύτερο που πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι, εάν δεν τα μειώσουμε μόνοι μας, θα μας το επιβάλουν και τότε θα γίνει με τους δικούς τους όρους, με τρόπο ανάλγητο και ισοπεδωτικό, με πρόσχημα ότι η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και η πανευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων, που τις θέλουμε, εμποδίζονται τάχα από εμάς λόγω των πολλών κόκκινων δανείων. Αλλοθι ή πρόσχημα, δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε.

Εχουμε τα περισσότερα κόκκινα δάνεια στην Ευρώπη. Μπορεί να βρεθεί λύση;

Ναι, διότι για πρώτη φορά έχουμε πλέον ένα ολοκληρωμένο θεσμικό οπλοστάσιο. Ενδεικτικό είναι ότι τις περισσότερες από τις προτάσεις που έκανε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμείς τις έχουμε ήδη ενσωματώσει. Το άλλο καλό νέο είναι ότι μετά την έναρξη των πλειστηριασμών υπάρχει αυξημένη εμφάνιση οφειλετών που ζητούν αυτοβούλως να πληρώσουν ή να ρυθμίσουν τα δάνειά τους. Ομως το πιο σημαντικό είναι ότι ορισμένες τράπεζες συνειδητοποιούν ότι πρέπει να εγκαταλείψουν τη νωχελική στάση και τη στενή γραφειοκρατική νοοτροπία. Ετσι, λοιπόν, αντί πλέον να περιμένουν παθητικά τους οφειλέτες, οι ίδιες απευθύνονται σε αυτούς και τους προτείνουν διάφορες λύσεις. Σημαντικό επίσης είναι ότι οι τράπεζες συνειδητοποιούν με καθυστέρηση ότι ο εξωδικαστικός διακανονισμός είναι και προς το δικό τους συμφέρον και άρα, αντί να τον υπονομεύουν, πρέπει να τον αξιοποιήσουν ενεργά. Αν, λοιπόν, αυτή η τάση γενικευτεί, τότε θα είμαστε σε καλό δρόμο για την υλοποίηση των στόχων μας. Είμαστε όμως έτοιμοι να αναζητήσουμε κι άλλες λύσεις, πάντα εντός των κοινωνικών και αναπτυξιακών συντεταγμένων, εάν και όποτε απαιτηθεί.

Ποια είναι εκτίμησή σας για την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Δεν χωρά αμφιβολία ότι όχι μόνο ζούμε σε καιρούς ρευστούς, σε εποχή αλλαγών και ανακατατάξεων, αλλά και ότι η χώρα μας βρίσκεται στα όρια μιας ευρύτερης περιοχής που γνωρίζει ποικίλες εντάσεις και στρατιωτικές συγκρούσεις. Η εποχή που ζούμε είναι εποχή προκλήσεων και κινδύνων, το παγκόσμιο σύστημα είναι επιρρεπές σε διάφορες κρίσεις και απρόοπτες εξελίξεις. Η περιοχή που βρισκόμαστε έχει το χαρακτηριστικό ότι είναι περιοχή μεγάλης αστάθειας και γεωπολιτικών συγκρούσεων και αναδιατάξεων, που αρχίζουν από την Ουκρανία, διαπερνούν τη Μέση Ανατολή και φτάνουν στην Αφρική.

Ακριβώς γι’ αυτό, η ύπαρξη ενισχυμένων θεσμών, που θα μπορούν να σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα και να εγγυώνται τη θέση της χώρας ως πυλώνα σταθερότητας, αποτελεί προτεραιότητα, ανεξάρτητα από τις διαθέσεις των γειτόνων μας, οι οποίοι, ελπίζουμε, το συντομότερο δυνατό να επιστρέψουν στον δρόμο της σύνεσης και της ομαλότητας στις σχέσεις τους με την Ελλάδα, που σημαίνει και σχέσεις σύνεσης και ομαλότητας με την Ευρώπη.

Ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι η θέση της χώρας στα Βαλκάνια;

Η προσήλωση της Ελλάδας, ενός κράτους-μέλους της ΕΕ και της ΟΝΕ, στην ειρήνη, την ευημερία και τη συνεργασία είναι δεδομένη. Σε αυτή την κατεύθυνση, από την πρώτη στιγμή η ελληνική κυβέρνηση προωθεί και υλοποιεί την προσέγγιση της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής. Παλιότερα χάσαμε πολύτιμο χρόνο κάνοντας υπερφίαλα σχέδια διείσδυσης στα Βαλκάνια με δανεικά και στη συνέχεια, λόγω της κρίσης, περιπέσαμε σε αδράνεια που κινδυνεύει να μας περιθωριοποιήσει στη γειτονιά μας. Τώρα εμφανίζονται δυνατότητες προκειμένου να συγκροτήσουμε ένα σχέδιο Διαβαλκανικής Συνεργασίας και Συνανάπτυξης, μακριά από μικροεθνικισμούς, μεγαλοϊδεατισμούς και μισαλλοδοξίες. Αυτή η στρατηγική απαντά στις ανάγκες των βαλκανικών λαών, που βλέπουν τις πολιτικές ηγεσίες τους να ανταγωνίζονται άσκοπα, όταν άλλες χώρες με κοινά γεωγραφικά -π.χ. Βίζεγκραντ- ή οικονομικά χαρακτηριστικά -π.χ. «Πρωτοβουλία των 8»- αντιλαμβάνονται την ανάγκη της συσπείρωσης αντί του διαχωρισμού.