Κυρίαρχο δόγμα της ασκούμενης πολιτικής διεθνώς, εδώ και αρκετά χρόνια, είναι η λεγόμενη ευελιξία στην αγορά εργασίας και η απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Αυτή η πολιτική, έχει οδηγήσει διεθνώς σε αποδυνάμωση  της διαπραγματευτικής δυνατότητας των  εργαζομένων, σε περιστολή των εργασιακών δικαιωμάτων, σε αύξηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου.

 Από την άλλη πλευρά, όμως, η ανασφάλεια των εργαζομένων, επιδρά αρνητικά στη μακροπρόθεσμη αύξηση της παραγωγικότητας. Η απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων, η ελαστικοποίηση του χρόνου εργασίας και η καθήλωση των πραγματικών μισθών, επιδρούν αρνητικά στη συγκρότηση της οικογένειας, τη φροντίδα για τα παιδιά και τελικά στο δημογραφικό πρόβλημα. Τέλος, η ανάπτυξη δε δημιουργεί κοινωνική ευημερία και η μεγάλη όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων, οδηγεί σε μια αναζωπύρωση των κοινωνικών κινημάτων διεθνώς.

 Όλα αυτά οδηγούν σε μια κρίση, κατά τη γνώμη μου, του νεοφιλελεύθερου μοντέλου διεθνώς. Ορισμένοι ζητούν ακόμη πιο σκληρές πολιτικές σε βάρος των εργαζομένων στο όνομα της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας. Δυναμώνουν, όμως, και οι απόψεις υπέρ μιας εναλλακτικής πολιτικής δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης.

 Στο πλαίσιο αυτό, η συζήτηση για τη λεγόμενη “flexicurity” από τη μια αντανακλά τη συνειδητοποίηση των προβλημάτων που δημιουργεί η απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων, από την άλλη, όμως, προσπαθεί να εγκλωβίσει τον προβληματισμό στο πλαίσιο ενός αδιέξοδου συμβιβασμού. Αξιοποιείται για το σκοπό αυτό η εμπειρία χωρών όπως η Δανία (από όπου και ο όρος flexicurity) όπου η ύπαρξη ενός ισχυρού κοινωνικού κράτους μετριάζει κάπως την ανασφάλεια που δημιουργεί η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων.

 Το μοντέλο αυτό, ακόμη και αν το υιοθετεί κάποιος, δεν είναι αντιγράψιμο. Όπως ήδη είπα, η όποια εξισορρόπηση ασφάλειας – ανασφάλειας, επιτυγχάνεται τόσο σε επίπεδο επιχείρησης όσο και σε επίπεδο κοινωνίας. Βάση γι’ αυτό είναι ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος που, με τη σειρά του, στηρίζεται σε υψηλά φορολογικά έσοδα. Στη Δανία, για παράδειγμα, τα φορολογικά έσοδα, ως ποσοστό του ΑΕΠ, είναι κοντά στο 50%, όταν σε μας, με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία, δεν υπερβαίνουν το 29% και μάλιστα είναι εξαιρετικά άδικα κατανεμημένα. Επίσης, σε μας, σε πολλές επιχειρήσεις, δεν υπάρχουν οργανώσεις των εργαζομένων, οι επιθεωρήσεις εργασίας είναι υποτυπώδεις, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, και όταν συνάπτονται, παραβιάζονται συχνά από την εργοδοσία, η μαύρη, απροστάτευτη και, συχνά, ανασφάλιστη εργασία είναι εκτεταμένη. Συνεπώς, τόσο το εργασιακό περιβάλλον όσο και το ανεπαρκές κοινωνικό κράτος, ενισχύουν την ανασφάλεια.

 Πολύ φοβούμαι, λοιπόν, ότι, στις συνθήκες της χώρας μας, η σχετική συζήτηση περί flexicurity, αναζητά άλλοθι για περισσότερη ευελιξία για την εργοδοσία με ακόμη λιγότερη ασφάλεια για τους εργαζόμενους.