Ομιλία στην έναρξη του 11ου Περιφερειακού Συνεδρίου για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση με τίτλο «Κεντρική Μακεδονία: Πόλος Ανάπτυξης – Πύλη Συνεργασίας».

Κυρίες και κύριοι,

Θα ήθελα, πριν μπω στο θέμα της ομιλίας μου, να εκφράσω τα συλλυπητήρια μου στην οικογένεια και τους συνεργάτες του Παναγιώτη Παπαδόπουλου, Προέδρου του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, για τον πρόωρο θάνατο του.

Αγαπητοί συμπολίτες της Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Μακεδονίας,

Κυρίες και κύριοι εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης, κοινωνικών φορέων και δημοσίων αρχών,

Είμαστε σήμερα όλοι εδώ, εκπρόσωποι της κυβέρνησης και της Αυτοδιοίκησης, του κεντρικού κράτους, και  της περιφέρειας, των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων της τοπικής κοινωνίας για να επεξεργαστούμε από κοινού το πρόγραμμα της περιφέρειας στη νέα μεταμνημονιακή εποχή, να εξειδικεύσουμε αλλά και να εμπλουτίσουμε την Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική 2021, αλλά και να αναζητήσουμε από κοινού τρόπους σχεδιασμού της ανάπτυξης και υλοποίησης των αποφάσεων με τη συμμετοχή και τον έλεγχο της κοινωνίας. Διότι η ανάπτυξη δεν είναι απλώς η ποσοτική μεγέθυνση, αλλά είναι η ποιοτική μεταβολή, μια κατ’ εξοχή κοινωνική διαδικασία αλλαγής και   μετασχηματισμού της οικονομίας, του κράτους και της κοινωνίας.

Το Συνέδριο αυτό, το 11ο στη σειρά, έχει μια ιδιαίτερη σημασία διότι αφορά στη δεύτερη μεγαλύτερη, αλλά εξίσου σημαντική, Περιφέρεια της χώρας, την περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας.

Σε αυτήν την εισαγωγική ομιλία θα ήθελα να αναφερθώ στις βασικές συντεταγμένες που πλαισιώνουν αυτή τη διαδικασία. Και τούτο γιατί το Συνέδριο αυτό πραγματοποιείται σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον με έντονες γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις, συγκρούσεις και ανακατατάξεις και σε μια συγκυρία πυκνή σε εξελίξεις τόσο στο εσωτερικό μέτωπο όσο και στον άμεσο περίγυρό μας. Είναι, λοιπόν, αναγκαίο στις συνθήκες αυτές να πορευόμαστε με σαφείς στόχους  και ιεραρχημένες  προτεραιότητες.

Και άμεσος στόχος και προτεραιότητα  της κυβέρνησης, αλλά και της χώρας συνολικά, είναι η έγκαιρη ολοκλήρωση του Προγράμματος, η καθαρή έξοδος από το καθεστώς της επιτήρησης και η προετοιμασία για της επόμενη μετά τα μνημόνια ιστορική περίοδο. Πού βρισκόμαστε σε σχέση με την επίτευξη αυτού του στόχου;

Η κληρονομιά του παρελθόντος είναι βαριά -Όμως οι αρνητικές τάσεις είναι αναστρέψιμες – Η αντίστροφη κίνηση έχει αρχίσει

Είναι γεγονός ότι η συρρίκνωση της οικονομίας, η παρατεταμένη λιτότητα, η φτωχοποίηση μεγάλου μέρους της κοινωνίας, η μεγάλη αύξηση της ανεργίας, η δημογραφική επιδείνωση, οι μεγάλες ανισότητες κ.ο.κ. έχουν αφήσει μεγάλα τραύματα, και όχι εύκολα θεραπεύσιμες πληγές. Το χειρότερο είναι ότι αυτή η αρνητική κληρονομιά μαζί με τη διαρκή μηδενιστική καταστροφολογία της αντιπολίτευσης δημιουργούν ένα υπόστρωμα απαισιόδοξων απόψεων για το μέλλον.

Όμως υπάρχουν και καλά νέα και εξελίξεις, που δείχνουν ότι με σχέδιο και συντονισμένη δράση κυβέρνησης, Αυτοδιοίκησης  και  παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας, οι αρνητικές τάσεις μπορούν να αναστραφούν και ήδη έχουν αρχίσει  αναστρέφονται.

Η τάση απορρύθμισης του κράτους και της κοινωνίας έχει ανακοπεί. Και παρά τους δημοσιονομικούς και άλλους περιορισμούς μπαίνουν οι βάσεις για την επαναρρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, την ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους και τον αναγκαίο  μετασχηματισμό της οικονομίας στην κατεύθυνση ενός νέου υποδείγματος καινοτομίας εξωστρεφούς, βιώσιμης και κοινωνικά δίκαιης ανάπτυξης.

Το 2017 έκλεισε με αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος κατά 1,4%, γεγονός που πιστοποιεί ότι η οικονομία έχει πλέον μπει σε τροχιά ανάκαμψης.

Οι εξαγωγές παρουσίασαν σημαντική αύξηση, πλησίασαν τα 60 δισ. ευρώ και για πρώτη φορά το έλλειμμα στο εξωτερικό εμπόριο μηδενίστηκε. Και το πιο σημαντικό, το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών προέρχεται πλέον από αγαθά και όχι από υπηρεσίες, όπως συνέβαινε πριν από λίγα χρόνια.

Η βιομηχανική παραγωγή παρουσίασε τα μεγαλύτερα ποσοστά αύξησης της τελευταίας δεκαετίας. Στο μέτωπο της ανεργίας, αν και παραμένει το κορυφαίο κοινωνικό πρόβλημα, επετεύχθη σημαντική μείωση. Τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων μειώθηκαν σε πριν από την κρίση επίπεδα.

Για πρώτη φορά, έπειτα από πολλά χρόνια, υπήρξαν σημάδια ανάκαμψης στην οικοδομή και στο λιανικό εμπόριο.

Η ανάκαμψη αυτή δεν είναι συγκυριακή. Θα έχει συνέχεια, διότι στηρίζεται σε ισχυρές βάσεις όπως είναι οι επενδύσεις, η απασχόληση, οι εξαγωγές. Ακριβώς για αυτό οι προοπτικές για το 2018 είναι θετικές και όλοι οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν όχι μόνο συνέχιση, αλλά και επιτάχυνση της ανάκαμψης σε επίπεδα μεγαλύτερα του 2%. Οι ενδείξεις από τους πρώτους μήνες του 2018 το επιβεβαιώνουν.

Η βελτίωση της πιστοληπτικής θέσης της χώρας, η ελάφρυνση του δημοσίου χρέους, η περαιτέρω βελτίωση του κλίματος εμπιστοσύνης προς τις προοπτικές της οικονομίας, οι στοχευμένες φορολογικές ελαφρύνσεις που θα ακολουθήσουν, η ανάκαμψη των μισθών, η αύξηση της απασχόλησης και ο σταδιακός μετασχηματισμός του παραγωγικού υποδείγματος είναι μερικοί από τους παράγοντες που μπορούν  να δώσουν και θα δώσουν περαιτέρω ώθηση στην ανάκαμψη κατά τη πέραν του 2018 περίοδο, εφόσον αξιοποιηθούν με σχέδιο και συντονισμό. Στη βάση αυτών των δεδομένων προχωρούμε στην οργάνωση  της εξόδου από την επιτροπεία.

Συγκεκριμένα:

• Εργαζόμαστε συντονισμένα για την τέταρτη και τελική αξιολόγηση του Προγράμματος.
• Προχωρούν οι τεχνικές προεργασίες για τη περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους, ώστε να μην αποτελεί εμπόδιο στην αναχρηματοδότηση του χρέους από τις αγορές.
• Δημιουργούμε ταμειακά αποθέματα, ώστε να βγούμε στις αγορές με ασφάλεια και να είμαστε θωρακισμένοι σε περίπτωση αναταράξεων.
• Επεξεργαζόμαστε τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική και το ευρύτερο σχέδιο για τη μεταμνημονιακή Ελλάδα, εργασία η οποία γίνεται ταυτόχρονα σε πολλά επίπεδα και στην οποία εντάσσονται όπως ήδη είπα και τα Περιφερειακά Συνέδρια όπως το σημερινό.
• Προχωρούν τα stress tests των τραπεζών και παίρνουμε μέτρα για την επιτάχυνση της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ώστε βγαίνοντας από το Πρόγραμμα, να είμαστε σίγουροι ότι οι τράπεζες είναι ισχυρές και είναι σε θέση να συμβάλουν στη χρηματοδότηση της οικονομίας. Τέλος, δημιουργούμε και ένα παράλληλο σύστημα ειδικών χρηματοδοτικών εργαλείων για τον ίδιο σκοπό.

Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε ότι πλην απρόοπτων εξωγενών ή άλλων ακραίων καταστάσεων έχουμε μπροστά μας μια περίοδο σταθερότητας και ανάκαμψης, μεσοπρόθεσμου χρονικού ορίζοντα που πρέπει και μπορούμε να την αξιοποιήσουμε ως την αφετηρία για το σχεδιασμό του μέλλοντος και την οριστική έξοδο από την κρίση.

Η έξοδος από τα μνημόνια και την επιτροπεία συνεπάγεται μεγαλύτερους βαθμούς αυτονομίας αλλά και μεγαλύτερες ευθύνες στη χάραξη και την υλοποίηση της πολιτικής

Η έξοδος από τα μνημόνια και την επιτροπεία συνεπάγεται μεγαλύτερους βαθμούς ελευθερίας αλλά και ευθύνες. Διότι η έξοδος από τα μνημόνια δεν πρέπει να εκληφθεί ως επιστροφή στην κανονικότητα που υπήρχε πριν από τη κρίση αλλά πρέπει να οδηγήσει σε μια νέα κανονικότητα που πρέπει εμείς να δημιουργήσουμε, χωρίς τις παθογένειες του παρελθόντος. Τέλος της επιτροπείας σημαίνει λοιπόν δικό μας Πρόγραμμα, Πρόγραμμα δίκης μας ιδιοκτησίας και δικούς μας μηχανισμούς υλοποίησης και ελέγχου της εφαρμογής του.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να βγούμε ακόμη  από τα μνημόνια. Αυτό το νόημα έχει η επιμονή τους στην προληπτική γραμμή. Αλλά αν όχι τώρα, πότε;  Αν δεν σταθούμε τώρα στα πόδια μας, αν δεν αξιοποιήσουμε την ανάκαμψη της οικονομίας και τη σχετική σταθερότητα που υπάρχει ακόμη, παρά τις αναταράξεις, στις διεθνείς αγορές, πότε θα επιχειρήσουμε την απεξάρτηση μας από τις ξένες πατερίτσες; Όταν ενδεχόμενες εξωγενείς αναταράξεις οικονομικής ή γεωπολιτικής προέλευσης θα καθιστούν το έργο αυτό πιο δύσκολο; Και είναι εθνικά υπεύθυνο με όσα συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή μας να εξαρτόμαστε από τις «δόσεις» που η έγκριση τους με τη σειρά τους απαιτεί τη συγκατάθεση  από το γερμανικό και άλλα κοινοβούλια;

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η έξοδος από τα  μνημόνια θα είναι τυπική μόνο, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα, διότι όπως υποστηρίζουν επί πολλά έτη μέχρι να εξοφλήσουμε το 75% του χρέους μας θα τελούμε υπό επιτήρηση. Είναι εντυπωσιακή η μανία κάποιων να καλλιεργούν τη σύγχυση, ιδίως τώρα που είμαστε στην τελική ευθεία για να βάλουμε τέλος σε αυτόν το βραχνά της σκληρής και ανελαστικής επιτροπείας. Διότι αυτή η περιβόητη υποχρέωση δεν ήταν αποτέλεσμα της δίκης μας διαπραγμάτευσης, ούτε αφορά μόνο την Ελλάδα. Πρόκειται για όρο του κανονισμού 472 του 2013, που εγκρίθηκε  από εκείνους που, σήμερα τον επικαλούνται ως ένα σκιάχτρο, και βεβαίως αφορά όλες τις χώρες  που πέρασαν από μνημόνια ή έλαβαν δάνεια από Θεσμούς και φυσικά η επιτήρηση που προβλέπεται στην περίπτωση αυτή δεν έχει καμία σχέση με την επιτροπεία που εμείς βιώνουμε ακόμη. Είναι η επιτήρηση που έχουν σήμερα η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Κύπρος.

Και ο δικός μας στόχος είναι ακριβώς αυτός. Να πάψουμε να αποτελούμε εξαίρεση, να εξομοιωθούμε με όλες τις άλλες χώρες και από κοινού να επιχειρήσουμε στη συνέχεια να αλλάξουμε τη κατεύθυνση της Ευρώπης σε προοδευτικές κατευθύνσεις.

Το τέλος των μνημονίων και της επιτροπείας δεν είναι λοιπόν μια απλή τυπική υπόθεση. Είναι πραγματική και παράγει πραγματικά αποτελέσματα. Ασφαλώς δεν οδηγεί αυτόματα όπως το γύρισμα ενός διακόπτη στην έξοδο από τη συνολικότερη κρίση αλλά βάζει τέλος σε ένα καθεστώς εξαίρεσης, μας οδηγεί σε ένα ξέφωτο, με την έννοια ότι δημιουργεί προϋποθέσεις για να βελτιώσουμε τη ζωή των πολιτών και πρωτίστως αυτών που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση και να οργανώσουμε από καλλίτερες θέσεις τη μεγάλη επίθεση στις παθογένειες του παρελθόντος, στις αίτιες που εξέθρεψαν την κρίση αλλά και τα σκάνδαλα τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Να κάνουμε τις  μεγάλες τομές και τους μεγάλους μετασχηματισμούς που είχε ανάγκη η ελληνική  οικονομία και κοινωνία ακόμη και πριν από τη πρόσφατη κρίση και τα μνημόνια.

Αν το τέλος της επιτροπείας είναι προϋπόθεση και ταυτόχρονα η αρχή του τέλους της κρίσης, η οριστική υπέρβαση της κρίσης θα έρθει με την υπέρβαση του μοντέλου και του τρόπου ανάπτυξης που μας έφερε σε αυτήν.

Προϋπόθεση για να πετύχουμε το στόχο αυτό είναι να έχουμε ένα εθνικό αναπτυξιακό σχέδιο δικής μας επεξεργασίας και ιδιοκτησίας, εξειδικευμένο ανά Περιφέρεια, και τομέα ή κλάδο ή σύμπλεγμα δραστηριοτήτων που να συνοδεύεται από τις αναγκαίες στοχευμένες πολιτικές, σχέδια δράσης και χρονοδιαγράμματα. Το σχέδιο αυτό ήδη ολοκληρώνεται στον πυρήνα του και θα δημοσιευθεί τον Απρίλιο, όμως οι γενικές κατευθύνσεις του είναι γνωστές.

Θέλουμε να διαμορφώσουμε  μία νέα ανοιχτή οικονομία, βασισμένη στη γνώση και τις δεξιότητες των νέων ανθρώπων, στις νέες τεχνολογίες και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και της διοίκησης, ικανή να παράγει διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, να δημιουργεί σταθερές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας και να διαθέτει επιχειρήσεις ενταγμένες σε διεθνείς αλυσίδες αξίας, που να αντέχουν στο διεθνή ανταγωνισμό. Θέλουμε μία οικονομία ελκυστική στους επενδυτές, εξωστρεφή, ικανή να καταλάβει μια αναβαθμισμένη θέση στο νέο διεθνή, και ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας, που να αξιοποιεί τις δυνατότητες του κράτους, της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας αλλά και των συνεργατικών, κοινωνικών και αλληλέγγυων μορφών οικονομίας.

Το ζήτημα, λοιπόν, είναι η όποια ανάκαμψη να αφορά τη νέα οικονομία και να έρχεται σαν αποτέλεσμα αλλαγής του παραγωγικού υποδείγματος της χώρας. Τότε μόνον η μεγέθυνση  συνιστά και  βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας. Σήμερα, έχουμε ήδη τις πρώτες ενδείξεις αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας όπως είναι:

• Η σταθερή αύξηση των επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη από 0,6% του ΑΕΠ το 2010, στο 1% το 2016.
• Η αύξηση του λόγου των εμπορεύσιμων προς τα μη εμπορεύσιμα αγαθά την περίοδο 2010-2016 κατά 11% σε σταθερές τιμές και 21% σε τρέχουσες τιμές.
• Η αύξηση του βαθμού εξωστρέφειας της οικονομίας με τον λόγο εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών προς το ΑΕΠ να αυξάνει από 19,9% το 2009 σε 33,2% το 2017 που αποτελεί και νέο εθνικό ρεκόρ.
• Η αύξηση κατά 19,7 ποσοστιαίες μονάδες του βαθμού διεθνοποίησης της ελληνικής οικονομίας (λόγος αθροίσματος εξαγωγών και εισαγωγών αγαθών κι υπηρεσιών προς το ΑΕΠ) από 47,8% το 2009 σε 67,5% το 2017.
• Η επιχειρηματική κινητικότητα που σημειώθηκε το 2017 με την καθαρή αύξηση του επιχειρηματικού δυναμικού της χώρας κατά 6000 περίπου επιχειρήσεις (ΓΕΜΗ).

Αλλά για να είναι μακροχρονίως βιώσιμη η ανάπτυξη της νέας αυτής οικονομίας χρειάζεται να είναι και δίκαιη, να αποτρέπει  τους κοινωνικούς αποκλεισμούς, να μην διευρύνει αλλά να μειώνει  τις κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες να γίνεται υπόθεση της κοινωνίας σε γενικό και τοπικό επίπεδο.

H θέση και ο ρόλος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στο πλαίσιο της εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής

Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι η μεγαλύτερη σε έκταση και δεύτερη σε πληθυσμό περιφέρεια της χώρας με στρατηγική σημασία λόγω και της γεωγραφικής της θέσης ως πύλης εισόδου-εξόδου από τη χώρα και με καθοριστικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της ΝΑ Ευρώπης. Έχει αναπτυγμένο αγροτικό και βιομηχανικό τομέα με ισχυρή μεταποίηση στους κλάδους τροφίμων-ποτών, ένδυσης-κλωστοϋφαντουργίας, δομικών υλικών, αρκετά ποιοτικά προϊόντα, δυναμική εξαγωγική δραστηριότητα σε παραδοσιακούς κλάδους.

Εκτός από τη στρατηγική γεωγραφική θέση, την εξωστρέφεια και το ισχυρό παραγωγικό δυναμικό σε γεωργία, παραδοσιακή βιομηχανία και τουρισμό, άλλα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Περιφέρειας είναι οι αξιόλογες υποδομές και δίκτυα μεταφορών και ενέργειας, όπως επίσης η συγκέντρωση πολιτιστικού κεφαλαίου σε συνδυασμό με υποδομές εκπαίδευσης καθώς και Έρευνας και Καινοτομίας. Η Περιφέρεια αποτελεί διαχρονικά μια από τις πλέον δυναμικές ελληνικές Περιφέρειες σε δραστηριότητες έντασης γνώσης, καθώς σε πολλούς δείκτες έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας παρουσιάζει σημαντικές θετικές επιδόσεις.

Εξ ου και το «προφίλ» της ως μιας κατεξοχήν Περιφέρειας έντασης γνώσης στη κλίμακα της χώρας αλλά και για τον χώρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Τέλος, η  αξιοποίηση της στρατηγικής θέσης της Θεσσαλονίκης και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ως μεταφορικού και ενεργειακού κόμβου κυοφορεί, ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης για την Περιφέρεια και την Ελλάδα συνολικά. Γιατί θα αποτελέσει το πιο νευραλγικό σημείο-γέφυρα των ευρασιατικών συναλλαγών.

Είναι αλήθεια πως η κρίση έπληξε δυσανάλογα την Περιφέρεια, με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ να μειώνεται την περίοδο 2008-2015 κατά 30% στη Θεσσαλονίκη και 28% στη ΠΚΜ, έναντι μείωσης 25% στο σύνολο της Ελλάδας. Αυτό είχε ως συνέπεια η Περιφέρεια να έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στη χώρα τη διετία 2013-2014 φθάνοντας έως και το 30,5%. Ωστόσο, το δ’ τρίμηνο 2017 το ποσοστό ανεργίας της Περιφέρειας είχε πέσει στην 6^η θέση πανελλαδικά με 22,3% δηλαδή μόλις 1 ποσοστιαία μονάδα πάνω από τον εθνικό μέσον όρο (από 3 π.μ. το 2013).

Αυτό σημαίνει πως τώρα η Περιφέρεια ανακάμπτει ταχύτερα από την χώρα συνολικά και σε αυτό συμβάλλει ασφαλώς η μεγαλύτερη βιομηχανική της βάση, ο ισχυρότερος εξαγωγικός της προσανατολισμός και η ισχυρότερη τάση προς την έρευνα και την καινοτομία.

Από τα παραπάνω  προκύπτει ότι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έχει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που αποτελούν τον πυρήνα του νέου αναπτυξιακού υποδείγματος της χώρας. Άρα περισσότερο από μια περιφερειακή εξειδίκευση και την αναζήτησή ενός περιφερειακού ρόλου, η Περιφέρεια αποτελεί εξ αντικειμένου κεντρικό πεδίο εφαρμογής του νέου υποδείγματος. Αναλαμβάνει, έτσι, ένα ρόλο ηγετικό στην διαδικασία μετάβασης σε αυτό και στην ανασυγκρότηση της χώρας.

Τα πλεονεκτήματα ωστόσο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, όπως και όλης της Βόρειας Ελλάδας, μπορούν να ξεδιπλωθούν και να αξιοποιηθούν πλήρως μόνο στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου βαλκανικής συνανάπτυξης.

Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, αλλά και άλλες υποδομές της περιοχής, αποκτούν μεγαλύτερες δυνατότητες και αξία, στο βαθμό που διασυνδέονται με τις υποδομές των γειτονικών χωρών και λειτουργούν ως υποδομές και των άλλων χωρών της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων.

Στο σημείο αυτό, όμως, είναι ανάγκη να δούμε ορισμένες από τις γενικότερες εξελίξεις που επικαθορίζουν ή επηρεάζουν τις εξελίξεις στη δίκη μας περιοχή.

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από τεκτονικές αλλαγές στον παγκόσμιο ανακαταμερισμό της εργασίας με τη Κίνα και γενικότερα την Ασία να προβάλλει ως μεγάλη παραγωγική  και εξαγωγική δύναμη, ενώ η Ευρώπη αποτελεί ένα μεγάλο εξαγωγικό προσανατολισμό των παραγόμενων προϊόντων. Αυτές οι αλλαγές και ο ανταγωνισμός για τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών και των οδών μεταφοράς δημιουργεί ποικίλες εντάσεις στον ευρασιατικό χώρο και αναδεικνύει για μια ακόμη φορά τη γεωστρατηγική σημασία των Βαλκανίων. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο το γεγονός ότι όλες οι μεγάλες δυνάμεις και τα κέντρα ισχύος της εποχής μας εμφανίζονται με ανανεωμένο το ενδιαφέρον τους για την περιοχή.

Το ζήτημα, βεβαίως, είναι αυτό το ενδιαφέρον, που συχνά καθοδηγείται από παράγοντες γεωπολιτικής, να μεταφραστεί και σε επενδυτικό και αναπτυξιακό ενδιαφέρον για την οικονομική κοινωνική και οικολογική αναβάθμιση της περιοχής. Αλλά ας μην έχουμε αυταπάτες. Αυτό δεν πρόκειται να γίνει μόνο του. Χρειάζεται, λοιπόν, η δίκη μας δράση και το δικό μας σχέδιο, ένα σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας και την ισότιμη συνεργασία των βαλκανικών λαών για τη συνανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Η ανανέωση του ενδιαφέροντος ειδικότερα  της Ευρωπαϊκής  Ένωσης για τα δυτικά Βαλκάνια εφόσον συνοδευuεί από σαφή χρονοδιαγράμματα και οικονομική στήριξη αποτελεί μια νέα εξέλιξη που θα πρέπει να αξιοποιηθεί.

Το μεγάλο και ιστορικό καθήκον που προβάλλει, λοιπόν, μπροστά μας είναι να επιδιώξουμε, από πεδίο ανταγωνισμών και εστία παγκόσμιας αστάθειας, τα Βαλκάνια  να γίνουν  περιοχή ειρήνης και συνεργασίας προς όφελος των λαών τους, αλλά και της σταθερότητας  της ευρύτερης περιοχής.

Αυτό το ιστορικό καθήκον αποτελεί τον πυρήνα της δικής μας εθνικής στρατηγικής. Απάντηση στις γεωπολιτικές εντάσεις που μας περιβάλλουν δεν μπορεί να είναι η εθνική αναδίπλωση, αλλά η εγρήγορση και η δράση στη κατεύθυνση της επίλυσης των προβλημάτων αρχίζοντας από τις δίκες μας εκκρεμότητες. Όραμα και στόχος της πολιτικής μας  δεν μπορεί να είναι μια φοβική και περίκλειστη Ελλάδα, αλλά μια Ελλάδα που ανασυγκροτείται, αντιμετωπίζει τις αίτιες της δικής της κρίσης, υπερβαίνει τις παθογένειες του παρελθόντος και υπηρετεί τα εθνικά της συμφέροντα δημιουργώντας πλαίσια συνεννόησης, γέφυρες φιλίας, σχέδια συνεργασίας, συμβάλλοντας ενεργά στην επίλυση όχι μόνο των δικών της διμερών προβλημάτων, αλλά και προβλημάτων της ευρύτερης περιοχής.

Ειδικά η ανάπτυξη της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι αλληλένδετη με την ανάπτυξη της ευρύτερης βαλκανικής περιοχής.

Αύριο, σε ξεχωριστή θεματική συζήτηση, θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε το περιεχόμενο και τους όρους διαμόρφωσης και υλοποίησης ενός τέτοιου σχεδίου.

Ανάπτυξη με πιλότο την ίδια την τοπική κοινωνία

Εδώ θα ήθελα να επισημάνω μόνο μια από τις διαστάσεις της. Και αυτή είναι ότι  για να πετύχουμε τη διαβαλκανική συνεργασία, ως παράγοντα και της δίκης μας ανάπτυξης, χρειάζεται να επιστρατεύσουμε πρωτίστως τις δυνάμεις της τοπικής κοινωνίας. Γιατί μόνον αν το άνοιγμα είναι ειλικρινές, αυθόρμητο και ανθρώπινο θα πιάσει τόπο και θα ριζώσει. Κι αυτό σημαίνει πως πρέπει να έλθει από τα κάτω, από την καρδιά της ίδιας της κοινωνίας. Πολίτες, εργαζόμενοι και επιχειρηματίες, συνεταιρισμοί, πολιτιστικοί σύνδεσμοι, εργατικά συνδικάτα, επιμελητήρια, κόμματα και κάθε είδους φορείς μπορούν και πρέπει να συνδράμουν συλλογικά την εθνική προσπάθεια γεφύρωσης και υπέρβασης των βαλκανικών διαφορών για το κοινό αναπτυξιακό όφελος και τη διαφύλαξη της ειρήνης στην περιοχή μας.

Προϋπόθεση, όμως, για να συμβεί αυτό, είναι οι όποιες κινήσεις και οργανώσεις των πολιτών να ενεργοποιηθούν πρώτα απ’ όλα και αναλάβουν δράση και πρωτοβουλίες στην ίδια την οικονομική ζωή της Περιφέρειάς τους. Γιατί ένα από τα δεινά που προκάλεσε η κρίση με την αύξηση της ανεργίας, της φτώχειας και των ανισοτήτων, ήταν ο αποκλεισμός και η παθητικοποίηση μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας.

Αυτό ακριβώς το αίσθημα αδυναμίας, ανημπoριάς, που διαβρώνει την αυτοπεποίθηση και καταστρέφει τη δημιουργικότητα της κοινωνίας έχει θέσει ως βασικό στόχο να ανατρέψει η κυβέρνηση με την αύξηση της απασχόλησης, τη μείωση της ανεργίας, τον περιορισμό των ανισοτήτων, την ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους και τη δημιουργία ενός δικτύου ασφαλείας για τα πιο φτωχά και αδύνατα στρώματα. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο προωθεί την Κοινωνικά Αλληλέγγυα Οικονομία, ενισχύει νομοθετικά και θεσμικά το συνεργατικό και συνεταιριστικό κίνημα και παροτρύνει τις κινήσεις πολιτών στις πρωτοβουλίες τους για συμμετοχή στα κοινά και την οικονομική δραστηριότητα. Είτε αυτή αφορά τη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και της πολιτιστικής κληρονομιάς, είτε τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και την ανάληψη συλλογικής επιχειρηματικής δράσης. Και πρέπει να προσθέσω ότι ακριβώς με αυτή τη λογική στο πλαίσιο της δίκης μας στρατηγικής η ιδιωτικοποίηση δεν είναι μονόδρομος. Αν σε κάποιους τομείς η ιδιωτικοποίηση επιβάλλεται για συμβατικούς ή οικονομικούς λόγους σε άλλους και πρωτίστως σε τομείς κοινωνικών αγαθών όπως τα νερά όχι η γραφειοκρατική ή και κομματικά ελεγχόμενη κρατικοποίηση του παρελθόντος αλλά η ανοιχτή στον έλεγχο της κοινωνίας κοινωνικοποίηση αποτελεί την αναγκαία και επιθυμητή στρατηγική.

Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Ανάπτυξης θα βλέπαμε θετικά το ενδεχόμενο ασφαλιστικοί φορείς, επαγγελματικά ασφαλιστικά ταμεία και άλλα συλλογικά κοινωνικά υποκείμενα να διεκδικήσουν επι ίσοις όροις τη συμμετοχή τους σε υπό ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεις και ήδη ζήτησα από το ΤΑΙΠΕΔ να διευκολύνει τέτοιες συμμετοχές εφόσον υπάρξει ενδιαφέρον. Αντίστοιχα, ενθαρρύνουμε συλλογικές οργανώσεις εργαζομένων και στελεχών επιχειρήσεων να διεκδικούν την ανάληψη και τη λειτουργία επιχειρήσεων που εγκαταλείπονται από τους μετόχους τους και μελετούμε την ευρωπαϊκή εμπειρία ώστε να δημιουργήσουμε ένα φιλικό για το σκοπό αυτό ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο.

Η επιχειρηματική και επενδυτική άνοιξη συνιστά τον αναγκαίο, αλλά όχι και ικανό όρο για τη τόνωση της ανάπτυξης. Για να καταστεί όμως  η ανάπτυξη βιώσιμη χρειάζεται να ορθοποδήσει και να συμμετάσχει σ’ αυτήν η κοινωνία. Είναι ευθύνη του κράτους να διαμορφώσει για τον σκοπό αυτό ευνοϊκές και γόνιμες συνθήκες. Και αυτό ακριβώς επιχειρούμε. Είναι ευθύνη της κοινωνίας, επιχειρηματιών και εργαζομένων, να αξιοποιούν προς όφελος δικό τους και της κοινωνίας τις νέες δυνατότητες.

Με τις σκέψεις αυτές εύχομαι εποικοδομητικές συζητήσεις, τεκμηριωμένες αποφάσεις δεσμευτικά συμπεράσματα  ώστε το συνέδριο αυτό να αποδειχθεί ένας σταθμός στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά και της χώρας συνολικά. Σας ευχαριστώ.