Τη προηγούμενη φορά- αναφέρομαι στον Ιανουάριο του 2015 – ο κ. Σαμαράς αρνήθηκε να παραδώσει εθιμοτυπικά στον τότε νέο πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα. Το γεγονός καταγράφτηκε στα ευτράπελα της πολιτικής μας ιστορίας όμως συνέβη, και κανένας δεν ξέρει αν θα επαναληφθεί. Αλλά είτε παραδώσει κανονικά, είτε ακολουθήσει το παράδειγμα του κ. Σαμαρά, ο κ. Μητσοτάκης αφήνει βαριά κληρονομιά και θα είναι μεγάλη η ευθύνη για το νέο πρωθυπουργό.

Η ολισθαίνουσα Δημοκρατία. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αφήνει πίσω της μια Δημοκρατία που κατά το ινστιτούτο V-Dem του πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ είναι σε ολισθηρό δρόμο. Από το ίδιο Ινστιτούτο η ελληνική Δημοκρατία υποβαθμίστηκε από «φιλελεύθερη» σε απλώς «εκλογική δημοκρατία» και από τη θέση 34 το 2018 υποχώρησε στη θέση 49 το 2022. Οι υποκλοπές, η αδιαφάνεια, η έλλειψη λογοδοσίας, η λειτουργία των μέσων ενημέρωσης είναι μεταξύ των υπευθύνων γι αυτήν τη διολίσθηση. Η νέα κυβέρνηση έχει τη μεγάλη ευθύνη να αναβαθμίσει τη δημοκρατία μέσω της ενίσχυσης των θεσμών και των λειτουργιών της.

Το υπέρογκο Δημόσιο Χρέος. Το δημόσιο χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, από 356 δισ. ευρώ το 2019 έκλεισε το 2022 στα 400 δισ. ευρώ. Στο ποσό αυτό πρέπει να προστεθούν 6 δισ. ευρώ που δανείστηκε η κυβέρνηση τους πρώτους μήνες του 2023. Τα 50 και πλέον δισ. ευρώ «Χρέος Μητσοτάκη»,, πρόσθετα στο ήδη υπέρογκο χρέος, αποτελούν βαριά κληρονομιά για τη χώρα και την επόμενη κυβέρνηση.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών έχει μπει ξανά σε επικίνδυνη τροχιά. Από 2,7 δισ. ευρώ το 2019, το έλλειμμα, διαμορφώθηκε στα 20 δισ. ευρώ το 2022, σύμφωνα σε στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας. Το γεγονός ότι το έλλειμμα διευρύνεται ενώ αυξάνουν οι εξαγωγές, επιβεβαιώνει ότι για τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα δεν ευθύνονται οι μισθοί αλλά το παραγωγικό μοντέλο και η δομή της κατανάλωσης. Ο συνδυασμός της αύξησης του χρέους και του εξωτερικού ελλείμματος δημιουργεί μια επικίνδυνη δυναμική αν δεν ελεγχθεί έγκαιρα.

Το αντιαναπτυξιακό-πελατειακό κράτος. Μια από τις χειρότερες κληρονομιές που αφήνει πίσω της η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι ένα βαθύτατα αντιαναπτυξιακό, αποδιαρθρωμένο και πελατειακό κράτος. Η «απόσυρση» του κράτους από τα αναπτυξιακά του καθήκοντα έχει την ιστορία της, και ταυτίζεται με την τριαντάχρονη «νεοφιλελεύθερη προσαρμογή». Όμως η παρούσα κυβέρνηση διεύρυνε όλες τις παθογένειες και κυρίως τις νομιμοποίησε ως μια κανονικότητα. Το τραγικό γεγονός των Τεμπών κάνει επιτακτική την ανάγκη για μια άλλη «κοινή λογική» που θα προτάσσει το σεβασμό της ζωής και της ασφαλείας των ανθρώπων και της κοινωνίας.
Τα θέματα αυτά και αλλά συναφή δεν βρίσκονται στο κέντρο της προεκλογικής αντιπαράθεσης. Όμως καμία κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να τα αποφύγει. Ο κ. Μητσοτάκης όχι μόνο δεν λέει πως θα τα αντιμετωπίσει αλλά, σαν να μη έχει μάθει τίποτα από το παρελθόν, αρνείται ακόμη και την ύπαρξη τους.

Η χώρα διαθέτει, ακόμη, κάποιο χρόνο και κάποιους πόρους να αξιοποιήσει, πριν ο «ασφαλής διάδρομος» που εξασφάλισε η προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εξαντληθεί. Μια προοδευτική κυβέρνηση, αξιοποιώντας σχεδιασμένα το χρόνο και τους πόρους που έχουμε στη διάθεση μας, δίνοντας προοπτική και ελπίδα στην κοινωνία, αμβλύνοντας τις ανισότητες, αλλάζοντας τον τρόπο λειτουργίας του κράτους και θέτοντας τις βάσεις για ένα νέο υπόδειγμα βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης, μπορεί να βάλει τη χώρα σε νέα πορεία και να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για μια νέα αρχή.

* Άρθρο στην εφημερίδα «Βήμα της Κυριακής»