Oμιλία στην εκδήλωση που διοργάνωσαν οι ΟΜ Θερμαΐκού, Επανομής, Νέας Μηχανιώνας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία στην Περαία «Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ για ένα βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο για την οικονομία και την κοινωνία».

Ένα ερώτημα που  απασχολεί πολλούς  σήμερα  είναι πού βρισκόμαστε; Που οφείλονται όλες αυτές οι πολλαπλές κρίσεις που δημιουργούν ένα συνεχές κρίσεων;

Η κυβέρνηση τα ρίχνει όλα στον πόλεμο στην Ουκρανία. Και σε ό,τι αφορά στην ακρίβεια ισχυρίζεται πως είναι εισαγόμενη. Όμως οι απαντήσεις αυτές δεν είναι πειστικές. Ασφαλώς ο πόλεμος είναι μια βαρβαρότητα, επιδεινώνει όλα τα προβλήματα. Όμως η ακρίβεια είχε άρχισε και πριν το πόλεμο. Όταν έγινε η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ο πληθωρισμός έτρεχε ήδη στη χώρα μας με ρυθμό  8%.  Σε ό,τι αφορά στην άποψη ότι οι κρίσεις είναι εισαγόμενες, ανεξάρτητα από που ξεκινάει μια κρίση, αυτή, ενεργοποιεί εσωτερικούς μηχανισμούς στην κάθε χώρα, γίνεται εσωτερική υπόθεση της κάθε χώρας και στο τέλος γενικεύεται. Αυτό το είχαμε δει να συμβαίνει και το 2008 με τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε τότε. Εισαγόμενη έλεγαν και τότε την κρίση, αδράνησαν,  δεν έπαιρναν μέτρα και αυτό επιτάχυνε τη χρεοκοπία και τα μνημόνια. Σήμερα πάλι τα ίδια. Αρνιόταν αρχικά να αναγνωρίσουν την ακρίβεια. Προπαγάνδα του ΣΥΡΙΖΑ έλεγαν πως ήταν. Στη συνέχεια όταν δεν μπορούσε να κρυφτεί τη χαρακτήριζαν πρόσκαιρο φαινόμενο. Και διαβεβαίωναν  ότι σύντομα  θα είχε υποχωρήσει. Τόση διορατικότητα διέθεταν.

Όμως δεν πρόκειται για λάθος αλλά για μέθοδο. Η κυβέρνηση αυτή αρνείται συστηματικά τα προβλήματα, τα συγκαλύπτει και όταν δεν μπορεί να τα κρύψει άλλο τότε λέει ότι κάποιοι άλλοι  ευθύνονται γι’ αυτά. Δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη για τίποτα.

Μια άλλη ομάδα ερωτημάτων αφορά στις προοπτικές. Πόσο θα τραβήξει αυτό το συνεχές των κρίσεων; Πόσο θα κρατήσει η ακρίβεια;

Για να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε λίγο περισσότερο τι είναι αυτή η κρίση που ζούμε. Αυτό που ζούμε λοιπόν δεν είναι μια συνηθισμένη κατάσταση. Ζούμε μια πολλαπλή κρίση. Είναι μια κατάσταση πρωτόγνωρη από πρώτη άποψη. Η κλιματική κρίση είναι όντως ένα τέτοιο καινούργιο φαινόμενο που επηρεάζει όλα τα άλλα. Ένα άλλο καινούργιο στοιχείο είναι η μειωμένη ικανότητα του συστήματος να ξεπερνά τις κρίσεις. Έτσι οι συνέπειες συσσωρεύονται, το ίδιο και τα βάρη για τους λαούς. Είναι σαν κάποιον που αρρωσταίνει πιο εύκολα αλλά αναρρώνει πιο δύσκολα από ό,τι στο παρελθόν. Όμως παρόλο που για τις δικές  μας γενιές αυτή η συνθήκη είναι πράγματι  πρωτόγνωρη, από ιστορική άποψη δεν είναι μοναδική,  έχει συμβεί και άλλες φορές στο παρελθόν. Τέτοιες καταστάσεις πολλαπλών κρίσεων εμφανίζονται όταν το κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης, η κυρίαρχη μορφή του καπιταλισμού δεν ανταποκρίνεται πια στις ανάγκες και τις αντοχές των κοινωνιών. Αυτό συμβαίνει και σήμερα. Ο νεοφιλελευθερισμός  απετέλεσε επί δεκαετίες την κυρίαρχη μορφή του καπιταλισμού. Όμως από το 2008 και μετά αυτό το φαινόμενο της συσσώρευσης κρίσεων γίνεται κυρίαρχο. Αυτό το σύστημα λοιπόν του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού  αποτελεί τη μήτρα, τη βασική αιτία ή το βασικό επιταχυντή των κρίσεων που αντιμετωπίζουμε. Και θα συνεχίσει να αποτελεί πηγή κρίσεων μέχρι να διαμορφωθεί ένα νέο μοντέλο συμβατό με τις ανάγκες του πλανήτη και των κοινωνιών, ένα μοντέλο βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης που θα αντιμετωπίζει με δίκαιο τρόπο την κλιματική κρίση, θα μειώνει τις ανισότητες και θα ενισχύει τη δημοκρατία.

Βεβαίως δεν είναι  όλα τα προβλήματα μόνιμα. Αυτό ισχύει και για τον πληθωρισμό. Υπήρξαν και άλλοτε εποχές πληθωρισμού, αλλά δεν είναι εφικτό να προβλέψεις από πριν τη διάρκεια τους. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το  προηγούμενο πληθωριστικό επεισόδιο κράτησε στη χώρα μας περισσότερα από 20 χρόνια, από τη δεκαετία του 1970 ως τη δεκαετία του 1990. Αυτό δεν προεξοφλεί πόσο θα κρατήσει το σημερινό επεισόδιο αλλά πάντως θα έχει μεγάλη διάρκεια. (Πρόσφατα ο πρόεδρος του ΣΕΒ εκτίμησε ότι το ενεργειακό κόστος θα παραμείνει υψηλό πάνω από πέντε χρόνια) Άρα πρέπει να προετοιμαστούμε  για έναν αγώνα διαρκείας ενάντια στην ακρίβεια, και τις ανισότητες, για αξιοπρεπείς μισθούς και συντάξεις, για προστασία της δημοκρατίας και του περιβάλλοντος για ένα νέο μοντέλο βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης. Και ο αγώνας αυτός θα έχει θετικά αποτελέσματα αν δίνεται και από τα πάνω, από μια προοδευτική κυβέρνηση και από τα κάτω, με την κοινωνία ενεργά συμμέτοχη και ένα ισχυρό λαϊκό κίνημα να στηρίζει, να ελέγχει και να διεκδικεί. Από την άποψη αυτή ήταν πολύ ενθαρρυντική η μαζική συμμετοχή στην προχθεσινή απεργία. Ο κόσμος αρχίζει να βγάζει τα συμπεράσματά του για την κυβέρνηση και την πολιτική της. Όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε σημαντικές διεργασίες και ανακατατάξεις στην ελληνική κοινωνία. Πρέπει να εργαστούμε ακόμη πιο εντατικά ώστε αυτές οι διεργασίες να είναι υπέρ της δημοκρατίας και της αριστεράς και όχι υπέρ της ακροδεξιάς.

Εκθέτουν τη χώρα διεθνώς. Έκαναν ξανά την Ελλάδα «ειδική περίπτωση»

Ο Φώτης Κουβέλης θα αναφερθεί ειδικότερα στα θέματα των θεσμών και  της δημοκρατίας. Όποτε θα περιοριστώ μόνο σε μια σύντομη αναφορά για να επαναλάβω κάτι που είχα πει όταν η υπόθεση των υποκλοπών  ήταν στην αρχή της. Τότε εξέφρασα το φόβο ότι υπάρχει κίνδυνος να γίνει  ξανά η  Ελλάδα «ειδική περίπτωση». Μια χώρα δακτυλοδεικτούμενη ως ένα αρνητικό παράδειγμα. Δυστυχώς αυτό έχει ήδη συμβεί. Οι παρακολουθήσεις δεν αποτελούν κάποιο επιμέρους λάθος αλλά πρόκειται για ένα μείζον ζήτημα δημοκρατίας που αντανακλά μια καθεστωτική αντίληψη για τη διαχείριση της εξουσίας. Πέρα από τα δημοσιεύματα, στο διεθνή τύπο που εκθέτουν τη χώρα διεθνώς, το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο με ειδική επιτροπή που συγκρότησε ερευνά τις υποκλοπές των επικοινωνιών στην Ελλάδα, από κοινού με χώρες στις οποίες παραβιάζεται το κράτος δικαίου. Εφόσον οι καταγγελίες επιβεβαιωθούν και επίσημα δεν αποκλείεται να ληφθούν μέτρα ακόμη και για περικοπές των κονδυλίων του ταμείου ανάκαμψης αν η χώρα δεν λάβει μέτρα που να τη θωρακίζουν απέναντι σε ανάλογες αντιδημοκρατικές πρακτικές στο μέλλον. Η δικαιοσύνη έχει χρέος να προχωρήσει σε πλήρη έρευνα και η κυβέρνηση έχει χρέος να συμβάλλει στην πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης και να προκηρύξει εκλογές το ταχύτερο δυνατόν καθώς πράξεις και παραλήψεις της εκθέτουν τη δημοκρατία και τη χώρα σε σοβαρούς κινδύνους.

Τι μπορούμε να κάνουμε για την αντιμετώπιση της  ενεργειακής κρίσης;

Έρχομαι τώρα στο καυτό θέμα της ενεργειακής κρίσης. Η ενεργειακή κρίση ασφαλώς επιδεινώθηκε τόσο από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία όσο και από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν. Ωστόσο η ενεργειακή κρίση συνδέεται με την κλιματική κρίση και την αντιμετώπισή της. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί. Με συντονισμένα μέτρα σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο η κρίση μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο.

Η ΕΕ μπορούσε να διαπραγματεύεται και να προμηθεύεται το φυσικό αέριο ως μια οντότητα αντί να διαπραγματεύεται η κάθε χώρα ξεχωριστά. Θα μπορούσε επίσης εκδίδοντας κοινό ευρωομόλογο όπως έκανε με το Ταμείο Ανάκαμψης να καλύψει το κόστος στήριξης των οικονομιών. Και τέλος έπρεπε να είχε προχωρήσει σε αναδιοργάνωση της αγοράς και των μηχανισμών τιμολόγησης με βάση τις κοινές ανάγκες και όχι τα κέρδη, τα ιδιοτελή κρατικά συμφέροντα ή τις ιδεοληψίες που αντιστοιχούν σε άλλες εποχές. Πολλά από τα μέτρα αυτά είχαν προταθεί και από τον πρώην πρωθυπουργό  της Ιταλίας κ. Ντράγκι και άλλες κυβερνήσεις. Αν είχαν υιοθετηθεί δεν θα είχαμε σήμερα αυτό το επικίνδυνο χάος. Ασφαλώς μια κατάλληλη ευρωπαϊκή πολιτική θα διευκόλυνε την αντιμετώπισή της κρίσης και σε εθνικό επίπεδο. Απέχουμε δυστυχώς από μια τέτοια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική.

Μια εθνική στρατηγική είναι ούτως ή άλλως αναγκαία. Αυτή η στρατηγική πρέπει:

Πρώτον να στηρίζεται σε ένα μακροχρόνιο σχεδιασμό του αναγκαίου μετασχηματισμού. Δεύτερον, η ενέργεια πρέπει να αντιμετωπίζεται  ως ένα δημόσιο αγαθό και να προστατεύεται ως τέτοιο και όχι ως ένα κοινό εμπόρευμα με το οποίο παίζονται κερδοσκοπικά παιχνίδια. Τρίτον, για να μπορεί να λειτουργήσει η ενέργεια ως δημόσιο αγαθό πρέπει δημόσιοι και κοινωνικοί φορείς να έχουν ηγετικό ρόλο στην παραγωγή και τη μεταφορά της ενέργειας. Δημόσιοι φορείς όπως η ΔΕΗ, ο ΔΕΔΔΗΕ, ο ΑΔΜΗΕ πρέπει να υπηρετούν τον εθνικό σχεδιασμό. Το δημόσιο πρέπει να έχει τουλάχιστον το 50% των μετόχων τους. Κοινωνικοί φορείς είναι η οργανωμένη κοινωνία σε ενεργειακές κοινότητες και άλλες μορφές οι οποίοι πρέπει να παράγουν τουλάχιστον το 50% της ενέργειας όπως ακριβώς προβλέπει το   πρόγραμμά του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.

Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, η ενέργεια μπορεί να λειτουργήσει ως δημόσιο αγαθό, ο ενεργειακός τομέας μπορεί να οργανωθεί σε νέες βάσεις. Με τον τρόπο αυτό συνδέουμε καθαρή ενέργεια, ενεργειακή δημοκρατία και εθνική κυριαρχία. Και τα τρία αυτά μαζί εξασφαλίζουν ενεργειακή ασφάλεια, προσιτό κόστος, κοινωνική δικαιοσύνη και βιωσιμότητα.

Αν υπήρχε ένα τέτοιο μοντέλο σήμερα ένα νοικοκυριό, ένας δήμος, μια μικρή επιχείρηση όχι μόνο δεν θα ένοιωθε την ίδια πίεση αλλά και θα μπορούσε να είχε ένα όφελος από τη συμμετοχή του στην παραγωγή ενέργειας. Βεβαίως για να γίνει αυτό χρειάζεται πολιτική βούληση, θεσμικά μέτρα και τα κατάλληλα κίνητρα. Η προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ άρχισε τη μετάβαση σε ένα τέτοιο μοντέλο όμως η κυβέρνηση της ΝΔ πηγαίνει με την όπισθεν και επομένως μια νέα προοδευτική κυβέρνηση πρέπει να τρέξει πιο  γρήγορα και πιο αποφασιστικά για να καλύψουμε το χαμένο έδαφος.

Να πολεμήσουμε την ακρίβεια, να παρέμβουμε στους μηχανισμούς αναδιανομής

Έρχομαι τώρα στο θέμα του πληθωρισμού και  της ακρίβειας. Για την οικονομία της συζήτησης, πρέπει να επισημάνουμε εντελώς συνοπτικά, ότι ο πληθωρισμός δεν είναι ουδέτερος. Ο πληθωρισμός αποτελεί μηχανισμό άνισης αναδιανομής του πλούτου. Ένα τμήμα της κοινωνίας- η πλειοψηφία- φτωχοποιείται λόγω της μείωσης της αγοραστικής δύναμης των μισθών και των άλλων εισοδημάτων, ένα  άλλο τμήμα πλουτίζει διότι είναι σε θέση να μετακυλύει την άνοδο των τιμών σε άλλους, τέλος ο πληθωρισμός δημιουργεί ευκαιρίες για κερδοσκοπία και αισχροκέρδεια. Γι’ αυτό λέγεται και πληθωρισμός κερδών (με την έννοια ότι η προσπάθεια διατήρησης ή και αύξησης του ποσοστού κέρδους τροφοδοτεί τον πληθωρισμό). Άρα μια προοδευτική πολιτική κατά του πληθωρισμού και της ακρίβειας πρέπει να στοχεύει στη μείωση του πληθωρισμού, στην στήριξη όσων πλήττονται από τον πληθωρισμό και σε διορθωτικές παρεμβάσεις στους μηχανισμούς αναδιανομής πχ στο ζήτημα της φορολογίας των κερδών και των υπερκερδών. Και στους τρεις αυτούς πυλώνες του προβλήματος ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις. Και μάλιστα ο πρόεδρος του κόμματος αναφέρθηκε σ’ αυτές αναλυτικά εδώ στη Θεσσαλονίκη. Τι μπορούμε να κάνουμε άμεσα και δεν τα κάνει η κυβέρνηση της ΝΔ. Πρώτον μπορούσαμε να είχαμε υιοθετήσει κι εμείς το λεγόμενο ιβηρικό μοντέλο δηλαδή να αποσυνδεθεί η τιμή του ρεύματος από τη χρηματιστηριακή τιμή του φυσικού αερίου ώστε να μην περνούν στους λογαριασμούς των καταναλωτών καθημερινές κερδοσκοπικές διακυμάνσεις των τιμών του φυσικού αερίου.

Επίσης μπορούσε να γίνει παρέμβαση στο χρηματιστήριο ενέργειας ώστε να υπάρχουν ανώτατα όρια τιμών (είναι το λεγόμενο limit up στα χρηματιστήρια μετοχών). Να θεσπιστεί ανώτατος συντελεστής κέρδους στην παραγωγή ενέργειας στο 5%. Να θεσπιστεί ανώτατο όριο τιμής λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας. Προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών από τις διακοπές ηλεκτροδότησης. Κανένα σπίτι χωρίς ηλεκτρικό.

Η δεύτερη ομάδα μέτρων έχει να κάνει με τον έλεγχο των τιμών και των περιθωρίων κέρδους. Όχι μόνο στον τελευταίο κρίκο όπως είναι το λιανικό εμπόριο αλλά σε όλα τα στάδια και όλη την αλυσίδα από την παραγωγή στην κατανάλωση, από το χωράφι στο τραπέζι, προκειμένου να κτυπηθεί η κερδοσκοπία και η αισχροκέρδεια. Και για να είναι αυτοί οι έλεγχοι αποτελεσματικοί χρειάζεται στελέχωση αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός και συντονισμός των σχετικών υπηρεσιών.

Τρίτη ομάδα μέτρων είναι τα φορολογικά εργαλεία. Η στοχευμένη αξιοποίηση των φορολογικών εργαλείων για τη μείωση των τιμών και ειδικά η μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης είχε, παντού όπου εφαρμόστηκε, αποτελέσματα και ήταν λάθος της κυβέρνησης που δεν χρησιμοποίησε αυτό το εργαλείο. Επίσης η κυβέρνηση καρκινοβατεί στο θέμα της φορολόγηση των υπερκερδών. Αλλά και πέραν αυτών πρέπει να αυξηθεί η φορολογία των μερισμάτων δηλαδή των διανεμημένων κερδών.

Άρα υπήρχαν πολλά πράγματα που μπορούσαν να είχαν γίνει αλλά δεν έγιναν. Γι’ αυτό το κόστος αυξήθηκε.

Να στηρίξουμε το εισόδημα και τα δημόσια αγαθά

Αν ο ένας στόχος είναι η αποδυνάμωση του πληθωρισμού ο άλλος είναι η αντιμετώπιση των συνεπειών που δημιουργεί ο πληθωρισμός. Η αποκατάσταση της αγοραστικής δύναμης των μισθών, των συντάξεων, των επιδομάτων, η στήριξη των μικρών επιχειρήσεων, όσων πλήττονται από τον πληθωρισμό. Αυτό πρέπει να το δούμε σε δυο επίπεδα. Το ένα είναι αυξήσεις σε χρήμα το δεύτερο είναι παροχές σε είδος σε υπηρεσίες που είναι αναγκαίες. Είναι αυτό που λέμε δημόσια αγαθά ή κοινωνικός μισθός. Το θέμα δεν είναι να πάρει ο εργαζόμενος μια αύξηση και την ίδια στιγμή να κόβονται τα παιδικά γεύματα, να πρέπει να πληρώνει από την τσέπη του φάρμακα, γιατρούς, παιδικούς σταθμούς και ένα σωρό άλλες υπηρεσίες. Στήριξη σημαίνει στήριξη με όλα τα μέσα. Για τον σκοπό αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει προτείνει την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 800 ευρώ, αποκατάσταση των συλλογικών διαπραγματεύσεων αλλά και αύξηση της χρηματοδότησης στην υγεία, την παιδεία, την πρόνοια, τη βελτίωση όλων των δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών που αφορούν στη ζωή των ανθρώπων. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα για όλες τις κατηγορίες που πλήττονται από τον πληθωρισμό.

Μια βιώσιμη  παραγωγική οικονομία  και μείωση ανισοτήτων 

Θα ολοκληρώσω την ομιλία μου με μια σύντομη αναφορά σε μια ακόμη πολύ σημαντική προτεραιότητα,  την παραγωγική ανασυγκρότηση.

Πρέπει να έχουμε επίγνωση του αναπτυξιακού και του κοινωνικού προβλήματος. Πριν από την κρίση του 2008 η ελληνική οικονομία  αλλά και οι μισθοί ήταν στα μέσα επίπεδα της Ευρώπης, στο ίδιο επίπεδο  με την Πορτογαλία και την Ισπανία, κοντά  στην Ιταλία και άλλες χώρες. Τώρα είμαστε στις τελευταίες θέσεις λίγο πάνω από τη Βουλγαρία και τις άλλες πιο φτωχές χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Ταυτόχρονα έχουμε το μεγαλύτερο χρέος, τη μεγαλύτερη ανεργία, τις λιγότερες επενδύσεις, τις μεγαλύτερες ανισότητες που μετά από μια βελτίωση στα χρόνια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ άρχισαν πάλι να χειροτερεύουν. Βέβαια θα έχετε ακούσει πολλές φορές υπουργούς της κυβέρνησης να λένε ότι η οικονομία πάει καλά διότι αυξάνουν οι εξαγωγές. Πρόκειται για  βλακώδη προπαγάνδα διότι σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε πρόσφατα η ΕΛΣΤΑΤ πράγματι οι εξαγωγές αυξάνουν αλλά οι εισαγωγές αυξάνουν γρηγορότερα. Άρα το έλλειμμα του εξωτερικού ισοζυγίου διευρύνεται. Κατά το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου 2022, το έλλειμμα αυτό αυξήθηκε κατά 60,5% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2021. Αυτό σημαίνει ότι το παραγωγικό μοντέλο δεν είναι βιώσιμο. Εξαρτάται από εισαγωγές, δημιουργεί ελλείμματα, ανισότητες και χρέη. Χωρίς σχέδιο και χωρίς στρατηγική ισόρροπης, βιώσιμης και  δίκαιης ανάπτυξης πάμε πάλι προς τα βράχια.

Μιλώντας λοιπόν για μισθούς και εισοδήματα πρέπει να έχουμε επίγνωση ότι στο σημερινό πλαίσιο, η αποκατάσταση και η βελτίωση των εισοδημάτων δεν θα είναι ποτέ  επαρκής ούτε πλήρης, ούτε διατηρήσιμη αν δεν αποκτήσουμε ένα βιώσιμο παραγωγικό σύστημα το οποίο θα είναι η βάση μιας  συμπεριληπτικής ανάπτυξης που θα μειώνει τις ανισότητες και τους αποκλεισμούς. Και αυτό ακριβώς είναι στον πυρήνα του στρατηγικού σχεδίου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Αρχίζοντας ήδη πριν από την πανδημία διαπιστώσαμε την πρωτόγνωρη πολλαπλή κρίση διαρκείας που ζούμε. Αναλύσαμε τις βασικές προκλήσεις της εποχής μας, την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, της διεύρυνσης των ανισοτήτων, της συρρίκνωσης της δημοκρατίας. Επεξεργαστήκαμε τις απαντήσεις μας και καταλήξαμε μέσα από ανοιχτές διαδικασίες σε ένα στρατηγικό αναπτυξιακό σχέδιο για το μέλλον. Ένα σχέδιο το οποίο είναι η βάση του κυβερνητικού μας προγράμματος βασικές πτυχές του οποίου παρουσίασε ο πρόεδρος του κόμματος εδώ στη Θεσσαλονίκη. Ένα πρόγραμμα το οποίο πρέπει να επικαιροποιείται και να εξειδικεύεται διαρκώς τόσο σε κλαδική όσο  και σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα.

Φίλες και φίλοι,

Ο εναγκαλισμός της κυβέρνησης Μητσοτάκη με τα συμφέροντα γυρίζει εναντίον της. Όπως λέει ο λαός μας «όπως έστρωσαν θα κοιμηθούν». Δικό μας χρέος είναι να κοιτάξουμε μπροστά. Να δούμε τις δικές μας ευθύνες που ο λαός αναθέτει σε μας και που στο κλίμα που διαμορφώνεται γίνονται μεγαλύτερες. Σας καλώ λοιπόν όχι μόνο τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αλλά κάθε αριστερό και προοδευτικό πολίτη:

Να αντισταθούμε όλοι και όλες μαζί στο βούρκο και την παρακμή που έχει όνομα και ταυτότητα. Να προετοιμαστούμε ολόπλευρα για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα και τις δυσκολίες που συσσωρεύουν η κυβέρνηση, ο πόλεμος, η πολυδιάστατη κρίση.

Να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία. Να αντισταθούμε στην ακροδεξιά με όλα της τα προσωπεία. Να κτίσουμε μια πλατιά προοδευτική κοινωνική συμμαχία για να υπερασπιστούμε την κοινωνία, να βάλει ο λαός τη σφραγίδα του στις εξελίξεις, να αλλάξουμε σελίδα,  να βάλουμε τις βάσεις για ένα διαφορετικό ελπιδοφόρο μέλλον για τη χώρα και τις νέες γενιές.