Ομιλία στην παρουσίαση του Χρ. Γιαννίμπα_Από το έγκλημα του Χρηματιστηρίου στην παγίδα των δανείων_

Ο ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ

ΟΙ ΝΕΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣΤο 1999 – για πολλούς – παραπέμπει στο λεγόμενο «έγκλημα του Χρηματιστηρίου».

Όμως, το 1999, συνιστά ένα ορόσημο με ευρύτερη σημασία. Όσα συντελέστηκαν το έτος αυτό, αλλά και όσα προηγήθηκαν ή επακολούθησαν κατέδειξαν την ορμητική είσοδο στο οικονομικό προσκήνιο δύο νέων πρωταγωνιστών: του Χρηματιστήριου και των Τραπεζών.

Τα Χρηματιστήρια, βεβαίως, διεθνώς, έχουν ζωή αιώνων. Ακόμη και το ελληνικό Χρηματιστήριο έκανε την εμφάνισή του ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Όμως, μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’90 ο ρόλος του ήταν περιθωριακός. Τα χρόνια που ακολούθησαν, με αποκορύφωμα το 1999 το ελληνικό Χρηματιστήριο έκανε τη θορυβώδη εισβολή του και αναδείχθηκε σε σημαντικό μοχλό των οικονομικών, και όχι μόνο, εξελίξεων, αρχικά ως νέος θεός της ελπίδας και στη συνέχεια ως η δαιμονοποιημένη αιτία όλων των δεινών.

Η κυβέρνηση, η αξιωματική αντιπολίτευση, τα μέσα ενημέρωσης, οικονομικοί παράγοντες, δημιούργησαν ένα πρωτοφανές εμπόριο ελπίδων και καθαγιασμού της κερδοσκοπίας, που ώθησε εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά να δοκιμάσουν την τύχη τους στο ταμπλό της Σοφοκλέους. Ακόμη και ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος έδωσε τις ευλογίες του στο ναό της κερδοσκοπίας. Πολιτικοί παράγοντες που στη συνέχεια έγιναν κατήγοροι για το “έγκλημα του χρηματιστηρίου”, τότε πρωτοστατούσαν στην εκλαΐκευση της ιδέας για έναν επερχόμενο “λαϊκό καπιταλισμό” και από τα έδρανα της αντιπολίτευσης ασκούσαν κριτική στην κυβέρνηση ότι ο χρηματιστηριακός δείκτης δεν ανέβαινε αρκετά γρήγορα!

Όπως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, τον ενθουσιασμό διαδέχθηκε η απογοήτευση, τη μανία των αγορών ακολούθησε ο πανικός των πωλήσεων. Καθοδηγημένη κι’ αυτή η υποτιμητική κερδοσκοπία επέτρεψε στα ξένα κεφάλαια να “σαρώσουν” τις μετοχές και να αποκτήσουν ισχυρή παρουσία σε όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις. 

Πέραν, όμως, αυτής της άμεσης κοινωνικοποίησής του, το χρηματιστήριο αποκτά εξ αντικειμένου ένα νέο αυξημένο οικονομικό και κοινωνικό ρόλο. Σ’ αυτό επενδύονται αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, αλλά και μέρος της κοινωνικής αποταμίευσης μέσω αμοιβαίων κεφαλαίων. Μέσω αυτού πραγματοποιούνται οι ιδιωτικοποιήσεις, αλλάζει χέρια ο έλεγχος επιχειρήσεων, ανακατανέμεται ένα μέρος της υπεραξίας, αλλά και των εισοδημάτων. Οι αλλαγές, συνεπώς, αυτές υπερβαίνουν το ’99 και αποκτούν ένα διαρκέστερο χαρακτήρα.

Οι τράπεζες, αντίστοιχα, έπαιζαν πάντοτε ρόλο σημαντικό. Μόνο που αυτός περιοριζόταν, εν πολλοίς, στον κόσμο των επιχειρήσεων και στο πιο εύπορο στρώμα  της κοινωνίας. Κατά τη δεκαετία του  ’90 αρχίζει να αναδύεται ο νέος επιβλητικός, από οικονομική, κοινωνική, αλλά και πολιτική άποψη ρόλος των τραπεζών.

Οι τράπεζες έχουν πλέον αναδειχθεί σ’ ένα θεσμό αντίστοιχο και παράλληλο του κράτους, και, συχνά, ως ένα συλλογικό μονοπώλιο, λόγω της οικονομικής δύναμης, αλλά και του ρόλου που επιτελούν λειτουργούν ως κράτος εν κράτει. Ο διαμεσολαβητικός ρόλος των τραπεζών ανάμεσα στην κοινωνία και την οικονομία, αποκτά καθολικές διαστάσεις, αφού όχι μόνο οι επιχειρηματικές αλλά οι καθημερινές οικονομικές δραστηριότητες και συναλλαγές των νοικοκυριών διαμεσολαβούνται από τις τράπεζες.

Σ’ αυτό συμβάλει και το γεγονός ότι, με κάποια καθυστέρηση αλλά με ορμητική ταχύτητα, η ελληνική κοινωνία από μια κοινωνία αποταμίευσης μετασχηματίζεται σε μια κοινωνία κατανάλωσης. Η κατανάλωση, δηλαδή, αλλά και η απόκτηση περιουσιακών στοιχείων δεν έπονται αλλά προηγούνται της απόκτησης των αναγκαίων εισοδημάτων. Ο μετασχηματισμός αυτός, γίνεται με κύριο μοχλό τις τράπεζες, και με την παρότρυνση της ασκούμενης νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Οι συνέπειες αυτού του μετασχηματισμού, που δεν έχουν ακόμη πλήρως συνειδητοποιηθεί, δεν είναι μόνο οικονομικές αλλά και κοινωνικές και πολιτισμικές.

Οι όροι λειτουργίας της οικονομίας και της κοινωνίας αλλάζουν δραματικά. Η συγκέντρωση του κεφαλαίου επιταχύνεται. Ο έλεγχος της οικονομίας συγκεντρωποιείται. Νέοι μηχανισμοί αναδιανομής του κοινωνικού πλεονάσματος αλλά και των εισοδημάτων τίθενται σε κίνηση. Οι ανισότητες ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, αλλά και στο εσωτερικό τους, μεγεθύνονται. Νεόπλουτα αλλά και νεόπτωχα στρώματα διαμορφώνουν μια νέα κοινωνική γεωγραφία.

Πέραν των αντικειμενικών παραγόντων που ωθούν στις εξελίξεις αυτές, η νεοφιλελεύθερη πολιτική τους ανοίγει το δρόμο, όπως ενθαρρύνει και τους πολίτες να δανείζονται, αφού έτσι τροφοδοτείται η κατανάλωση και η οικονομική δραστηριότητα, προωθείται μια επισφαλής “ανάπτυξη μέσω δανεισμού”, που, στη συνέχεια, αυτή η “ισχυρή ανάπτυξη” χρησιμοποιείται ως επιχείρημα πολιτικό και προβάλλεται ως επίτευγμα της πολιτικής, δείγμα προόδου, ακόμη και ευημερίας. Μόνο που αυτό που στ’ αλήθεια διαμορφώνεται είναι μια “κοινωνία της ορθοπεταλιάς”, όπως εύστοχα έχει αποκληθεί. Οι άνθρωποι τρέχουν πίσω από τις “δόσεις” με τις οποίες στην καλύτερη περίπτωση απόκτησαν αγαθά τα οποία δεν είναι σε θέση να απολαύσουν. Ενώ κανείς δε μπορεί να προβλέψει πώς, αυτό  το οικοδόμημα, θα συμπεριφερθεί στην περίπτωση μιας σοβαρής κρίσης, που όσο αργεί τόσο πιο αναπόφευκτη γίνεται.

Στο έδαφος αυτών των εξελίξεων, καλλιεργήθηκε σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, αρχικά, η αυταπάτη ότι οι ανάγκες του μπορούν να εκπληρωθούν γρήγορα και εύκολα με το χρηματιστήριο. Μετά, η νέα αυταπάτη ήλθε για να πει ότι όλα  – από τη χρηματοδότηση των διακοπών μέχρι την απόκτηση νέου αυτοκινήτου ή νέας κατοικίας – μπορούν να επιτευχθούν μέσω δανεισμού. Τις συνέπειες της πρώτης αυταπάτης τις ζήσαμε και για ορισμένους ήταν οδυνηρές. Τώρα μένει να δούμε τις συνέπειες της δεύτερης αυταπάτης.

Σ’ αυτό το νέο τοπίο που διαμορφώνεται, οι προσδοκίες συνυπάρχουν με τις διαψεύσεις τους. Η ευφορία εναλλάσσεται με την απογοήτευση. Και η διάχυτη ανασφάλεια αποδείχνεται το πιο σταθερό, γενικευμένο και διαρκές χαρακτηριστικό αυτής της νέας κοινωνικής πραγματικότητας.

Αυτή βεβαίως η διάχυτη ανασφάλεια δεν οφείλεται μόνο στις εξελίξεις γύρω από τα χρηματιστήρια και τις τράπεζες. Οι εξελίξεις αυτές, μαζί με την απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων, τη διαμόρφωση ενός επισφαλούς και άναρχου εργασιακού περιβάλλοντος, την ιδιωτικοποίηση δημοσίων αγαθών και την απελευθέρωση των αγορών ουσιαστικά από κάθε κοινωνικό ή δημόσιο έλεγχο, συνθέτουν, από κοινού, ένα νεοφιλελεύθερο  μετασχηματισμό, που βρίσκεται σε εξέλιξη, του ίδιου του καπιταλισμού και των κοινωνιών, τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας. Ο νέος ρόλος των Χρηματιστηρίων και των τραπεζών είναι ταυτόχρονα και συνέπεια, αλλά και μοχλός προώθησης αυτού του μετασχηματισμού. Ακριβώς γι’ αυτό η παρακολούθηση των εξελίξεων σ’ αυτούς τους τομείς έχει ιδιαίτερη σημασία.

Στο βιβλίο του αυτό, ο Χρ. Γιαννίμπας, παραθέτει πλήθος από στοιχεία, εμπειρίες, αλλά και σκέψεις, που αφ’ ενός φωτίζουν την είσοδο της ελληνικής κοινωνίας σ’ αυτή τη νέα της φάση, αφ’ ετέρου συνθέτουν  μια ορισμένη άποψη και αντίδραση στους συντελούμενους μετασχηματισμούς. Άλλοτε με σαρκασμό, άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με αγανάκτηση περιγράφει οικονομικές καταστάσεις και συμπεριφορές στις οποίες η νομιμότητα  συγχέεται με την παρανομία, η απάτη εκθιάζεται ως εξυπνάδα ή αποτελεσματικότητα, η αποδεκτή οικονομική πρακτική συναντάται με το οικονομικό έγκλημα σ’ ένα γήπεδο στο οποίο οι “γραμμές” και τα “όρια” είναι θαμπά και δυσδιάκριτα. Τέλος, εντοπίζει υπεύθυνους και αποδίδει ευθύνες, προς πάσα κατεύθυνση, με αιχμή το συναινετικό δικομματικό πολιτικό πλαίσιο, που λειτουργεί ταυτόχρονα ως ένα θερμοκήπιο που και παράγει αλλά και συγκαλύπτει απάτες  και εγκλήματα διαρκείας και όχι της μιας ή της άλλης κομματικής ή οικονομικής στιγμής. Ένα πλαίσιο στο οποίο ουσιαστικά νομοθετούν οι οικονομικά ισχυροί, φυσικά προς όφελός τους, με αποτέλεσμα, τον περαιτέρω γιγαντισμό τους.

Ο Χρ. Γιαννίμπας, επέλεξε να εκθέσει τις σκέψεις του μ’ ένα τρόπο απλό, γλαφυρό και άμεσο. Ωστόσο πολλά από τα θέματα που θίγει έχουν ανάγκη μιας πληρέστερης ανάλυσης και τεκμηρίωσης, ώστε να γίνει σαφέστερη η διάκριση ανάμεσα στην υποκειμενική συμπεριφορά από την αντικειμενική λειτουργία του συστήματος, ανάμεσα στην ανάγκη διορθωτικών παρεμβάσεων από την ανάγκη ριζικότερων αλλαγών.

ο έργο του Χρ.Γιαννίμπα, σε κάθε περίπτωση, βοηθά στην κατανόηση του κλίματος και των συνθηκών που μας περιβάλλουν, σ’ αυτή τη φάση του νεοφιλελεύθερου μετασχηματισμού. Βοηθά στη συνειδητοποίηση της ανάγκης για αλλαγές και νέα ρυθμιστικά πλαίσια και επισημαίνει πεδία τέτοιων παρεμβάσεων.

Κυρίως όμως, συνιστά ένα ηχηρό σήμα κινδύνου και μια προειδοποίηση. Τα όσα έγιναν το 1999 και τα όσα επακολούθησαν, θα επαναληφθούν με τη μία ή την άλλη μορφή, αν το οικονομικό και το πολιτικό σύστημα συνεχίσει να λειτουργεί με τις ίδιες συντεταγμένες. Αν οι γιγάντιες δυνάμεις του καπιταλισμού και της κερδοσκοπίας, που ο νεοφιλελευθερισμός καθιστά ακόμη πιο ασύδοτες, δεν ελεγχθούν, τότε η κοινωνία θα βρίσκεται διαρκώς υπό τον ολοένα και πιο ασφυκτικό έλεγχο αυτών των δυνάμεων.

Οι εξελίξεις κάνουν αναγκαίο ένα νέο μαζικό, λαϊκό κόμμα της ΑριστεράςΣτους παράξενους καιρούς που ζούμε, δεν θα ήθελα, από δική μου αδράνεια, να βρεθώ εγκλωβισμένος σε ένα κόμμα το οποίο δεν θα έχει πλέον καμία σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ που υπηρέτησα από την ίδρυσή του, & είμαι περήφανος που συνέβαλα στη δημιουργία του. Θέλω να δηλώσω λοιπόν, ότι παραιτούμαι από μέλος του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι μια απόφαση που δεν θα ήθελα να χρειαστεί να λάβω, αλλά οι εξελίξεις την έχουν καταστήσει αναγκαία από καιρό.Θυμίζω ότι από τα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ έχω παραιτηθεί ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο. Οι φόβοι που εξέφραζα τότε για εκφυλιστικές εξελίξεις έχουν, δυστυχώς, πλήρως επιβεβαιωθεί. Δεν χρειάζονται, επομένως, πρόσθετα επιχειρήματα. Μπορείς να παραμένεις σε ένα κόμμα, ακόμη & αν διαφωνείς με την τρέχουσα πολιτική του, αρκεί στο κόμμα αυτό να τηρούνται κάποιοι σταθεροί κανόνες και να υπάρχουν δημοκρατικές εγγυήσεις σεβασμού της αξιοπρέπειας και των απόψεων όλων. Είναι όμως εξαιρετικά δύσκολη η παραμονή σε ένα κόμμα στο οποίο η έννοια της δημοκρατίας & της Αριστεράς, αλλά & η ιστορία του ίδιου του κόμματος, υπονομεύονται & μόνος αποδεκτός κανόνας είναι η συχνά αδιευκρίνιστη & ευμετάβλητη βούληση του αρχηγού.Προσωπικά είμαι βέβαιος ότι η Αριστερά θα κληθεί από το λαό, ξανά, να κυβερνήσει, γιατί συσσωρεύονται μεγάλα προβλήματα που απαιτούν προοδευτικές λύσεις. Στοιχεία που δημοσιεύτηκαν χθες για τη συνεχιζόμενη φυγή στο εξωτερικό νέου επιστημονικού & εργατικού δυναμικού, είναι άκρως ανησυχητικά. Είναι μια ακόμη ένδειξη ότι, αν δεν υπάρξει σχέδιο & στρατηγική για αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου & της άνισης αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου, η χώρα θα οδηγηθεί σε νέα αδιέξοδα & η κοινωνία σε νέα φτωχοποίηση. Η Αριστερά μπορεί να πρωταγωνιστήσει ξανά υπό την προϋπόθεση, ότι εργάζεται & η ίδια γι’ αυτό, δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης με τον κόσμο της εργασίας, έχει επεξεργασμένες λύσεις στα προβλήματα & διαμορφώνει αξιόπιστες προϋποθέσεις προοδευτικής και αποτελεσματικής διακυβέρνησης.Ορισμένοι είχαν προσδοκίες από τη νέα ηγεσία. Όμως στον ΣΥΡΙΖΑ σήμερα, συντελείται μια διαδικασία φθοράς, και όχι δημιουργίας, με πρώτο θύμα την ιστορία του, το έργο του, την ηθικό-πολιτική ακεραιότητά του. Η συζήτηση που άνοιξε, με πρωτοβουλία της ηγεσίας, για «μαύρα ταμεία» αποτελεί τεράστια προσβολή για τα χιλιάδες μέλη του κόμματος που προσέφεραν ανιδιοτελώς & με το υστέρημα τους, κρατούσαν όλα αυτά τα χρόνια το κόμμα όρθιο & τα γραφεία του ανοιχτά. Ήταν ένα μεγάλο δώρο στη Δεξιά & όλους όσους υποστηρίζουν ότι «όλοι είναι το ίδιο».Ο κ. Κασσελάκης παρέλαβε ένα αριστερό κόμμα με προβλήματα & «παραδίδει» πολύ περισσότερα προβλήματα χωρίς αριστερό κόμμα, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μπει σε διαδικασία από-αριστεροποίησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ, με την παρούσα ηγεσία, δεν μπορεί να επιλύσει προβλήματα ταυτότητας, στρατηγικής & δημοκρατικής λειτουργίας που αντιμετώπιζε & από πριν. Θα είναι, για το λόγο αυτόν, σε μια κρίση διαρκείας.Οι εξελίξεις μάς θέτουν μπροστά σε δυο αλληλένδετα καθήκοντα. Πρώτον, να αγωνιστούμε για να υπάρξει ένα νέο μαζικό, λαϊκό κόμμα της Αριστεράς, από τη ριζοσπαστική αριστερά ως την αριστερή σοσιαλδημοκρατία & δεύτερον, μια προοδευτική εναλλακτική στο πρόβλημα της διακυβέρνησης της χώρας. Ας ανταποκριθεί ο καθένας & η καθεμία σε αυτό το διπλό καθήκον με όποιο τρόπο & από όποια θέση επιλέξει.Το βέβαιο είναι ότι η κοινωνική Αριστερά, το «αριστερό ημισφαίριο» της κοινωνίας, υπάρχει, & αναζητά μια κατά το δυνατόν ενιαία, ισχυρή & αποτελεσματική πολιτική εκπροσώπηση. Οι εξελίξεις, στον κόσμο, την Ευρώπη & την Ελλάδα δεν αφήνουν κανένα περιθώριο εφησυχασμού.Η ιστορία, πάντως, δείχνει ότι η συσπείρωση & ανασύνθεση της Αριστεράς έχει μεγαλύτερες δυνατότητες να πετύχει αν γίνει υπόθεση της κοινωνίας, των νέων, του ανένταχτου κόσμου της Αριστεράς & της οικολογίας, μέσα από συλλογικές πρωτοβουλίες & κινήσεις, που πρέπει να υπάρξουν παντού, με κάθε πρόσφορη μορφή. Καλή αντάμωση, λοιπόν, στους γνωστούς χώρους, για τους γνωστούς λόγους.Τι έχει προηγηθεί:- «Ύστατη έκκληση για έναν ταπεινό στόχο» - Επιστολή-έκκληση για την αποτροπή της διάσπασης στην οποία η ηγεσία του κόμματος δεν μου απάντησε ποτέ. 9 Νοεμβρίου 2023: dragasakis.gr/istati-ekklisi-gia-enan-tapeino-stoxo/- «Πού βρισκόμαστε, ποιες οι προοπτικές…» - Αναλυτικό κείμενο με το οποίο εξηγώ τους λόγους της παραίτησης από τα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ. 8 Δεκεμβρίου 2023: dragasakis.gr/pou-vriskomaste-poies-oi-prooptikes-pos-tha-pame-stis-evroekloges/- Συνέντευξη για το ίδιο θέμα στον Πάνο Χαρίτο, Kontra Channel. 12 Δεκεμβρίου 2023: dragasakis.gr/anasinthesi-kai-anasigkrotisi-tis-aristeras-me-stoxo-mia-nea-proodeftiki-pleiopsifia/ ... ΠερισσότεραΛιγότερα
Προβολή στο Facebook

Latest Twetter Feeds

YDragasakis @YDragasakis

Could not authenticate you.

Επικοινωνία

Μητροπόλεως 1
10557, Αθήνα

e-mail
ydragasakis@parliament.gr